Файл: 1. азастанда биотехнология ылымыны негізін алаушылар М. Айтожин, І. Раымбаев.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 27.03.2024
Просмотров: 15
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
криопротекторлар
101. Қай ғалым «Биотехнология» терминін ұсынды: Карл Эреки
102. Ұлттық биотехнология орталығының құрылған жылы: 1988- әлемде,1993-ҚР
103. Бастапқы бар клеткалардың көбеюі арқылы клеткалар мен ұлпалардың жаңадан пайда болуы: пролиферация
104.Төмендегілердің қайсысы қоректік ортаның құрамына кіреді: Табиғи – сүт, сарысу,
жұмыртқа,ет,картоп,бұршақ,сәбіз,өсімдіктер/және/олардың қайнатпас
•Жасанды/қоректік/орталар/арнайы/рецептербойынша/дайындалады./Олар/жануар текті (ЕПС,ЕПА, ЕПЖ)
және/өсімдік/текті/(сырасуслосы)/болып/екі/топқа/бөлінеді...Синтетикалық/орта/деп/–белгілі бір химиялық
қоспалардан тұратын ортаны
105. Биотехнологияда пайдаланатын бионысаналары қандай талаптарына (критерийлерге) сай болу керек: а) тірі организмдердегі клеткалардың биосинтетикалық қабілеті жогары болу керек; B) жасушаларды өсіру технологиялары арзан болу керек; C) жасушалық циклі қысқа болуы; д} жасушалардьщ биомассасы тез арада үлгаюы
106. Ауксиндер: a-нафтилсірке қышқылы; 2,4-дихлорфенокси-сірке қышқылы
107. Суспензияда жақсы өсетін жасушалардың өсу сызығының пішіні қандай болады: S пішінді
108. In vitro жағдайында пайда болған өркені мен тамыры жетілген өсімдікті не деп атаймыз: регенерант
109. Клеткаларды өсіруге қолайлы температура: А. 37°С В. 35°С С. 20°С D. 40°С Е. 25°С
110. In vitro жағдайында өсірілетін клеткалар калай қоректенеді: гетеретрофты
111. Цитокининдер: 6-фурфуриламинопурин6 зеатин
112. Тотипотенттік қасиеті: жеке өсімдік жасушаларынан бүтін өсімдіктің дамуы
113. Биотехнология саласында залалсыздандыру деп нені атайды:
114. Қоректік ортаны қалай залалсыздандырады: г) микрофильтрация арқылы залалсыздандыру
115. Өсімдіктерден оқшауланып алынған экспланттардың лайықты қоректік орталарда жетіспейтін мүшелерді қайта қалыптастырып, толыққанды өсімдікті регенерациялау: а) экспланттан тікелей адвентивті бүршіктердің пайда болуы
116. Клеткаларды өсіруге қажетті жағдайлар: а) температура, жарық, аэрация, ылғалдылық, рН, қоректік орта құармы
117. Каллустың түрлері: д) морфогенді, морфогенді емес, эмбриогенді және гистогенді
118. Биотехнологиялық əдістерге жатпайды: спектрофотометрия
119. Даму процесінде біртекті клеткалардан морфологиялық белгілері мен атқаратын қызметі əртүрлі клеткалар түзілуі:
дифференциялану
120. Қоректік ортада өскен клеткалардың ферменттері қатысуымен арзан жəне қоры мол бастапқы заттардан биологиялық белсенді заттардың синтезделуі: биотрансформация
121.Өсімдік мүшесінің кесіндісі, яғни эксплант лайықты қоректік ортаға отырғызылады. Біраз уақыт өткеннен кейін клеткалар бөлініп, өсе бастайды. Соның нәтижесінде каллус ұлпасы пайда болады. Бұл процесс: in vitro жағдайда өсіру
122.1904-1907 жылдары кім лимфа сұйықтығында бақаның нейропласттарын өсірді: Р.Харрисон
123. Сыртқы целлюлоза-пектиндік қабығы жоқ клетка: протопласт
124. Жаңа қоректік ортаға көшетін суспензияның бөлігі: инокулюм
125.Жеке клеткаларды немесе клеткалардың кішігірім топтарын сұйық ортада өсіру әдісі: клеткалар суспензиясы
126.Клеткалар суспензиясы бұл: Сұйық ортада өсірілетін клеткаларды клеткалар суспензиясы деп атайды
127. Үзіліссіз өсіру: ҮЗіліссіз өсіру деп бұл әдістің аталу себебі, суспензиадағы клеткаларды өсіру процесі үздіксіз жүргізіледі және де қоректік орта ылғи жаңартылып тұрады. Бұл өте тиімді әдіс. Мол өнім алу бірнеше жолмен қамтамасыз етіледі: 1) клеткалардың көбі өсу процесінің экспоненциалды фазасында бола алады; 2) биомассаны өндіріске ыңғайлы қай кезде болса да суспензиядан бөліп алуға болады; 3) сұйық қоректік орта ағынды боп құйылып тұратындықтан, оның сапасы төмендемейді, нәрі сарқылмайды.
