ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 7
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
БӨӨЖ ТАПСЫРМАЛАРЫ
ІСБ ФИЗИОЛОГИЯСЫ БОЙЫНША
Тақырып: Адам организмі қызметтерінің жүйкелік-эндокриндік реттелуі: Симпато-адренал жүйесі. Физиологиялық қызметтердің жүйкелік-гуморалдық реттелуіндегі бүйрек үсті бездерінің орны. АПУД жүйесі.
ХАТТАМА ТОЛТЫРУ:
Task №1. Fill the scheme «hypothalamus-pituitary-adrenal gland system».
Using the given diagram, briefly explain the role of the hypothalamic-pituitary-adrenal system on neurohumoral regulation of human body functions.
HYPOTHALAMUS
ТРГ(териотропин-лизинг гормон) гипоталамустың нейросекреторлық клеткаларымен ғана бөлініп қоймайды, сондай-ақ ОЖЖ-нің басқа да құрылымдарының нейрондарымен бөлінеді, атап айтатын болсақ, амигдалиод және ми бағаны клекаларымен де бөлінеді. ТРГ-ның гипоталамуста синтезделуі мен бөлінуіне теріс кері байланыс механизмімен, қандағы Т3, Т4 деңгейімен қоса, басқа да факторлар әсер етеді, мысалы: қатты суықпен әсер ету ТРГ бөлінуін жандандырады
PITUITARY
Аденогипофизде ТРГ, ТТГ және пролактиннің синтезін және бөлінуін жандандырады. Одан басқа ТРГ орталық жүйке жүйесінде нейротрансмиттер және нейромодулятор қызметін атқарады.
ТТГ- гликопротеид, аденогипофиздің гландотропты гормоны, қалқанша безінің синтезі және бөліну процестерін және оның алмасуын реттейді. ТТГ синтезін ТРГ жандандырады, ал гипоталамустың соматостатині тежейді. Теріс-кері байланыс механизмі бойынша ТТГ өндірілуін қалқанша бездің құрамында йоды бар гормондар реттейді. Гликокортикоидтар ТТГ өндірілуін тежейді. Жарақаттанғанда, ауырсынуда, наркозда ТТГ бөлінуінің төмендейтіні көрсетілген. ТТГ бөлінуін, ТРГ сияқты организмнің суыққа ұрынуын жоғарылатады. ТТГ тәуліктік ырғақпен бөлінеді, ұйықтар алдында көп мөлшерде бөлінеді. ADRENAL GLAND
ТТГ бүйрек үсті безін, яғни соның ішінде қалқанша бездің қанмен қамтамасыз етуін арттырады, қалқанша бездің фолликулярлы эпителиінің өсуі мен дамуына әсер етеді, құрамында йоды бар гармондардың синтезі мен бөлінуінің, сондай-ақ йодидтер сіңірілуінің барлық кезеңдерін жандандырады. ТТГ мөлшерінің артуы қалқанша бездің гиперфунциясымен, яғни гормон бөлу қызметінің жоғарылауымен көрінеді.
Задание№2. Заполните таблицу «Физиологические эффекты гормонов надпочечников»
| Слои и зоны надпочечников | Гормоны | Физиологические эффекты |
| Милы қабаты | Бүйрекүсті безінің милы қабатында негізгі 2 гормон: адреналин мен норадреналин түзеді. Адреналин нгізінен бүйрекүсті бездерінде ғана, ал норадреналин ол басқа да ағзаларда пайда болады және адреносезгіштік түйіспелерде қозуды өткізетін медиатор түрінде де бөлінеді. Адреналин, норадреналин және дофамин- бигендік катехоламиндерге жатады. Олар тирозиннің туындысы болып табылады. | Катехоламиндердің организмге әсері өте көп және жан-жақты. 