9-11 сынып оқушыларына арналған

жалпы білім беретін пәндер бойынша олимпиада

Биология, 10-сынып
Орындау уақыты 100 минут

Ең жоғары балл саны – 52
1 Тапсырма. Тапсырма 10 тестілік тапсырманы қамтиды, олардың әрқайсысына 4 жауап нұсқасы ұсынылды. Әрбір сұраққа тек бір ғана жауап таңдаңыз, қайсын неғұрлым толық және дұрыс деп санайсыз. Таңдалған жауаптың индексін айналдыра жиектеңіз. Осы тапсырмалар бөлігіне ең жоғары балл саны -10 балл (1 балл әрбір тапсырмаға).

1. жануарлар мен саңырауқұлақ тар қанқасының органоиді - жасушаішілік ас қорытуды жүзеге асыратын :

а) вакуоль

б) лизосома

в) пероксисома

г) Гольджи аппараты
2 Хлорофиллмен сіңірілетін күн сәулелі спектрінің сәулелері:

а) көк; қызыл б) сары в) қызғылт-сары в) жасыл
3. мембранадағы потенциалдардың айырма энергиясын АТФ энергиясына түрлендіру :

а) фотосинтез б) хемосинтез в) диффузия г) хемиосмос

4. Көк гүлкекіре гүлінде себет гүлшоғыр:

а) орталықта – түтікті, шеттері – жалғантілдіктікті

б) орталықта – түтікті, шеттері – шұңқыртүрлі

в) орталықта – түтікті, шеттері - тілдіктікті

г) тілдіктікті
5. Адам генетикасының негізгі әдістерінің бірі көрсетіңіз:

а) Эмбриологиялық

б) палеонтологиялық

в) тарихи-генеалогиялық

г) салыстырмалы – анатомиялық



6. фотосинтез түрі, көмірқышқыл газының бақылау кезінде және оны пайдалануы өсімдіктер әр түрлі жасушалар арасында кеңістікте бөлінген:

а) С3-фотосинтез; б) С4-фотосинтез; в) С2-фотосинтез; г) ӨЗІ- фотосинтез жолы
7. эволюция нәтижесі болып табылады:

а) мимикрия; б) организмдердің қоршаған ортаға икемділігі; в) алуан түрлерін; г) модификациялық өзгергіштік
8. теңіз құрсақаяқты ұлулардың желбезегі орналасқан:

а) дене тұрқы; б) қармауыш негізінде; в)бұлшықет аяқта; г) мантий қуысында

9. жіңіщке ішек ас қорытылуы ферменттер әсерінен жүреді, негізінен:

а) сілекей бездері; б) ұйқы безінің және ішек ұсақ бездері; в) асқазан; г) ішектің
10. мейозе кезінде аллелді гендер көрсетіледі:

а) бір жасушаларда; б) бір хромосомада; в) әр түрлі жасушаларда; г) екі хромосомада

2 Тапсырма. Тапсырма: пайымдау дұрыстығын анықтау, олардың әрқайсысымен келісу немесе одан бас тарту керек, жауабын "иә" немесе "жоқ". Ең жоғары теруге болатын балл саны – 10 балл (1 ұпай сұраққа жауап беру).

---

Жауаптар матрицасына жауаптар енгізу
1. Жабықтұқымды өсімдіктерде тұқымтүйін мегаспора жапырақша астында орналасады.

2. тұқымда, жемістерде, бұтақтарда және ескі жапырақтарда ауксин синтезі болады. да

3. Көз бұршағында жарық кезінде жүйке қозғауы болады да

4. Өсімдіктің тұқымдасқа тиесілігі гүл және жеміс құрылысы негізінде айқындалады да

5. көк-жасыл балдырлар жасушалық қабырғасының негізін муреин құрайды жок

6. Кейбір фотосинтетикалық және анаэробты бактериялар суды емесыдыратын, ал оның орнына метанды ия

7. Велигер – бұл құрсақаяқты және қосжақтаулы ұлулардың құрты ия

8. Эхинококка ның аралық қожайыны ит болып табылады ия

9. Ақуыздың екіншілік құрылымы- – спиральге иірілген тізбек, онда орамы арасында сутекті байланыстар құрылады ия

10. құйрық жүзбеқанаты қозғалысы және балықтың ілгерілемелі орын ауыстыру дене бұлшықтың қысқаруы есебінен болады жок.

