Жұқпа туралы білім. Иммунитет. Жұқпалы аурулардың иммунопрофилактикасы және иммунотерапия негіздері.

1. 
   Жұқпалы процесстің сипаттамасын.
   
2. 
   Негізгі эпидемиологиялық ұғымдарды.
   
3. 
   Ауырухана ішілік жұқпаларды.(АІЖ);
   
4. 
   Иммунитет туралы түсінікті.
   
5. 
   Иммунитеттің түрлерін және формаларын.
   
6. 
   Аллергияны
   
7. 
   Иммунды статус туралы ,
   
8. 
   Вакциналар оның түрлерін.
   
9. 
   Егудің жаппай әдістерін.
   

Инфекция — микро және макроағзалардың қарым-қатынасының бір түрі. Инфекция пайда болып дамуы үшін 3 фактор керек:

1. Патогенді микроорганизм.

2. Макро- және микроағзаның өзара әсерлесуі болатын қоршаған орта.

3. Қабылдаушы макроағза.

Жұқпалық процесс- микроағзалар мен адам ағзасының өзара әрекеттесу процессі. Жұқпалы процесстің әртүрлі көріністері бар: симптомсыз тасымалдаудан бастап жұқпалы ауруға дейін (сауығумен немесе өліммен аяқталатын).

Жұқпалы үрдісті шартты түрде бірнеше сатыға бөлуге болады.

1. 
   Бірінші кезең- микробтардың макроағзаға енуі. Жұқпалы үрдістің іске қосу сәті микробтарды енгізу және адаптациялау болып табылады. adaptatio — бейімделу) инфекцияның кіру қақпасы орнында-инфекция жұқтыру (жұқтыру), сондай-ақ микробтардың макроорганизм жасушаларына адгезия (жабысу).
   
2. 
   Екінші кезең- отарлау (лат. colonia-елді мекен) - инфекцияның кіру қақпалары орнында тері қабаттары мен шырышты қабықтардың көлденең қоныстануы.
   
3. 
   Үшінші кезең- диссеминация (лат. disseminare-тарату, тарату). яғни, микробтардың лимфогематогенді жолмен, бронхогенді немесе периневральды, жүйке діңдері барысында, микробтарды енгізу және отарлаудың бастапқы ошағынан тыс таралуы, бұл жұқпалы үрдістің генерализациясына әкеледі.
   
4. 
   Төртінші кезең— макроағзаның қорғау факторларын жұмылдыру. Микробтардың енуіне және олардың ауру тудыратын әсеріне жауап ретінде макроорганизм бастапқыда өзіне тән емес, содан кейін арнайы қорғау факторларын жұмылдырады.
   
5. 
   Бесінші кезең — жұқпалы үрдістің аяқталуы мен нәтижесі.
   

Жұқпалы аурулар — зардапты вирустардың, микоплазмалардың, хламидийлердің, риккетсиялардың, спирохеталардың ағзаға еніп, онда өсіп-өну және өмір сүру салдарынан туатын аурулар.

Жұқпалық үрдістің негізінде паразитизм феномені жатыр, өйткені паразит деп аталатын біреуі, ие деп аталатын екіншісін қоректік көзі және тұрақты немесе уақытша мекендейтін орны ретінде пайдаланады. Паразиттің ие ағзасына патогендік әсер етуі және ие ағзасы жағынан оған жауап беретін қорғаныс реакциясы паразитизмнің ажыратылмайтын бөлігі болып табылады.

---

Паразитизмді үш категорияға бөледі: облигаттылар, факультативтілер және кездейсоқтылар.

Облигатты (нағыз) паразиттер популяциялық циклдің барлық сатысында ие организмімен тығыз байланысты. Оларға паразиттік тіршілік ету фазасы ғана тән, олар сыртқы ортаға түспейді, өйткені сыртқы ортада тіршілік етуі мүмкін емес.

Факультативті (салыстырмалы) паразиттер табиғи айналым кезінде ие организмімен қатар сыртқы ортаны да пайдалана алады, бірақ олар үшін паразиттік фазаның маңызы басым.

Кездейсоқ паразиттерге автономды түрде тіршілік етуге сыртқы орта қалыпты орта болып табылатын паразиттер жатады.

Патогенді микробтардың бірқатар қасиеттері соның ішінде ең алдымен патогенділігі болуы керек.

Патогенділік (син.: аурутуғызушылық) – ол микробтардың жұқпалық үрдіс қоздырушы потенциалдық қабілеттілігі, яғни осы микроб үшін табиғи жұғу жағдайында тиісті ие ағзаға ену, онда өсіп-өніп көбею, гомеостаздың әртүрлі бұзылыстарын туғызу және макроағза жағынан жауап ретінде қарсы реакциялар қоздыру қабілеттілігі.

