Файл: азастан Республикасы білім жне ылым.docx

Қазақстан Республикасы білім және ғылым министрлігі

Әл - Фараби атындағы Қазақ Ұлттық Университеті





Факультеті: «Философия және саясаттану»
Кафедрасы: «Жалпы және қолданбалы психология»

СӨЖ

Тақырыбы: «Жүректің шыдамсыздығы» кітабы, Стефан Цвейг

Орындаған: Тлеубай А.

Тексерген: Мұса Қ.

Алматы 2022ж

Менің Венаға соңғы келуімде, кешке көптеген істерден шаршап, қала маңындағы мейрамханаға кірдім. Мейрамхана ескі болып, сәннен қалып қойғаннан кейін бе, ішінде адам аз болды. Кіргеннен жоғарғы жақта бір үстелде отырған кісі мені танысы сияқты шақырып, өзінің қасында бірге тамақтануды ұсынды. Оның сыртқы бейнесіе қарасаң, көп адамдар оны жақсы, мейірімді адам ретінде қарамайтын секілді. Дегенмен де, ол мейірімді, адамдармен тез татуласқыш адамдардың қатарынан болатын. Бірақ, мен онымен төрт сағат бойы үн-түнсіз бір үстелде отырдым. Кейіннен мейрамханаға бір ер адам кірді: шашы сұрланған, екі беті сәл қызаңқыраған, оның түріне қарап, бұрын әскери адам болғанын бірден аңғару қиын емес еді. Менің қасымдағы кісі орнынан асығыс тұрып, онымен амандасты. Бірақ әскери адам немқұрайлы, сыпай ы емес түрде жауап берді. Ол кісі басқа үсстелге отырғаннан кейін досым менен «Ол кім екенін білесің бе?» деп сұрады. Ал, мен суық түрде танымайтынымды айттым. Досым сыбырлы дауыспен:

• 
  Ол – Гофмиллер, Мария-Терезаның ордерін алған.
  

Бұл факт күткенге қарамастан маған қатты әсер еткен жоқ, мен екі метрлік қашықтықтан оқиғаның мөрімен белгіленген кейіпкерді көру үшін көрші үстелге қарадым. Бірақ мен қатты, наразы көзқараспен кездестім, ол: "бұл түрі сізге бірдеңе берді ме? Маған қарайтын ештеңе жоқ" деп айтып тұрған сияқты көрінді. Ол мырза байқап, мені жақтырмаған күйі теріс қарап отырды.

Жалпы, бұл кітаптың қысқаша мазмұнына келетін болсақ, 1913 жылы Вена маңындағы шағын қалада басталады. Кітаптың басты кейіпкері — Антон Гофмиллер болып табылады. Ол жағдайы төмен, көпбалалы отбасында өскен және ер адам үшін беделді деп саналатын әскери қызметке ерте келген. Романның басында ол 25 жастағы жас жігіт және Австрия армиясының атты әскер лейтенанты.

Бір күні Антон кешкі асқа округтегі ең бай жер иесі — Фон Кекешфалва мырзаның сарайына шақырылады. Онда ол екі сүйкімді жас қызды кездестіреді: біріншісі - иесінің жалғыз қызы — Эдит және оның нағашы әпкесі - Илона. Антон мен Илона ортақ әңгіме арқылы тез тіл табысады, көңілді әрі көп билейді. Иесінің қызын ұмытып кете жаздаған Антон Эдитті деп вальске шақырды, бірақ жауап ретінде қыз жылап жіберді. Не болып жатқанын түсінбей, Антон Илонадан түсіндіруін сұрайды, ол оған Эдиттің аяғы сал болып, балдақсыз және көмексіз қозғала алмайтынын айтады. Ыңғайсыз жаңдайда қалып қойған Антон Кекешфалва сарайынан кетеді, тіпті қоштасуды ұмытып кетеді. Ол түні бойы ыңғайсыз жағдайы туралы ойланып, Эдиттен сұрағанына өкінеді, тіпті оның денсаулығы үшін ұятқа қалады. Келесі күні таңертең соңғы ақшасына Антон қызыл раушан гүлінің үлкен букетін сатып алып, оны Эдитке кешірім жазбасымен бірге жібереді. Эдит ренжімегенін, гүлдер үшін алғыс айтатынын және оларды кез келген уақытта қонаққа келуге шақыратынын жазады.