1. Адреналин жүрек-қантамырлар жүйесіне өте күшті әсер етеді. Жүректің жұмысын күшейтіп соғу ырғағын төмендетеді, қозғыштығын ұлғайтып, өткізгіш жүйесі бойынша серпініс өтуін жақсартады; қан тамырларын тарылтады. Дененің эр жеріндегі тамырлардың адреналинге сезімталдыгы эртүрлі. Мысалы, ішкі ағзаларды (бауыр, ішек, қарын) қанмен қамтамасыз ететін артериола тамырларыныц қабырғасын босаңсытады, ал оған байланысты қаңқа бұлшыкеттеріне келетін канның мөлшерін кобейтеді. Жүректің кан тамырларының көлденең қимасы адреналиннің эсерінен кеңейеді де, жүрек еттерін қанмен камтамасыздандыру жақсарады; жүрек кызметі мен каніамырларынын кернеуін өзггерту арқылы адреналин қанның қысымына эсер етеді. Оның мұндай эсері көбінс қыска мерзімде байқалады. Қан кысымының артуы гормонның эсері басталғандагы жагдайға, адреналинді ыдырататын ферменттің белсеңділігіне, мөлшеріне байланысты. 2. Ішектің бірыңғай салалы еттеріне эсер етеді. Оның тонусын төмендетіп козғалысын тежейді. 3. Бронхының бірыңгай салалы еттерін босаңсытады. 4. Көздің қарашығын үлкейтеді. 5. Жүкті әйелдің жатырының бірыңғай салалы еттерінің жиырылуына эсер етеді. 6. Тері түктерінің капшыктарының етін жиырады, соңдықтан адамның эмоция кезінде төбе "шашы тік тұрады". 7. Көмірсулардың алмасуына эсер етеді. 8. Бауыр еттеріндегі гликогенолизді күшейтіп, гипергликемия менглюкозурия'ны тудырады; 9. Майдың алмасуына эсер етеді. Ол липолизді күшейтіп липогенезді басады, майдың тотығуын күшейтеді. Мұның бэрі күшті тітіркендіргіштін әсері кезінде организмнің энергиялық мүмкіндіктерін толык пайдалануға бағытталған. |
| Сыртқы зона | Минералокортикоидтар | Бұл зонада минералокортикоидтар шығарылып отырады. |
| Ортаңғы зона | Глюкокортикоидтар | Бұл зонада глюкокортикоидтар жеткілікті мөлшерде болады. |
| Ішкі зона | Андрогендер | Бүйрекүсті безі қыртысының гормондары химиялық қатарлар бойынша стероидтар болып табылады. |
Задание№ 3. Определите соответствие между физиологическими эффектами и гормонами надпочечников. Впишите в верхнюю таблицу порядковый номер соответствия.
| Гормоны | Порядковый номер физиологического эффекта |
| Минералокортикоиды | 10; 4; 9 |
| Половые гормоны | 1; 8; 7 |
| Глюкокортикоиды | 3; 2; 6; 5 |
| № | Физиологические эффекты |
| 1 | Регулируют развитие половой системы в детском возрасте |
| 2 | Снижают воспалительные и аллергические реакции |
| 3 | Повышают уровень глюкозы в крови, не изменяя уровень гликогена в печени |
| 4 | Увеличивают обратное всасывание (реабсорбцию) ионов натрия и хлора в почечных канальцах и содержание их в крови, лимфе и тканевой жидкости |
| 5 | Усиливают расщепление белков |
| 6 | Снижают концентрацию ионов калия в почечных канальцах |
| 7 | Усиливают мобилизацию жира из депо и его расщепление |
| 8 | В старости являются единственным источников половых гормонов |
| 9 | Способствуют выведению ионов калия из организма |
| 10 | Регулирует водный обмен |
№4тапсырма. «Биологиялық белсенді заттардың әсер ету жолдары»атты кестені толтырыңыз.
| Әсер ету жолдары | Сипаттамасы |
| Нейрокриндік | Сигналдық зат қанға бөледі және қан арқылы өзінен алыста орналасқан клеткаларға-нысана клеткаларға жетеді. |
| Паракриндік | Гормон жасуша арлық кеңістік нысана жасуша |
| Изокриндік | Продуцент жасуша мен нысана жасуша арасында контакт тығыз |
| Аутокриндік | Продуцент жасуша гормондары сол жасушаның өзіне әсер етеді. |
№5 тапсырма. Келесі сұрақтарға жауап беріңіз,дұрыс жауапты сызып көрсетіңіз:
1. Apud жүйесі ағзаның гомеостазын сақтауға қатысады ма?
жоқ
иә
2.APUD жүйесін эндокриндік және жүйке жүйелерінің бөлімі деп санауға бола ма ?
