Файл: Идеал газ. Мктны негізгі тедеуі. Менделеев Клайперон тедеуі. Изопроцесстер. Физика пніні малімі Оарбай Ж.pptx

Термодинамикалық параметрлер деп макродененің күйін сипаттайтын физикалық шамаларды айтады. Оған қысым, көлем, температура жатады. Термодинамикалық процесс дегеніміз қандай да бір термопараметрдің өзгеру құбылысы немесе жүйенің бір күйден екінші күйге өтуі.
Барлық макроденелер микроденелерден (атомдар мен молекулалардан) тұрады.

Идеал газ

дегеніміз молекулалары шексіз аз көлем алатын серпімді шариктер болып табылатын және өзара әрекеттесуі тек олардың бір бірімен тікелей немесе ыдыстың қабырғасымен соқтығысуы кезінде ғана білінетін газ болып табылады.
Есептеулерді жеңілдету үшін МКТ нақты газдардың қарапайым физикалық моделі – идеал газ моделі енгізілді.

Молекулалық-кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі

- теңдеуі молекулалық-кинетикалық теорияның негізгі теңдеуі деп аталады. Оны бұлай атау себебі:

Ол макро және микродүниелерді байланыстырып тұр;
Тәжірибе арқылы алынған барлық газ заңдарын теориялық жолмен алуға мүмкіндік береді;
Ол микроәлемде өтіп жатқан процестер жайлы ақпарат береді.
Негізгі теңдеуді былай да жазуға болады:

Менделеев-Клапейрон теңдеуі

Термодинамикалық параметрлерді байланыстыратын теңдеу газ күйінің теңдеуі немесе Менделеев –Клаперйрон теңдеуі деп аталады.
Универсал газ тұрақтысы дегеніміз заттың 1 молінің температурасы 1К-ге арттыру үшін оған қанша жылу мөлшерін беру қажет екенін көрсететін физикалық шама:

Изопроцестер-газ заңдары

Термодинамикалық жүйеде бір макроскопиялық параметрі тұрақты, ал қалған екеуі тұрақты болмаса, онда оны: изопроцестер деп аталады.

Изотермиялық процесс

Температура тұрақты болғанда, газ күйінің өзгеруін изотермиялық процесс дейміз.

T = const

температура тұрақты болғанда көлемнің, қысымға тәуелділігі Бойль-Мариотт заңы деп аталады.

PV = const

Ағылшын физигі Р.Бойль 1662 ж. және оған тәуелсіз француз физигі Э.Мариотт ашқан.

Изотермиялық процестің графигі

Изотерма

тапсырма:

Изотерманы мына координаттарда

салыңдар V;T, P;T

V

P

Изотерма мына координаттарда P;T, V;T

P

T

O

T

V

O

Изобаралық процесс

Тұрақты қысымда, газ күйінің өзгеруін изобаралық процесс дейміз.

Р = const

Қысым тұрақты болғанда көлемнің, температураға тәуелділігі Гей-Люссак заңы

деп аталады.

V1 = T1

V2 T2

Француз физигі Гей-Люссак 1802 жылы тәжірибе жүзінде дәлелдеген.

Изобаралық процесс графигі

T

V

O

изобара

Тапсырма:

Изобараны Р,Т; Р,V координаталарында салу керек.

Изобара P,T; P,V координаталарында

P

T

O

P

O

V

Изохоралық процесс

Тұрақты көлемде, газ күйінің өзгеруін изохоралық дейміз.

V = const

Көлем тұрақты болғанда, қысымның термодинамикалық жүйеде, температураға тәуелділігін Шарль заңы дейміз.

P1 = T1

P2 T2

Бұл заңды француз физигі Ж.Шарль 1787 жылы тәжірибе жүзінде дәлелдеген.

Изохоралық процесс графигі

P

O

T

изохора

Тапсырма:

мына координатада изохораның графигін сал P,V; V,T

Изохоралық процесс мына координаттарда P,V;V,T

О

T

V

O

O

P

V

O

Қорытындылайық:

P1 = V2 T = const, Бойль- Мариотт заңы

P2 V1

V1 = T1 Р = const, Гей-Люссак заңы

V2 T2

P1 = T1 V = const, Шарль заңы

P2 T2

Дальтон заңы

Үлестік (парциал) қысым деп газ қоспасының әрбір газы осы көлемді жалғыз өзі алатын кездегі қысымды айтады.
Дальтон газ қоспасының қысымы осы қоспаға кіретін барлық газдардың үлестік қысымдарының қосындысына тең болатынын тағайындады: