ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 13
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
| Тұқымқуалаушылықжәнеөзгергіштікзаңдылықтары | Мектеп: Ш. Уалиханов ат. негізгі мектебі | ||||||||||||||||||
| Күні:18.02.2020 ж | Мұғалімнің аты-жөні: К. Ербосынова | ||||||||||||||||||
| Сынып: 9 | Қатысқандар | қатыспағандар: | |||||||||||||||||
| Сабақтың тақырыбы | Аллельді гендердің әрекеттесуі: толық және толымсыз. Доминанттылық белгілердің пайда болуы. | ||||||||||||||||||
| Сабақтың мақсаттары | 9.2.4.4–толық және толық емес доминантылықты салыстыру | ||||||||||||||||||
| Бағалау критерийлері | 1 Аллельді гендердің әрекеттесу типтерімен танысады . 2. толық және толық емес доминантылықты салыстырып айырмашылығын анықтайды. | ||||||||||||||||||
| Тілдік мақсаттары | Пәндік лексика және терминология:аллель, толық доминанттылық, толық емес доминаттылық,ген ,локус . | ||||||||||||||||||
| Құндылықтарды дағдыландыру | Ынтымақтастық 1.Оқушылардың бір-бірімен және мұғаліммен өзаара әрекеттістіктері сабақтың барлық кезеңдері бойы жалғасады. 2.Мұғалім мен оқушылар бірлесе сабақтың мақсатына жетеді және өзара іс-қимыл нәтижелерін талқылайды. Адамгершілік: топпен жұмыс жасағанда бірі -бірінің көзқарастарын сыйлайды. Өмір бойы оқу : алған білімінің алдағы уақытта қажет екенін түсінеді . Жауапкершілік : отырған жұмыс орнын құралдарды тәртіппен ұстайды | ||||||||||||||||||
| Пәнаралық байланыс | Математика: есеп шығарғанда есептейді | ||||||||||||||||||
| Алдыңғыбілімдер | Оқушылартеориялықгенетиканытүсіндірукезіндеқолданылатынгенетикалықсимволдар мен терминологияныбіледі. Олармоногибридтібудандастырубойыншагенетикалықсызбаларқұрабіледі,есептер шығара алады. | ||||||||||||||||||
| Сабақтың кезеңдері | Сабақ бойынша жоспарланған іс-әрекеттер | Ресурстар | |||||||||||||||||
| Сабақтың басы | Амандасу.Психологиялықкөңілкүйорнату.. «Ой қозғау». «Иә не жоқ» 1.Мендельдің Бірінші заңы “ажырау заңы ” деп аталады.жоқ 2.Фенотип - ол тірі организмдердің көбеюі кезінде ата-анадан берілетін жасушадағы барлық гендердің жиынтығы. жоқ 3.Генотип –организмнің жеке даму барысында қалыптасқан барлық қасиет, белгілерінің жиынтығы. жоқ 4. Гомозигота -бір белгі бойынша бірдей аллельдері бар ағзалар иә 5.Гетерозигота - бір белгі бойынша әртүрлі аллельдері бар ағза иә 6.Аллель - геннің құрылысының (мутациясынан) өзгеру нәтижесінде пайда болған бір геннің түрлері иә 7.Гомологтыхромосомалардыңбірдейлокустарындаорналасқан гендер аллельді гендер депаталады иә Содан соң сабақтың тақырыбымен, мақсатымен таныстыру . Оқушылардың көмегімен бағалау критерийлерін анықтау | Презентация Тапсырмалар | |||||||||||||||||
| Сабақтың ортасы | Мұғалімнің түсіндіруі Бір белгілі белгінің дамуын анықтайтын және гомологтық хромосомалардың бірдей локусында орналасқан гендерді аллельді гендер деп атайды. (А, а – бұршақ түсі) Оған Мендель тәжірибесіндегі сары бұршақ және жасыл бұршақтарды мысалға келтіруге болады . Аллельді гендердің өзара әрекеттесуінің түрлері: - Толық доминанттылық - Толымсыз доминанттылық – Кодоминанттылық. Доминантты аллель рецессивті аллельдің әсерін толық басып, гоможәне гетерозиготалық жағдайда жарыққа шығады. АА = Аа Мысалы:сары бұршақ – А,жасыл бұршақ –а Толымсыз доминанттылық доминантты аллель рецессивті аллельдің әсерін толық баса