Липидтер – суда ерімейтін , органикалық еріткіштерде ( хлороформ , эфир , бензол ) еритін заттар тобы . Беолктармен көмірсулармен қатар липидтерде адам мен жануарлардың және өсімдіктердің барлық ұлпалар клеткаларының құрамына кіреді . Гректің lipios – май деген сөзден шыққан.

Липидтердің биологиялық қызметі:

1. 
   Липидтер энергия қорының негізі түрі және организмге көмертек атомдарын беруші.
   
2. 
   Липидтер клетка мембранасының құрылымдық және рецепторлық бөлігі .
   
3. 
   Липидтер органикалық қосылыстардың алғы заты бола алады .
   
4. 
   Қорғаныс қызметін атқарады , организмді ыстық – суықтан , механикалық әсерлерден қорғайды .
   
5. 
   Липидтерде көптеген витаминдер ериді , олардың құрамында ауыстырылмайтын май қышқылдары бар , ондай қышқылжар организмнің қалыпты тіршілігі үшін қажет .
   

Л
ипидтер 3 класқа бөлінеді :

Қарапайым липидтер

Триацилглицеролдарды май немесе бейтарап май деп атайды. Ескі атауы – триглицеридтер.

Табиғи майлар триацилглицеролдар қоспасынан тұрады .

Триацилглицерол – бұл үш атомды спирт глицерол мен май қышқылының үш молекуласынан құралған күрделі эфир .

Негізінен глицерол молекуласында үш гидроксил – ОН тобы бар үш атомды спирт болып саналады .

Ферментпен немесе қышқылмен гидролизденгенде триацилглицеролдар глицеролға және май қышқылына ыдырайды . Май қышқылдары үш атомды спирт глицеролмен этерленген күрделі эфир құрайды . Егер глицерол молекуласында оның бір ғана гидроксил тобы май қышқылымен этерленсе , онда күрделі эфир моноацилглицерол деп аталады.

Глицерол молекуласының екі гидроксил тобы май қышқылының екі молекуласымен этерленсе диацилглицерол түзеді .

Глицерол май қышқылының үш молекуласымен әрекеттесе триацилглицерол құрайды.

Жоғары молекулалы май қышқылдары бір атомдық жоғары спирттердің күрделі эфирлері балауыздың негізін құрайды. Құрамында бос май қышқылдары , спирттер , көмірсулар , бояушы және иісті заттар болады .

Күрделі липидтер

Күрделі липидтер екі топқа бөлінеді:

1. 
   Фосфолипидтер
   
2. 
   Сфинголипидтер
   

Күрделі липидтердің ішінде әсіресе көп таралғаны фосфолипидтир

---

. Олар майға жақын глицеролдың екі гидроксилдік тобы май қышқылдары мен этерленген . Үшінші гидроксилдік топ фосфор қышқылының күрделі эфирін түзеді , оған азоттық негіз қосылады . Липидтердің азоттық негізіне холин , этаноламин , серин , инозитол жатады .

Фосфолипидтермен бірге сфинголипидтерде клетка мембранасының барлық түрінен табылған. Сфинголипидтердің фосфолипидтермен айырмасы – олардың құрамында глицерол болмайды . Сфинголипидтердің 4 түрі бар:

1. 
   Сфингомиелендер
   
2. 
   Цереброзидтер
   
3. 
   Ганглиозидтер
   
4. 
   Сульфолипидтер .
   

Соңғы 3 құрамында қант бар , олар гликолипидтер деп аталады. Барлық сфинголипидтердің негізінде сфингозин бар . Ол қанықпаған аминоспирт .

Стероидтар

Стероидтар биологиялық активті қосылыстардың үлкен тобы . Стероидтар сабындалмайтын липидтерге жатады сілтілі гидролизде сабын түзілмейді . Жануарлар , өсімдіктер ұлпаларында және микроорганизмдерде кездеседі.

Стеридтер – стеролдар мен май қышқылдарының күрделі эфирі .

---

Смотрите также файлы

• Жеке мекеме М. Сапарбаев институтыны Парасат колледжі.docx

• 1. Понятие и криминологическая характеристика угрозы убийством или причинением тяжкого вреда здоровью.docx

• Сен не аласы 1сынып аза тілі.pptx

• Среда разработки мобильных приложений Создал Заев Вадим.pptx

• Содержание задание 1 Задание 2 Задание 3 Список использованной литературы задание 1.docx