Файл: Аксеркина Гульшахара Жангельдыевна 3 курс (академика Е. А. Бкетов атындаы арУ).docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 16.03.2024
Просмотров: 8
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Аксеркина Гульшахара Жангельдыевна 3 курс (академика Е.А.Бөкетов атындағы ҚарУ)
Ғылыми жетекші аға оқытушы Топшахова Гульмира Райханова
Салық саясаты және оның мемлекеттің экономикалық саясатын жүзеге асырудағы рөлі
Мемлекет өмірдің әртүрлі салаларында қоғамның мүдделерін білдіре отырып, тиісті саясатты – экономикалық, әлеуметтік, салықтық және т.б. әзірлейді және жүзеге асырады.Сонымен бірге объект арасындағы өзара әрекеттесу құралы ретінде қаржы-несие және баға механизмі қолданылады. және әлеуметтік-экономикалық процестерді мемлекеттік реттеу пәні.
Қаржы-бюджеттік жүйеге мемлекет қаржысын – бюджеттік және бюджеттен тыс қорларды қалыптастыру мен пайдалануға қатысты қатынастар кіреді.Қаржы-бюджет жүйесінің маңызды «қан тамыры» салықтар болып табылады.Салықтар тауар өндірісімен, қоғамның таптарға бөлінуімен және мемлекеттің пайда болуымен бірге пайда болды.
Мемлекет салықтарды белгілей отырып, ең алдымен мемлекеттің қаржы саясатының бөлігі болып табылатын салық саясаты арқылы жүзеге асырылатын өзіне жүктелген міндеттерді жүзеге асыру үшін қажетті материалдық базаны қамтамасыз етуге ұмтылады.
Салық саясатының мәні мен маңызы.Салықтар, өздеріңіз білетіндей, мемлекеттік қызметтің барлық салаларын қаржыландыру көздерінің бірі және мемлекеттік басымдықтарды жүзеге асырудың экономикалық құралы болып табылады. Салық – мемлекеттің егемендігінің бір көрінісі. Осымен олардың мемлекеттік мүліктен түсетін табыс пен несиеден айырмашылығы бар. Монета соғу және сот төрелігін жүзеге асыру сияқты салықтарды алу құқығы әрқашан мемлекеттің егемендік құқықтарының бірі болды, сондықтан салықтар біржақты тәртіппен белгіленеді, бірақ салықтарды белгілеуге келісім беру мен мәжбүрлеу сипаты арасындағы қайшылық. олардың жинағы тек сыртқы. Салықтар және олардың функциялары нақты негізді, яғни объективті заңдылықтарды көрсетеді.
Салық заңнамасының ережелері салық саясатын жүзеге асырудың бастапқы нүктесі ретінде қызмет етеді.Сонымен, салық саясаты – бұл салық заңдарының мақсатты қолданылуын анықтайтын билік пен басқару органдарының құқықтық әрекеттерінің кешені.Ол сондай-ақ мемлекеттік кірістерді реттеу, жоспарлау және бақылауда салық технологиясын енгізудің құқықтық нормалары болып табылады.Салық саясаты қаржылық саясаттың бір бөлігі болып табылады.Салық саясатының мазмұны мен мақсаттары қоғамның әлеуметтік-экономикалық құрылымымен және биліктегі әлеуметтік топтармен анықталады.Экономикалық негізделген салық саясаты салық жүйесі арқылы қаражатты орталықтандыруды оңтайландыруды көздейді.
Жоғары дамыған нарықтық қатынастар жағдайында салық саясатын мемлекет өндіріс құрылымын, аумақтық экономикалық дамуды, халықтың табыс деңгейін өзгерту мақсатында НД-ны қайта бөлу үшін пайдаланады.
Салықтың міндеттері
мемлекеттік қаржылық
экономиканы басқару
халықтың табыс деңгейіндегі нарықтық қатынастар процесінде туындайтын теңсіздік.
Салық саясатының үш түрі бар.
Бірінші түрі – «қолыңнан келгеннің бәрін ал» қағидасымен сипатталатын максималды салық саясаты.Бұл ретте салықтың өсуі мемлекеттік кірістердің ұлғаюымен қатар жүрмейтін мемлекет үшін «салық тұзағы» дайындалады.Максималды тариф шегі анықталады және әр нақты жағдайда көптеген факторларға байланысты.Шетелдік ғалымдар шекті мөлшерлемені 50% деп атайды.
Екінші түрі – ақылға қонымды салықтар саясаты.Ол кәсіпкерлікті дамытуға, оған қолайлы салықтық климатты қамтамасыз етуге ықпал етеді. Кәсіпкерге мүмкіндігінше салық салынады, бірақ бұл әлеуметтік бағдарламалардың шектелуіне әкеледі, өйткені мемлекеттік кірістер азаяды.
Үшінші түрі - салық салудың жеткілікті жоғары деңгейін қамтамасыз ететін, бірақ айтарлықтай әлеуметтік қорғауды қамтамасыз ететін салық саясаты. Салық түсімдері әртүрлі әлеуметтік қорларды көбейтуге жұмсалады. Мұндай саясат инфляциялық спиральдың ағытылуына әкеледі.
Күшті экономика жағдайында салық саясатының барлық осы түрлері сәтті үйлеседі.Қазақстан салық саясатының үшінші түрімен үйлесетін бірінші түрімен сипатталады.
Осыны негізге ала отырып, ғалымдардың экономикалық даму тенденцияларына, объективті шындыққа, қоғамдағы әлеуметтік жағдайдың жай-күйіне қатысты болжамдарын ескере отырып, мемлекет әзірлеген салық стратегиясы мынадай міндеттерді көздейді:
- экономикалық – экономикалық өсуді қамтамасыз ету, өндірістің циклдік сипатын әлсірету, дамудағы диспропорцияларды жою, инфляциялық процестерді жеңу;
- әлеуметтік - пайданың өсуін ынталандыру және халық табысының төмендеуіне жол бермеу арқылы белгілі бір әлеуметтік топтардың мүдделері үшін НД-ны қайта бөлу;
- фискалдық – мемлекет кірістерінің ұлғаюы;
- халықаралық – басқа елдермен экономикалық байланыстарды нығайту, төлем балансының қолайсыз жағдайларын жеңу.
Мемлекеттің конституциялық-құқықтық актілерімен бекітілген басқару құрылымдарының тактикалық іс-әрекеттері мен салық салудың жалпы стратегиясы арасындағы қайшылықтар бюджеттің теңгерімсіздігіне, шаруашылық механизмінің сәтсіздігіне, ұрпақты болу процестерінің тежелуіне және сайып келгенде, экономикалық дағдарыс.
Салық саясатын жүргізудегі тактикалық әрекеттердің негізділігі бюджет кірісін қалыптастыруда орасан зор рөл атқарады.Келесі қаржы жылына арналған бюджеттік көрсеткіштер жалпы салық салу стратегиясына сәйкес болуы керек.
Әдебиеттер тізімі
1. Қазақстан Республикасының «Салық және бюджетке төленетін басқа міндетті төлемдер туралы» заңы (салық кодексі). Алматы, 2018
2. «Жеке кәсіпкерлікті қорғау және қолдау туралы» Қазақстан Республикасы үкіметінің 2015 жылғы 4 шілдедегі №1543-12 заңы.