ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 28.04.2024
Просмотров: 10
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Ата-аналарғаарналған бала тәрбиесінеқажетті 14 кеңес
1. Баланыңміндеттітүрдеөздігіненорындайтынжұмыстарыболуықажет. Сіз тек осы жұмыстардыңорындалуынқадағалауыңызкерек.
2. Мейліқаншалықтытиянақтыәріжылдаморындасаңызда, балағажүктелгенжұмыстардыөзіңізорындауғатырыспаңыз.
3. Балаңыздытыңдаудыүйреніңіз.Шыдамдыболыңыз, балаңыздыңсөзінбөліп, оныңойынөзіңізаяқтауғатырыспаңызжәнебаланыасықтырмаңыз.
4. Балаңызғаөзкөзқарасыңыздытықпаламаңыз. Өзіңіздіңнұсқаңыздыңдұрысекеніндәлелдерментүсіндіріңіз.
5. Баланыңкез-келгенқалауынорындауғаасықпаңыз.
6. Балағаөзініңісәрекетінтүсіндірудіүйретіңіз. Яғни бала еңалдыменойланыпсодансоңғанашешімқабылдаудыүйренукерек. Еңжақсысыөзісенімсіздіктанытқанмәселелердеата-анасыменкеңесугеболатынынбілуіқажет.
бала тәрбиесі, бала, атааналарғакеңестер, пайдалыкеңестер, атааналарғакеңес
7. Баланы қоршағанәлемдітаныпбілугедағдылаңыз.
8. Баланыңжан-жақтыдамуынақолайлықауіпсізжағдайжасаңыз.
9. Баланы тымеркелетпеңіз. Оныменөзіңізбентеңдәрежедегіадамретіндесөйлесіңіз. Есіңіздеболсынсіздіңсөйлегенсөзіңізді, ісәрекетіңіздібалаңызқайталайды.
10. Балағаөзбетіншежекебасыныңтазалығынқадағалаудыжәне де әртүрліжағдайлардаөзінқалайұстаукеректігінтүсіндіріңіз.
11. Жақсыісәрекетіүшінсөзбеннемесесыйлықпенмадақтапкөтермелеңіз.
12. Бала кішкентайынанбастапата-анасын, үлкендерді, жақындарынсыйлаукеректігінбілутиіс.
13. Ешқашандабаланыңикемсіздігінкүлкігеайналдырыпжәне де қорқыныштарынакүлмеңіз. Қайтакерсіншебаланыңқорқыныштарынбіргешешіпсенімдіқарым-қатынасорнатыңыз.
14. Қаншалықтыуақытыңыз аз болсадабалаңыздыңжан-жақтыдамуынакөңілбөліңіз. Есіңіздеболсынбалаңызсіздіңеңбастыбайлығыңыз.
Сізқандайата-анасыз?
Бұлсұраққажауаптыкімбілгісікелмейді? Осығанорай, балаңызбенқарым
қатынастаСізтөмендегіфразалардыңқайсысынжиіқолданатыныңыздыбелгіліңіз.
1. Сағанқаншаретқайталапайтамын. 2 ұпай
2. Мағанақылыңдыайтақойшы. 1
3. Мен сенсіз не істередім. 1
4. Сошакімгетартқансың 2
5. Сеніңдостарыңқандайтамаша. 1
6. Туу, ұқсағансың! 2
7. Мен сеніңкезімде… 2
8. Сен меніңтірегімкөмекшімсіңғой! 1
9. Сеніңдостарыңқандайадамдар… 2
10. Сен тегі не ойлапжүресің? 2
11. Сен меніңақылшымсың! 1
12. Ұлым, қызым. Сен қалайойлайсың? 1
13. Басқаныңбаласы бала сияқты да, ал сен… 2
14. Сен қандайойлаптапқышсың! 1
Ендіжалпыұпайдысанап, жауаптытабыңыз, әрине, Сіздіңқандайата-анаекендігіңіздіСізденартықешкімбілмейді. Бұл тек сізге ой салуғағанаберіліпотыр.
Кілті:
7-8 – Сізбалаңызекеуіңізбірбіріңіздісөзсізтүсінугеұмтыласыз. Олсіздіжақсысыйлайды. Сіздердіңқатынастарыңызтұлғаныңқалыптасуынамүмкіндікбереді.
9-10 – Сізқарым-қатынастабірқалыптыемессіз. ОлсіздісыйлағанменСізгеәрқашансырынашыпайтабермейді. Оныңдамуыкездейсоқжағдайларменоқиғалардыңықпалынатүсіпкетуімүмкін:
11-14 ұпай – Сіздіңбалаңызбенқарым – қатынасыңыздыөзгертуқажет. Сізбалаңызға аз сенімбілдіресіз, қиынжағдайлардақолдамайсызОныңоқшаулануына, балаңызбенконфликтік (даулы) қатынасқамүмкіндікбереді: олтұлғаныңқалыптасуынамүмкіндікбереді.
