Құрметті әріптес!

Қазақстан Республикасының «Авторлық құқық және сабақтас құқықтар туралы» заңына сәйкес авторлық құқық заңмен қорғаланатынын ескертеміз. Сатып алған ҚМЖ – ны тарату туралы факт анықталған жағдайда әкімшілік айыппұл салынады.

«USTAZ tilegi» ғылыми әдістемелік орталығының әкімшілігі







№472 бұйрығы бойынша жасалған ҚМЖ келесі бетте

Бұл ҚМЖ ust.kz сайтында жасалынған. «USTAZ tilegi» ғылыми-әдістемелік орталығының сайтынының ҚМЖ бөлімінде кез-келген пән, кез-келген сынып бойынша ҚМЖ және презентацияны жүктеп ала аласыз. Ол үшін сілтеме арқылы өтіңіз.

https://ust.kz/qmg

Қысқа мерзімді жоспар

Физика: ҚГБ. 10-сынып. 1тоқсан

Білім беру ұйымының атауы
Күні: Сынып: 10		Пән мұғалімі: Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Дене қозғалысы кинематикасының теңдеулері мен графиктері .
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		10.2.1.1 Материялық нүкте, санақ жүйесі, механикалық қозғалыстың салыстырмалылығы ұғымдарының мағынасын түсіндіру;
Сабақтың мақсаты		механикалық қозғалыс, денелердің қозғалысын сипаттау тәсілдері туралы толық түсіндіру. Табиғаттағы денелердің орын ауыстыруына байланысты туындайтын механикалық қозғалыс туралы білім беру;
Сабақ кезеңі	Педагог әрекеті		Оқушы әрекеті	Бағалау	Ресурс
Сабақтың басы 8 мин	Ұйымдастыру .Сәлемдесу .Оқушыларды түгелдеу .Жағымды ахуал туғызу әрі үй тапсырмасын тексеру .Миға шабуыл»		Талқылау үшін сұрақтар беріледі (2 минут) Физика ғылымында дененің қозғалғанын қалай білеміз? Механикалық қозғалыс дегенді қалай түсінесіңдер? Материя дегенді қалай түсінесіңдер?	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың ортасы 30 мин	Денелердің қозғалысын және оны сипаттайтын шамалардың арасындағы байланысты қарастыратын механика бөлімі кинематика деп аталады. Біз үнемі қозғалыстағы денелер ортасында өмір сүреміз, сондықтан бұл құбылыс бізге жақсы таныс сиқты болып көрінеді де, оған терең үңіле бермейміз. Механикалық қозғалыс деп аталатын дененің ең қарапайым қозғалысын, яғни оның кеңістіктегі орнының өзгеруін қарастырайық. Дененің қозғалысын сипаттауға талпыныс жасап, оны сипаттау үшін ненің қажет болатынын анықтайық. І. Материялық нүкте. Егер қозғалыстың алуан түрлілігін және оның күрделілігін ескерсек, онда нақты қозғалысты сипаттау өте қиын мәселе болып табылады. Физикада күрделі объектілер мен құбылыстарды зерделеу үшін модельдеу әдісі пайдаланылады. Материялық нүкте деп қарастырылып отырған жағдайда өлшемдері мен пішінін ескермеуге болатын денені айтады. ІІ. Санақ жүйесі. Дене қозғалысын