Файл: Модуль оректік заттарды сііру (метаболизм) Жне гомеостаз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.03.2024
Просмотров: 11
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
МОДУЛЬ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (МЕТАБОЛИЗМ) ЖӘНЕ ГОМЕОСТАЗ.
1 БӨЛІМ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (НОРМА) БОЙЫНША СОӨЖ – ге АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА, ПЕДИАТРИЯ МЕКТЕБІНІҢ
2 КУРС СТУДЕНТТЕРІ ҮШІН
№1 тақырып: Ас қорыту жүйесінің физиологиясы. Асқазан-ішек жолының түрлі бөлімдеріндегі астың қорытылуы (ас қорыту конвейері). Сіңірілу үрдісі: ауызда, асқазанда, аш ішекте, тоқ ішекте. Сіңірілу механизмдері. Түрлі қоректік заттардың сіңірілу үрдісі (көмірсу, нәруыз, май, су және тұздар). Асқазан-ішек жолының моторикасы. Бауырдың көп қызметті рөлі. Балалардағы ерекшеліктері.
ХАТТАМА ТОЛТЫРУ:
1Тапсырма. Кестені толтырыңыз «АІЖ-ның ас қорыту сөлдерінің құрамы мен қасиеттері»
| Ас қорыту сөлерінің түрлері | Саны | рН | Органикалық заттар/ Ферменттер | Ферменттердің әсері | Бейорганикалық заттар |
| Сілекей | 1-1,2 | 5,8-7,4 | альфа-амилаза амилаза мальтаза муцин лизоцим Белоктар глобулиндер, амин қышқылдары. Несеп қышқылы, мочевина, креатинин Ферменттер – протеазалар, пептидер, липаза,нуклеаза, сілтілік және қышқылдық фосфотазалар және т.б. | полисахаридтерді – декстран – дисахахридтерге дейін ыдыратады. ұзақ шайнағанда активтеліп, дисахаридтарді – моносахаридтерге дейін ыдыратады. Муцин шайналып ұсатылған ас кесегін жұмсартып шырышпен қоршайды | Калий, натрий, кальций, магний иондары. 2.Фосфаттар, хлоридтер, сульфаттар, бикарбонаттар. 3.Родондық қосылыстар. 4.Йодид, бромид, фторид, микроэлементтер: темір, никель, литий |
| Асқазан сөлі | 2-2,5 | 0,9-1,5 | пепсин А -гастриксин (пепсин С) -пепсин В (парапепсин немесе желатиназа) - реннин (пепсин Д немесе химозин) - қарын липазасы Органикалық заттар 2.Лизоцим (мурамидаза) 3. Кастла факторы– гастромукопротеид (муцин) | Дәнекер ұлпа белоктарын ыдыратады Са++ иондарының қатысымен сүт казеиногенін казеинге айналдырады Эмульсияланған майларды (сүт май) глицерин мен май қышқлдарына ыдыратады Антибактериалық әсер 1. Қарынның кілегей қабатын механикалық және химиялық (HCl әсері) әсерлерден қорғайды. 2. В12 витамині сіңу үшін қажет | Хлоридтер, сульфаттар, фосфаттар, бикарбонаттар: натридің, калидің, кальцидің, магнидің. |
| 12 – елі ішек | 2-3 л | 7,5-8,5 | құрамында пепсин ферменті бар. Ондағы пепсин химусқа сіңген қарын сөлі пепсинімен бірлесіп, ішекте біраз уақыт белоктарды Ыдыратуы мүмкін. Реакциясы сілтілі үйқы безі сөлі мен мол мөлшерде өт келіп қүйылысымен пепсиндердің әсері тоқтайды. Ас қорытуда он екі елі ішек сөлінің айтарлықтай Іиәні жоқ, бірақ науқастанған жағдайда, әсіресе қарын селінде тұз қышқы-лы көбейіп кетсе, пепсиндердің әсері күшейіп, ұйқы безі фермент-терін ыдыратуы, .мұның салдарынан ішекте ас қорытылуы на-шарлап кетуі мүмкін. | 12-елі ішектегі қоректік заттардың гидролизі ұйқы безі, ішек сөлдерінде болатын ферменттер мен өттің әсерінен жүреді. | Он екі елі ішек, ұлтабар жіңішке ішектің ең қысқа бөлігі, асқазанның пилорик бөлігінен басталып, ащы ішекпен жалғасады. Оның құрамына органикалық емес заттар кіреді: хлоридтер, натрий, калий, кальций гидрокарбонаты және фосфаты |
