Файл: аза тілі мен дебиеті тест 2020.docx

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 26.04.2024

Просмотров: 19

Скачиваний: 1

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

Абай атындағы мемлекеттік сыйлық


5




Ауылшаруашылығына байланысты сөздер

Қоза,шиіт




Мақалдды жалғастыр

Дені саудың –жаны сау




Лексиканы зерттейтін сала

Сөз




Буын үндестігіне бағынбайтын қосымша

-ин,-ина,-нікі,-дікі




Екі немесе одан да көп буынды бір сөздің ішіндегі бір буынның көтеріңкі айтылуы

Сөз екпіні




Сөзді біркелкі әуезбен айту

Үндестік заңы




Мағынасы бір-біріне жақын қос сөздер қатары

Ағайын-туыс, әке-шеше, аға-іні




Тіркесті сөздер қатары

Саяси ахуал, сөз таптары ғарыш кемесі




Негізгі түбір сөздер

Ақыл, сәби, адам




Етістіктен сын есім тудыратын жұрнақтар

-ғақ, -гек, -қақ,-кек, -ғыр,

-гір




Сын есім тұлғасына қарай

Негізгі сын есім, туынды сын есім




Сөйлем құрамында тұрып, сөйлем мүшесі бола алмайды

Шылау сөздер




Айтушының тарапынан өзгеріске ұшыоап, тек мазмұны сақталалып жеткізіледі

Төлеу сөз




Оқшау сөздер сөйлемге тигізеьтін мағыналық әсеріне қарай бөлінеді

Қаратпа сөз, қыстырма сөз, одағай сөз




...-сөйлеушінің( жазушының) белгілі бір тақырыпқа қатысты сөз саптау шеберлігі, тәсілі

Стиль




Туынды үстеу жасалатын септіктер

Шығыс, көмектес

Барыс, жатыс




Күн ыстық сөйлемінің мағыналық түрі

Сұрау

Жауап алу




Атаулы сөйлем

Орман.Қараңғы.

Кеш.Ауылдың маңы

Қыстың бастапқы айы




Салалас құрмалас сөйлемнің жалғаулықтары

Талғаулық

Кезектес

Себеп-салдар

Қарсылықты

Ыңғайлас




Тырнақшаны қолдану ережелері

1.Қалжыңмен айтылған астарлы мәндегі сөздер.

2.ұйым, ұжым, газет, журнал, кітап атаулары

3. төл сөз

4.мақал-мәтел, афоризм сөйлемде қолданады




Сын –қимыл үстеу кездесетін қатар

1.ақырын, кенет, құсша

2.баяу, әрең, шапшаң

3.лезде, тез, жылдам




Хабарлы сөйлемнің айтылу мақсаты

1.баяндау

2.суреттеу

3.хабарлау




Атаулы сөйлем

1.Қазан айы.Түнерген кеш.

2.Баяу ескен қоңыр жел




Пунктуацияның негізгі анықтамалары

1.тыныс белгілерін зерттейтін ережелер жиынтығы

2. тілдегі алфавитке енбейтін графикалық таңбалар жиынтығы

3.Мәтіндегі ойды бір-бірінен айырып, түсінуге көмектесетін негізгі құрал




Даралаушы қызмет атұаратын тыныс белгі

.... -




Сұраулы сөйлемдердің жасалу жолдары

4 жолы




Түбір сөздің бөлінбейтін бөлшегі

Морфема





Спецификацияда жоқтар




Қуанық Шаңғытбаевтың алғашқы өлеңдер жинағы

Қазақ жүрегі




Сырбай Мауленовтың «Жар нәрі» атты әдеби портреттер мен очерктер жинағының негізгі идеясы

Халық шаруашылығын өркендету туралы




Х.Есенжановқа Қазақ ССР Мемлекеттік сыйлығы берілген трилогия

Ақ Жайық




Шәңгерейдің айналысқан сүйікті істері

Ағаш отырғызу, бақша егу, егін салу

Аңшылық, саятшылық




С.Көбеев «Үлгілі бала» қай жылы?

