Файл: Энергия. Кинетикалы жне потенциалды энергия. Энергия кзі ажет! Энергия кздері.pptx

Энергия. Кинетикалық және потенциалдық энергия.

ЭНЕРГИЯ КӨЗІ ҚАЖЕТ!

Энергия көздері

Тағам

Жағар май

Электр тоғы

Энергия дегеніміз не ?

• Көлбеу жазықтық бойымен қозғалған шар ағаш білеушені орнынан қозғау арқылы жұмыс жасайды.
• Энергия – дененің жұмыс жасау қабілетін сипаттайтын физикалық шама.
• Энергияның өлшем бірлігі – Джоуль.

Отынның жану энергиясы

Биіктіктен құлаған судың энергиясы

Энергияның бірнеше түрі бар

Механикалық энергия

Потенциалдық энергия

Кинетикалық энергия

Кинетикалық энергия

• Кинетикалық (грекше «кинетикос» - қозғалыс) энергия деп денелердің қозғалу салдарынан туындайтын энергияны айтады.

Қозғалатын дене

Барлық ұшатын денелер

Құлайтын заттар

Кинетикалық энергия

• Энергия – дененің жұмыс істеу қабілетінің өлшемі болғандықтан, денелердің кинетикалық энергиясы да жұмыс сияқты сол денелердің массалары мен жылдамдықтарына тәуелді өзгереді.
• Дененің кинетикалық энергиясы оның массасына және жылдамдығының квадратына тура пропорционал.
• Егер дене υ жылдамдықпен қозғалып келе жатса, онда оны толық тоқтату үшін белгілі бір жұмыс жасалу керек.

Потенциалдық энергия.

Дененің өзара әрекет энергиясы

Жер бетімен салыстырғанда жоғары көтерілген дененің энергиясы

E = mgh

m – масса - 1 кг

g – еркін түсу үдеуі – 9,8 Н/кг

h – биіктік – 1 м

Дене бөлшектерінің өзара әрекет энергиясы

Сығылған серіппе энергиясы

k – қатаңдық – 1Н/м

х- серіппенің ұзаруы – 1 м

Энергияның өзгеруіне мысалдар

Таудын басында потенциалдық энергия

E = mgh-қа тең,

Ал таудың төменгі бөлігінде

E = 0 тең.

Таудың басында кинетикалық энергия

---

E = 0 тең,

ал таудың төменгі бөлігінде

Энергияның өзгеруіне мысалдар

Садақ жебесінің созылу кезіндегі потенциалдық энергиясы

Жебенің атылу кезіндегі жылдамдығы

Жасалған жұмыс энергияның өзгерісіне тең.

Энергия деп материяның барлық түрлерінің өзара әрекеттесуінің және қозғалысының жалпы сандық өлшемін айтады.

Қорытынды:

• Потенциалдық энергия деп дененің немесе дене бөлшектерінің өзара әрекет энергиясын айтады.

Кинетикалық энергия деп қозғалыстағы денелер ие болатын энергияны айтады.

υ

h

υ

υ

=0

h

υ

=0

υ

Дененің кинетикалық энергиясы артса, потенциалдық энергиясы кемиді, ал кинетикалық энергиясы кемісе потенциалдық энергиясы артады.

h

S1

Массасы денені h биіктіктен көлбеу жіберейік

 

Ол энергияға ие болады

 

Шар цилиндрге соқтығысқанда цилиндрді S1 арақашықтыққа ығыстырып, А1 жұмыс жасайды.

Жұмыс пен энергияның байланысын қарастырайық

h

S1

Массасы m2< m1 шарды h көлбеу жазықтықтан жіберейік

Шар цилиндрге соқтығысқанда цилиндрді S2 арақашықтыққа ығыстырып, А2 жұмыс жасайды.

энергияға ие болады

 

S2

h

S1

m2< m1, болса E2< E1.

S2

S2< S1, болса A2< A1.

Дененің энергиясы көп болған сайын жұмыс істеу қабілеті артады.

• Дене жоғары – төмен қозғалған кезде энергияның бір түрінен екінші түріне ауысады.

Видео -1

Пән: физика	Сынып :7
Тарау: Энергия
Сабақтың тақырыбы: Энергия. Кинетикалық және потенциалдық энергия.
Оқу мақсатының санаты (1- Білу және түсіну, 2-Қолдану, 3- Сын тұрғысынан ойлау және зерттеу, 4–Коммуникация және рефлексия) =m/2 кинетикалық энергияның формуласын білу және қолдану 7.4 А Энергия Жер бетінің маңында =mgh энергияның формуласын білу және пайдалана білу
Критерийлері: ОМ 7 - 4 А B
Кинетикалық және потенциалдық энергия түрлеріне сандық және сапалық есептер шығару. а) Эксперименттік есеп. ә) Сапалық есеп (суреттер арқылы энергияның түрлерін анықтайды) б) А – деңгейі. в) В- деңгейі. г) С – деңгейі.

---

Пән: физика	Сынып :7
Тарау: Энергия
Сабақтың тақырыбы: Энергия. Кинетикалық және потенциалдық энергия.
Критерийлері: ОМ 7 - 4 А B
Кинетикалық және потенциалдық энергия түрлеріне сандық және сапалық есептер шығару. а) Эксперименттік есеп. ә) Сапалық есеп (суреттер арқылы энергияның түрлерін анықтайды) б) А – деңгейі. в) В- деңгейі. г) С – деңгейі.