Вируленттілік – жұқпалық үрдіс дамуын қоздыра алатын тек қана осы микроб штамына тән өзгермелі дербес қасиет. Ол патогенділіктің өлшемі, оның сапалық сипаттамасы немесе генотиптің фенотиптік көрінісі.

Адамдардың, жануарлардың немесе өсімдіктердің макроорганизмі үшін патогенділік (син.: ауру қоздырғыштық) дәрежесіне қарай барлық микробтарды үш топқа бөледі: патогенді, сапрофитті және шартты-патогенділер.

Патогенділер (грек: pathos азап шегу, зиян шегу; genis - туылу) – бұл адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің жұқпалы ауруларының қоздырғыштары.

Сапрофиттер(грек: sapros – шіріген, phyton - өсімдік) немесе патогенсіздер – бұл өсімдіктердің және жануарлардың өлі тіндерімен немесе олардың тіршілік ету кезіндегі өнімдерімен қоректенетін микробтар. Әрбір түрлердің қоректік субстраттарға талғамдылық дәрежесі әртүрлі болады. Олар макроорганизмге байланысты емес, оларға тек қана дайын органикалық заттар қажет.

Шартты-патогенділер (син.: потенциалды патогенділер немесе оппортунистік инфек-циялардың қоздырғыштары) – бұл макроағзаға тиісті жағдайда, яғни макроағзаның резистенттілігі күрт төмендеп, көп мөлшерде макроағзаның ішкі ортасына түскенде (пассивті енгенде) ауру туғызушылық әсер ететін микробтар.

---

Токсиндер -микробтық, өсімдік немесе жануар тектес улар. Олар жоғары молекулалық салмаққа ие және антиденелердің пайда болуын тудырады. Экзотоксиндер қоршаған ортаға микроағзалардың тіршілік ету үрдісінде бөлінеді. Эндотоксиндер бактериялық жасушамен тығыз байланысты және жасушаның жойылып кеткеннен кейін қоршаған ортаға бөлінеді.

Аурухана ішілік жұқпаның пайда болуын үшке бөлуге болады:

- пациенттер, емханалық көмек алу барысында жұқтырады;

- пациенттер, стационарлық көмек алу барысында жұқтырады;

- медицина қызметкерлері, медициналық көмек беру барысында жұқтырады.

Жұқпаны жұқтыру орнының үш түрін біріктіретін жер - емдеу мекемесі. Бүкілдүние-жүзілік денсаулық сақтау ұйымының Европалық аймақтық бюросы аурухана ішілік жұқпаға мынадай анықтама берді: "Аурухана ішілік жұқпа — бұл кез келген клиникалық белгілері анықталған жұқпалы ауру, ауруханада пациент медициналық көмек алу барысында жұқтырып алады немесе осы емдеу сауықтыру мекемесіндегі медицина қызметкерлері медициналық көмек беру барысында жұқтырып алады".

Эпидемиология. Госпитальдық инфекция көздері мыналар болуы мүмкін:

1. Медициналық келушілер, бірқатар жұқпалы ауруларға (тұмау, диарея, симптомдары әлсіз тері іріңді зақымданулары) шалдыққан, жұмыс істеуді жалғастырушы персонал.

2. Ауру түрлері бар науқастар;

3. Вирусты стафилокококты штаммдардың бактерия тасымалдаушысы болып табылатын таза жарақаттары бар науқастар

4. Ішек таяқшасының патогенді штамдарын бөліп шығаратын пневмониясы, отит, тұмауы бар емшектегі балалар.

ЕПМ-де АІЖ берудің мынадай тетіктері мен жолдары жұмыс істейді:

1. Ауа-тамшы;

2. Фекальдік-ауызша;

3. Аэрогендік;

4. Байланыс

5. Тұрмыстық-қарым-қатынас;

6. Парентеральды;

7. Жаралы.

Берілу факторлары: инъекция, қан алу, вакцинация, операция, гемотрансфузия, қан тамырларын, несеп шығару жолдарын катетеризациялау, сұйық дәрілік түрлерді қолдану.

АІЖ жұқтыру тәсіліне байланысты 4 топқа бөлінеді: ішек, тыныс алу жолдары, тері және шырышты арқылы енгізу, ағза қуысы арқылы таралатын.

АІЖ генерализацияланған нысандары егде жастарда жиі кездеседі. Қарт адамдарда бактериемияның клиникалық көріністері - шатасқан сана, қозу немесе ступор. 30 жастан кіші адамдарда-құсу, қызба, лейкоцитоз, олигурия (несептің бөлінуінің азаюы), Қан тамырлы коллапс(ақ тез төмендеуі) диагностика үшін қан сынамаларын 2-ден 4-ке дейін алады.