Ата-аналарғаарналған тест
«Сізжәнебалаңызбір-біріңіздітүсінеаласыздарма?»
Балаңыздақиындықтаркездессенемесеғашықболыпқалғандабұлжағдайдысізқалайбайқадыңыз?
а) Олөзімағанбұлтуралыайтты.
ә) Олбұлтуралыбасқажақынадамғахабарлады.
б) Мен анаболғандықтанбұныөзімсездім.
в) Бұлтуралыкездейсоқбіліпқалдым
СіздіңбалаңыздыңдосыСізді:
а) Екіншіанасысияқтысезінеді.
ә) Сізкіргендеүндемейқаладынемесеәңгіменібасқаарнағабұрыпжібереді.
б) Құрметпен,бірақсалқынқарайды.
в) Құрметпенжәнесүйіспеншілікпенқарайды.
Әдеттедостарыменжиналатынорындарғабалаңызсіздішақырама?
а) Кейде
ә) Жоқ, ешқашан.
б) Шақырды, бірақ мен келіспедім.
в) Олардыңжиналатынорнымағанұнамайды.
Көптегената-аналарбалалардыолардыңзаттарынтұтына (пайдалана) алатындығыжайлышағымданады. Ал Сіздіңжағдайыңызда:
а) Бұлайболмайды, себебібұлзаттарсәнненшығыпқалған.
ә) Бұлайболмайды, себебіоғаншақкелмейді.
б) мен әркезөззаттарымдыоныңшкафынаніздеуіме тура келеді
Сізбалаңыздыңтелехабарлардыңбірінеқызығущылығынбайқапқалдыңыз, Сіз:
а) Оғанқызықнәрсенің мен үшінқызығыжоқ.
ә) Балаңыздансағанбұл хабар ұнайма?» депсұрайсыз.
б) Олбұл хабар жөніндебірнәрсеайтардепүміттенемін.
в) Біразуақытмазмұныныңегжей-тегжейінұғуғатырысамын, ал соданкейіноныменбіргеталқылаймын.
6. Сізбалаңыздүниегекелгенненберібірнешеретбылайдедіңіз: «біздіңкезіміздебұлайболмаған» :
а) 1 немесе2 рет, бірақ мен бәрі-бірөзгеретінінмойындаймын.
ә) Қаншамаретайтқанымтіптіесімдежоқ.
б) Аз ғана, қайталайбергенненештеңеге жете алмаймын.
в) мен бұлайайтқанжоқпын.
Тесттіңқорытындысы:
4-6 рет «а» жауабыболса – ешбіркүдіксізСізжақсыата-анасыз. Сізсүйіспеншілік пен құрметтеубірін-біріөтежақсытолықтырадыдепсанайтынадамдардыңқатарынажатасыз.
3 немесеодан аз «а» жауабы – өзбалаңызбентығызқарым-қатанасорнатуыңызқажет. Оныңқызығушылығы, достарыжөніндекөбірекбілугетырысыңыз.
Құрметтіата-аналар!
Бала тәрбиесі - ата-анаүшінкүрделі де жауаптыміндет. Жасшыбықиілгішболса, жасадамдасондайжақсыға да, жаманға да бірдейбейімболатыныбаршамызғамәлім. Сізгеұсынылыпотырғанкөмекшіқұралдаата-аналарменжұмысжүйесікөрсетілген. Ата - аналардыңміндеті, ақыл-кеңестер, сауалнамалар, сұрақ-жауаптар, тесттерұсынылды. Қазақта «Баланың бас ұстазы - ата-анасы» дегенсөз бар. Жаскезіндедұрыстәрбиеалмасаесейекелетәртібіқиындап, оқуүлгерімінашарлапкетеді. Мұндайжағдайларда «не істеукерек» деген ой туады. Әрине, ата-аналарбалаларыныңоқу - үлгерімінекүнделіктіназараударып, оны қадағалапотыруықажет. Тәрбиеешқандайүзіліс, демалыскүндердегендібілмейді.
«Ұлдытәрбиелепотырып, жериесінтәрбиелейміз, қыздытәрбиелейотырып, ұлттытәрбиелейміз» дептұжырымдаған.
Сізқандайата-анасыз?
Сауалнама
1. Кез-келгенісіңіздітастайсалып, баламенайналысааласыз ба?
2. Балаңыздыңжасынақарамай, оныменақылдасааласыз ба?