| Ұйқы безі сөлі | 1,5-2 | 7,8-8,4 | Протеазалар липаза гидролитикалық ферменттер | белоктарды ыдыратады - Трипсиноген ішек энтерокиназа трипсин - Химотрипсиноген трипсин химотрипсин - Карбоксипептидаза (А,В) - Эластаза - РибонуклеазаСа++ тұздарының қатысымен эмульсияланған майларды ыдыратадыкөмірсуларды дижәне моносахаридтерге дейін гидролиздейді. - -амилаза - мальтаза - лактаза | Катиондар: Na+ , Ca 2+, K+ , Mg2+ Аниондар: Cl - , HCO3 - , HPO4 |
| Өт | 500-1500 | өт қабынан шыққан өт – 6,0-7,0 бауырдан шыққан өт – 7,3-8,0 | 1. Өт пигменттері: билирубин, биливердин 2. Өт қышқылдары және олардың тұздары: таурохол – 20%, гликохол – 80% 3. Холестерин. 4. Муцин. 5. Май қышқылдары, липидтер. | Өттің түсі ішіндегі пигменттерге байланысты ферменттер ас қортуға онша қатыспайды | Na+ , Fe2+, Mg2+ , K+,Ca2+, аниондар: Cl- , HCO3 - |
| Ішек сөлі (аш ішек) | 1 000 мл | 5,05-7,07 | қоректік заттардың гидролизін аяқтайтын 20-дан астам ферменті бар. 1. Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклдеаза. 2. Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте. 3. Липаза, фосфолипаза, фосфатаза. 4. Муцин. | Бірнеше пептидаза, соның ішінде: энтеропептидаза - белсенді емес трипсиногенді белсенді трипсинге айналдырады; аланинаминопептидаза - асқазан және ұйқы безі протеазаларының әсерінен кейін белоктардан түзілген пептидтерді ыдыратады. Дисахаридтерді моносахаридтерге дейін ыдырататын ферменттер: сахараза сахарозаны глюкоза мен фруктозаға дейін ыдыратады; мальтаза мальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады; изомалтаза мальтозаны және изомальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады; лактаза лактозаны глюкоза мен галактозаға дейін ыдыратады. Ішек липазы триглицеридтерді глицерин мен май қышқылдарына дейін ыдыратады. Эрепсин, ақуыздарды ыдырататын фермент. | Бейорганикалық заттар: 1% минералдық тұздар К+ , Na+ , Ca2+ , хлоридтер, Бикарбонаттар |
| Ішек сөлі (тоқ ішек) | 270-1 550 мл | 6,1-7,31 | қоректік заттардың гидролизін аяқтайтын 20-дан астам ферменті бар. 1. Протеазалар: энтерокиназа, полипептидаза, аминопептидаза, нуклдеаза. 2. Дисахаридтерді гидролиздейтін: мальтаза, лактаза, сахараза – тек жіңішке ішекте. 3. Липаза, фосфолипаза, фосфатаза. 4. Муцин. | Бірнеше пептидаза, соның ішінде: энтеропептидаза - белсенді емес трипсиногенді белсенді трипсинге айналдырады; аланинаминопептидаза - асқазан және ұйқы безі протеазаларының әсерінен кейін белоктардан түзілген пептидтерді ыдыратады. Дисахаридтерді моносахаридтерге дейін ыдырататын ферменттер: сахараза сахарозаны глюкоза мен фруктозаға дейін ыдыратады; мальтаза мальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады; изомалтаза мальтозаны және изомальтозаны глюкозаға дейін ыдыратады; лактаза лактозаны глюкоза мен галактозаға дейін ыдыратады. Ішек липазы триглицеридтерді глицерин мен май қышқылдарына дейін ыдыратады. Эрепсин, ақуыздарды ыдырататын фермент. | Бейорганикалық заттар: 1% минералдық тұздар К+ , Na+ , Ca2+ , хлоридтер, Бикарбонаттар |