бақылаған кезде, біз оның уақыт өтуіне қарай орын ауыстырғанын басқа денеге қатысты қарастырамыз. Сондықтан дененің қозғалыста немесе тыныштықта тұрғанын анықтау үшін алдын ала екінші дене таңдап алынады. Мұндай дене санақ денесі деп аталады. Санақ денесімен байланысқан координаталар осі мен уақытты есептейтін құралдан тұратын жүйені санақ жүйесі деп атайды. ІІІ. Траектория. Материалық нүктенің қозғалыс кезінде болып өткен кеңістік нүктелерінің жиынтығы траектория деп аталады. IV. Жол. Жол – бақылау уақыты аралығында дененің жүріп өткен траекториясының ұзындығы. V. Орын ауыстыру. Дененің бастапқы орнын келесі орнымен қосатын бағытталған кесінді орын ауыстыру деп аталады.		Топтық жұмыс . Есеп шығару :(есептің шығарылу жолын графопроэктор арқылы түсіндіреді) Есеп. Көлемі 0,5м3  гранит тасын 20м биіктікке көтергенде істелетін жұмысты есептеңдер. Граниттің тығыздығы 2500 кг/м3 ІІІ. Сергіту сәті « Серпілген сұрақ» әдісі (мұғалім оқушыға сұрақ қойып допты лақтырады оқушы жауап беріп келесі оқушыға сұрақ қойып лақтырып ойынды жалғастырады) 1 Қозғалыс кезінде дененің соңында қалдырған ізі? 2. Айналма әткеншек тепкен баланың қозғалу траекториясы қандай? 3. Жазу кезіндегі қарындаш қозғалысы қозғалыстың қай түріне жатады? Сыни ойлау,салыстыра отырып қорытынды жасау дағдыларын қалыптастырамын Жұптық жұмыс «Пилот - Штурман» (5 минут) (Штурман – басқарушы, пилот – орындаушы) Берілген формулаларды түсіндіреді Жұптың пікірлерін тыңдау, барлық айтылған ой-пікірлерді бағалаудың мақсатына сәйкестендіру .   Жеке жұмыс «жалғасын тап» 1.Салыстыру дегеніміз.......... Қозғалыстың салыстырмалылығы..... Галилей түсіндірулері...... Кинематикада галилей түсіндірулерінің белгіленуі...	Дескриптор: 1.Траектория, жол, орын ауыстыру шамаларының физикалық мағынасын білді; 2. Денененің санақ денесімен салыстырғандағы қозғалысы кезінде қалдырған іздерінің жағдайларға қарай түрліше аталуын білді; 3. Дененің кез келген уақыт мезетінде бастапқы орны мен соңғы орнын қосатын кесіндінің және жолдың ұқсастығы мен айырмашылығын ажырата алды; 4.Олардың белгіленуі мен өлшем бірліктерін жаза алады
Сабақтың соңы 7 мин	Пысықтау. Табиғатта абсолют тыныштықта тұратын дене бола ма? Тыныштықтың салыстырмалы болатынын қандай мысалмен түсіндіруге болады? Ғылымда материя деп нені айтады? Оның негізгі қасиеті қандай? Материяның қасиеттерін сипаттайтын заңдар қалай тағайындалады?		Жасаған жұмыстарын 2 жұлдыз, 1 ұсыныспен бағалау. «БББ кестесі» Білемін Білгім келеді? Білдім	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.