3. Балаңызбенқарым-қатынасбарысындажасағанқателеріңіздімойындайсыз ба?
4. Өзқателігіңізүшінбалаңызданкешірімсұрайсыз ба?
5. Балаңыздыңісіашуландырғанкезде, өзіңіздіұстап, ашудыжеңеаласыз ба?
6. Балаңыздыңорнынаөзіңіздіқояаласыз ба?
7. Бірсәттесізгемейірімдіадамдепсенугеболадыма?
8. Өзіңіздіңбасыңызданөткенбалалықшағыңызданескерілетінжағдайайтасыз ба?
9. Балаңыздыңжүрегінжарақаттайтынсөздерді, сөйлемтіркестерінатамауғатырысасыз ба?
10. Балаңызғауәдеберіп, жақсымінез-құлқынескереотырып, уәдеңіздіорындайсыз ба?
11. Балағақалағанісінжасауға, өзінұстауғакедергіжасамайбіркүнеркіндікбересізбе?
12. Басқа бала сіздіңбалаңызғадөрекіліккөрсетсе, себепсізренжітсекөңілаудармайсыз ба?
13. Балаңыздыңкөзжасы, дөрекіеркелеуіуақытшаекенінбілесіз, соғанқарсытұрааласыз ба?
Жауабы:
1. Әрқашанжасаймын,келісемін - 3 ұпай
2. Кейдеғанакелісемін - 2 ұпай
3. Келіспеймін - 1 ұпай
· 0-16 - Бала тәрбиесі - сізүшінүлкен проблема. Бала тұлғасындұрысқалыптастыру
үшін педагог немесе психолог мамандардыңкөмегінесүйеніңіз.
· 17-30 - Балағақамқорлықжасау - біріншікезектегімаңыздыіс. Сіздіңбойыңызда
тәрбиелікқабілет бар, тәжірибедеәрқашанбірқалыпты, бірбағыттағымақсатпен
әрекететесіз. Кейдеқатал, кейдемүлдемжұмсақсыз. Сізгежауапкершілікпенойланукерек.
· 31-39 - Бала сіздіңөміріңізүшінеңқұндыболғаны. Сізбалаңызды тек
түсініпқанақоймай, әріойынтануға, сыйлыкөзбенқарауғатырысасыз.
Ата-анағаайтыларұсыныс
«Баланы 5-ке дейінпатшадайкөтер,
15-ке дейінқұлындайжұмса,
15-тен кейіндосыңдайсыйла»
1. Бала тәрбиелеу - бесіктенбасталады. Ендешеоғанәрдайымкөңілбөліп,сергекқараңыз. Қателігінзекіп, ұрысыпнемесеұруарқылытүзетугетырыспаңыз.
2. Таңертенсабаққабарарындабаланыжайлапқанаоятыңыз. Сіздіңбиязыүніңіз бен күлкіңіз-ақұйқысынашуытиіс.
3. Егербалаңызсабақтанкешігетіндейболыпжатса, онда «Бол да бол» депайғайламаңыз. Оны ертерекоятпағанөзіңізкінәлісіз.
4. «Бұзықболма», «Қисалаңдамайтынышжүр», «Бүгін 2 алсаңқұртамын» дегенескертулердіжиіайтабермеңіз. Керісінше, оғанжылусыйлап, жақсыбағаалыпкелуінетілектестікжасаңыз.
5. Есіктенкірмейжатып, «Бүгінқандайбағаалдың?» деп бас салыпбалаңыздысұрақтыңастынаалмаңыз. Мектептенкелгенбалаңыздыкөңілдіқарсыалыңыз, оныңсабақтаншаршапкелгенінескеріңіз.
6. Бала бірдеңегеашуланыпжүрсе, үндемеңіз. Сабасынатүскенсоң, олболғанжайдыөзі-ақайтады.
7. Мектептенкеле сала баланыотырғызыпқойып, сабаққадайындалтпаңыз. Олар да 2-3 сағатойнап, демалғанжөн, түстеұйықтаптынықсын. Бесінмезгілі - сабаққаәзірленудінсәттікезі.
8. Сабаққаәзірленіпжатқанбаланыңжелкесінентөніптұрмаңыз. Дөрекісөйлемеңіз. Одан да көмектесіп, бірлесіпдайындалыңыз.
9. «Егер сен осы сабақтыорындамасаң» депбасталатынтәртіпкешақырубаланыңжүйкесінеәсеретеді. Одан да өзіңізкірісіп, жайлапжетектепотырыңыз.
10.Күнде жарты сағатештеңегеалаңдамайбалаларыңызбенемін-еркін, жақынтартып, әңгімелесіптұрыңыз.
11.Балаңыздың көңіл-күйінашарболса, ондабірденназараударыңыз. Олсабақтанзорығуымүмкін.