алмайды, гетерогизоталардың өз фенотиптері болады Толымсыз немсес аралық доминанттылық деп бірінші ұрпақтың ата-аналарының біріне де ұқсамайтын біркелкілігін айтады. Мұнда ата-анасының қасиетінің аралығы байқалады. Мысалы, бірсыпыра қой тұқымдарының ішінде шұнақ құлақ қойлар кездеседі. Егерде ұзын құлақтылармен (салпаң құлақ) шұнақ құлақты қойларды шағылыстырса құлағының ұзындығы орташа қойлар туады. Құлақ ұзындығы орташа қойларды бір-бірімен шағылыстырған уақытта орта есеппен әрбір төрт қозының біреуі ұзын құлақты, екеуінің құлағы орташа ұзындықта, ал біреуінің құлағы шұнақ болады. Бұл нәтижелер әр түрлі құлақ формаларының бір жұп аллельдердің басқаруымен тұқым қуалайтындығын және олардың арасында толық басымдылықтың жоқтығын дәлелдейді. Осыған орай гомозиготалық аллельдің біреуі, мысалы «АА» — ұзын құлақты, екіншісі — «аа» шұнақ құлақты басқарады, ал ол екеуінің гетерозиготалық жағдайында («Аа») кездескен қойлардың құлағы орташа ұзындықта болады. Есеп арқылы түсіндіру, мысал келтіру. (1оқушы тақтада )Мысалы :Гүлінің түсі қызыл түнсұлу өсімдігін, гүлінің түсі ақ түнсұлумен будандастырғанда , бірінші ұрпақта будан өсімдіктерінің түсі қызғылт болады .Ата анасына ұқсамайтын жаңа белгі пайда болды, доминантты қызыл гүл , толық доминанттылық көрсете алмады .Ал егер бірінші ұрпақтың қызғылт гүлдерін будандастырсақ, 2ұрпақта белгілердің ажырау жүреді генотип және фенотип бойынша 1:2.1 .  Мүғалім формативті бағалайды. Тапсырма1. Толық және толық емес доминанттылықты салыстырыңыз.Кестені толтыру
Дескрипторлар: кестені дұрыс толтырады Бірін-бірі бағалау. Тапсырма 2Мына есепті шығарыңыз, сұрақтарға жауап беріңіз. Дескрипторлар : 1.Будандастырылған ағзалардың генотиптерін дұрыс анықтайды.2.Есептің берілгенін дұрыс жазады, есепті шығарады.3.Сұрақтарға дұрыс жауап береді . Қызыл бүлдіргенді бір –бірімен будандастырғанда , қызыл жеміс береді ,ал ақ бүлдіргенді бір-бірімен будандастырса, ақ жеміс береді .ал егер ақ бүлдіргенмен, қызыл бүлдіргенді бір-бірімен будандастырсақ, олар қызғылт бүлдірген береді. Ал егер қызылжемісті бүлдіргенді ,қызғылт жемісті бүлдіргенмен будандастырсақ, ұрпақтары қандай болады ?Қызылжемісті және ақжемісті бүлдіргендердің генотипін анықтаңыздар . Шығарып болған соң мұғаліммен бірге жауабын тексереді.Өздерін өздері бағалайды. Қалыптастырушы бағалау жұмысын орындайды. Содан соң .Қорытындылайды .Мұғалімнің бағалауы | Қалыптастырушы бағалау жұмысы . | |||||||||||||||||
| Сабақтың соңы | Кері байланыс :Тақтада слайд: Мен барлығын түсіндім Мен шамалы түсіндім Мен .... түсінбедім | | |||||||||||||||||
| Дифференциалды оқыту – Көбірек қолдау көрсету үшін не істейсіз? Қабілеті жоғары оқушыларға қандай міндеттер қоюды жоспарлайсыз? | Бағалау – Оқушылардың берілген материалды меңгеру деңгейін қалай тексересіз?– | Денсаулық және қауіпсіздік ережелері . | |||||||||||||||||
| Қабілеті жоғары оқушылар есеп шығарады (қосымша 3) Басқа оқушылар қалыптастырушы бағалау жұмысын жазады . | Қалыптастырушы бағалау жұмысын жазып болған соң ,дайын жауап арқылы Оқушылар бірін бірі бағалайды Мұғалім сабақ бойы формативті бағалау жүргізеді . . | Оқығанда көздерімен, кітаптың арасы 35см болу керек екенін ескертіп отырады Столда дұрыс отыру, сколиозды болдырмау жайында ескертеді | |||||||||||||||||
Тексерілді......................