Қазан 1912 жылы





















СОҢҒЫ КЕЛГЕНДЕР


Мағжанның философиялық өлеңдері


«Жан сөзі», «Ой», «Жұлдыздарға», «Алдамшы өмір», «Мені де өлім әлдиле», Шын сорлы», «Сүйемін», «Батқан күн, атқан таңның жыры», «Күздігүні», «Домбыра», «Сағат», «Сарғайдым», «Зарлы сұлу», «Жәмила», «Түн еді»
4 жауап болды????

«Қозы Көрпеш Баян сұлуда» кездеседі

Қызылбелбеу, Мейізгек атаулары

Мағжан құрған ұйым

«Алқа»

Мағжанның соңғы өлеңі

«Тоқсанның тобыры»

Б.Майлин құрған ұйым

«Алашорда»

Сұлтанмахмұт Торайғыров

«Шоң серіктестігі»

Мағжанның алғашқы жинағы

«Шолпан»

Мағжанның өлең жазған жасы

14 жас

1893 ж Солт үстік Қазақстанда туылган сыршыл акын

Мағжан Жумабаев

М.Жұмабаевтың алғашқы өлеңі

«Атақты ақын, сөзі алтын Хакім Абайға»

... Сәулем, сен сұлу

М.Жумабаев

Мағжан Жұмабаевтың» Батыр Баян» пэмасының түйіні

1.қалмақ қызына ғашық болу

2.Абылай, батырлар

3.Баянның қалмақты алуы

«Махамбет жырлары - батырлық пен ерліктік символы»

З.Қабдолав


Мәтел

Тәуекел түбі - желқайық

Шоқан туылған жыл-

1835-1865

Шоқанның атасы-

Уәли

Шоканнын арғы атасы?

Абылайхан

Шоқанның Қашқарияға барған жылы

1858-1859

Шоқан еңбектері

«Манас», «Қырғыз эпосы», «Қашқария очерктері», «Қырғыздар туралы қолжазба»

Мұқағалидің туған жылы

09 ақпан 1931жыл - 1976 қайтыс болды

М.Макатаев

«Ғашықпын» өлеңі

Қаз.әдебиетінде сезімталд.із қалдырған жазушы -

Мұқағали

М.Дулатов өміріне қатысты деректер


Туған жері -Торғай атырабы, "Қазақ" газетінде қызмет атқарған,

"Оян, қазақ!" өлең жинағы, Ахмет Байтұрсынұлын құрметтеген,

М.Дулатов өміріне қатысты деректер


Жанелдіде туған

Ахетті құрмет тұтады

Бала оқытқан
1. Ауыл молдасынан білім алады;

2. Жанкелдіде дүниеге келген;

3. Міржақып, деп басталады біреудің сөзі бар дейді.

Т.Айбергенов өмір сүрген жыл

Қарақалпақстанның Қоңырат ауданында туған 1937 - 1967 жыл

Төлеген Айбергенов

Низами Ташкент пед инс бітірген

Шәкәрімнің әнмен жазылған өлеңі

«Жастық», «Шын сырым», «Бұл ән бқрынғы әннен өзгерек»

Ахмет Байтұрсынұлы аудармалары

«Аққу, Шортан һәм шаян»,»Екі шыбын», «Балықшы мен балық» «Данышпан Аликтің ажалы», «Ат», «Сорлы болған мұжық»

А.Байтұрсынов Крыловтан аудармасы

«Екі шыбын»

Ғ.Мүсіреповтың романтикалық шығармасы

«Кездеспей кеткен бір бейне»

Ж. Молдағалиевтің тұңғыш жинағы

«Жеңіс жырлары»

І. Жансүгіровтің табиғат лирикасының ішіндегі ең үздік өлеңі

("Жетісу суреттері" )


І.Жансүгіров тұңғыш өлеңі

«Беташар»

І.Жансүгіров тұңғыш жинағы

1928 жылы «Сағанак» деген тұңғыш кітабы шығады.

