Файл: Мектептегі дене шынытыру. Еуропалы жне американды тжірибе.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 12.04.2024
Просмотров: 8
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Мектептегі дене шынықтыру. Еуропалық және американдық тәжірибе
Спорт қоғам мен мемлекет өмірінде маңызды рөл атқарады. Шет елдерде спортты дамыту, іске асыру бойынша бай тәжірибе жинақталды халықтың көп бөлігі қатысатын бағдарламалар және мәдени-сауықтыру демалысты ұйымдастыру және халықтың денсаулығын жақсарту мақсатында іс-шаралар өткізу барлық әлеуметтік топтардың басым бағыты бола отырып, бірқатар елдердің саясаты.
Жас ұрпақтың дене тәрбиесі туралы көп айтылады және бұл, ең алдымен, мектеп біліміне қатысты.
Бірқатар дереккөздер "дене шынықтыру" пәні бойынша білім деңгейінің өте төмен екендігін атап өтті. Көптеген оқушылар сабаққа қатысуды қажет деп санамайды немесе осы пән бойынша білім алудан және практикалық дағдыларды игеруден аулақ болу жолдарын іздейді - бұл медициналық босату туралы, яғни дене шынықтыру сабағынан "анықтамалар".
Кейбір дене шынықтыру мұғалімдері өз пәнінің беделін арттыруға мүдделі емес, нәтижесінде оқушылар белгіленген білім мен дағдыларды ала алмайды, мұғалімдер оқушылардың сабаққа келмеуіне және деструктивті мінез-құлқына жауапкершіліксіз қарайды. Нәтижесінде дене шынықтыру сабақтары теріс немесе менсінбейтін көзқараспен жүреді, ал дене шынықтыру мұғалімінің бейнесі әлеуметтік жағымсыз (сәтсіз спортшы, надан адам және т.б.) ретінде ұсынылады
Мүмкін, бұл тек бізде ғана емес, басқа елдерде де дене шынықтыру сабақтарына қатысты болуы мүмкін бе?
Еуропалық тәжірибе
Еуропа мемлекеттерінің бағдарламаларында сабақ мазмұны ретінде балаларға, жасөспірімдерге және жастарға тән дәстүрлі мектеп спорт пәндерінің жаттығулары жиі ұсынылады: жеңіл атлетика, гимнастика, жүзу, сондай-ақ командалық спорттық ойындар (футбол, қол добы, баскетбол және волейбол).
Бірқатар бағдарламалар Оқу уақытының төрттен бірін гимнастикалық жаттығуларды, ¼ - жеңіл атлетикалық жаттығуларды, ¼ - спорттық ойындарды игеруге бөледі, ал соңғысы оқушылардың спорттық қызығушылықтарына сәйкес басқаларды, соның ішінде қозғалыс белсенділігінің заманауи түрлерін игеруге арналған.
Еуропалық дене шынықтыру мұғалімдері шешуі тиіс басым міндеттер оқушылардың дене дамуы мен дене дайындығын арттыру міндеттері болып қала береді. Алайда, Еуропалық Одақ елдерінің дене тәрбиесі бағдарламаларында экологиялық білімге, денсаулық пен салауатты өмір салты саласындағы білім мен дағдыларды арттыруға көп көңіл бөлінеді.
Дене тәрбиесі-бұл жас ұрпақты өмір бойы өз бетінше, қозғалыс мәдениетін арттыратын іс-шараларға қатысуға қызығушылықпен дайындауға бағытталған процесс.
33 еуропалық мемлекетті қамтитын Еуропа Кеңесінің спортты дамыту Комиссиясы үшін K. Hardman (2001) дайындаған баяндамада оқушылардың дене тәрбиесінің мемлекеттік бағдарламаларында тұжырымдалған дене тәрбиесінің негізгі міндеттері, атап айтқанда:
Дене тәрбиесінің міндеттерін саралау (орта мектептерде)
| міндеттер | дәрежелер |
| Моториканы қалыптастыру | 1 |
| Физикалық даму | 2 |
| Қозғалыс құзыреттерін (қабілеттерін)дамыту | 3 |
| Денсаулық және сауықтыру | 4 |
| Белсенді өмір салты | 5 |
| Тұлғаның дамуы | 6 |
| Өмір бойы физикалық белсенділікке дайындық | 7 |
| Қоғамдық даму | 8 |
| Дене шынықтыру | 9 |
| Тұлғааралық дағдылар | 10 |
| Зияткерлік (танымдық) қасиеттер мен қасиеттерді дамыту | 11 |
| Адамгершілік қасиеттерін дамыту | 12 |
| Физикалық белсенділіктің маңызды түрлеріне қатысу | 13 |
| Өзін-өзі бағалау қабілеті (физикалық даму және дайындық) | 14 |
| Проблемалық міндеттерді шеше білу | 15 |
| Дене қалпын және эстетиканы жақсарту | 16 |
-
Зерттеу нәтижелері бойынша Еуропа мемлекеттерінің орта мектептерінде моториканы қалыптастыру, дене бітімін дамыту және құзыреттерін (қабілеттерін) дамыту басым міндеттер болып қала береді деген қорытындыға келді. Сонымен қатар, Еуропадағы дене тәрбиесі мектептерінің барлық түрлерінде үш міндет ең маңызды емес деп танылады: өзін-өзі бағалау дағдыларын дамыту, мәселелерді шешу және эстетиканы жақсарту -
