Ереже - Правила

Шылау сөздер лексикалық мағынасы жоқ, бірақ басқа сөз таптарымен тіркесіп, сол сөз таптардың мағыналарын толықтырады және айқындайды. Сөздерді, сөз тіркестерін және сөйлемдерді байланыстыратын сөз табы. Шылаулар сөйлем мүшесі бола алмайды.

Служебные слова не имеют самостоятельного лексического значения, но сочетаясь с частями речи, дополняют и уточняют их значение, обеспечивают связь слов, словосочетаний и предложений друг с другом. Служебные слова не могут быть самостоятельным членом предложения.

Оның түрлері (Виды служебных слов)

Атқару қызметіне байланысты шылаулар 3 топқа бөлінеді:

В зависимости от функции служебные слова делятся на 3 группы:

1. 
   Септеуліктер (Послеслоги, являются аналогами предлогов)
   
2. 
   Жалғаулықтар (Союзы)
   
3. 
   Демеуліктер (Частицы)
   

Септіктер мен септеуліктер (Падежи и послеслоги)

Атау септікті меңгеретін септеуліктер	Үшін Сайын Сияқты Туралы Арқылы
Барыс септікті меңгеретін септеуліктер	Дейін (шейін) Қарай, таман
Шығыс септікті меңгеретін септеуліктер	Гөрі Бері Кейін Соң
Көмектес септікті меңгеретін септеуліктер	Қатар Бірге Қоса

Мысалдар (Примеры)

• 
  университетке дейін – до университета
  
• 
  жыл бойына – в течение года
  
• 
  айтуы бойынша – по его рассказам
  

Жалғаулықтар түрлері (Виды окончаний)

Ыңғайластық Соединительные	Және, Әрі, Мен/бен/пен Да/де, та/те
Талғаулықты Разъяснительно-разделительные	Әлде Біресе Бірде Не Немесе Я Яки Болмаса Кейде
Қарсылықты Противительные	Бірақ, Алайда, Дегенмен Әйтпесе, Әйткенмен Сонда да
Себеп-салдарлық Причинно-следственные	Себебі, Өйткені, Сондықтан
Шарттық Условные	Егер Онда
Ұштастырғыш Смыкающие	Ендеше Демек Яғни

---

Мысалдар (Примеры)

• 
  Демалыс күндері – сенбі және жексенбі. – Выходные дни – суббота и воскресенье.
  
• 
  Ол қатал, әйткенмен әдiл адам. – Он строгий, однако справедливый человек.
  
• 
  Не мен барамын, не сен бар. – Или я пойду, или ты иди.
  
  
  

демеуліктер түрлері (Виды частиц)

Сұраулық Вопросительные	Ма/ме, ба/бе, па/пе
Күшейткіш Усилительные	Ау, ай, ақ
Нақтылық Уточняющие	Ғой, қой
Шектік Ограничивающие	Ғана, қана Тек
Болымсыздық Отрицательные	Түгіл Тұрсын Тұрмақ
Болжалдық Приблизительные	Мыс/міс Екеш

Мысалдар (Примеры)

• 
  Сен киноға бардың ба? – Ходил ли ты в кино?
  
• 
  Ол айтты ғой. – Он ведь сказал.
  
• 
  Сөзде ғана, істе жоқ. – Лишь на словах, но не на деле.
  Источник: https://yznaika.com/hints/273-shilau
  

1.Сәйкестендіру (соедините правильно стрелками)
Зат есім Сары, дәмді, көк ала.
Етістік Біз, мен, сен
Сын есім Бесінші, алпыс, он
Сан есім Гүлдер, Алпамыс, шеге
Есімдік Пен, және, үшін
Үстеу Күлді, барма, секіріп жүр
Шылау Тез, жазда, жоғары

2 - тапсырма. Көп нүктенің орнына – мен, - бен, - және, - да, - де, - та, - те шылауларын қойыңыз.( Вместо точек вставьте пропущенные союзы)
Қостанай... Астананың арасы алыс. Астанада автобус,,,. Троллейбус..., такси... жүреді. Орталықта орыс, қазақ... театрлары бар. Базарда көкөніс... жеміс - жидек сатылады.
3 - тапсырма. Сөйлемдерді – ма, - ме, - ба, - бе, - па, - пе, сұраулық шылауларын қойып толықтырыңыз.( Дополните предложения союзами)
Бұл Парламент үйі...? Бұл сауда орталығы...? Қонақ үйде бөлме бар...? Ертең наурыз мерекесі...? Қабылдау бөлмесінде кісі көп...? Күн суық...? Аяз...? Қонақтар келді...? Ағылшын тілін білесіз...
4 - тапсырма. Тиісті сұраулық шылауды жаз (напиши соответствующее вопросительное союзы ма,ме,ба,бе,па,пе

---

)
а) Кеше ұшақ ұшты
ә) Оқушы мектептен келді
б) Сіздің үйде түйе бар
в) Сенің атаң ауылда тұрады
г) Марат тамақ ішті.

 Шылауларға байланысты тест тапсырмалары
1. Шылау түрлерін табыңыз. Және, үшін, ғана
А) талғаулықты, ыіғайлас, толымсыз В) сөз тудырушы, сөз түрлендіруші, жалғау
С) қарсылықты, демеулік, оқшау Д) жалғаулық, септеулік, демеулік
Е) одағай, еліктеу сөз, үстеу
2. Шылау қатысқан сөйлемді анықтаңыз.
А) Оның ойын кейін білдім. В) Гүлсім оны бұрын көрмеген екен.
С) Одан бұрын хабарды жеткізіпті. Д) Әрі жығыл десең, бері жығылады.
Е) Бірге жатқан момындарға күн көрсетпейді.
3. Шылауға тән емес ерекшелікті табыңыз.
А) Толық лексикалық мағынасы болмайды. В) Түрленбейді.
С) Адамның әр түрлі көңіл-күйін білдіреді. Д) Сөйлем мүшесі бола алмайды.
Е) Сөздерді байланыстырады не толық мағыналы сөзге қосымша мән үстейді.
4. «Сайын, қарай, соң, қабат» шылаулары қандай шылау тобына жататынын анықтаңыз.
А) қарсылықты В) демеулік С) талғаулықты Д) шартты Е) септеулік
5. «ды» шылауы қай сөзде нақтылау мәнді демеулік шылау болып тұрғанын ажыратыңыз.
А) Қараған (ды) жер. В) Ол көргенің айтқан (ды). С) Бала қаз (ды) қуды.
Д) Әуелі қатты ұялып қысыл (ды). Е) Бар (ды) бағалай біл.
6. Себеп-салдарлық қатынасты білдіретін жалғаулық шылауды табыңыз.
А) бірақ, алайда, дегенмен В) мен, және, әрі С) егер, егер де
Д) өйткені, сондықтан Е) біресе, бірде, кейде

---

Смотрите также файлы

• Календарнотематическое планирование уроков дисциплина Цифровая грамотность Итого 34 часа, в неделю 1 час пп Раздел Сквозные.docx

• Физические свойства жидкостей.docx

• Монтаж оборудования для приготовления и очистки бурового раствора.pptx

• Особенности содержания обновленных фгос ноо. Цель практической работы.docx

• Аннотация к рабочей программе дисциплины География. Авторы Цели и задачи программы.docx