Файл: аза тілі мен дебиеті тест 2020.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 26.04.2024

Просмотров: 18

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

ҚАЗАҚ ТІЛІ МЕН ӘДЕБИЕТІ

ТЕСТ 2020





СҰРАҚТАР

ЖАУАБЫ




ЕЖЕЛГІ ДӘУІР ӘДЕБИЕТІ

Әл-Фараби, Ахмет Йассауи, Жүсіп Баласағұн, Махмұт Қашқари)




Ежелгі дәуір әдебиеті 5 кезеңнен тұрады:

1.Сақ үйсін дәуірі б.з.б VII ғ.-б.з.IV ғ.

Тарғытай, Алып Ер Тұңға, Тұмар патшайым, Ширақ батыр, Зарина сұлу, Мөде батыр




2. Түрік қағанаты дәуірі (V- VIIIғ.ғ.)

Орхон ескерткіштері,

«Білге қаған», «Тонұқық», «Күлтегін»




3. Оғыз дәуіріндегі әдебиет (IX-X ғ.ғ.)

«Қорқыт ата кітабы», «Оғыз қаған» жыры (VIII-IX ғ.ғ.)




4. Ислам дәуіріндегі әдебиет. (X-XII ғ.ғ.)

Бұл дәуір екіге бөлінеді:

1.Сыр бойы әдебиеті

2.Қарахан әдебиеті

1.Әл-фараби, Ахмет Иасауи, Ахмет Игүнеки, С.Бақырғани

2.Жүсіп Баласағұн

Махмұт Қашқари




5. Алтын орда дәуіріндегі әдебиет (XIII-XIVғ.ғ.)

Рабғузи, Хорезми, Сайф Сарай




XIII-XIVғасырдағы әдебиеттің екінші атауы

Алтын Орда дәуірі




Ежелгі дәуір әдебиетінің дәуірлері

1.Алтын орда

2.Көне түркі жазба ескерткіштері

3.X-XII ғасыр әдебиеті




Ең көне замандағы эпос

«Атилла»




«Қорқыт ата кітабы»

Дрезден нұсқасы 12 жыр

Ватикан нұсқасы 6 жыр




«Шахнама»

Фирдоусидің кітабы




Әлемге әйгілі рубаилар авторы

Омар Хаям




«Күлтегін» жырының негізгі тақырыбы

Ерлік, ел қорғау.

(Түрік қағанаты дәуіріндегі әдебиет)




«Күлтегін» жырындағы жырау есімі

Тонұқық




Күлтегін батыр қайтыс болғанда ескеркерткіш тас ойып жаздырған ғұмырнама иесі

Білге қаған





Әкелері Елтеріс қайтыс болғанда Күлтегін мен Білгенің жастары

Білге 7 жаста, Күлтегін 5 жаста




Орхон, Енисей ескерткіші кейіпкерлері

Білге қаған

Тонұқық

Күлтегін




«Білге қаған», «Тонұқық»,«Күлтегін» жырларын жазған

Йоллығ тегін




«Қорқыт ата кітабы»

Дрезден нұсқасы 12 жыр

Ватикан нұсқасы 6 жыр




Көңілі пасық ерде дәулет болмас, «Қар қаншама қалың жауғанмен, жазға бармас» деген қанатты сөз қай шығармадан алынған?

Қорқыт ата




Білімді не айтады, тыңдап көріңіз!

Әдептіліктің басы – аузын бағу.

Тіліңді тарт, тісің сынбасын

Егер тілің шыға қалса, тісіңді мықтап сындырады» деген үзіндініңавторы, дастанның атауы

Ахмет Иүгнеки «Ақиқат сыйы»




Ахмет Иүгнеки «Ақиқат сыйы»

14 тарау, 235 өлең




Ахмет Иүгнекидің «Ақиқат сыйы» неше өлең жолынан тұрады?

466




Әбу Насыр әл-Фараби

Аристотельден кейінгі екінші ұстаз




Әбу Насыр әл-Фараби айналысқан пәндер

Музыка

Математика

Астраномия




«Музыканың үлкен кітабы» (домбыра құрылысын сипаттаған)

Әбу Насыр әл-Фараби




Шындыққа бас тік алаулап,

Пенделіктен бол аулақ,- деген өлең жолдарының авторы, өлең атауы

Әбу Насыр әл-Фараби




Әл-Фараби білген тілдер

Парсы, грек, араб




Сайрам қаласында туып, Иасыда тұрған ақын

Ахмет Иасауи




Ахмет Иасауидің «Даналық кітабы» неше жырдан тұрады?

149 хикмет




Ахмет Иасауидің «Диуани Хикмет» ұғымы

«Диуан»-«жинақ», «хикмет»-«Алланың ақ жолы»




«Диуани хикмет» қай ғасырға тән

12 ғасыр




Ахмет Иасауидің шәкірттерінің саны

90 мың




А.Иасауи кесенесі қай қалада

Түркістан қаласы




М.Қашқаридің «Түркі сөздерінің жинағы» кітабының арабша атауы

«Диуани лұғат ит-түрк»




М.Қашқаридің «Түркі сөздерінің жинағында»

29 түркі тайпасы аталады




Жүсіп Баласағұнның «Құтты білік»

«Құдатғу білік»




Жүсіп Баласағұнның «Құтты білігі» неше тараудан тұрады?

