Пәні:		Ежелгі Қазақстан тарихы
Бөлім:		5.2. Ежелгі көшпелілер өмірі
Күні:
Сынып: 5		Қатысушылар саны:			Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы:		Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы. Зерттеу сұрағы: Көшпелі мал шаруашылығы неліктен Қазақстанның ежелгі тұрғындары шаруашылығының негізгі түріне айналды?
Оқу бағдарламасына сәйкес оқыту мақсаты:			5.4.1.2 көшпелі мал шаруашылығы мен егіншіліктің қалыптасуын түсіндіру; 5.2.2.6 көшпелілердің әлемдік өркениетке қосқан үлесін білу
Сабақтың мақсаты		Қазақстан аумағында көшпелі мал шаруашылығының қалыптасу себебін түсіндіру;Көшпелі өмір салтының отырықшылықтан айырмашылығын анықтау;
Сабақтың барысы
Сабақтың кезеңі//уақыты	Педагогтің әрекеті			Оқушының әрекеті		Бағалау	Ресурстар
Ұйымдастыру Өзін-өзі тексеру Өткен білімді еске түсіру	«Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы» тақырыбында бейнебаянды көрсетіп, сұрақтар қою. Сұрақтар: 1.Қазақстанның қай жерлерінде көшпелі мал шаруашылығы дамыды? 2.Көшпелілік дегеніміз не? 3.Мал шаруашылығының қандай түрлері болды? 4.Тебіндеу дегеніміз не? Ой қозғау. «Ақиқат» немесе «Жалған» екенін анықта. Деректер Ақиқат Жалған 1. Көшпелі мал шаруашылығы, негізінен, Батыс және Орталық Қазақстанда жақсы дамыды. 2. Б.з.б. 9 мыңжылдықта климаттың өзгеруіне байланысты егіншілікпен айналысу тиімсіз болды. 3. Адамдардың тіршілік етуіне қарай мал шаруашылығы бірте-бірте егіншілікпен алмастырылды. 4. Көшпелі мал шаруашылығына көшу артық өнім алуға мүмкіндік берді. Оқушылардың болжамдарын тыңдап, сабақтың тақырыбы, оқу мақсаты және бағалау критерийлерімен таныстырыңыз.			Оқушылар өз ойларын ортаға салады. Оқушылар жауаптары арқылы жаңа тақырыпқа көшу		мадақтау	Білімленд платформасы
Жаңа білім	Мәтінмен жұмыс. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы Көшпелі мал шаруашылығына көшу себептері: Жауын-шашынның азаюынан табиғатта құрғақшылық бел алып, егіншілікпен айналысу қиындады. Ат-әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді. Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті. Мал шаруашылығының түрлері: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшы мал шаруашылығы. Таза көшпелі тұрмыс Батыс және Орталық Қазақстанда қалыптасты. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы Алтай мен Жетісудің таулы аймақтарында дамыды. Отырықшы шаруашылық Оңтүстік аймақта жақсы дамыды. Отырықшы шаруашылық егіншілікпен және мал шаруашылығымен қатар айналысты. Көшпелілертебіндепжайылатын малды көбірек өсірді. Тебіндеп жайылуға жылқы мен қой бейім келеді. Тебіндегі мал қыста тұяғымен қарды аршып, шөбін жейді. 2-тапсырма Тебін, тебіндеу сөздерінің анықтамасын тап. Малды қар басқан қысқы жайылымда бағу Қыс мезгілінде сиыр малының азық табуы Жылқы малының ыстықта су іздеуі 3-тапсырма: Сәйкестендір. Қой Көп күтімді қажет етпейді, кермек суды іше береді, тіпті су жоқ болса, қар жейді. Суық пен ыстыққа төзімді. Жылқы Тебіндеп жайылуына икемсіз, сондықтан оларға жем-шөп әзірлуді қажет етеді. Түйе Жүк көлігі ретінде пайдаланады. Жылдам қозғалады, ауыр жүк көтеріп жүре алады. Олар сусыз және қорексіз ұзақ күнге шыдайды. Сиыр Ыстық пен суыққа төзімді, тебіндеп жайылады, керек азығын қар астынан тұяғымен аршып алады. 4-тапсырма: Суреттерге мұқият қара, көшпелілердің жыл мезгілдеріне қарай қоныс аударатын мекендерін жазып шық.			Мәтінмен жұмыс Дескриптор: 1-ші деректі сәйкестендіреді; 2-ші деректі сәйкестендіреді; 3-ші деректі сәйкестендіреді; 4-ші деректі сәйкестендіреді; Дескриптор: Суреттерге мұқият қарап көшпелілердің жыл мезгілдеріне қарай қоныс аударатын мекендерін жазады.		ҚБ Өзін-өзі бағалау Өзін-өзі бағалау	Мәтің оқулық Кесте карта
Бекіту	Сабақты қорытындылау Тест Тебіндеп жайылуға икемсіз, қысқа жиналған жемшөппен қоректенетін түлік. Ешкі Түйе Сиыр Жылқы Ежелгі Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығына көшу себебі. Жаңа еңбек құралдарының пайда болуынан Климаттың өзгеруінен Көрші тайпалардың ықпалымен Көшпелі мал шаруашылығы болған жоқ Қысқы тұрақ. Жайлау Көктеу Қыстау Күзеу Таза көшпелі тұрмыс қай аймақта қалыптасты? Жетісу өңірінде Солтүстік Қазақстанда Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда Батыс және Орталық Қазақстанда Үйге тапсырма Көшпелі мал шаруашылығы			Сабақтың тақырыбын қорытындылау		Өзін-өзі бағалау	Ақпарат тық карточка
Кері байланыс	«БББ» кестесі Білемін Білдім Білгім келеді			Тақырып бойынша не білетінін, не білгісі келетінін, не білгенін жазады			А4, конспект