ОМ	К	ДЕСКРИПТОРЛАР	Ж	Т	Қорытынды
					Ж	Т
ОМ 7.4 А	В	Сабаққа қатысты термин сөздерді сабақ барысында,есеп шығаруда қолдана алады
		Эксперименттік есеп барысында өлшенген шамаларды қолдана алады
		Есептің шартына байланысты кинетикалық және потенциалдық энергияның формуласын таңдап алып, қолдана алады.
		Кинетикалық энергия формуласынан белгісіз шаманы тауып, формуланы түрлендіре алады
ОМ 7.4 А	В	Эксперименттік есеп барасында белгісіз дененің потенциалдық энергиясын анықтай алады.
		Сапалық есеп шартына қарап, энергияның түрлерін ажыратып, қорытынды жасай алады.
		Сандық есеп шығару барысында энергияның формуласын түрлендіре алады
		Серіппелерді тізбектей және параллель жалғау шартын ажыратып, қатаңдық шамасын тауып, потенциалдық энергияны анықтай алады.

light beam

Энергияға қатысты сапалық есеп.

1. Мына екі дененің қайсысының потенциалдық энергиясы үлкен:

а) жер бетінде жатқан кірпіш

б) екінші қабаттағы үй қабырғасындағы кірпіш

Өлшемдері бірдей бесінші қабатта жатқан қорғасын немесе болат шарлардың қайсысының потенциалдық энергиясы көп?

Әр түрлі биіктікке көтерген екі дененің потенциалдық энергиясы қай жағдайда тең болады?

60 м/с және 40 м/с жылдамдықпен қозғалған денелердің қайсысының кинетикалық энергиясы үлкен?

---

1. Массасы 2 кг тас 10 м/с жылдамдықпен ұшып келеді. Ұшып келе жатқан тастың кинетикалық энергиясын табыңдар.

Берілгені:

υ= 10 м/с

Ек – ?

m= 2 кг

Шешуі :

Тастың кинетикалық энергиясы:

Физикалық шамалардың сандық мәнін қойып есептейік:

Жауабы : 100 Дж.

А – деңгейі.

2. Массасы 4 кг кірпіш жер бетінен 5 м биіктікте жатыр. Кірпіштің потенциалдық энергиясын табыңдар.

Берілгені:

h= 5 м

ЕП – ?

m= 4 кг

Шешуі:

Кірпіштің потенциалдық энергиясы

Физикалық шамалардың сандық мәнін қойып есептейік:

Жауабы: 200 Дж.

А – деңгейі.

1. Массасы 4 000 г дененің кинетикалық энергиясы 800 Дж болса, онда оның жылдамдығы неге тең?

Берілгені:

Е= 800 Дж

υ – ?

m= 4 000 г = 4 кг

Шешуі :

Дененің кинетикалық энергиясы:

Физикалық шамалардың сандық мәнін қойып есептейік:

Жауабы : 20 м/с.

В – деңгейі.

 

 

2. Потенциалдық энергиясы 10 кДж, массасы 10 кг дененің нөлдік деңгейден биіктігі неге тең ?

Берілгені:

Е= 10 кДж

h – ?

m= 10 кг

Шешуі:

Дененің потенциалдық энергиясы

Физикалық шамалардың сандық мәнін қойып есептейік:

Жауабы: 100 м.

h

 

h=

 

В – деңгейі.

1. Тізбектей жалғанған қатаңдығы 40 кН/м және 30 кН/м екі серіппе 30 мм –ге сығылды. Серіппенің потенциалдық энергиясын табыңдар.

Берілгені:

 

Ер – ?

Шешуі :

Тізбектей жалғанған кездегі жалпы қатаңдықтың формуласы:

Физикалық шамалардың сандық мәнін қойып есептейік:

Жауабы : 7,7Дж.

С – деңгейі.

 

 

 

Серіппенің потенциалдық энергиясы :

 

 

 

Е

 

2. Бірінші дененің массасы 400 г , жылдамдығы 18 км/сағ, ал екінші дененің массасы 600 г дененің жылдамдығы 7,5 м/с. Денелердің кинетикалық энергиясын анықтап, салыстырыңдар. Видео - 3.

С – деңгейі.

Оқушылар сабақтан алған әсерлері бойынша + немесе – таңбасын қояды

1. Мен ойлаймын сабақ…….. болды

қызық___________________іш пысарлық

2. Мен үйрендім

Көп нәрсе_______________________аз

3. Мен ойлаймын басқаларды ……… тыңдадым

мұқият__________________мұқиятсыз

4. Мен дискуссияда ………. қатыстым

жиі_________________________аз.

5. Сабақ нәтижелеріне менің……

Көңілім толады________________көңілім толмайды

«Таңдау»

Үйге тапсырма:

• § 53 Энергия. Денелердің потенциалдық және кинетикалық энергиялары.

---

Қолданылған әдебиеттер

Қолданылған әдебиеттер

• В.И. Кем, Б.А.Кронгарт «Физика және астрономия» Есептер мен жаттығулар жиынтығы» Алматы 2012
• Р. Башарұлы, У. Тоқбергенова, Д. Қазақбаева «Физика және астрономия» Алматы 2012
• Л.А.Кирик «Физика7 Самостоятельные и контрольные работы» Москва Илекса 2008
• «Физика 8 сынып» электронды оқулық, ҚР білім және ғылым министрлігі 2004 ж
• http://www.iralebedeva.ru/physic11.html
• http://www.collaborativelearning.org/sciencephysics.html

Назар салып тыңдағандарыңызға рахмет!!!

Сабақтың барлық материалдарын moodle.nis.edu.kz сайтынан таба аласыздар

---