128. Клондық микрокөбейту дегеніміз: Бұл in vitro жағдайында пробиркаларда бастапқы нұсқаларға генетикалы ұқсас жыныссыздық жолмен өсімдіктерді алу. Өсімдіктерді in vitro жағдайында жаппай жыныссыз көбейту.
129. Өсімдіктерді клондау арқылы микрокөбейтудің барлық процесстерін ..кезеңге бөлуге болады: 4 кезең:
1.Өсімдік ұлпаларының бастапқы экспланттарын in vitro өсіру 2.Нақтылы микрокөбейту(эксплантта өркен пайда болуына жағдай жасау) 3.Көбейтілген өркенді тамырландыру 4.Топыраққа отырғызу
130. Өркендерді тамырландыру және оларды сауықтыру нешінші кезеңге жатады: 3 кезең
131. Витрификация құбылысы көбіне қандай ортада өсетін өсімдіктерде байқалады:сұйық ортада
132. Клондық микрокөбейтудің артықшылықтарын көрсетіңіз: көбею коэффициенттері өте жоғары және өсімдіктерді вирустармен патогендік микроорганизмдерден тазарту.
133. Өсімдік клеткаларын микроорганизмдермен салыстырғанда: физиологиялық және метаболиттік активтілігі төмен болады.
134. Суспензиядағы жасушалардың өсу процесіндегі стационарлы фазаны қалай сипаттауға болады
: өсу үдерісі байқалмайды, бірақ су, қоректік заттар жиналып, бөлінуге дайындық өтеді;
135. Өсімдік клеткаларының пролиферативтық пулы немесе қоры дегеніміз: Өсімдік клеткаларының пролиферативтық пулы немесе қоры (бөлінетін клеткалар мен жалпы клеткалардың санының ара қатысы) 50-60 %-тен аспайды, клеткалардың көбісі бөлінуін тоқтатып, G0 тыныштық кезеңіне өтеді.
136. Иммобильденген клеткалар технологияда ұзақ уақыт пайдаланылатын болғандықтан қандай процессі арзанға түседі: биокатализ
137. In vitro терминінің мағынасын көрсетіңіз: латынша, «жасанды жағдайында (шыныда)» деген мағына
138. Табиғи немесе жасанды сақтаушы заттардың беткі қабатына бекіген немесе полимерлік гельдерқұрамына енгізілген, қозғалысы шектелген осы ортада өсетін клеткалар калай аталады:
139. Векторға қойылатын талаптар: а) ауданы кіші, қожайын-клеткада репликациялануға қабілетті, б) амплификацияланатын, ген экспрессиясын тудыратын, в) құрамында маркерлік ген болатын г) тасымалдануға қабілетті болуы тиіс д) аталғандардың барлығы
140. Плазмолизден ген клеткалардың клетка қабықшаларын кесіп, протопласттарды бөліп алу әдісі: механикалық
141. Белгілі бір жағдайларда будан клеткалардың көбею мен морфогенез қабілетінің қайта қалпына келуі, ал осындай жағдайда олардың ата-аналық клеткалардың ондай қабілетін көрсете алмауы: физиологиялық комплементация
142. Протопласттарды микротамшыларда өсіру әдісін (1978 ж) ұсынған ғалым: Ю.Глеба
143. Протопласттарды флотация әдісімен бөліп алу әдісін ұсынған ғалым О.Гамборг
144. In virto жағдайында диоскарея (Dioscorea deltoidea) клеткаларынан алынатын алкалоид диосгенин
145. Микрокөбейту процесінің сатылары: эксплантты in vitro жағдайында өсіру, микрокөбейту, өркендерді тамырландыру және оларды сақтау, өсімдіктерді топыраққа отырғызу
146. Фюзоген–бұл: ПЭГ
147. Протопласттарды құйылыстыруға қолданатын әдістер: г) химиялық және электрлік
148. ДНҚ молекуласын белгілі жерлерден жеке үзінділерге қиып бөлшектейтін ыдыратушы фермент: рестриктаза
149. Өз алдына репликациялана алатын және бөтен генетикалық информацияны клеткаға тасымалдай алатын генетикалық элемент: вектор
150. Кішкентай сақина тәрізді тұйықталған қос тізбекті ДНҚ молекуласы плазмида
101. Қай ғалым «Биотехнология» терминін ұсынды: Карл Эреки
102. Ұлттық биотехнология орталығының құрылған жылы: 1988- әлемде,1993-ҚР