Сұрақ №	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
жауап

3 тапсырма. Орнатыңыз арасындағы сәйкестікті органдары аталған схемада ланцетниктің көлденең қиманы схемасы аталған органдар арасында сәйкестікті белгілеңіз (1-10) және осы органдардың атаулары (А-К) (5 балл):

О ргандар:

А) эндостиль;

Б) хорда;

В) арқа қанаты;

Г) желбезек саңылауы;

Д) атриалды қуысы;

Е) бүйір өскіні;

Ж) желбезек жүлгесі;

З) арқалы жүйке түтігі;

И)кеңірдек қуысы;

К) миомер.

белгілер	1	2	3	4	5	6	7	8	9	10
Органдар

---

4 тапсырма. Суретте шырша қылқанның көлденең кесіндісі бейнеленген. Суреттегі белгілер (1-5)көрсетілген элементтерін құрылыстар атауларымен салыстырыңдар (5 балл):
Задание 4. На рисунке изображен поперечный срез хвоинки ели. Соотнесите обозначения на рисунке (1-5) с названиями элементов строения (5 балов):

Әріп, құрылым	Цифра
А – эпидерма
Б – қарамай жолы
В – сағасы
Г – өткізгіш шоқ
Д – мезофилл

5 тапсырма. Кестеде кейбір өсімдіктер құрылымдары мен онда өтетін процестер туралы қысқаша ақпарат көрсетіледі. тиісті бағандарда "+" белгісін қойыңыз (4 балл):

Процесстер	трахеиды	Лучевая система	эндодрема	этиопласт
Бағытталған су ағынын түп- тамыры ішінен реттейді			+
Қараңғыда пайда болатын пластида				+
жалаңаштұқымды ағаштар өсімдіктердің негізгі механикалық ағаш беріктігін қамтамасыз ететін жасушаларының түрі	+
Судың бұтақпен көлденең қозғалысын қамтамасыз етеді		+

6 тапсырма. Есеп шығарыңдар. Әрбір дұрыс шығарылған есеп 3 баллмен бағаланады (барлығы 12 ұпай).
1. Гликолиз процесінде пирожүзім қышқылының (ПЖҚ) 114 молекулалары пайда болған. глюкозаның қанша молекуласы бөлшектеу ұшырады, және эукариот жасушаларында глюкозаның толық тотықтыруы кезінде қанша АТФ молекуласы пайда болады? Жауапты түсіндіріңіз.

---

2. Фрагмент және-РНҚ мынадай нуклеотидтердің бірізділігі УГАГЦАУЦАГАЦУГУ бар. ДНҚ молекуласының фрагменті нуклеотидтердің реттілігін анықта, онда бұл фрагменті және-РНҚ транскрипцияланды.
3. Қарбыздың тегіс бояу рецессивтік белгісі ретінде мұраға қалдырылады. Жолақты жемістерімен екі гетерозиготных өсімдіктерді будандастырудан қандай тұқым болады?
4. Полипептидтің молекулалық массасы 40000 құрайды. Кодталатын тұқым ұзындығы анықтаңыз, егер бір амин қышқылдың молекулалық салмағы орта есеппен 100 тең, ал ДНК тізбегіндегі көршілес нуклеотидтар арасындағы қашықтық 0,34 нм. құрайды

7тапсырма. Суретте жасушалық тыныстың негізгі кезеңдері көрсетілген (5 балл).




А. анықтаңыз қай цифрлар нені белгілейді (4 балл)

тотығу арқылы фосфорлану (протондық градиент есебі арқылы АТФ синтезі)	3
Гликолиз	1
Ашу	4
Кребс циклі	2

Начало формы

  Б. АТФ синтезі болатын тыныс кезеңдерін таңдаңыз (кез келген – субстраттық немесе трансжарғақтық) (1 балл):
А) тотығу арқылы фосфорлану (протондық градиент есебі арқылы АТФ синтезі)

Б) Гликолиз

В) Ашу

Г) Кребс циклі

Сәттілік тілейміз!

---

Смотрите также файлы

• И прия, и на Новже.docx

• 1. Определение инвестиций.docx

• азастан Республикасыны Оуаарту министріні.docx

• Обязательственное право.docx

• Ценные бумаги представляют собой не что иное, как юридические до.docx