85 тарау, 6500 аса бәйіттен




«Құтты білік» шыққан жылы

1015 жылы Жетісу жеріндегі Баласағұнда 11 ғасырда




«Құтты білік»

Кемел елдің сипаты баяндалады




«Құтты білік»

Күнтуды бек-әділет бейнесі

Айтолы уәзір-бақыт бейнесі

Өғдүлміш-ақыл-сана бейнесі

Одғұрмыш-қанағат бейнесі




Фирдаусидің «Шахнамасымен» қатар қойып, «Түркі Шахнамасы»деп атақ берген жыр

Жүсіп Баласағұн

«Құтты білік»




«Құтты білікте» жоқ кейіпкер

Талап




Әділет, дәулет, ақыл мен қанағат жайлы кітап

«Құтты білік»




Жүсіп Баласағұн «Құтты білік» кейіпкерлері

Күнтуды, Айтолды, Өғдүлміш, Одғұрмыш




АУЫЗ ӘДЕБИЕТІ




Айтыстың түрлері

1.Бәдік

2.Жар-жар

3.Жануарлар мен адамның айтысы

4.Өлі мен тірі айтысы

5.Жұмбақ айтыс

6.Салт айтысы

7.Осы күнгі айтыстар




Айтыстың ең көне түрі

Бәдік айтыс




Салт айтыстың неше түрі бар

2 түрі бар

1.Қыз бен жігіт

2.ақындар айтысы




Ауыз әдебиетінің ғылыми атауы

Фольклор




Батаның негізгі түрлері

Ақ бата, теріс бата, серттесу батасы




Шалқұйрықты серік еткен батыр

Ер Төстік




«Жерден шыққан Желім батыр» ертегісі ертегілердің қай түрі?

Қиял-ғажайып




К.Күржіманұлы дамытқан тұрмыс-салт жырлары

Көңіл айту




Еңбек және шаруашылық кәсібіне байланысты туған жырлар тобының көне түрі

Наурыз жырлары




Жиреншенің хан сынағына түсуі

Аңыз әңгіме




Сұратқан хан ақымақ па, сұраған сен ақымақ па?

Жиренше шешендікі




Аңыз кейіпкері

Қарашаш




"Шешеннің парызы шындықты айту" кім айтқан

Платон




«Сөзден тәтті нәрсе жоқ

Сөзден ащы нәрсе жоқ

Сөзіңді тіліңе билетпе

Ақылыңа билет»,-деген сөздің авторы

Бөлтірік шешен




Шешендік сөздер тарихы бірнеше кезеңге бөлінеді:

1. ХІІ – ХІІІ ғасыр – Майқы би, Аяз би.

2. ХІV – ХV ғасыр – Асан қайғы, Жиренше шешен.

3. ХVІ – ХVІІІ ғасыр – Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би.




Шешендік өнердің басында тұрғандардың бірі-Аристотельдің еңбегі қалай аталады?

Риторика




Хан жағынан елдік мәселелерді кеңесіп, ақылдасып отыратын билер кеңесі құрылған.

Жеті санат




МАҚАЛ-МӘТЕЛДЕР




Мәтелдер тобынан берілген қатар

Ит ашуын тырнадан алады




Мәтел

Аузымен орақ орған




БАТЫРЛАР ЖЫРЫ




Қобыланды батырдың жан серігі

Бурыл




Қобыланды батырдың әкесі

Тоқтарбай




Табаны жерге тимеді,

Көлденең жатқан көк тасты,

Тіктеп тиген тұяғы,

Саз балшықты иледі. Тайбурылды сипаттаған жыр

Қобыланды батыр жырынан үзінді





Қару-жарақ киініп

Енді атына мінеді

Денеге сауыт киеді

Беліне байлап болатты

Қарына найза іледі...-қай жыр?

Қобыланды батыр жыры




«Ноғайлының жеріне Қызылбасты қондырып қою сүйекке таңба емес пе?» деп елінен аттанып шығады» дегенн жолдар қай жырдан алынған?

Қобыланды батыр




Алпамыс батырдың Байбөрінің жылқысын шауып әкеткен хан

Тайшық хан




«Алпамыс батыр» жырындағы «Осының айтқанын қылайын, өлсем өлейін, өлмесем, жақсылығын көрейін» деген кейіпкер

Кейқуат




Алпамыс бек болған ел

Қоңырат, 10 жасында бек болған




«Алпамыс батыр» жырын орыс тіліне кім аударған?

Диваев




Ай, Қартқожақ, Қартқожақ

Атыңның басын тарт Қожақ, -деген

Ақжүніс «Ер Тарғын» жыры




«Алпамыс батыр» жырын хатқа түсірген.

Ә.Диваев




Тайшық хан алдап, қолға түсіретін батыр

Алпамыс батыр




Батырлар жырының басты тақырыбы

Отанын сыртқы жаулардан қорғау




Қара жерге қар жауар,

Қарды көрде бетім көр...

Антитеза-шендестіру, «Ер Тарғын» жыры

Ақ жүністің монологы




Қару-жарақ киініп

Енді атына мінеді

Денеге сауыт киеді

Беліне байлап болатты

Қарына найза іледі...-қай жыр?






Шоқан Уалиханов


Ілияс Жансүгіров


Шұбырпалы (жыр)