Задание 2. Заполните таблицу «Гуморальная регуляция секреции пищеварительных соков»
| Виды пищеварительных соков | Гуморальные факторы |
| Слюна | После приема пищи слюна выделяется после латентного периода 1-3C. Это происходит по афферентным волокнам языка, глотки, блуждающего языка, от чувствительных рецепторов ротовой полости возбуждение идет к слюнному центру овального мозга и слюнным железам по эфферентным (верхнечелюстным) волокнам симпатического нерва и парасимпатическим нервам. 95% всей слюны выделяется околоушными и поднижнечелюстными железами. Остальные 5% поступают из желез поднижнечелюстной железы и слизистой оболочки рта. Каждая слюнная железа выделяет уникальный секрет. Ушная железа, язык я выделяю подкожные железы-кремовые слизни. Различные пищевые и непищевые вещества выделяют слюну с разным составом.Механические, химические, температурные свойства пищи вызывают различные рывки в нервах языка, и скорость их возникновения различна (И. И. Лаптев). Слюнные железы поражаются гормонами гипофиза, надпочечников, щитовидной и поджелудочной желез, а также гормонами гонад. В свою очередь, в слюне определяется количество гормонов крови и олигопептидов. |
| Желудочный сок | Регуляция секреции желудочного сока нервными и гуморальными механизмами реализуем. Блуждающий нерв стимулирует функцию живота. Симпатический нервы оказывают тормозящее действие. Усиливает выпячивание живота: 1. Гастрин 2. Гистамин 3. Бомбезин 4. Мотилин и другие ГИГ 5. продукты распада белков тормозит выведение: 1. Гастрон, энтерогастрон 2. Соматостатин 3. вип-вазоактивный кишечный пептид 4. Холецистокинин-панкреозимин 5. ЖИП – желудочно-кишечный пептид 6. Глюкагон 7. продукты жирового обмена |
| 12 – перстная кишка | В верхней части двенадцатиперстной кишки железы Бруннера (дуоденальные) находятся в орн-кан. Сок желез Бруннера представляет собой густую бесцветную жидкость со слабой щелочной реакцией,протеолитической,амилолитической и липолитической активностью. Люберкинские железы (кишечные крипты) также обладают способностью секретировать слизь. В гранулярном эндоплазматическом ретикулуме бокаловидных клеток образуется питательный состав сока, в аппарате Гольджи (набор пластинок) образуются мукополисахариды. Ферменты sull, секретируемые этими клетками, более активны, в том числе обладают хорошей протеолитической активностью. Соки энтероцитов содержат гидролитические ферменты. В кишечных криптах расположены аргентаффинные клетки, выполняющие эндокринную функцию.Кишечный эпителий выделяет множество веществ в полость тонкой кишки, ряд вещи перевозятся из Канна. Вещества в кишечнике активно и пассивно (пассивно) проходят из полости кишечника и с поверхностей кремового слоя в кровь и лимфу. Каждые 3-6 часов эпителий кишечника полностью обновляется. |