103. Бастапқы бар клеткалардың көбеюі арқылы клеткалар мен ұлпалардың жаңадан пайда болуы: пролиферация
104.Төмендегілердің қайсысы қоректік ортаның құрамына кіреді: Табиғи – сүт, сарысу,
жұмыртқа,ет,картоп,бұршақ,сәбіз,өсімдіктер/және/олардың қайнатпас
•Жасанды/қоректік/орталар/арнайы/рецептербойынша/дайындалады./Олар/жануар текті (ЕПС,ЕПА, ЕПЖ)
және/өсімдік/текті/(сырасуслосы)/болып/екі/топқа/бөлінеді...Синтетикалық/орта/деп/–белгілі бір химиялық
қоспалардан тұратын ортаны
105. Биотехнологияда пайдаланатын бионысаналары қандай талаптарына (критерийлерге) сай болу керек: а) тірі организмдердегі клеткалардың биосинтетикалық қабілеті жогары болу керек; B) жасушаларды өсіру технологиялары арзан болу керек; C) жасушалық циклі қысқа болуы; д} жасушалардьщ биомассасы тез арада үлгаюы
106. Ауксиндер: a-нафтилсірке қышқылы; 2,4-дихлорфенокси-сірке қышқылы
107. Суспензияда жақсы өсетін жасушалардың өсу сызығының пішіні қандай болады: S пішінді
108. In vitro жағдайында пайда болған өркені мен тамыры жетілген өсімдікті не деп атаймыз: регенерант
109. Клеткаларды өсіруге қолайлы температура: А. 37°С В. 35°С С. 20°С D. 40°С Е. 25°С
110. In vitro жағдайында өсірілетін клеткалар калай қоректенеді: гетеретрофты
111. Цитокининдер: 6-фурфуриламинопурин6 зеатин
112. Тотипотенттік қасиеті: жеке өсімдік жасушаларынан бүтін өсімдіктің дамуы
113. Биотехнология саласында залалсыздандыру деп нені атайды:
114. Қоректік ортаны қалай залалсыздандырады: г) микрофильтрация арқылы залалсыздандыру
115. Өсімдіктерден оқшауланып алынған экспланттардың лайықты қоректік орталарда жетіспейтін мүшелерді қайта қалыптастырып, толыққанды өсімдікті регенерациялау: а) экспланттан тікелей адвентивті бүршіктердің пайда болуы
116. Клеткаларды өсіруге қажетті жағдайлар: а) температура, жарық, аэрация, ылғалдылық, рН, қоректік орта құармы
117. Каллустың түрлері: д) морфогенді, морфогенді емес, эмбриогенді және гистогенді
118. Биотехнологиялық əдістерге жатпайды: спектрофотометрия
119. Даму процесінде біртекті клеткалардан морфологиялық белгілері мен атқаратын қызметі əртүрлі клеткалар түзілуі:
дифференциялану
120. Қоректік ортада өскен клеткалардың ферменттері қатысуымен арзан жəне қоры мол бастапқы заттардан биологиялық белсенді заттардың синтезделуі: биотрансформация
121.Өсімдік мүшесінің кесіндісі, яғни эксплант лайықты қоректік ортаға отырғызылады. Біраз уақыт өткеннен кейін клеткалар бөлініп, өсе бастайды. Соның нәтижесінде каллус ұлпасы пайда болады. Бұл процесс: in vitro жағдайда өсіру
122.1904-1907 жылдары кім лимфа сұйықтығында бақаның нейропласттарын өсірді: Р.Харрисон
123. Сыртқы целлюлоза-пектиндік қабығы жоқ клетка: протопласт
124. Жаңа қоректік ортаға көшетін суспензияның бөлігі: инокулюм
125.Жеке клеткаларды немесе клеткалардың кішігірім топтарын сұйық ортада өсіру әдісі: клеткалар суспензиясы
126.Клеткалар суспензиясы бұл: Сұйық ортада өсірілетін клеткаларды клеткалар суспензиясы деп атайды
127. Үзіліссіз өсіру: ҮЗіліссіз өсіру деп бұл әдістің аталу себебі, суспензиадағы клеткаларды өсіру процесі үздіксіз жүргізіледі және де қоректік орта ылғи жаңартылып тұрады. Бұл өте тиімді әдіс. Мол өнім алу бірнеше жолмен қамтамасыз етіледі: 1) клеткалардың көбі өсу процесінің экспоненциалды фазасында бола алады; 2) биомассаны өндіріске ыңғайлы қай кезде болса да суспензиядан бөліп алуға болады; 3) сұйық қоректік орта ағынды боп құйылып тұратындықтан, оның сапасы төмендемейді, нәрі сарқылмайды.