Есенберлиннің тарихи тақырыпқа жазылған трилогиясы


("Көшпенділер")

"Үлкен Айдай», "Кіші Айдай», "Зәуреш" әндерінің авторы


(Мұхит Мералы)

1858-1859 жж. Шоқанды ғылыми зерттеушілік саласында биікке көтерген

еңбегі:

("Жоңғария очерктері")


Аңыз әңгімелерде шайтанды да алдаған кейіпкер.

Алдаркөсе

"Сауып ішер сүті жоқ.Мініп көрер күші жоқ.

Ақша деген мал шықты.

Үзінді авторы: (Шортанбай "Зар заман" өлең)


"Шаршы топта сөз бастау қиын, Шешімін таппас дау бар," - деген жырау

(Бұқар жырау)

Ілімге толса көкірек кімдікі ?

Майлықожа Сұлтанқожаұлы

Майлықожа өлеңдері нені дәріптейді?

Би-шонжарлардың қатыгездігі

Өнер-білім

Халық тұрмысы

«Ғасырдан да ұзақ күн» роман түйіні



авторы - Ш.Айтматов,

1.Қасиет-қасиетсіздік

2.Найман ана бейіті туралы

3.Өмір-өлім

4. Жер анаға адамдардың қатынасы

Ш.Айтматовтың қай шығармасы

«Боранды бекет»

Ш.Айтматовтың "Боранды бекет" романындағы көтерілген мәселе

Адамзат тағдыры туралы проблема көтерген.

С.Бегалин

Шоқан туралы шығармасы

С.Бегалин «Бала Шоқан» кейіпкерлері

Шоқан, Мысық, анасы, әкесі, інісі, Жақып

«Қараш қараш» кейіпкерлері

-Бақтыгүл, Тектігүл, Сәт, Сәлмен, Сейіт, Жараспай

Қараш қараш» кейіпкерлері

1.Сәлмен, 2.Қатша

«Құтты білік» не жайында?

Кемел елдің сипаты баяндалады

1015 жылы Жетісу жеріндегі Баласағұнда 11 ғасырда туған.

Күнтуды бек-әділет бейнесі

Айтолы уәзір-бақыт бейнесі

Өғдүлміш-ақыл-сана бейнесі

Одғұрмыш-қанағат бейнесі

Әділет, дәулет, ақыл мен қанағат жайлы кітап




«Түрік тілдер сөздігін» жазған кім? -

М.Қашқари, «Диуани лұғат ит-түрк»

Ә.Найманбайұлының дастандары

1.Мәлік-Дарай, Кешубай

2.Салиха-Сәмен, Перизат

3.Нұғыман-Нағым, Жұмсап

4.Үш жетім қыз, Ағаш ат

Ә.Найманбаевтың автобиографиясы деуге боларлық ән:

Қысмет

Қыз жібек пен төлегенді қосқан кім?

Шеге

«Менің атым Қожа» повесінің бастапқыдағы аты

«Өзім туралы»

Қ.Аманжолов өлеңдер жинағы -

«Өмір сыры»

1911 жылы Қарқарала ауданында туған

Қ.Аманжолов

Пушкиннің «Полтавасын» аударған

Қ.Аманжолов

«Жау тылындағы бала» авторы?