| Панкреатический сок | Секреция поджелудочной железы зависит от продуктов распада питательных веществ, поступающих в кровь, и баланса гастроинтестинальных гормонов. Например, когда концентрация глюкозы в крови увеличивается, а влияние гастрина и секретина на В-клетки увеличивается, производство инсулина увеличивается. Инсулин, в свою очередь, активирует выработку амилазы, трипсиногена и химотрипсиногенов. При снижении содержания глюкозы в крови, а также при когда 5-клетки железы подвергаются воздействию холецистокинина, образование глюкагона увеличивается. Глюкагон снижает выработку ферментов поджелудочной железы. Опять же, два тормозных механизма имеют защитное значение: повышенная активность ферментов поджелудочной железы в Канде и повышение давления в стволе поджелудочной железы. Секреция панкреатического сока подвержена острой и длительной адаптации в зависимости от пищевого поведения. Обостряет распад: 1. Просекретин HCl секретин 2. Панкреозимин-холецистокинин 3. Бомбезин, гастрин, инсулин Тормозит выделение шлака: Глюкагон, кальцитонин, ЖИП, ВИП, ПП, соматостатин |
| Желчь | При пищеварении за счет сокращения желчного мешка резко увеличивается количество желчи в нем, и обеспечивается выход желчи через открытый сфинктер Одди в двенадцатиперстную кишку. Сильными возбудителями выделения желчи являются молоко, желток, сульфат магния, жиры. Через 3-6 часов после приема Тамака секреция желчи снижается, желчь начинает собираться из кайты в желчный пузырь. Выделение желчи происходит рефлекторно, как условно, так и безусловно. Усиливает выделение желчи: желчных кислот, секретина Ингибирует: глюкагон, кальцитонин, ВИП, ПП |
| Кишечный сок (тонкая кишка) | Выделение кишечного сока происходит нейрогуморально. Ас, раздражая механо - и хеморецепторы, рефлекторно усиливается при участии интрамуральной нервной системы |
| Кишечный сок (толстая кишка) | Сок толстой кишки в небольших количествах наблюдается за пределами раздраженного кишечника. Его местное механическое раздражение увеличивает секрецию улитки в 8-10 раз. |
3Тапсырма. Кестені толтырыңыз «АІЖ-ның моторикасы»
| АІЖ-ның бөлімдері | Моторлық қызметінің түрлері |
| Ауыз қуысы (шайнау, жұту) | Ауыз қуысында ас қорыту: Ауыз қуысына түскен ас ауыз қуысының рецепторларын тітіркендіреді. Тіл, жұтқыншақ, бет және үшкіл жүйкелердің афферентті талшықтары бойынша серпілістер дәм рецепторларынан сопақша ми және мидың басқа да құрылымдарының сәйкес алаңдарына келіп түседі. Ауыз қуысында ас аз уақыт тұруына қарамастан, орта есеппен 15 секунд, оның рецепторлары барлық ас қорыту жолдарына бастаушы әсер көрсетеді. Ауыз қуысында астың механикалық өңдеуі жүреді және сілекей бездері секретінің көмегімен астың химиялық өңдеуі жүреді (құлак маңы, тіл асты, жақ асты бездері). Жұту: Жұту циклы орта есеппен 1с болады. Тіл және жақ еттерінің бірдей жиырылуымен ауыз қуысында қалыптасқан ас кесегі тілдің түбіне