---

Антон бос уақытын сарайда өткізіп, қыздардың көңілін көтеруге тырысады. Қамалдың барлық тұрғындары оның сапарларына өте қуанышты және оны туған жерлесі ретінде қабылдайды. Әңгімелердің бірінде Илона өзінің күйеу жігіті бар екенін айтады, бірақ нағашы апкесіне деген сүйіспеншілігі үшін және апкесінің өтініші бойынша ол үйленуге уақыт бөлуге келісті және барлық уақыты мен күшін Эдитке қамқорлық жасауға арнады. Антон Кекешфалва отбасымен сөйлескенді ұнатады, өйткені мұнда жас жігіт көптеген жылдар бойы жетіспейтін үй, отбасылық жайлылық, жайлылық, білімді адамдармен қарым-қатынасты тапты. Оның Сарайға сапарлары оның жолдастарына белгілі болады, олар басқаша қарайды: кейбіреулері мазақ етеді, басқалары қызғанады, кейбіреулері ол осылайша бай болғысы келеді деп санайды, өйткені Эдит бай мұрагер еді.

Сонымен қатар, доктор Кондор Эдиттің жаңа медициналық тексеруі үшін қамалға келеді. Кекешфалва Антоннан Эдиттің қашан сауығып кететінін дәрігерден сұрайды. Антон абдырап қалды, бірақ Кекешфалваның қысымымен және көмектескісі келіп, келіседі. Кондор Антонмен сөйлескенде Кекешфалваның өткені туралы айтады: оның еврей тегі, байлығының қайнар көзі, әйелінің қайтыс болуы және қызының жазатайым оқиғасы қатты әсер еткен. Сондай-ақ, Кондор Антонға өзінің соқыр әйелі — бұрынғы пациент туралы айтады, ол дәрігер оны емдей алмайтынын түсінгеннен кейін үйленді, осылайша басқа адам үшін жауапкершілікті өз мойнына алды. Кондор жас жігітке аяушылық пен басқа адамға көмектесу арасындағы айырмашылықты түсіндіруге тырысады, ал Эдиттің денсаулығы туралы дәрігер қазір қыздың жақсарғанын айтады. Антон Кекешфалва Кондордың сөздерін дұрыс түсінбейді: жас жігіт дәрігер Эдиттің жақын арада сауығып кететініне сенімді деп ойлайды, ал әкесі қызын қуантуға асықты. Дәрігер Антонды Кекешфалваның отбасына еріксіз берген жалған сөздері үшін қатаң түрде жазалайды.

Бірте-бірте Антон Кекешфалваның отбасымен танысу жағымды ойын-сауықтан басталып, оған ауыртпалық түсіре бастағанын түсінеді. Бір күні Эдиттің өзі Антонды бірінші сүйеді және бұл оған тосын сый болады. Жас жігіт бұдан әрі не істеу керектігін, әсіресе болашақта Эдитпен қалай әрекет ету керектігін білмейді және ол үшін жауапкершілікке дайын емес. Көп ұзамай ол Эдиттен махаббат хаттарын алады. Ол өзінің сүйіспеншілігінің барлық үмітсіздігін түсінеді, бірақ Эдит жақсарған кезде олар бірге болады деп үміттенеді. Хаттарды алған Антон осы қажетсіз құмарлықтан қорқады. Ол қызметтен кетуге және Австриядан кетуге шешім қабылдайды. Антон доктор Кондормен қоштасуға барады және оған Эдиттің сүйіспеншілігін енді көтере алмайтынын мойындайды, ал ол қыздың зақымдануынан гөрі елдің айтатын пікірінен қорқады. Доктор Кондор Антонды қалуға көндіре алады, өйткені ол өзінің ұшуымен Эдиттің өлім жазасына қол қояды. Антон Эдит Швейцарияға кеткенге дейін емделудің жаңа курсын жалғастыру үшін қалуға келіседі.