Осы стандарттарға қол жеткізу дене шынықтыру және мектеп мұғалімдерінің жұмысын бағалаудың негізгі критерийі болып табылады. -
-
Ұлыбритания -
Орта және бастауыш білім беру барысында ағылшын мектептерінде міндетті пәндер математика, ағылшын тілі және дене шынықтыру болып табылады. Қалған пәндер оқытудың белгілі бір кезеңдерінде ғана қажет. Дене шынықтыру – ағылшын мектебіндегі білім беру бағдарламасының негізгі элементтерінің бірі. Барлық дерлік мектептерде бассейндер, теннис, баскетбол және футбол алаңдары, Гольф алаңдары бар. Сонымен қатар, кейбір мектептерде балет сабақтары міндетті болып табылады. -
Германия
Мектептің бірінші сыныптарында дене шынықтыру сабақтары күн сайын өткізіледі, қалған оқушылар үшін оқу жоспарында аптасына 45 минуттан 3 сабақ қарастырылған. Ниет білдірушілер аптасына 2 сағат мектептің спорт секцияларында және спорт клубтарымен тығыз байланыста жұмыс істейтін мектептің ерікті спорт қоғамдарында қосымша айналыса алады. Барлық мектептерде дене тәрбиесіне көп көңіл бөлінеді. Ең беделді түрі-гимназия. Мұнда Германияның дәстүрлі спорт түрлерімен қатар (гольф, жүзу, футбол, гимнастика) тау велосипедімен, сноубордпен, таеквандомен айналысуға болады. Жаяу серуендеу, спорттық және шаңғы лагерлері де үнемі жұмыс істейді. Орта мектепте теннис міндетті спорт түрі болып табылады.
Италия
Италия мектептерінде дене шынықтыру сабақтарында міндетті академиялық сабақтармен қатар спортқа көп көңіл бөлінеді. Әр мектепте дерлік қауымдастық бар-мектептің спорттық тобы. Сабақтар дене шынықтыру мұғалімінің басшылығымен аптасына 2-3 рет сабақтан кейін өткізіледі (жалпы ұзақтығы – аптасына 6 сағат).
Франция
Балалармен дене шынықтыру 4 жастан бастап, балабақшадан басталады (аптасына 6 сағат). Оларды секіруге, өрмелеуге, қарапайым спорттық снарядты лақтыруға, суда, мұзда немесе қарда ұстауға үйретеді. Бастауыш мектепте дене шынықтыру мен спортты оқытудың неғұрлым терең формасына көшеді. Жүгіру мен жүзуге байланысты пәндерге ерекше назар аударылады. Дәл осы екі спортта оқушының үлгерімін байқау оңай, сондықтан олар үдеу, жылдамдық, траектория ұғымдарын үйрету үшін басқаларға қарағанда қолайлы.
Франция мектептеріндегі дене шынықтыру және спорттық тәрбие бағдарламаларының мақсаты-мектеп оқушыларының денсаулығын нығайтуға, тұлғаның үйлесімді дамуына ықпал ететін спорт және дене шынықтыру саласындағы әртүрлі іс-шараларды игеру.
Румыния мектептерінің 1-4 сыныптарына арналған дене тәрбиесі пәні бойынша бағдарламаларда оқушыларды шапшаңдыққа үйрететін, бойларын тік ұстауға бағыттайтын эстафеталық ойындарға көп көңіл бөлінеді. Ал сыныптан сыныпқа жоғарылаған сайын жеңіл жаттығулар атлетикаға, гимнастикаға, акробатикаға ұласады. Румынияда мектептегі оқу жұмыстары материалдық және техникалық қорға сәйкес оқытушылар тарапынан жоспарланады
Моңғолия мектептерінде жылына 18 сауықтыру шаралары ұйымдастырылады. Аталмыш шаралардың ішінен «Олимпиада үміті», «Үй тапсырмасы», кроссты (жылына 8 рет), спорттың 8-9 түрі қамтылған жазғы лагерьдегі жеңіл сайыстарды айтуға болады. Сонымен қатар, Моңғолия мектептерінде жыл сайын спартакиада, шағын аудандар мен ауыл командалар арасындағы байқаулар, әскери-спорттық жарыстар туристік жорықтар ұйымдастырылып отырады.
Ауылдық аймақтарда ат пен түйелермен бәйге байқауы болады
Канада
Канадалық балалар алты жасында бірінші сыныпқа барады. Алтыншы сыныпқа дейін олар бастауыш, содан кейін орта мектепте оқиды. Жыл екі семестрге бөлінген. Дене тәрбиесі мектептегі білім берудің барлық деңгейлеріндегі пәндердің негізгі жиынтығына кіреді. Мектептерде көбінесе өз стадионы мен спорт залы, бассейн аз болады, бірақ бассейндегі сабақтар жақын маңдағы спорт кешенінде өткізілуі мүмкін. Сондай-ақ, Канадада жеңіл атлетика, баскетбол, волейбол, футбол, жүзу, хоккей, тау шаңғысы, бадминтон, теннис, велосипед спорты, күрес, семсерлесу, фитнес сияқты спорт секцияларында сабақтан тыс сабақтар жүйесі дамыған.