карай жылжиды, жұмсақ таңдай, тіл түбі және жұтқыншақтың артық қабырғасының рецепторлары тітіркенеді. Қозу осы рецепторлардан тіл-жұтқыншақ жүйкесі бойымен сопақша мида орналасқан жұту орталығына түседі. Осы жерден үшкіл, тіл асты, тіл-жұтқыншақ және кезеген жүйкелер құрамында эфферентті серпілістер ауызқуысының, кеңірдек пен жұтқыншақтың және өңеш қабырғасының еттеріне барады. Жұту актісі кезінде өңеш толқын тәрізді жиырылады, жоғары бөлігінен басталып, асқазанға қарай таралады. Жұту орталығы сопақша мидағы тыныс алу орталығымен қатар орн-қан және онымен реципрокты қатынаста болады.Жұту үш кезеңнен тұрады: ауыздық (ерікті), жұтқыншақтық (тез,қысқа, еркiсiз), өңештік (баяу, ұзақ, еріксіз). Алғашқы екі кезең 1с созылады, үшінші кезеңнің ұзақтығы қатты тамақ жұтқанда 8-9с, сұйық тамақты жұтқанда 1-2 с. Шайнау: Шайнау процесі ауыз қуысында пайда болады, оны «ауыз қуысы» деп те атайды. Бұл жақ, щек және ерін бұлшықеттері арасындағы қозғалыстарды қосымша үйлестіру көмегімен тістерді - әсіресе азу тістерді - және тіл арқылы ұнтақтауды қамтиды. Бұл ұнтақтаудың нәтижесі - инваливация процесінде сілекеймен дымқылданған, әлдеқайда ұсақ бөлшектерге ұсақталған тағам. Бұл өндірілген масса тамақ болюсы деп аталады. Осылайша, инваливациядан және шайнаудан бастап тамақ болюсы пайда болады, оны қабылдау оңайырақ болады. Шайнау қимылдары ерікті болып табылады және тағамның болуымен белсендіріледі. |
| Асқазан (қарынның моторикасы) | Тамақ ішкен соң кезкелген жүйкенің асқазанға тонустық әсері азаяды. Яғни асқазан қабырғасы босаңсиды. Асқазанда екі түрлі қозғалыс болады: астың жылжуын қамтамасыз ететін перистальтикалық қозғалыстар асқазанның циркулярлық еттерінің жиырылуы есебінен іске асады. Бұл қозғалыстар асқазанның үлкен доғасында, оның өңешке жанасатын, ырғақтың кардиальді бастаушысы бар жерінен басталады. Циркулярлық еттердің жиырылуымен қоса перистальтикалық толқын жылжитын химус порциясының алдында көлденең еттердің жиырылуымен қалыптасады. Перистальтикалық толқындардың көп бөлігі асқазанның пилорикалық бөлімінде өшеді. Олардың кейбіреулері асқазанның пилорикалық бөлімінде орналасқан екінші ырғақ жетекшісінің белсенділігі есебінен пилорикалық бөлім бойымен жоғарылап отыратын амплитудамен таралады, нәтижесінде осы бөлімнің перистальтикалық жиырылуы жақсы, қысымның жоғарылауы, асқазандағы ас қоспасының біраз бөлігі он екі елі ішеккке өтуі байқалады. Асқазанның тонустық жиырылуы еттер тонусының өзгеруі есебінен іске асады, асқазанның көлемі кішірейіп, қысымы артады.Тонустық жиырылулар асқазандағы ас қоспасының жылжуына және асқазан сөлімен араласуына әсер етеді, бұл ас қоспасының ферменттік ыдырауын жеңілдетеді. |
