ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.04.2024
Просмотров: 12
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
арий, сақ, ғұн кезеңдерінің ескерткіштері (б.з.б. 1-мыңжылдық – б.з. 2 ғ.) ежелгі Қазақстанда жылқының қолға үйретіліп қана қоймай, бұл малдың ерекше қастерленіп, әдет-ғұрыптық рәсімдердің ажырамас бір бөлігіне айналғанын көрсетеді.
Биологиясы
Өмір мерзімі және кезеңдері
Түріне, күтімі және өсу айналасына байланысты қазіргі үй жылқысы орташада 25-30 жыл жасайды. Кей кезде, кейбір жануарлар жасы 40-тан асады. Жазу деректеріне сай ең көп 19 ғ. Ескі Билли деген ат 62 жыл өмір сүрген. Қазіргі заманда, Шуга Пафф деген пони 2007 ж. 56 жаста өліп Гиннесс рекордтар кітабына енген.
Жылқы төлдерін былай бөледі:
∙ құлын (биенің жас төлі),
∙ жабағы (6 айдан асқан құлын),
∙ тай (1 жастан асқаны) деп атайды.
Ал бұдан әрі ұрғашы жылқыны яғни байталды:
∙ құнажын байтал (2 жастан асқаны),
∙ дөнежін шығар (3 жастағы байтал),
∙ дөнежін байтал (3 жастан асқаны),
∙ бесті бие (4 жастан асқаны),
∙ қасабалы бие (7 – 8 жастағы бие),
∙ кәртамыс бие (11 – 14 жастағы бие),
∙ жасаған бие (20 жастан асқан бие), т.б. атайды.
Піштірілмеген еркек жылқының яғни айғырдың атаулары:
∙ құнан айғыр (2 жастан асқаны),
∙ дөнен айғыр (3 жастағысы),
∙ сәурік айғыр (3 – 4 жастағы үйірге салынбағаны),
∙ бесті айғыр (5 жастағысы),
∙ сақа айғыр (11 – 12 жастағысы), т.б.
Қазақстандағы жылқы қолтұқымдары
Қазақстанның жылқы өсіретін асыл тұқымды шаруашылықтарында жылқының 20-ға жуық қолтұқымы өсіріледі.
Қазақы жылқы
Қазақстанда ерте кездерден бастап, өсіріп келе жатқан қолтұқымның бірі - қазақы жылқы. Оның негізгі тобын - «жабы» деп атайды. Бұл қолтұқым көлік малы ретінде және еті, сүті үшін де өсіріледі. Дене бітімі шымыр, қатаң ауа райына төзімді. Жыл бойы жайылымда, жемшөп талғамайды, тез қоңданады, салт мінуге ыңғайлы. Ең байырғы тұқымы нашар қазақы жылқы - жабы. Оның шоқтығына дейінгі биіктігі - шамамен 145 см, тұрқы - 150 см, салмағы - 460-470 кг. Жайылымда семіртілсе, одан 230-250 кг таза ет алынады. Жабы жылқылары Атырау, Ақтөбе, Қарағанды, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Жамбыл, Шығыс Қазақстан, Ақмола аймақтарында өсіріледі.
Жылқы өнімдері
Бие сауын.
Қымыз
Қымыздың 3 мың жылдық тарихы бар. Қымыз - халқымыздың кәделі әрі киелі сусыны. Қымыздың 40-қа жуық түрі дайындайды, оны дайындау тәсілдері де түрліше. Мысалы, уыз қымыз, бал қымыз, бесті қымыз, дөнен қымыз, жуас қымыз, қысырақ қымыз, шырғанақ қымыз және басқа да түрлері бар. Қымыздың шипалық қасиетіне шет елдер де көңіл бөле бастады. Халқымыздың ұлттық мерекесінің бірі «қымызмұрындық» деп аталады.
Ет өнімдері
Жылқы етінен өндірілетін өнімдер: жал, жая, қарта және шұжық. Жал - желке шайы, жая - екі жамбастың сырты, яғни сауыр еті. Қазы - қабырғаның майлы сүбе еті. Қарта - тік ішектің майлы бөлігі. Шұжық - туралған ет пен май тығылып, илектен жасалған тағам.
V. БӨЛІМ Қаржылық бөлім
Қаржылық есептеулер қосымшаларда көрсетілген.