---

Қысқа мерзімді жоспар

Білім беру ұйымының атауы
Күні: Сынып: 10		Пән мұғалімі: Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақтың тақырыбы		Салыстырмалы қозғалыс
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		10.2.1.1 – келесі терминдердің физикалық мағынасын түсіндіру – материялық нүкте, санақ жүйесі, қозғалыстың салыстырма-лылығы, траектория, жол, орын ауыстыру
Сабақ мақсаты		Оқушылардың барлығы мынаны орындай алады: Қозғалыстың салыстырмалылығы жайлы мағлұмат беру қолданатынын,вектордың координаталар осьтеріндегі проекцияларын біледі Оқушылардың көбісі мынаны орындай алады: Қозғалыстың салыстырмалылығы формулаларын есептер шығаруда қолдана білуге үйрету Оқушылардың кейбіреуі мынаны орындай алады: Қозғалыстың салыстырмалылығы формулаларын есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді
Сабақ кезеңі	Педагог әрекеті		Оқушы әрекеті	Бағалау	Ресурс
Сабақтың басы Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыру 8 минут	Ұйымдастыру кезеңі. Амандасу. Психологиялық ахуал туғызу. Мұғалім оқушылардан, олардың көңіл күйдеріне сәйкес келетін смайликті таңдауды ұсынады Қызығушылықты ояту: Үй тапсырмасын сұрау Қисықсызықты қозғалыс дегенді қалай түсінесің? Траектория дегеніміз не? Олай болса траекторияның қисықтық радиусы дегенді қалай түсінесіңдер?		Талқылау үшін сұрақтар беріледі Физика ғылымында дененің орын ауыстырғанын қалай білеміз? Қозғалыстың салыстырмалылығы дегенді қалай түсінесіңдер? Векторларға қандай амалдар қолдану тиімді деп ойлайсыздар? Пікірталас сұрақтарымен жұмыс Ассоциация құру Оқушыларға пікірталас кезеңін өткізу, автордың өлнеңдегі сипаттамасы бойынша сипаттау	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың ортасы 30 минут	Жалпы физика ғылымында дененің қозғалғанын және орын ауыстырғанын басқа бір денемен салыстыру арқылы біледі. Механикалық қозғалыс салыстырмалы болғандықтан, әр түрлі координаталық санақ жүйесінде дененің жылдамдығы Галилей түсіндірулерімен анықталады. r=r1+r2 ;2yt u=u1+u2 мұндағы r, u сәйкесінше қозғалмайтын санақ жүйесіндегі радиус-вектор мен жылдамдық		36км/сағ жылдамдықпен қозғалған көлік кенеттен тежелді. Егер тежелу кезіндегі үдеу 4м/с2 болса, онда көлік қандай жол жүріп тоқтайды және толық тоқтағанға дейін қанша уақыт өтеді?  Қисықтық радиусы 100м жолда 54км/сағ жылдамдықпен келе жатқан көліктің  Велосипед дөңгелегінің радиусы 40см. Егер дөңгелек 100айн/мин жасайтын болса, онда велосипедшінің жылдамдығы қандай?  Доп жоғары қарай 5м/с жылдамдықпен вертикаль лақтырылады. Лақтырылғаннан кейін 0,5с өткендегі доптың жылдамдығы мен оның осы уақыт ішіндегі орын ауыстыруын анықтыңдар (еркін түсу үдеуі 10м/с2)  Жеке жұмыс «жалғасын тап» (11 минут) Салыстыру дегеніміз..................................................................... Қозғалыстың салыстырмалылығы.................................................. Галилей түсіндірулері.................................................. Кинематикада галилей түсіндірулерінің белгіленуі.......................................................	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың соңы 7 мин	Кері байланыс (не үйрендім, не қиын болды, сұрақ.) Ашық сұрақтар, кері байланыс орнату Вектордың ұзындығы деген не? Векторлық шама мен скаляр шаманың қандай айырмашылығы бар? Қандай векторларды өзара тең деп атайды? Векторлар ұғымын енгізу не үшін қажет		Рефлексия Бүгінгі сабақта болған көңіл – күйді бас бармақ саалынған суреттер арқылы бағалау.	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.