Қасым Қайсенов

«Сөзден тәтті нәрсе жоқ

Сөзден ащы нәрсе жоқ

Сөзіңді тіліңе билетпе

Ақылыңа билет»,-деген сөздің авторы

Бөлтірік шешен



Сүйінбай жырлаған ұлы туындылар

«Шахнама»

«Манас»

«Көроғлы»

«Тотының тоқсан тарауы»

Әл Фараби қандай ғылыммен айналысқан-

Музыка, философия, астраномия, математика, логика

Әл-Фараби еңбектері –

«Қайырымды қала тұрғындарының көзқарасы туралы трактат», «Музыка туралы үлкен трактат», «Ғалымдар эциклопедия», «Ғылымдардыі шығуы», «Жқлдыз бойынша болжаулар», «Ваккум туралы трактат», «Философияны оқу үшін не білу керек?»

Асан Қайғының күйлері

«Ел айырылған», «Асан Қайғы», «Желмаяның жүрісі», «Зар»

«Қызыл жебе» мағынасы

Ал "Қызыл Жебе", "Көке" дегендерің ше? - "Қызыл Жебе" деген ерен жүйрік жылқы

Аспара мен Қызыл Жебеге қатысы

Аспара - жер атауы.

«Қызыл жебе» - роман

Нарынқұм зауылы кейіпкері кім?

Махамбет

«Ақсиса»

Жаяу Мұса

Ақан серінің «Жігіттер» өлеңі түйіні


Достық, қастық

таза жүрек, таза тілек

байлық, мансап

жамандық пен жақсылық

Акан серінің Актоқтыга арнаган әні


«Ақ көйлек», «Аужар», «Алтыбасар», «Ғашық жарға», «Тағрипың», «Ж-ға» 

Ақсерінің әндері

«Ақ көйлек», «Балқадиша», «Сырымбет», «Жайықтың ақ түлкісі»

Біржан салдың өлеңдері

«Ләйлім-Шырақ», «Көкек», «Жанбота», «Айтбай», «Жамбас сипар»

Ж.Аймауытовтың драмалық туындысы

«Рабиға», «Сылаң қыз», «Мансапқорлар қорғаны», «Шернияз», «Қанапия-Шәрбану»

«Қартқожа», «Ақбілек» авторы

Ж.Аймауытов

«Миллионер» «Дауылдан кейін» авторы?

Ғ.Мустафин

М.Әуезов білім алған оқу орны –


1. 1925-1928 жылдары Ленинград университетінде 

2.Орта Азия мемлекеттік университеті

Мұқтарды тәрбиелеген кім?


Әуез, Дінәсіл

Әуезовтің алғашқы туындысы

1910 жылы Семей қалалық бес кластық орыс қазына училищесіне оқуға түсіп, соңғы класында оқып жүргенде «Дауыл» атты алғашқы шығармасын жазады.

М.Әуезов алғашқы еңбегі

«Еңлік-Кебек»

М.Әуезовтың 50 жылды қамтыған шығармасы

«Абай жолы»

М.Әуезовтың шығармасы

«Қорғансыздың күні»

М.Әуезов пьесасы

«Хан кене»

Ы.Алтынсарин әлеуметтік теңсіздік такырыбында жазган өлеңі

«Залым төреге», «Азған елдің хандары», «Азған елдің билері»

«Ақсиса»

Жаяу Мұса

Бұқар жырау


1668 -1718ж, Павлодар

Бұқар жыраудың шығармалары»

«Әй, Абылай,Абылай», «Керей, қайда барасың?»

Шортанбай Қанайұлы

«Зар заман», «Тар заман», «Бір насихат айтайын», «Бала зары», «Өсиетнама» жинағы

Халқыңды билеместен бұрын, өз ордаңды билеп ал.
Ордаңды жұмған жұдырықтай берік ұстасаң,
Халық ешқайда қашпайды. Майқы би


Шешендік сөзден үзінді береді ішінен бір тіркес алған .... соның мағынасын аш дид мықты дегені дұрысы, мен жұмған жұдырықтай деп белгілесем дұрыс емес. Жұдырықтай теңеу деп белгіледік

Шешендік сөзден ұзінді ішінде "икемсіз" деген сөзің мағанасы оқтау жұтқан деген дұрысы екен мен дұрысын белгілемедім