| 12 – елі ішек (астың асқазаннан 12елі ішекке өту механизмі) | Аштық жағдайында, асқазан бос болғанда пилорикалық сфинктер ашық. Ол ауыз қуысына ас түскен кезде және оны өңдей бастағанда сфинктер ашылады. Сфинктердің әрі қарай ашылуына асқазанда бөлінетін тұз қышқылы әсер етеді. Бұл кезде асқазандағы қышқыл қоспа он екі елі ішекке түседі. Тұз қышқылының, майлар мен көмірсулардың он екі елі ішек рецепторларына әсер етуінен пилорикалық сфинктер қайтадан жабылады. Оның жабылуына сондай-ақ, он екі елі ішек клеткаларында бөлінетін энтерогастрон әсер етеді. Он екі елі ішекке түскен асқазан қоспасы ұйқы безінің сөлімен, өтпен бейтараптанады, он екі елі ішек реакциясы нейтральды немесе әлсіз сілтілі болады. Бұл кезде асқазандағы тұз қышқылы пилорикалық сфинктердің қайтадан ашылуына мүмкіндік туғызады, сосын он екі елі ішекке асқазаннан ас қоспасының келесі порциясы келіп түседі және т.с.с. Асқазандағы ас қоспасының жартысы он екі елі ішекке өтуі үшін қажет уақыт су 10—20 минутта өтеді, қатты тағам өту үшін 1-4 сағат уақыт керек. Сонымен, пилорикалық сфинктерге рефлекторлық әсер екі жақты болады: асқазаннан және он екі елі ішектен. Астың асқазаннан он екі елі ішекке өту жылдамдығына әсер ететін факторлар: • Он екі елі ішектегі май пилорикалық сфинктердің ашылуын тежейді. • Сфинктердің ашылуын тағамның сипаты анықтайlы (көмірсулы тағам нәруызlық тағамға қарағанда тез өтеді, майлы тамақ асқазанда 8—10 сағаттай болады). • Асқазандағы ас кесегінің осмостық қысымы. Гипертониялық ерітінділер астың он екі елі ішекке өтуін тежейді. • Асқазан мен он екі елі ішектің асқа толу деңгейі. • Препилорикалық сфинктердің жұмысы. |
| Өт қабы (өттің бөліну механизмі) | Өттің бөлінуі (холекинез) - Ас қорыту кезінде өт қапшығының жиырылуы есебінен ондағы қысым күрт артады, және ашық Одди сфинктері арқылы өттің он екі елі ішекке шығуы қамтамасыз етіледі. Өт бөлінуінің күшті қоздырғыштары сүт, жұмыртканын сарысы, магний сульфаты, майлар болып табылады. Тамак қабылдаған соң 3-6 сағаттан кейін өт бөлінуі төмендейді, өт қайтадан өт қапшығына жинала бастайды. Өт бөлінуінің рефлекторлық механизмдері: Жалпы өт өзегі сфинктерінің ашылуы асқазан мен ауыз қуысының рецепторлары тамақпен тітіркенгенде іске асады, әсіресе асқазанның механикалық тітіркенуінде және оған майлы тамақ түскенде. Бұл әсерлер кезкелген жүйкелер арқылы іске асады. Өт қапшығын жүйкелендіретін кезкелген жүйкенің кішкене тармағын ақырын тітіркендірсе, жалпы өт өзегінің сфинктері босаңсиды, өт капшығы жиырылады. Қатты тітіркендірсе сфинктер жиырылады және бір мезгілде өт қапшығы босаңсиды. Симпатикалық жүйке жүйесі өт қапшығының жиырылуын тежейді, бұл құбылыс α₂-адренорецепторлармен де іске асады. Өт бөлінуінің гуморальдық механизмдері Ашыққан жануарға «қаныққан қанды» құйғанда өт бөлінуі күшейеді. Өттің бөлінуін жандандыратын басты гуморальдық факторы холецистокинин-панкреозимин болып саналады, ол он екі елі ішектің кілегей қабатының клеткаларында тұз қышқылы мен май қышқылдарының әсерінен пайда болады. Гастрин, секретин, бомбезин, П заты өт қапшығының жиырылуын және өттің бөлінуін күшейтеді. Өт қапшығының жиырылуын симпатикалық жүйке жүйесінің белсенуі, сондай-ак глюкагон, кальцитонин,ВИП, панкреатикалық полипептид тежейді. |