---

Білім беру ұйымының атауы
Тақырыбы: Сабақ		Қисықсызықты қозғалыс кинематикасы
Күні,айы:		Мұғалімнің аты-жөні:
10 сынып		Сабаққа қатысқан оқушылар саны:			Сабаққа қатыспаған оқушылар саны:
Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты		10.2.1.4 уақыттан тәуелділік графиктерінен орын ауыстыруды, жылдамдықты, үдеуді анықтау;
Сабақ мақсаты		Барлық оқушылар: Қисықсызықты қозғалыс. Материялық нүктенің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысы жайлы мағлұмат алу
		Оқушылардың басым бөлігі: Қисықсызықты қозғалыс. Материялық нүктенің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысы формулаларын есеп шығаруда қолдана білуге үйрену
		Кейбір оқушылар: уақыттан тәуелділік графиктерінен орын ауыстыруды, жылдамдықты, үдеуді анықтау
Сабақтың барысы
Сабақ кезеңі	Педагог әрекеті		Оқушы әрекеті	Бағалау		Ресурс
Сабақтың басы 7 мин	Ұйымдастыру кезеңі: Амандасу. Түгендеу. «Өрмекші» тренингі арқылы үй жұмысын сұрау. Цельсий, Келвин, Фарингейт, Реомюр арқылы төрт топқа бөлу. Амандасады. Стратегияға белсене қатысады. Сабаққа деген ынтасы, қызығушылығы артады. Топтарға бөлінеді. Үй тапсырмасын тексеру: Қызығушылықты ояту: Үй тапсырмасын сұрау (4 минут) Еркін түсу дегенді қалай түсінесіңдер? Дененің еркін түсуінің мәні неде? Еркін түсу үдеуі дегеніміз не?		Талқылау үшін сұрақтар беріледі (3 минут) Траектория неше түрге бөлінеді? Қисық сызықты қозғалыс дегенді қалай түсінесіңдер? Машина доңғалағының траекториясы қандай қозғалысқа жатады? Оқушыларға пікірталас кезеңін өткізу, автордың өлнеңдегі сипаттамасы бойынша сипаттау Берілген мәтінді оқып, топпен бірлесе отырып, талқылайды және әр топтың бақылаушысы жасаған жұмыстарға сәйкес бақылау парағын жүргізеді.	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.		Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың ортасы 30 мин	Дененің қисық сызықты трактория бойымен қозғалысы қисықсызықты қозғалыс деп аталады. Дененің қисықсызықты траекторияның кез келеген нүктесіндегі қозғалыс жылдамдығы траекторияның осы нүктесіне жүргізілген жанаманың бойымен бағытталады. Нүктеің шеңбер бойымен бірқалыпты қозғалысын сипаттау үшін айналу периоды және айналу жиілігі деп аталатын шамалар енгізіледі. Шеңбер бойымен қозғалыс― дененің шеңбер бойымен өзара тең аралығында бірдей жол жүруі. Период― дененің бір айналымға жұмсалған уақыты. [Т]=c.  