ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.02.2024
Просмотров: 5
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мектепте физика пәнін проблемалық оқытуды енгізу.
№ 101 Али Ақбаев атындағы ЖОББМ
Арзиметова Умида Пайзахматовна,
физика пәні мұғалімі
Мектепте физика пәнін оқыған кезде оқушылар жаңа материалды үйренуде жиі қиындықтарға тап болады. Оқушылардың зерттелетін пәнге қызығушылығының төмендігі, пәнді оқуға бөлінетін уақыттың қысқаруы, сондай- ақ мектептердің техникалық жабдықталуының төмендігі - осы факторлардың барлығы алынған білімнің сапасына теріс әсер етеді. Тағы көптеген маңызды аспектілердің бірі- оқушының психологиясы. Оқу барысында туындайтын қиындықтар мен түсінбеушіліктер көбінесе оқуға деген ұмтылысқа теріс әсер етуі мүмкін. Сондықтан, осындай мәселе туындаған жағдайда мұғалімнің негізгі мақсаты- оқушының ақыл-ойы және жеке қасиеттерін үйлесімді дамыту мақсатында оқытудың сипаты мен құрылымын өзгерту.
Жоғарыда аталған білімді ыңғайлы игеруге кедергі келтіретін факторларды өтеу және түзету жолдарының бірі- проблемалық оқыту. Проблемалық оқыту дегеніміз, әдетте, мұғалімнің басшылығымен проблемалық жағдайларды құруды және оларды шешу үшін оқушылардың белсенді тәуелсіз қызметін қамтитын оқу іс-әрекеттерін ұйымдастыру деп түсініледі.
Проблемалық оқытудың негізіне 1894 жылы тәжірибелік мектеп құрған американдық педагог және психолог Джон Дьюидің идеялары кіреді, онда оқыту негізі сынып- сабақ жүйесі емес, ойындар мен еңбек қызметі болды. Оқушының қызығушылығы төмен болған жағдайда проблемалық оқыту ойлау процесін жандандыруға және оқу пәніне деген қызығушылықты арттыруға қызмет етеді.
Проблемалық оқытудың негізгі құралы проблемалық жағдай болып табылады. Проблемалық жағдай- бұл белгілі бір оқу жағдайында оқушылардың бұрын алған білімдері мен ақыл- ой және тәжірибелік іс-әрекет әдістерінің объективті жетіспеушілігінен туындаған қиындық жағдайы.
Проблемалық оқыту қазіргі кездегі білім беру жағдайында өзекті және сәтті бола түсуде, өйткені құзыреттілік тәсіл оқушының алдына қойылған мәселелерді өз бетінше шешуді қамтиды.
Мысал ретінде 10- сыныпта «Сұйықтықтардағы электр тогы» тақырыбын шығаруға проблемалық тәсіл әдістемесін келтіруге болады.
Тақырыпты зерттеу металдар мен жартылай өткізгіштердің электр өткізгіштігінің бұрын зерттелген түрлері туралы білімді жаңартудан басталады. Әрі қарай мұғалім оқушыларға сұрақ қояды: «Кез- келген сұйықтық электр тогын өткізеді ме?». Қойылған сұраққа жауап беру кезінде оқушылар әртүрлі ұсыныстар жасайды, осылайша қайшылықтар пайда болады және проблемалық жағдай туындайды. Туындаған проблемалық жағдайды талдай отырып, оқушылар оны шешу үшін тәжірибеге жүгіну керек деп санайды.
Тәжірибе №1. Біз екі электродты дистилденген сумен толтырылған ваннаға орналастырамыз, оны қыздыру лампасына кезекпен қосамыз және реттелетін ток көзін пайдаланып, электродтарға 24 В ток береміз. Оқушылар «Қыздыру лампасымен не болады?» деген сұраққа жауап береді (Жауабы: лампа жанбайды).
Әрі қарай мұғалім дистилденген судың диэлектрик екенін түсіндіреді. Бұл барлық сұйықтықтардың электр энергиясы жоқ деген қорытынды жасауға мүмкіндік береді.
Тәжірибе №2. 1-тәжірибедегі дистилденген ваннадағы суға аз мөлшерде қант қосамыз. Кернеу қолданылған кезде қыздыру лампасы, бірінші жағдайдағыдай, жанбайды. Оқушылар «Неге бұлай болды?» деген сұраққа өз жауаптарын береді. (Жауабы: қант ерітіндісі ток өткізбейді, өйткені кристалды тор молекулаларға, яғни зарядталмаған бөлшектерге бөлінеді).
Тәжірибе №3. Бұл тәжірибеде оқушылар эксперимент нәтижелерін химия пәніндегі білімдеріне сүйене отырып түсіндіреді.
1. Концентрленген сірке қышқылын кішкене көлемді дистилденген сумен сұйылтамыз және электр өткізгіштігін қайта тексереміз. Қыздыру шамы жанбайды. (Жауабы: ерітіндіде аз мөлшерде су қосылған кезде электр зарядының тасымалдаушылары пайда болады, бірақ лампаның жануы үшін олардың саны жеткіліксіз).
2. Алынған ерітіндіге үлкен мөлшерде дистилденген су қосамыз және электр өткізгіштігін қайтадан тексереміз. Электр лампасының жануы электр тогының болуын көрсетеді. Бұл тәжирибе негізінде қандай қорытынды жасауға болады? (Жауабы: сірке қышқылының әлсіз ерітіндісі- электролит болып табылады).
Тәжірибе №4. 1 тәжірибедегі тазартылған сумен толтырылған ваннаға аз мөлшерде ас тұзы (NaCl) қосамыз. Алынған ерітіндіні электр өткізгіштік құбылысына тексереміз. Лампа жарқырап жанады. Оқушылар мына сұраққа жауап береді: «Бұл тәжірибеден қандай қорытынды шығады?» (Жауабы: электр тогы тұздардың сулы ерітінділерінен өтуі мүмкін).
Қорытындылай келе, физиканы пәнінде проблемалық оқытуды қолдану ойлау процесін жандандыруға және пәнге деген қызығушылықты арттыруға, өз бетінше оқу және физика бойынша теориялық білімді өмірде қолдану қабілетін дамытуға қызмет ететінін айта кеткен жөн.
Пайдаланылған әдебиеттер:
1. А.В. Лепехов, О.В. Кузнецова «Проблемное обучение физике в школе», «Актуальные проблемы преподавания физики в школе и вузе», Рязань, 2018
2. Кузнецова, О.В. Организация образовательного процесса в средней школе при изучении темы «Электрический ток в жидкостях» // Физическое образование в вузах. – 2013