---

Көп ұзамай Антон Кекешфалва сарайына қайта келеді. Ол осы сегіз күнге төтеп беруге бел буды және Эдитке өз сезімдерін, яғни, қорқыныш пен аяушылық көрсетпеді. Алайда, ол Эдитті өзінің сүйіспеншілігіне сендіре алмайды және бұл қызға "біртүрлі дұшпандық" тудырады. Үш күннен кейін Фон Кекешфалваның өзі Антонға барады, оған Эдитті құтқарып, оған көмектесуін өтінеді. Аяушылық пен жанашырлықтан зардап шеккен Антон Эдитке қыз сауығып кеткенде бірге болатынын сұрайды. Кондордың Кекешфалвасының қысымымен Антон Эдитпен келісуге келіседі. Алайда, ол әлі күнге дейін оған деген сүйіспеншілікті емес, тек жанашырлықты сезінеді және жолдастарының мазақтауынан қорқады. Сонымен қатар, ол қыздың әкесінің еврей тегі туралы шатастырады, ол адамдардың пікірінен қорқады. Казармадағы жолдастар Антоннан Кекешфалваның қызымен құда түскені рас па деп тікелей сұрағанда, ол мойындауға батылы жетпейді және ол бәрін жоққа шығарады. Депрессияға ұшыраған Антон өзін-өзі өлтіруге бел буады, бірақ полковникпен кездеседі, ол өзінің өтірігі туралы айтады. Полковник бәрін шешуге уәде береді және Антонды Чаславицаға жібереді. Сапар алдында Антон доктор Кондорға хат қалдырады, онда ол Эдитке бәрін айтуды сұрайды. Алайда, Антон келісімнен бас тартпайды, қыздан кешірім сұрайды және оның қорқақтығын, өтірігін өтеп, онымен бірге болғысы келетінін айтады.

Антон жеделхат жібереді, ол кейінірек адресатқа жетпейді. Сапарда Антон Кекешфалва сарайы мен Доктор Кондорға жетуге тырысады, бірақ барлық сызықтар шамадан тыс жүктелген. Эдит күйеу жігіттен хабар алмай, кездейсоқ өз тарапынан айыптауларды естігеннен кейін, Илонның оны қадағалап үлгермеген сәтін таңдап, қамал террасасынан төмен түсіп, өліп қалады.

Антон болған оқиға үшін өзін кінәлайды, Эдит оны шынымен жақсы көретін, оған шынымен қажет жалғыз адам болды деп ойлайды. Өкінішпен азаптаған Антон майданға аттанып, өмірден қашып, өліммен күресуді іздейді, бірақ аман қалады және 28 жасында Мари-Тереза орденімен соғыста көрсеткен ерлігі үшін марапатталады.

Жылдар өтіп, Антонның өмірі біртіндеп жақсарып келеді, ол батылдыққа ие болды және өмір сүре бастады, бұл жағдайды ол ұзақ ұмыта алмай жүрді.

Қорытындылай келе, бұл кітапта басты кейіпкердің рөлін Антон ойнайды. Оның басынан өткерген ыңғайсыз жағдайын ұзақ уақыт ұмыта алмай жүреді. Эдиттің қайтыс болуының әсерінен ол ұзақ уақыт бойы депрессияда жүреді.

---

• 
  Кітап кейіпкері өзінің қозғалыстық бұзылыстарына байланысты қандай сезімдерді бастан өткерді? Кейіпкер ыңғайсыз жағдайды басынан өткерді. Қыз өзіне қол жұмсағаннан кейін өте қиын жағдайда, депрессияны басынан өткерді.
  
• 
  Оның басқалармен қатынастары қалай құрылады? Ол басқалармен қарым-қатынасты сарайына шақырту алу арқылы құрады. Бірақ, ол көбінесе, елдің көзқарасымен жүреді.
  
• 
  Осындай адамдардың қоғамға жақсы интеграциялануы қандай жағдайларға тәуелді? Бұндай адамдардың қоғамға бейімделуі – жақсы қарым-қатынастан, ортақ әңгімелерге байланысты деп ойлаймын.
  

---