| Ішек (моторикасының түрлері) | Ішек қабырғасындағы сақина тәрізді және ұзына бойы орналасқан бірыңғай салалы еттердің жиырылуымен жүзеге асады. Қимыл әрекетінің 5 түрі бар: 1. Ширақтық (тонустық)-тонуста болады,қуысы тарылып,кеңиді. 2. Маятник тәрізді-ұзыннан ұзақ орналасқан еттер қысқарады. 3. Ырғақты бунақталу-сақина тәрізді ет талшықтары бірнеше жерлерде жиырылады 4. Перисталтикалық-екі түріде қатысады. Химустың жоғарғы жағында-сақина тәрізділер жиырылып, дәл сол кезде одан төмен ұзыннан орналасқан еттер жиырылады, ішек қуысын кеңейтеді. 5. Кері перситалтикалық (құсу). |
| Дефекация акті | Дефекация-нәжістің ішектен шығарылуы Дефекация актісі (үлкен дәретке отыру) - үлкен дәретке отыру негізінде қалыптасқан ерікті реттелу механизмдерін үлкен жарты шарлар қыртысының пирамидалық клеткаларын, әсіресе алдыңғы орталық иірімді қамтитын қозу төмен өрлейтін бағытта дефекацияның жұлындық орталықтарына таралады. Осының нәтижесінде, құрсақ асты жүйкесінің тонусы төмендейді, парасимпатикалық жамбас жүйкесінің тонусы жоғарылайды. Нәтижесінде тік ішектің ішкі сфинктері босаңсиды. Құйымшақтың парасимпатикалық нейрондары қозуы есебінен тік және тоқ ішектің дистальды бөлімінің еттері жиырылады. Ерікті әсер есебінен жыныс жүйкелері арқылы тік ішектің сыртқы сфинктері босаңсиды және нәжіс тік ішек пен тоқ ішектің перистальтикалық қозғалыстарынан сыртқа шығарылады. Үлкен дәретке отыруға күшену, құрсақ еттерінің жиырылуы,тыныстың тежелуі, көк еттің және жамбас астауы түбі еттерінің кернеуі, сондай-ақ арткы өтіс сфинктерінің көтерілуін қамт.ететін еттердің жиырылуы көмектеседі. Үлкен дәретке отыру процесі қыртыс асты орталықтарына төмен өрлейтін қыртыстық әсер есебінен ерікті реттеледі. |
4Тапсырма. Биологиялық мембрананың бір бағытта өткізгіштік қасиетін Вергеймер тәжірибесінің мысалында зерттеу. Қорытындыны жазып, схеманы салыңыз
Тәжірибе схемасыҚорытынды: Алдымен бақаның артқы аяқтарының терісінен екі қап дайындаймыз. Ол үшін бақаны әдеттегідей иммобилизацияланады, омыртқаны сакральды сүйектердің үстінен қайшымен кесіп, бақа арқылы бөліп, ішектерін алып тастайды. Сол қолдың саусақтарымен олар сегізкөзді, оң қолдың саусақтарымен - теріні (салфетка арқылы) ұстап, тобық буындарына абайлап шығарады. Тізе буындарының аймағында теріні үлкен қиындықпен алып тастайды, сондықтан тері қаптарының бүтіндігін сақтау үшін ерекше күтім қажет (теріні буын капсуласымен өткір қайшымен байланыстыратын тіндерді бөлшектеуге болады). Жіліншектер тобық буындарының деңгейінде кесіледі. Қалған аяқтар - бұл табиғи қапшықтардың тері тығындары. Алынған теріні бойлық тілікпен екі қапшыққа бөледі. Бір сөмке ішінен жұмыс істеуге пайдаланылады, ал екінші сөмке ішке қаратылмаған. Сөмкелерді тығын сақиналарына бұрап, терінің шеттерін қаптардың кірісі ашық болатындай етіп түзетіп, оларды тығынға кішкентай тырнақтармен (инелермен) бекітеді. Содан кейін дорбаларды тұзды цилиндрлерге батырады және алмұрт бар пипетканы қолданып метилен көк ерітіндісімен толтырады. Бояудың тұзды ерітіндіге түсіп кетпеуіне және теріні сыртынан былғамауына мұқият болу керек.