Қосымшалардың құрылымы:
Сүтті бағытағы МІҚ мал айналымының қозғалысы 1,2,3 жылдар қосымша 1 Мал шаруашылығына жұмсалатын барлық өндірістік шығынар қосымша 2 Барлық мерзімге жұмсалатын жем шөп қосымша 2.1 1 басқа қажетті орташа 1 жылдық қыстық азық. цент қосымша 2.2 Барлық малдың түрі қосымша 2.3 Малдың жем шөбі қосымша 2.4 Еңбек ақы шығындары және олардан ұсталатын аударымдар қосымша 2.5 Ветеринариялық дәрі дәрмек шығындары қосымша 2.6 Қаржыландырушы Грант қосымша 3 Дайын өнімді сатудан түскен барлық кірістер қосымша 4 Сатылған қымыздан кірістер қосымша 4.1
Финансирование
Осы бизнес жоспардың қорытынды қаржылай құжатын келесі құжаттармен көрсетеміз: ❖ Пайда мен зиянның болжамы кәсіпорынның қызметін және кәсіпорынның жобаны іске асыру мерзіміндегі қаншалықты тиімді жұмыс жасайтындығын көрсетеді - қосымша 5 ❖ Ақша қозғалысының болжамы (кэш-фло) жобаны іске асыру мерзіміндегі ақшалай қаражаттың қозғалысын (ақша ағымын) көрсетеді - қосымша 6
Аталған жобада барлық жағдай қанағаттанарлық. Кәсіпорын қосымша қаражаттарды қажет етпейді және инвестицияға құйылған қаражаттарды кәсіпорын жобадан толық қайтарып ала алады.
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 1 жыл 2022 қосымша 1
100 бас аналықтан алынатын орташа төлдер 70%, малдың жынысы 50% еркек, 50% ұрғашы
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 2 жыл 2023
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 3 жыл 2024
Мал шаруашылығына жұмсалатын барлық өндірістік шығынар
қосымша 2
Комментарий: Басқада шығындар айына 10 000 тг
қосымша 2.1.
Барлық мерзімге жұмсалатын жем шөп
Биологиясы
Өмір мерзімі және кезеңдері
Түріне, күтімі және өсу айналасына байланысты қазіргі үй жылқысы орташада 25-30 жыл жасайды. Кей кезде, кейбір жануарлар жасы 40-тан асады. Жазу деректеріне сай ең көп 19 ғ. Ескі Билли деген ат 62 жыл өмір сүрген. Қазіргі заманда, Шуга Пафф деген пони 2007 ж. 56 жаста өліп Гиннесс рекордтар кітабына енген.
Жылқы төлдерін былай бөледі:
∙ құлын (биенің жас төлі),
∙ жабағы (6 айдан асқан құлын),
∙ тай (1 жастан асқаны) деп атайды.
Ал бұдан әрі ұрғашы жылқыны яғни байталды:
∙ құнажын байтал (2 жастан асқаны),
∙ дөнежін шығар (3 жастағы байтал),
∙ дөнежін байтал (3 жастан асқаны),
∙ бесті бие (4 жастан асқаны),
∙ қасабалы бие (7 – 8 жастағы бие),
∙ кәртамыс бие (11 – 14 жастағы бие),
∙ жасаған бие (20 жастан асқан бие), т.б. атайды.
Піштірілмеген еркек жылқының яғни айғырдың атаулары:
∙ құнан айғыр (2 жастан асқаны),
∙ дөнен айғыр (3 жастағысы),
∙ сәурік айғыр (3 – 4 жастағы үйірге салынбағаны),
∙ бесті айғыр (5 жастағысы),
∙ сақа айғыр (11 – 12 жастағысы), т.б.
Қазақстандағы жылқы қолтұқымдары
Қазақстанның жылқы өсіретін асыл тұқымды шаруашылықтарында жылқының 20-ға жуық қолтұқымы өсіріледі.