мұндағы:   уақыт ішінде жасалынатын N- айналым саны. Жиілік― бірлік уақытта жасалған айналым саны. [ν ]=Гц Бұрыштық жылдамдық― бірлік уақытта радиус векторы қиып өткен бұрыштың радиан түріндегі шамасы. Сызықтық жылдамдық― бірлік уақытта шеңбер бойымен жүрілген жол шамасы. Центірге тартқыш үдеу― шеңбер бойымен қозғалатын дененің қозғалыс бағытын центрге қарай бұрып отыратын үдеу.		Дене еркін құлаған кезде 5 с соң қанша жол жүреді? Бастапқы жылдамдығы 0 тең, g=9,8 м/с2. 30 м/с бастапқы жылдамдықпен тік жоғары лақтырыған тас қанша уақыттан соң жерге түседі? (g=9,8 м/с2) Оқытудың мақсаты бойынша. Бағалау кртитериі Дескриптор Кез келген есептерді шығару тәсілдерін мен анықтамаларды пайдаланады Қосымша ақпарат көздерін пайдалана отырып тексереді Шығарылған есептердің дұрыстығын бақылайды Тапсырмалардың нәтижесін тексеру Шығарылған есептердің жақсы үлгілерін көрсетеді Жұптық жұмыс «Пилот - Штурман» (Штурман – басқарушы, пилот – орындаушы) Берілген суретті түсіндіру, яғни штурман айтып отырады, пилот қағаз бетіне түсіріп отырады. 1) 2) 3) Жұптың пікірлерін тыңдау,барлық айтылған ой-пікірлерді бағалаудың мақсатына сәйкестендіру Жеке жұмыс Сұрақтарға жауап 1 Қисықсызықты қозғалыс дегеніміз не? 2 Қисықсызықты қозғалыс кезіндегі физикалық шамалардың формуласын жаз? 3 Велосипед доңғалығының 5с ішінде 10 айғалғаны байқалды. Осы кезде доңғалақтың айналу периоды мен жиілігі неге тең болды? 4 Түзусызықты және қисықсызықты траекторияны салыстыр? 5 Машина доңғалағының жүрісін сипаттап бер? 6 Қисықсызықты қозғалыстың күнделікті өмірде қолданылуының маңыздылығы қаншама?	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.		Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың соңы 8 мин	Кері байланыс Өз көңіл күйлерін стикерге жазу. Кейінгі тапсырмалар Күнделікті өмірде тапсырмаға байланысты өзің байқаған құбылыстар жайлы шағын эссе жазу. Тақырыбы: Түзусызықты теңайнымалы қозғалыс, үдеу Кейінгі оқу		«Құпия хат» әр түрлі фигуралар тізбегі оқушыларға таратылады. Сабақта қандай бөлімді қарастырдық? Оқу мақсатына жету үшін біз қандай іс –әрекеттер жасадық? Жұптық жұмыс түрінен алған әсеріңізбен бөліссеңіз? Сөздік қорын қандай жаңа сөздермен толықтырдық? Жеке жұмыс қаншылықты қиын болды? Рефлексия. Оқушылар қиық қағаздарға жазып береді. Сабақта маған не пайдалы болды? Сабақта маған не қызықты болды? Сабақта маған не қиын болды?	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.		Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.

