226 Тұрақты сөз тiркесiндегі жалқау ұғымы:

Бүйрегi бүлк етпеу

Жер тепкiледi

Көзi тас төбесiне шығу

Мұртын балта шаппайды

Шөп басын сындырмайтын

Жiктелмейтін сөз:

Барғам

Дәрігер

Жел

Келдi

Ұнатты

Тұрақты тiркес қолданылған сөйлем:

Балалар аулаға шықты.

Берiк сабақтан келдi

Марат – сегіз қырлы, бір сырлы жігіт

Марат сабақты орындады

Мектеп ауласына гүл ектiк

Табыс септігінің жалғауы:

-ға,-ге,-қа,-ке

-да,-де,-та,-те

-м,-ым,-iм

-мын,-мiн,-бын,-бiн

-ны,-нi,-ды,-дi,-ты,-тi

230 Тек жалғау жалғанған сөздер:

Базарда, кiтабым, қалада

Жоғары, айтты

Көген, келiптi

Көпшiл, жақсыға

Сана, айтты

Заттық ұғымдағы сөздердi жалпылап көрсететін есімдік:

Бекер, тез

Кенеттен, байқаусыздан

Сақ, ұқыпты

Сақ, ұқыпты

Тегiс, барша

Барыс септігін жалғағанда түбiрi өзгерiске ұшырайтын есімдік:

Әлдекiм

Кейбiреу

Қайсыбiр

Ол

Өзi

Есімшенің жұрнағы:

-ба,-бе,-ар,-р

-ған,-ген,-қан,-кен

-дан,-ден,-іп,-ып,-п

-ма,-ме-а,-й

-тан,-тен,-ғалы,-келі

Шартты мәнді сөйлем:

көңіл күйді білдіреді

қимылды білдіреді

іс-әрекетті білдіреді

іс-әрекеттің орындалуын білдіреді

іс-әрекеттің іске асу шартын білдіреді

Сөйлемді толықтыр:«Жаман атқа жал біт... жанына торсық байлатпас»

да

на

са

се

та

Қимыл-әрекетке итермелу мақсатында айтылған сөйлем:

бұйрықты сөйлем

қалау мәнді сөйлем

мезгіл мәнді сөйлем

өтініш, тілек мәнді сөйлем

шарт мәнді сөйлем

Ниетін, тілегін білдіру:

ашық рай

бұйрық рай

етістік

қалау рай

шартты рай

Бұйрықты сөйлем:

ол оқығысы келеді

ол оқып отыр

ол оқып отыр екен

оның оқығысы келмеді

сен кітабыңды оқы

Сөйлемді толықтыр: «Амантайдың жігітке көмектескісі ...»

білдірді

естілді

келеді

меңзеді

отыр

240 <question> Қалау, тілекті білдіреді:

ашық рай

әдеби тіл

бұйрық рай

қалау рай

шартты рай

Қуану, ренжу, ұялту, кекету мақсатында айтылатын сөйлем:

ашық сұраулы

бұйрықты

лепті

сұраулы

хабарлы

Бұйрықты сөйлем:

ал Жамал ше

бұл - тарихи жер

егic көлемін ұлғайт

сен жас бала емессің

тіл қандай

Сөйлемнің түрі: «Ренжімесең, осы айтқанымды орында»

Болжау мәнді сөйлем

Бұйрық мәнді сөйлем

Қарсылықты мәнді сөйлем

Мезгіл мәнді сөйлем

Шартты мәнді сөйлем

Талап, тілек мәнінде айтылған бұйрықты сөйлем:

– Кеше осыны айтуың ғой

Керімбек малды тез жайлауға айдасын

Қандай ақылды адам

Қап, орылған астықты кеше жиып алмаған екенбіз де

Сен жазып келген шығарсың

Қалау рай формадағы сөз:

барғым келеді

мен барайын

мен барсам

сен бар

техника

Қалау рай формасындағы етістік:

бармау, байқау

жоғал, бар, барса

көрсе игі еді, келсе екен

көріп, келіп, айтты

сезіну, зекіру, барса

Сөйлемнің түрі: «Менің биге қатысқым келеді»

болжау мәнді сөйлем

қалау мәнді сөйлем

меншік мәнді сөйлем

сұрау мәнді сөйлем

тыйым мәнді сөйлем

Етiстiктiң қалау рай түрiнде тұрған тiркес:

Барып келдi

Бел асып кеттi

Көрiп қайтты

Құшақтағым келедi

Ойнап едi

Өтініш тілек мәнді сөйлем:

Бүгін футбол ойналды

Біз де футбол ойнайықшы

Кеше футбол ойнадық

Олар футбол ойнады

Футбол ойналды

Өтініш, тілек мәнді сөйлем:

Балам дейтін жұрт болмаса, елім, жұртым дейтін бала қайдан шықсын.

Ел болып, етегіме паналағандарыңа мен ағайын болайын.

Ел үмітін ақтау – ер атағын сақтау.