---

Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

1-тапсырма

Ой қозғау. «Ақиқат» немесе «Жалған» екенін анықта.

Деректер	Ақиқат	Жалған
1. Көшпелі мал шаруашылығы, негізінен, Батыс және Орталық Қазақстанда жақсы дамыды.
2. Б.з.б. 9 мыңжылдықта климаттың өзгеруіне байланысты егіншілікпен айналысу тиімсіз болды.
3. Адамдардың тіршілік етуіне қарай мал шаруашылығы бірте-бірте егіншілікпен алмастырылды.
4. Көшпелі мал шаруашылығына көшу артық өнім алуға мүмкіндік берді.

Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

Көшпелі мал шаруашылығына көшу себептері:

4. 
   Жауын-шашынның азаюынан табиғатта құрғақшылық бел алып, егіншілікпен айналысу қиындады.
   
5. 
   Ат-әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді.
   
6. 
   Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті.
   

Мал шаруашылығының түрлері: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшы мал шаруашылығы. Таза көшпелі тұрмыс Батыс және Орталық Қазақстанда қалыптасты. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы Алтай мен Жетісудің таулы аймақтарында дамыды. Отырықшы шаруашылық Оңтүстік аймақта жақсы дамыды. Отырықшы шаруашылық егіншілікпен және мал шаруашылығымен қатар айналысты.

Көшпелілертебіндепжайылатын малды көбірек өсірді. Тебіндеп жайылуға жылқы мен қой бейім келеді. Тебіндегі мал қыста тұяғымен қарды аршып, шөбін жейді.
2-тапсырма

Тебін, тебіндеу сөздерінің анықтамасын тап.

Малды қар басқан қысқы жайылымда бағу

Қыс мезгілінде сиыр малының азық табуы

Жылқы малының ыстықта су іздеуі
3-тапсырма: Сәйкестендір.

Қой	Көп күтімді қажет етпейді, кермек суды іше береді, тіпті су жоқ болса, қар жейді. Суық пен ыстыққа төзімді.
Жылқы	Тебіндеп жайылуына икемсіз, сондықтан оларға жем-шөп әзірлуді қажет етеді.
Түйе	Жүк көлігі ретінде пайдаланады. Жылдам қозғалады, ауыр жүк көтеріп жүре алады. Олар сусыз және қорексіз ұзақ күнге шыдайды.
Сиыр	Ыстық пен суыққа төзімді, тебіндеп жайылады, керек азығын қар астынан тұяғымен аршып алады.

---

4-тапсырма: Суреттерге мұқият қара, көшпелілердің жыл мезгілдеріне қарай қоныс аударатын мекендерін жазып шық.






Бекіту тапсырмасы

Тест

Тебіндеп жайылуға икемсіз, қысқа жиналған жемшөппен қоректенетін түлік.

Ешкі

Түйе

Сиыр

Жылқы

Ежелгі Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығына көшу себебі.