128. Клондық микрокөбейту дегеніміз: Бұл in vitro жағдайында пробиркаларда бастапқы нұсқаларға генетикалы ұқсас жыныссыздық жолмен өсімдіктерді алу. Өсімдіктерді in vitro жағдайында жаппай жыныссыз көбейту.
129. Өсімдіктерді клондау арқылы микрокөбейтудің барлық процесстерін ..кезеңге бөлуге болады: 4 кезең:
1.Өсімдік ұлпаларының бастапқы экспланттарын in vitro өсіру 2.Нақтылы микрокөбейту(эксплантта өркен пайда болуына жағдай жасау) 3.Көбейтілген өркенді тамырландыру 4.Топыраққа отырғызу
130. Өркендерді тамырландыру және оларды сауықтыру нешінші кезеңге жатады: 3 кезең
131. Витрификация құбылысы көбіне қандай ортада өсетін өсімдіктерде байқалады:сұйық ортада
132. Клондық микрокөбейтудің артықшылықтарын көрсетіңіз: көбею коэффициенттері өте жоғары және өсімдіктерді вирустармен патогендік микроорганизмдерден тазарту.
133. Өсімдік клеткаларын микроорганизмдермен салыстырғанда: физиологиялық және метаболиттік активтілігі төмен болады.
134. Суспензиядағы жасушалардың өсу процесіндегі стационарлы фазаны қалай сипаттауға болады
: өсу үдерісі байқалмайды, бірақ су, қоректік заттар жиналып, бөлінуге дайындық өтеді;
135. Өсімдік клеткаларының пролиферативтық пулы немесе қоры дегеніміз: Өсімдік клеткаларының пролиферативтық пулы немесе қоры (бөлінетін клеткалар мен жалпы клеткалардың санының ара қатысы) 50-60 %-тен аспайды, клеткалардың көбісі бөлінуін тоқтатып, G0 тыныштық кезеңіне өтеді.
136. Иммобильденген клеткалар технологияда ұзақ уақыт пайдаланылатын болғандықтан қандай процессі арзанға түседі: биокатализ
137. In vitro терминінің мағынасын көрсетіңіз: латынша, «жасанды жағдайында (шыныда)» деген мағына
138. Табиғи немесе жасанды сақтаушы заттардың беткі қабатына бекіген немесе полимерлік гельдерқұрамына енгізілген, қозғалысы шектелген осы ортада өсетін клеткалар калай аталады:
139. Векторға қойылатын талаптар: а) ауданы кіші, қожайын-клеткада репликациялануға қабілетті, б) амплификацияланатын, ген экспрессиясын тудыратын, в) құрамында маркерлік ген болатын г) тасымалдануға қабілетті болуы тиіс д) аталғандардың барлығы
140. Плазмолизден ген клеткалардың клетка қабықшаларын кесіп, протопласттарды бөліп алу әдісі: механикалық
141. Белгілі бір жағдайларда будан клеткалардың көбею мен морфогенез қабілетінің қайта қалпына келуі, ал осындай жағдайда олардың ата-аналық клеткалардың ондай қабілетін көрсете алмауы: физиологиялық комплементация
142. Протопласттарды микротамшыларда өсіру әдісін (1978 ж) ұсынған ғалым: Ю.Глеба
143. Протопласттарды флотация әдісімен бөліп алу әдісін ұсынған ғалым О.Гамборг
144. In virto жағдайында диоскарея (Dioscorea deltoidea) клеткаларынан алынатын алкалоид диосгенин
145. Микрокөбейту процесінің сатылары: эксплантты in vitro жағдайында өсіру, микрокөбейту, өркендерді тамырландыру және оларды сақтау, өсімдіктерді топыраққа отырғызу
146. Фюзоген–бұл: ПЭГ
147. Протопласттарды құйылыстыруға қолданатын әдістер: г) химиялық және электрлік
148. ДНҚ молекуласын белгілі жерлерден жеке үзінділерге қиып бөлшектейтін ыдыратушы фермент: рестриктаза
149. Өз алдына репликациялана алатын және бөтен генетикалық информацияны клеткаға тасымалдай алатын генетикалық элемент: вектор
150. Кішкентай сақина тәрізді тұйықталған қос тізбекті ДНҚ молекуласы плазмида