Қазақы жылқы
Қазақстанда ерте кездерден бастап, өсіріп келе жатқан қолтұқымның бірі - қазақы жылқы. Оның негізгі тобын - «жабы» деп атайды. Бұл қолтұқым көлік малы ретінде және еті, сүті үшін де өсіріледі. Дене бітімі шымыр, қатаң ауа райына төзімді. Жыл бойы жайылымда, жемшөп талғамайды, тез қоңданады, салт мінуге ыңғайлы. Ең байырғы тұқымы нашар қазақы жылқы - жабы. Оның шоқтығына дейінгі биіктігі - шамамен 145 см, тұрқы - 150 см, салмағы - 460-470 кг. Жайылымда семіртілсе, одан 230-250 кг таза ет алынады. Жабы жылқылары Атырау, Ақтөбе, Қарағанды, Қызылорда, Оңтүстік Қазақстан, Алматы, Жамбыл, Шығыс Қазақстан, Ақмола аймақтарында өсіріледі.
Жылқы өнімдері
Бие сауын.
Қымыз
Қымыздың 3 мың жылдық тарихы бар. Қымыз - халқымыздың кәделі әрі киелі сусыны. Қымыздың 40-қа жуық түрі дайындайды, оны дайындау тәсілдері де түрліше. Мысалы, уыз қымыз, бал қымыз, бесті қымыз, дөнен қымыз, жуас қымыз, қысырақ қымыз, шырғанақ қымыз және басқа да түрлері бар. Қымыздың шипалық қасиетіне шет елдер де көңіл бөле бастады. Халқымыздың ұлттық мерекесінің бірі «қымызмұрындық» деп аталады.
Ет өнімдері
Жылқы етінен өндірілетін өнімдер: жал, жая, қарта және шұжық. Жал - желке шайы, жая - екі жамбастың сырты, яғни сауыр еті. Қазы - қабырғаның майлы сүбе еті. Қарта - тік ішектің майлы бөлігі. Шұжық - туралған ет пен май тығылып, илектен жасалған тағам.
V. БӨЛІМ Қаржылық бөлім
Қаржылық есептеулер қосымшаларда көрсетілген.
Қосымшалардың құрылымы:
Сүтті бағытағы МІҚ мал айналымының қозғалысы 1,2,3 жылдар қосымша 1 Мал шаруашылығына жұмсалатын барлық өндірістік шығынар қосымша 2 Барлық мерзімге жұмсалатын жем шөп қосымша 2.1 1 басқа қажетті орташа 1 жылдық қыстық азық. цент қосымша 2.2 Барлық малдың түрі қосымша 2.3 Малдың жем шөбі қосымша 2.4 Еңбек ақы шығындары және олардан ұсталатын аударымдар қосымша 2.5 Ветеринариялық дәрі дәрмек шығындары қосымша 2.6 Қаржыландырушы Грант қосымша 3 Дайын өнімді сатудан түскен барлық кірістер қосымша 4 Сатылған қымыздан кірістер қосымша 4.1
Финансирование
Осы бизнес жоспардың қорытынды қаржылай құжатын келесі құжаттармен көрсетеміз: ❖ Пайда мен зиянның болжамы кәсіпорынның қызметін және кәсіпорынның жобаны іске асыру мерзіміндегі қаншалықты тиімді жұмыс жасайтындығын көрсетеді - қосымша 5 ❖ Ақша қозғалысының болжамы (кэш-фло) жобаны іске асыру мерзіміндегі ақшалай қаражаттың қозғалысын (ақша ағымын) көрсетеді - қосымша 6
Аталған жобада барлық жағдай қанағаттанарлық. Кәсіпорын қосымша қаражаттарды қажет етпейді және инвестицияға құйылған қаражаттарды кәсіпорын жобадан толық қайтарып ала алады.