жоқ
иә
№6 тапсырма.«Стресс кезеңдері» кестесін толтырыңыз.
| Стресс кезеңдері (атаулары) | Кезеңдерінің сипаттамасы | Осы кезеңдііскеасыруғақатысатынгормондар, олардыңтүзілетін жері | Физиологиялық әсерлері |
| 1. Үрейлену | Жағымсыз тітіркендіргіш әсер еткен жағдайда туатын жауаптың алғашқы кезеңі. | Норадреналин мен адреналин қатысады. Олар бүйрек бүсті гормоны болып саналады. | Таңырқау сезім пайда болады |
| 2.Төзімділік | Жағымсыз тітіркендіргіш әсерінен беріліп кетпей, оған төзу рекциясы. | Бұл кезде гипоталамус-гипофиз жүйесінің ықпалымен бүйрек үсті безінің гормондарының мөлшері қанда тез мөлшерде көбейіп кетеді. | Симпатикалық жүйке жүйесінің әсерінен жүректің соғу жылдамдығы артады, тыныс алу ырғағы жиілене түседі. |
| 3.Әлсіреу | Бейімделу қорының мүмкіндігі азайып, таусылады, сондықтан психологияда дезадаптациясы пайда болады | Бұған бүйрекүсті бездері қатысады. | Адамның жұмыс істеу қабілеттілігі күрт төмендейді, иммунитеті түсіп кетеді, есте сақтау қабілеті нашарлайды, салмағы азаяды. |
№7 тапсырма. «Асқазан-ішек жолдарының реттеуші пептидтердің (гормондардың) физиологиялық әсерлері» атты кестені толтырыңыз.
| АІЖ гормондары(пептидтер) | Физиологиялық әсерлері |
| Гастрин | Асқазан моторикасының НСl секрециясының стимуляциясы. |
| Гастрон | Асқазан секрециясының көлемі мен қышқылдығын төмендетеді. |
| Гистамин | Асқазан мен асқазан асты безінің секрециясын қамтамасыз етеді, қан капилярларын кеңейтеді, асқазан мен ішек моторикасын іске асырады. |
| Мотилин | Пепсиннің секрециясын асқазанда және асқазанасты безі секрециясында стимулдайды, ішектің эвакуациялық құрылысын тездетеді. |
| Секретин | Бикарбонаттардың және судың синтезін бауырмен, асқазанасты безімен, бруннеровты бездермен тездетеді, асқазан секрециясын тежейді. |
| Сератонин | Асқазанда тұзды қышқылдың пайда болуын тежейді, пепсин түзілін қамтамасыз етеді, өт түзілу және ішек секрециясын тездетеді. |
№ 8тапсырма.
Ситуациялық есепті шешіңіз: қорытынды жазыңыз, сұрақтарға жауап беріңіз.
№ 1 есеп. Науқас А. клиникаға прогрессивті семіздік туралы шағымдармен жүгінді. Бет аймағында (ай тәрізді бет симптомы), ішінің жоғарғы жағында май артық мөлшерде жиналуына шағымданды. Одан басқа ол кісіде гирсутизм (ерлер типіндегі әйелдердің денесі мен бетіндегі шаштың шамадан тыс өсуі), етеккірдің бұзылуы, бел аймағындағы ауырсыну, полифагия, полидипсия байқалады екен. Соңғы кезде іріңді тері аурулары жиі байқалады деп те шағым айтты.Объективті: қандағы глюкоза мөлшері - 7,0 ммоль/л,АҚ - 140/80 мм с. б., қан сараптамасындағы өзгерістер - лейкоцитоз (қанда лейкоциттер саны көбеюі), абсолюттік лимфопения (қанда лимфоциттер саны азаюы). Рентгенологиялық өзгерістер- сол жақ бүйрек үсті безінің ұлғаюы анықталды. Бас сүйегінің рентгенографиясында түрік ер-тоқымы қалыпты жағдайда.
Қорытынды:Сараптамалар нәтижесінде Иценко-Кушинг ауруы туындайды. Ол өз кезегінде нейроэндокриндік ауру болып саналады __________________________________________________________________________________
Сұрақтар:
-
Қызметі бұзылған бездің гормондарын атап өтіңіз: Кортизон
_______________________________________________________________________________
-
Осы гормондардың негізгі физиологиялық әсерлерін атап өтіңіз: Ол қандағы глюкоза мөлшерін арттыруға қатысады.
-
Науқастың симптомдарының пайда болу механизмін түсіндіріңіз.
Пайда болу механизмі сол жақ бүйрек үсті безінің ұлғаюы, беттің ай тәрізденуі және денесін май басып кетуі.
Орындаған студент-Орман Тамерис
тобы -002к
факультет -ҚД
| Тақырып қаралды, күні | _________________ оқытушының қолы |