Шамадан аспа, кемеріңнен таспа.

Ыстан қорыққан қазақтың құрсын заңы.

Дара сан есiм:

Екiден бiр

Елу бес мың

Жиырма бес

Жүз

Он бiр

Жинақтық сан есiм жасау үшiн қандай жұрнақ жалғанады:

- ау

- дай

- деген

- лаған

- лап

Есептiк сан есiм:

Бес - алты

Елулерде

Жиырма бiр

Оныншы

Үштен бiрi

Реттiк сан есiм:

бесеу

жиырмадай

жүз он екiншi

мыңдаған

төрттен бiр

Есімдіктен болып тұрған бастауыш:

Ана сүтін ардақта

Маған сыйлық әкелді

Мен еңбекті бағалаймын

Оның төрттен бірін ал

Сыйлық бәріне жетті

Ілік септік пен тәуелдік жалғауы арқылы байланысу түрі:

Жанасу

Қабысу

Қиысу

Матасу

Меңгеру

Табыс, шығыс, барыс, жатыс, көмектес септік жалғауы арқылы байланысу түрі:

Жанасу

Қиысу

Меңгеру

Қабысу

Матасу

Қиыса байланысқан сөздер:

Біз оқимыз

Досыма бардым

Сенің үйіңде

Әдемі көйлек

Өзімнің шығармам

Матаса байланысқан сөздер:

Ашық аспан

Жолдың шеті

Машинада жатыр

Ол сөйледі

Көркем шығарма

Меңгеріле байланысқан сөздер:

Даланың аппақ қары

Кітап оқылды

Орнынан тұрды

Сен жинадың

Сұлу қыз

260 Меңгеріле байланысқан сөздер:

Адамның баласы

Айдын отырды

Ала жіп

Алдына отырды

Алдыңғы қатар

Меңгеріле байланысқан сөздер:

Ағаш отын

Отын түсті

Отынды кіргізді

Отынның жылуы

Отынсыз үй

Қабыса байланысқан сөздер:

Бақытты балалық

Қыздың назы

Немересін сағыныпты

Телефонмен сөйлесті

Домбыра тартты

Жанаса байланысқан сөздер:

Жақсы адам

Отын түсті

Түске шейін бітірді

Көңілі көтерілді

Немересін сағыныпты

Жедел өткен шақта тұрған етістік:

Келiп

Келген

Келдiм

Келерсiң

Келесiң

Болымсыз етістік қатысып тұрған сөйлем:

Ағайын шақырса келмек пе

Айқай да, тартыс та осы iштарлықтан ба

Бөлме тап-таза болып жиналған

Бұл алтынды сарапқа сал

Мұндай сұмдықты естiген емес

Бұрынғы өткен шақ етістігі қолданылған сөйлем:

Алыстан ән үйренетін де, жастарға үйреттетiн едi

Бiр топ қарға осы тауға келдi дейдi

Бұрын да ашты-тоқты күн өткен

Жаз өттi, базар тарқады

Жақсы сөз аз өмiрiн ұзартады, ғылымға бойын толтырады

Осы шақта тұрған етістік:

Айтармыз

Айтарсың

Айтқансыз

Айтып отыр

Айтыппын

Мақсатты келер шақ тұлғасында қолданылған етістік:

Баратын болды

Барған болатын

Барған едi

Барғысы келедi

Бармақшымын

Нақ осы шақ тұлғасында қолданылған етістік:

Айтқан болатын

Бiлмек болды

Келiп едi

Ойнап кетер

Тоқып отыр

270 Болжалды келер шақта тұрған етістік:

Келiп кеттi

Келiптi

Келедi

Келермiн

Келмейдi

Жедел өткен шақ:

Ойлайды

Ойланады

Ойланбақ болып едi

Ойланбақшы

Ойланды

Бұрынғы өткен шақ:

Сезiлдi

Сезбек

Сезген

Сездi

Сезер

Мақсатты келер шақ жұрнақтары:

-а, -е, -й

-ар, -ер, -р

-атын, -етін, -йтын, -йтін

-ды, -ді, -ты, -ті

-мақ, -мек, -бақ,-бек, -пақ, -пек

Болжалды келер шақ түрiне жататын сөз:

айтқанмын

алмадық

бармақшы

келермiз

кетпексiң

Ауыспалы осы шақта тұрған сөз:

Өсiрiптi

Өсiрген

Өсiремiз

Өсiрмекпiз

Өспекшi

Көмекші есімдер:

бар, әкел

ия, бар

отыр, іші

сырты, мал

іші, сырты

---

Смотрите также файлы

• Тест начат 29092020, 14 28 Состояние Завершено.pdf

• Организация трансфузионной терапии в лечебнопрофилактических учреждениях методические рекомендации.doc

• Курсовая работа курсовой проект должна соответствовать следующим требованиям.docx

• Вы успешно зарегистрированы в системе эдо нк снк опо ронктд.docx

• Спектроскопия. Типы спектра. Основы фотобиологии.docx