---

Ішек инфекциялары көбінесе кіші жас тобында кездеседі (емшектегі балалар, шала туған), энтериттер, энтероколиттер пайда болады және ЭПКП, клебсиеллалар, стафилококок-тар, синегалық таяқша, протеем, салмонеллалар-әсіресе ауруханаішілік, антибиотикорезистенттік штаммдармен туындайды.

Иммунитет (immunitas-босану, арылу) – ішкі ортаның тұрақтылығын сақтауға және адам организмін жұқпалы аггенттерден және басқа генетикалық жат антигендерден қорғауға бағытталған биологиялық үрдістердің жиынтығы. Иммунитеттің негізгі қызметі – «өзінікін» «бөтеннен» ажырату. Иммунитет типтері: инфекциялық, қатерлі ісікке қарсы, трансплантациялық.

Иммунитет – енген қоздырғыш қарсы физиологиялық қорғаныш реакциялар. Иммунитетті адам ағзасының иммундық жүйе атқарады.


Иммундық жүйе орталық және шеткі мүшелерден турады.
Орталық мүшелерге жатады – сүйектің қызыл кемігі, айырықша без.
Шеткі мүшелерге – лимфа бездері, лимфа түйіндері, көкбауыр, соқыр ішек, қан жасушалары және сұйықтықтарда болатын ақуыздар.


 Иммунитет түрлері.

Иммунитеттын 2 түрін ажыратады-

1. 
   Туа пайда болған
   
2. 
   Журе пайда болған.
   

Туа пайда болған түрлік иммунитет. Журе пайда болған белсенді және
енжарлы болады. Белсенді және енжарлы – табиғи, жасанды түрлеріне бөлінеді.

• 
  Белсенді табиғи иммунитет инфекциядан кейін дамиды. Белсенді жасанды иммунитет вакцинациядан кейін дамиды.
  
• 
  Енжарлы табиғи – плацента және омырау сүті арқылы дайын антиденелер
  беріледі. Енжарлы жасанды – иммунды сарысулар арқылы беріледі.
  

Иммунды профилактика мен иммунды емдеу төмендегідей жағдайларда қолданылады:
а) спецификалық иммунитет құру үшін, не иммундық жүйе жұмысының деңгейін көтермелеу үшін;
б) иммундық жүйенің кейбір бөлімдерінің жұмысын тежеу үшін;
в) иммундық жүйенің жұмысы бұзылғанда оны қалпына келтіру үшін;

Вакцина деген термин француз тілінен vacca - сиыр деп аударылады. Ол сөзді әдебиетке кіргізген Л.Пастер болатын. Өйткені, ағылшын ғалымы Э.Дженнер сиыр шешегін ең алғаш адамға егіп , ол адамды аурудан қорғап қалғандығы үшін вакцина деп атаған. Вакциналарды көбінесе аурудың спецификалық алдын алуға, кейбір кезде емдеуге қолданылады. Бұл иммунопрофилактикалық заттардың кең таралған түрі. Вакциналық әсер туғызатын заттар санына төмендегілер жатады:

---

- патогендігінен арылтып иммуногендігі сақталған, әлсіретілген тірі миктобтар;
- бірнеше тәсіл түрімен белсенділігі жойылған микробтардың бүтін жасушалары , не вирустардың бөлшектері, яғни өлі вакциналар;

- микробтардан алынған субжасушалық антигендердің қосындысы (протективті антигендер);
- аурудың патогенезінде басты рөл атқаратын арнайы антигендік қасиеті бар микробтардың рекомбинантты штамдарыннан алынған табиғи антигендерге ұқсас антигендер.
Аллергия – (грек. аllos – басқаша, ergon – іс, жұмыс) организмнің өз тіндерінің бүліністерімен көрінетін бөтен текті заттарға өзгерген, бұрмаланған түрде жауап қайтаруы.

Аллергия туындататын заттарды аллергендер дейді. Аллерген болып толық және шала антигендер есептеледі.

Аллергиялық серпілістер үш сатыда дамиды: ● 1 - иммундық серпілістер сатысы; ● 2 - патохимиялық өзгерістер сатысы; ● 3 - патофизиологиялық бұзылыстар сатысы. Ағзада пайда болған аллергенге арнайыланған антиденелер немесе сезімталдығы көтерілген Т-лимфоциттер өндіріледі.

---

Смотрите также файлы

• Практическое занятие по теме 2.docx

• Семинар Теория и методология исторической науки.docx

• Тесты физкультура.docx

• Учитель благородная профессия.docx

• Доклада При написании тезисов типа К постановке проблемы.docx