Жаңа еңбек құралдарының пайда болуынан

Климаттың өзгеруінен

Көрші тайпалардың ықпалымен

Көшпелі мал шаруашылығы болған жоқ

Қысқы тұрақ.

Жайлау

Көктеу

Қыстау

Күзеу

Таза көшпелі тұрмыс қай аймақта қалыптасты?

Жетісу өңірінде

Солтүстік Қазақстанда

Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда

Батыс және Орталық Қазақстанда

Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

1-тапсырма

Ой қозғау. «Ақиқат» немесе «Жалған» екенін анықта.

Деректер	Ақиқат	Жалған
1. Көшпелі мал шаруашылығы, негізінен, Батыс және Орталық Қазақстанда жақсы дамыды.	+
2. Б.з.б. 9 мыңжылдықта климаттың өзгеруіне байланысты егіншілікпен айналысу тиімсіз болды.		+
3. Адамдардың тіршілік етуіне қарай мал шаруашылығы бірте-бірте егіншілікпен алмастырылды.		+
4. Көшпелі мал шаруашылығына көшу артық өнім алуға мүмкіндік берді.	+

Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

Көшпелі мал шаруашылығына көшу себептері:

7. 
   Жауын-шашынның азаюынан табиғатта құрғақшылық бел алып, егіншілікпен айналысу қиындады.
   
8. 
   Ат-әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді.
   
9. 
   Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті.
   

Мал шаруашылығының түрлері: көшпелі, жартылай көшпелі, отырықшы мал шаруашылығы. Таза көшпелі тұрмыс Батыс және Орталық Қазақстанда қалыптасты. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы Алтай мен Жетісудің таулы аймақтарында дамыды. Отырықшы шаруашылық Оңтүстік аймақта жақсы дамыды. Отырықшы шаруашылық егіншілікпен және мал шаруашылығымен қатар айналысты.

---

Көшпелілертебіндепжайылатын малды көбірек өсірді. Тебіндеп жайылуға жылқы мен қой бейім келеді. Тебіндегі мал қыста тұяғымен қарды аршып, шөбін жейді.
2-тапсырма

Тебін, тебіндеу сөздерінің анықтамасын тап.

Малды қар басқан қысқы жайылымда бағу

Қыс мезгілінде сиыр малының азық табуы

Жылқы малының ыстықта су іздеуі
3-тапсырма: Сәйкестендір.

Қой	Көп күтімді қажет етпейді, кермек суды іше береді, тіпті су жоқ болса, қар жейді. Суық пен ыстыққа төзімді.
Жылқы	Тебіндеп жайылуына икемсіз, сондықтан оларға жем-шөп әзірлуді қажет етеді.
Түйе	Жүк көлігі ретінде пайдаланады. Жылдам қозғалады, ауыр жүк көтеріп жүре алады. Олар сусыз және қорексіз ұзақ күнге шыдайды.
Сиыр	Ыстық пен суыққа төзімді, тебіндеп жайылады, керек азығын қар астынан тұяғымен аршып алады.

Суреттерге мұқият қара, көшпелілердің жыл мезгілдеріне қарай қоныс аударатын мекендерін жазып шық.


Тест

Тебіндеп жайылуға икемсіз, қысқа жиналған жемшөппен қоректенетін түлік.

Ешкі

Түйе

Сиыр

Жылқы

Ежелгі Қазақстан тұрғындарының көшпелі мал шаруашылығына көшу себебі.

Жаңа еңбек құралдарының пайда болуынан

Климаттың өзгеруінен

Көрші тайпалардың ықпалымен

Көшпелі мал шаруашылығы болған жоқ

Қысқы тұрақ.

Жайлау

Көктеу

Қыстау

Күзеу

Таза көшпелі тұрмыс қай аймақта қалыптасты?

Жетісу өңірінде

Солтүстік Қазақстанда

Оңтүстік және Шығыс Қазақстанда

Батыс және Орталық Қазақстанда

---

Смотрите также файлы

• Новгородская республика Наиболее крупными землями, на которые распалось Древнерусское государство, были Новгородская ВладимироСуздальская ГалицкоВолынская Абсолютная монархия Феодальная республика.ppt

• Что Где Когда.docx

• Базисные категории методики. Дидактические и методические принципы и содержание обучения иностранному языку в школе.docx

• 1. Понятие и виды государственных расходов.docx

• Международная организация по стандартизации исо (International Organization Standardization iso).docx