---

Білім беру ұйымының атауы
Ұзақ мерзімді жоспардың тарауы: 10.2.Динамика			Мектеп:
Күні:			Мұғалімнің аты-жөні:
Сынып: 10		Қатысқандар саны: Қатыспағандар саны:
Сабақ тақырыбы		Күш. Күштерді қосу. Ньютон заңдары
Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме)		10.2.2.1. Бірнеше күштің әрекетінен болатын дененің қозғалысына есеп шығарудың алгоритмдерін құру
Сабақ мақсаттары		Барлық оқушылар Ньютонның заңы бойынша дененің қозғалысына есеп шығарудың алгоритмдерін құру
		Басым бөлігі: Ньютонның заңына түзу сызықты қозғалыс үшін алгоритм құру
		Кейбірі: Тең әсерлі күштің қозғалысының алгоритмдерін құрып, есеп шығару
Сабақ барысы
Сабақ кезеңі	Педагог әрекеті			Оқушы әрекеті	Бағалау	Ресрус
Сабақтың басы 7 мин	Ұйымдастыру: Сыныпты 3 топқа күштердің түрлері арқылы бөлу. I «Ауырлық күші» II «үйкеліс күші» III «тең әрекетті күш» Ширату жаттығулары			Белсенді оқыту: «Екі шеңбер» Кинематика дегеніміз не? Қандай қозғалыс айналмалы деп аталады? Бұрыштық деп қандай жылдамдықты айтады?	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың ортасы 30 мин	1-тапсырма (w) Білім дағдысы: түсіну			Топпен жұмыс. Ротация. №1. Оқушылар А. Байтұрсынов аударған И. А. Крыловтың «Аққу, шортан һәм шаян» мысалын тыңдайды. Сұрақ: Кімнің мысалы? Арба орнынан қозғала ма? Тең әсерлі күш неге тең? Ньютонның ІІ заңы бойынша қалай түсіндіруге болады? Мысалды тыңдап болған соң әр топқа сурет таратамын. Әр топ күштерді салады. Жауап: Күш әсерінен дене үдеу алады. Жүк тыныштықта тұр. Қозғалмайды, Ғ=0 болғандықтан a=0. Ньютонның І заңы.	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
	2-тапсырма (G) Білім дағдысы:қолдану			Белсенді оқыту: «Ең ұтымды алгоритм» 1.Арқан массасы 110кг жүкті қайсыбір үдеумен тік жоғары көтергенге және 690кг жүкті тік төмен, модулі жағынан сол үдеуге тең үдеумен түсіргенге шыдайды. Осы арқанмен бірқалыпты тік жоғары қандай ең үлкен массалы жүкті көтеруге болады? Критерий Дескриптор Ең үлкен массалы жүкті қалай көтеруге болады Ньютонның IIзаңының формуласын қолданады. 2.Формулаларды түрлендіреді	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
	Эксперимент арқылы тексеру. Топпен жұмыс.			1-топ: 1. Арбашаның екі жағынан арқанмен бір-бірін алып екі жаққа тартыңдар. Күштерді салыстырып олардың шамасы мен бағыты бойынша қорытынды жасаңдар. 2. Оқушылар қолдарымен столды ұрады. Нені сезесіңдер? Қорытынды жасаңдар. Оқушылар қорытындысы: денелер тікелей және қашықтықтан әсерлеседі. Күш векторлары бір түзудің бойымен қарама-қарсы бағытталады. Заңның ерекшелігі: әртүрлі денелерге әрекет және қарсы әрекет күштері түсіріледі. Олар ешқашан теңеспейді және олардың табиғаты бірдей. (Қолымызбен столды ұрғанда денелер өзара әсерлеседі. Қол столға қандай да бір күшпен әсер етеді. Қолды ұрғанда сезілетін ауырсыну стол тарапынан да күштің әсер ететіндігінің дәлелі) 2-топ: Арқан тартыс туралы шағын бейне көрініс. Сұрақ: Қозғалыс заңы тұрғысынан қалай түсіндіруге болады? Неліктен екі команда бірін-бірі тартады? Қай команда жеңеді? Оқушылар пікірі. Жауап: Екі командаға арқан тарапынан модулі тең, бағыттары қарама-қарсы күштер әсер етеді. Командалар тарапынан да арқанға модулі тең, бағыты қарама-қарсы күштер әсер етеді. Екі команда Жерді кейін итереді, Жер бетін екі команда үшін тірек болады. Жер де екі әр командаға модулі тең, бағыты қарама-қарсы күшпен әрекет етеді. Екі команда арқан арқылы өзара әсерлеседі және әр команда Жермен әсерлеседі. Жерге күштірек тіреп тұрған команда жеңеді. 3-топ: Көлбеу жазықтық, штатив, блоктар. Көлбеу жазықтық бойымен сырғанаған денеге әсер ететін күштерді сызбалар арқылы түсіндіреді	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың соңы 7 мин	Сабақ соңында оқушылар рефлексия жүргізеді: Бүгінгі сабақта топпен............................... Бүгінгі сабақта мен................ жақсы көрсете білдім. Бүгінгі сабақта мен үшін.................................... маңызды болды Бүгінгі сабақта маған............................................. қиын болды. Бүгінгі сабақта мен топпен жұмыс жасауда....................................үйрендім. Түйінді сөз: Дұшпан басынбаған елміз, басымыздан сөз асырмаған елміз. Досымызды сақтай білген елміз, дәм-тұзын ақтай білген елміз. Бірақ асқақтаған хан болса – хан ордасын таптай білген елміз.			Белсенді оқыту: «Сәйкестендіру» Берілген кестедегі формуланың атауын сәйкесінше сол формуланың жанына тиісті жауабы бойынша орналастыру керек. Формуласы Жауабы Формуланы атауы F = kx А) ауырлық күші FR = F1 + F2 В) үйкеліс күші F=mg С ) Гук заңы F= N Д) Тең әрекетті күш	Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.