12.Егер балаңызайтқаныңыздытыңдамайтынболса, ондаұстазымен, психолог маманымен,дәрігерменкеңесіңіз.
13.Өз балаңыздыдоссанаңыз: білімінтолықтыруғакөмектесіп, жақсыісінбағалайбіліңіз. Шамаментысқатал, керісіншетымкөңілшекболмаңыз. Нақтышешімғанабаланықателесуденсақтандырады.
14.Отбасыңыздағы ұрыс-керісбалаңыздыңжүйкесінжұқартады. Баламенбіргеотырғанжердеқұпиялыәңгіменайтпаңыз.
15.Балаңызға уәдеберсеңізорындаңыз. Кемшіліктібайқамауғатырысыңыз. Баланыңкөзіншеөзгенісынамаңыз.
16.Тәрбие ісіндеөзіңіздіңжауаптыекеніңіздіұпытпаңыз, баланыңөтінішінүнеміорындайбермеңіз.
17.Баланы өзгелерге де көмектесіптұруғабаулыңыз. Оғаншыдамдыболудыүйретіңіз.
Ата-аналарғапсихологиялықкеңес
Адам баласы-өмірбойыпсихологиялықкөмеккезәруболмақ. Әсіресе, оныңнәрестелік, сәбилік, балалықшақтарында, тіптіауадайқажеттілікдепайтсадаболады. Бірақ, бізөмірсүргенбұрынғықоғамда, адамныңпсихикасынтәрбиелеугеешуақыттамәнберілгенемес. Соныңсалдарынанбалабақшаларда да, мектептерде де, тіптіжоғарыоқуорындарыменадамныңқызметістейтінорындарында да, адамныңпсихологиялықтәлімінекөңілаударылмады. Мұндайнадандылықтыңадамдарғатарттыратыназабыда аз емес. Осындайқалыстәрбиеніңауыркемшіліктерінескереотырып,азды-көптіпсихологиялықкөмектіңқасиеттерінетоқталудыжөнкөрдік.
Психологиялықкөмектіңбағыттары.
Бала атаулыныңбойындабіртіндепқалыптасатынневроздыңнегізгісебепкері, жалпы бала тәрбиесінен хабары шамалы, ал бала психологиясыдегендіестіпкөрмегената-аналардыңүкімі де сорақылыққа толы қатыгездіктеріненекенінашыпайтқымызкеледі. Олардыңкөпшілігі бала тәрбиесініңқиын да қызықсәттерініздепүйренудіңорнына, тек жазалау, қорқытып-үркітуменұстағандабілетіндіктеріменшектелетіндіктерібелгілі. Тіршіліктартысынаендікелгенсәбилерүшін, бұлаттапөтеалмастайауыркүйзелістергеапарады. Айта берсе үлкендертарапынанболатындөкердедөрекіқылықтартолыпжатыр.
Еңбіріншіпсихологиялықкөмектіңбағдары-осындайжағдайларға тап болғанбалалардыңауруғашалдығабастағанпсихикасынсауықтыруболыптабылады.
Екіншібағыт-тез арадаата-аналар мен балалартәрбиесінеқатыстыүлкендердіңарасындажүргізілетінпсихологиялықкөмектіайтуғаболады. Мұныңөзінетәнәдістері де толыпжатыр. Үлкендерге бала психикасыжөніндетүсінік беру, оны мұқалтпаудыңмаңызыжайлы, психологиялықтәрбиелердіүйретудіңжолдарын-кітаптардан, кинофильмдерден-тереңдейталдапкөрсетуарқылы. Ата-аналар мен үлкендердің бала тәрбиесіндегіқатыгездіктентыйылуынталапету.
Осылайша, жасбаланыңпсихикасындағыауырөзгерістер мен қорқыныштардантуындайтын, оныңжандүниесіндегіжапашегушіліктіңзардабыменқатаңжәнежеделкүресукерек. Әрине, бұлжағдайата-аналардыңкөпшілігібілмегендіктеністейтінін де ескерукерек.
Жалпы бала психологиясынабелгіліпсихикалықауырәсерлердіңтүрлерінатапөтсек:бірінші, баланыңжігерінжасытатынүкімдібаға беру (мысалы, «Сен ойнайбілмейсің», «сен дұрыссөйлейалмайсың» дегенсияқтыкесімдіұғымдардыңәсеріжаман). Осыданкейін, баланыңтауышағылып, талабықайтыпқалатындығыанық. Тіпті, бұданбылайоғансөйлеудің де, ойнаудың да қиындайберетіні рас. Сәбилердіүнемікөтермелейжетелептәрбиелеудіңпсихикалықмәнізор.