Аралас құрмалас сөйлемнің құрамында қарсылық мәнді жай сөйлемдер болса, басқа сөздерден қандай тыныс белгілер арқылы ажыратылады - үтір, сызықша




Мәтел

Әлін білмеген әлек

Екі сыңары да мағынасыз қос сөз

Некен-саяқ

Икемсіз сөзіне сəйкес келетін қатар

оқтау жұтқан

Сосын дауыссыз к ғ қ .... дыбысқа аяқталған сөзге қосылатын қосымша қандай дыбыспен басталады

қатаң

Абай Лермонтовтан неге аударды?

Сыншылдығы күшейді. Жаулары, дұшпандары көбейді.

Әдебиетті тануы дамыды

Абайдың Ахмет Риза медресесінен үйренген тілі

Араб, парсы, діни сауаттылық

Өлең өлшеміне жатпайтын қатар

мақала

Қарды көрде, бетім көр...

Кімді сипаты?

Ақжүніс

Мәтін

М.Жумабаев

Cap дала бейне өлік сұлап жатқан,


1 суреттеу

2 писсимист

3.Жалқау жел

4 көбіндей ақ

5 эпитет

Мәтін

Қайырымды бала



Володия екен. Ол бізді өз үйіне алып барды.

  1. Берілген мітіннің тақырыбы –Қайырымды бала

  2. Күн шағырмақ аяз. Жай сөйлемнің түрі – Атаулы сөйлем.

  3. Атаулы сөйлем –Ымырт жабылған кез.

  4. Баланың ұсқыны тым жүдеу. сөйлем. үстеу. мағыналық түрі – Күшейіткіш үстеу.

  5. Әлдеқайда алыстан бірте-бірте атылған ауыр зеңбіректің өзімізге үйреншікті дауысы естілді. Берілген сөйлем.үстеудің мағына.түрі –Сын қимыл үстеуі



Мәтін

Сурет келді Шоқан мен мысық.

Шығарма аты – Бала Шоқан авторы-С.Бегалин. Әкесі-күзетші. Қай жерде кездесті-күзекте. Шоқан мысыққа не берді? – БАУЫРСАҚ, ҚЫМЫЗ




Мәтін

Бақытсыз жамал.

Шығарма-мінездеме. Үш Жуман бар. Сары Жуман, қара Жұман, Таз Жуман. Мақал- Аузы қисық болса да бай баласы сөйлесін.




Мәтін

С.Мұқанов «Есіл бойында» Жидек


1.Мəтінде не жайлы

Жиде

2.Жиде неге аппақ

Күн жел көрмегеннен

3.Асты сызылған сөздер фигураның қай түрі - теңеу

Мәтін

Тапсырмасы мәтінге сай мақал


Қыстың қамын жаз ойла

Мәтелді көрсетіңіз

Тәуекелдің кемесі суға батпайды

Мәтелді көрсетіңіз

Батыр күннің атар таңы бар

Мәтелді табыңыз

Болат пышақ қың түбінде жатпайды

Мәтін. Қарға мен сауысқан

Ала сауысқан бір бұтақтан бір бұтаққа шығып, тынбай шиқылдай беріпті, қасындағы кұзғын-қарға үндемей отырыпты-мыс. Сонда сауысқан:

— Қарға тамыр, сен неге үндемейсін, әлде менің айтқан сөздеріме нанбай отырмысың, — депті.

Оған қарға айтты дейді:

— Рас, сауысқан мырза, еркін сөзіңе наныңқырамаймын; саны-сапасы жоқ көп сөйлеген мылжың шын сөзді азайтады деп білемін, — депті-міс.

Бұл жерде баяндау , суреттеу түрінде жазылған ба деген сұрақтар болды
демеулік шылау – депті-мыс-болжалдық демеулік

дисфемизм – мылжың