Бірнеше минуттан кейін төңкерілмеген дорбаның терісі сыртынан боялады, ал 20-30 минуттан кейін бояу цилиндрдегі тұзды ерітіндіге дақ түсіреді, бірақ төңкерілген дорба боялмайды және бояу тұзды ерітіндіге шықпайды. (Сурет-1) ↓
Келесі (Сурет -2) - Биологиялық мембраналардың бір жақты өткізгіштігінің бұзылуын көрсету.
Ол күкірт қышқылының күшті ерітіндісімен өңделген тері қалтасы (бұл үшін инвертирленген және инвертирленбеген тері қапшықтары алдын-ала 10% күкірт қышқылының ерітіндісіне орналастырылады), бір жақты өткізгіштік қасиетін жоғалтады және метилен көгін екі бағытта еркін өткізеді.
Задание 5. Заполните таблицу «Всасывание веществ в различных отделах пищеварительного тракта
»
| Отдел ЖКТ | Всасываемые вещества | Механизм всасывания |
| Ротовая полость (жевание, глотание) | Натрий,калий,некоторые аминокислоты, алкоголь и некоторые лекарства являются ликвидными. | В ротовой полости пища остается меньше времени и не разлагается до мономеров, поэтому всасывание невелико или даже отсутствует. Однако некоторые лекарства быстро всасываются, поэтому их лечат, помещая их под язык. (сублингвальный) |
| Желудок | Абсорбция небольшая, в больших количествах усваиваются только некоторые аминокислоты, глюкоза, растворенная вода и минеральные соли, хорошо усваивается раствор этилового спирта (Спирт). | Всасывание аминокислот,всасывание воды и минеральных веществ-вода поступает в желудочно-кишечный тракт с пищей и выпитой жидкостью (2-2, 5 л), соком пищеварительных желез (6-7л) и с калом выходит 100-150 мл воды.Некоторое количество воды начинает слегка всасываться в желудке по осмотическому градиенту. И поглощение Хлорионов происходит пассивно в желудке. |
| Кишечник тонкий | Происходит основное всасывание нутриентов,воды, электролитов и сопровождается продуктами гидролиза питательных веществ (пептид, аминокислота,глюкоза,пищевые экстрагенты), а также некоторыми компонентами секрета пищеварительных желез,например,желчными кислотами. | Поглощение продуктов распада жира, поглощение углеводов и пассивный транспорт - ионные градиенты, особенно градиент Nа+, используются для выполнения этой роли. Всасывание глюкозы, галактозы, свободных аминокислот, дипептидов и трипептидов, солей желчных кислот, билирубина и других веществ в тонком кишечнике зависит от Na+. Ионы натрия транспортируются из полости тонкой кишки в Каню по кишечным эпителиоцитам и межклеточным каналам. Поступление ионов натрия в эпителиоциты происходит пассивно по электрохимическому градиенту. Из эпителиоцитов их латеральные и базальные через мембраны ионы натрия активно транспортируются в межклеточный островок, Кану и лимфу. Ионы натрия пассивны по градиенту концентрации вдоль межклеточных каналов транспортируется.Пассивный транспорт включает диффузию,осмос и фильтрацию. |
| Кишечник толстый | В нормальных условиях всасывание в толстой кишке незначительное. В основном это происходит из-за поглощения воды и образования фекалий.В небольших количествах усваиваются глюкоза, аминокислоты и другие легкоусвояемые вещества. | На этой основе используются питательные клизмы, то есть ввод легкоусвояемых питательных веществ в прямую кишку. Всасывание натрия в толстой кишке происходит не из-за наличия Канта и аминокислот, а из-за присутствия этих веществ в тонкой кишке. Транспорт ионов Na и CI в тонком кишечнике происходит параллельно. Ионы натрия, всасываемые в толстой кишке, не могут мигрировать в ионы калия. Когда количество ионов натрия в организме уменьшается, его всасывание в кишечнике резко увеличивается. Всасывание ионов натрия усиливается гормонами гипофиза и надпочечников, а снижает гастрин, секретин, холецистокинин-панкреозимин. |