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 1 жыл 2022 қосымша 1
| № | Малдың жасы мен жыныстары бойынша түрлері | Жыл басында бары | Кіріс | Шығыс | Жылдың соңында қалғаны | |||||
| басы | сатып алынғаны | төлдер | жастарына қарай ауыстыру | жастарына қарай ауыстыру | сатылғаны | ауру қартейуінен есептен шығару | өлік | басы | ||
| басы | басы | басы | басы | басы | басы | басы | ||||
| | 1 Аналы Бие | | 1 | | | | | | | 1 |
| 2 | 1 жасқа дейінгі ұрғашы құлын | | 1 | | | 1 | | | | 0 |
| 3 | 1 жасқа дейінгі еркек құлын | | | | | | | | | 0 |
| 4 | 2 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | | | | 1 | | | | | 1 |
| 5 | 3 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | | | | | | | | | 0 |
| | Итого: | 0 | 2 | 0 | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 2 |
100 бас аналықтан алынатын орташа төлдер 70%, малдың жынысы 50% еркек, 50% ұрғашы
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 2 жыл 2023
| № | Малдың жасы мен жыныстары бойынша түрлері | Жыл басында бары | Кіріс | Шығыс | Жылдың соңында қалғаны | ||||||
| басы | сатып алынғаны | төлдер | жастарына қарай ауыстыру | жастарына қарай ауыстыру | сатылғаны | ауру қартейуінен есептен шығару | өлік | басы | |||
| басы | басы | басы | басы | басы | басы | басы | |||||
| | 1 Аналы Бие | 1 | | | | | | | | 1 | |
| 2 | 1 жасқа дейінгі ұрғашы құлын | 0 | | 1 | | 1 | | | | 0 | |
| 3 | 1 жасқа дейінгі еркек құлын | 0 | | | | | | | | 0 | |
| 4 | 2 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | 1 | | | 1 | 1 | | | | 1 | |
| 5 | 3 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | 0 | | | 1 | | 0 | | | 1 | |
| | Итого: | 2 | 0 | 1 | 2 | 2 | 0 | 0 | 0 | 3 | |
АНАЛИЗ
Жылқы мал айналымының қозғалысы 3 жыл 2024
| № | Малдың жасы мен жыныстары бойынша түрлері | Жыл басында бары | Кіріс | Шығыс | Жылдың соңында қалғаны | ||||||
| басы | сатып алынғаны | төлдер | жастарына қарай ауыстыру | жастарына қарай ауыстыру | сатылғаны | ауру қартейуінен есептен шығару | өлік | басы | |||
| басы | басы | басы | басы | басы | басы | басы | |||||
| | 1 Аналы Бие | 1 | | | 1 | | | | 0 | 2 | |
| 2 | 1 жасқа дейінгі ұрғашы құлын | 0 | | 1 | | 1 | | | 0 | 0 | |
| 3 | 1 жасқа дейінгі еркек құлын | 0 | | | | | | | 0 | 0 | |
| 4 | 2 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | 1 | | | 1 | 1 | | | 0 | 1 | |
| 5 | 3 жасқа дейінгі ұрғашы байтал | 1 | | | 1 | 1 | | | 0 | 1 | |
| | Итого: | 3 | 0 | 1 | 3 | 3 | 0 | 0 | 0 | 4 | |
Мал шаруашылығына жұмсалатын барлық өндірістік шығынар
қосымша 2
| Шығындардың атаулары | 1 | 2 | 3 | Итого | |
| 1 | Жем шөп | 405 000 | 607 500 | 791 775 | 1 804 275 |
| 2 | Дәрі дәрмек | 4 000 | 6 000 | 8 000 | 18 000 |
| 3 | Басқада шығындар | 120 000 | 120 000 | 120 000 | 360 000 |
| 4 | Еңбек ақы төлеу | 1 200 000 | 1 200 000 | 1 200 000 | 3 600 000 |
| 5 | Еңбек ақыдан аударымдар | 72 000 | 72 000 | 72 000 | 216 000 |
| Барлығы | 1 801 000 | 2 005 500 | 2 191 775 | 5 998 275 | |
Комментарий: Басқада шығындар айына 10 000 тг
қосымша 2.1.
Барлық мерзімге жұмсалатын жем шөп
| Жем шөптің түрі | Өл.бірл. | Қажеттісі | Өзі өндірген | Сатып алынғаны | Бағасы | Барлығы, тг. | Мерзімі |
| Жоңоршқа | цент | 30 | | 68 | 7500 | 225 000 | 2022 |
| Арпа | цент | 12 | | 90 | 15000 | 180 000 | |
| Барлығы | | | 0 | 158 | | 405 000 | |
| Жоңоршқа | цент | 45 | | 106 | 7500 | 337 500 | 2023 |
| Арпа | цент | 18 | | 141 | 15000 | 270 000 | |
| Барлығы | | | 0 | 247 | | 607 500 | |
| Жоңоршқа | цент | 59 | | 125 | 7500 | 439 875 | 2024 |
| Арпа | цент | 23 | | 167 | 15000 | 351 900 | |
| Барлығы | | | 0 | 292 | | 791 775 | |
| Жинақталғанда | | | | | | 1 804 275 | |