---

Білім беру ұйымының атауы
Сабақ тақырыбы Сабақ		Бүкіләлемдік тартылыс заңы
Мерзімі
Сынып 10		Қатысқандар саны		қатыспағандар саны
Сабақ негізделген оқу мақсаты		10.1.2.2 - бүкіл әлемдік тартылыс заңын түсіну және ғарыш аппаратының қозғалысын сипаттау;
Сабақ мақсаттары		Барлық оқушылар Бүкіл әлемдік тартылыс заңының мәнін түсіну Оқушылардың басым бөлігі: Барлық денелер не себепті жерге тартылатынын айқындау Кейбір оқушылар: дүниетанымын қалыптастыру, табиғат құбылыстарын түсіну және өз көзқарастарын қалыптастыру;
Жоспар
Сабақ кезеңі	Педагог әрекеті		Оқушы әрекеті		Бағалау	Ресурс
Сабақтың басы 7 мин	Атмасфералық жағдайды қалыптастыру. «Миға шабуыл» Әдісі бойынша сұрақ- жауап сәті		Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру: Ньютонның І заңының тұжырымдамасы. Ньютонның ІІ заңының тұжырымдамасы. Динамиканың негізгі теңдеуі Ньютонның ІІІ заңының тұжырымдамасы		Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың ортасы 30 мин	Заңды И. Ньютон 1667 жылы ашты. 1665 жылы 23-жасында Ньютон Айды орбитада ұстап тұратын күш Жерге алманың құлауына септігін тигізетін күш табиғатына ұқсас екендігін болжап айтты. Оның болжамы бойынша Әлемдегі барлық денелер арасында массалар центрін жалғастыратын түзу бойымен тартылыс (гравитациялық күштер) күштері әсер етеді. Айдың Жерді, планеталардың Күнді айнала қозғалуын зерттеу нәтижесінде И. Ньютон ашқан бұл заң табиғаттағы барлық денелерге және олардың барлық бөліктеріне қолданылады. Б. ә. т. з. аспан денелерінің қозғалысы жайындағы ғылым — аспан механикасының іргетасын қалайды. Осы заңның көмегімен аспан денелерінің қозғалу траекториясы есептелінеді және олардың аспан күмбезіндегі орындары алдын ала анықталады. Уран планетасының осы заңға сәйкес есептелінген орбитадан ауытқуы бойынша 1846 ж. Нептун планетасы ашылды. Плутон планетасы да 1930 ж. осындай тәсілмен анықталды. 19 — 20 ғ-ларда бұл заңды алдымен қос жұлдыздарға, сонан соң шалғай орналасқан галактикаларға да пайдалануға болатындығы белгілі болды. Жалпы салыстырмалық теориясының ашылуы (1916) нәтижесінде тартылыс күшінің табиғаты онан әрі айқындала түсті. Шындығында кез келген дене кеңістікте тартылыс өрісін туғызады. Денелердің арасындағы тартылыс күші осы өріс арқылы беріледі. Өте майда бөлшектерден тұратын микродүниедегі (атом, атом ядросы, элементар бөлшектер, т.б.) құбылыстарда Б. ә. т. з-ның әсері сезілмейді. Өйткені онда күшті, әлсіз және электр магниттік өзара әсерлер ( Әлсіз өзара әсер, Күшті өзара әсер, Электр магниттік өзара әсер) тәрізді өрістік әсерлер басым болып келеді.		Топтық жұмыс (15 минут) Есептер шығару І топ № 1 есеп Массалары m = 100 г және m = 50 г болатын екі нүктелік дене бір-бірінен r = 20 м аралығықта орналасқан. Олардың арасындағы өзара тартылыс күшін анықтаңдар. ІІ топ № 2 есеп 10 м арақашықтықтан массалары бірдей денелердің өз-ара тартылыс күші 26,68 мН. Денелердің массалары ( ) ІІІ топ № 3 есеп Әрқайсысының массаы 100 кг тыныштықта тұрған шарлар бір-бірінен 0,1 Н күшпен т артылса, онда олар қандай қашықтықта орналасқан Жұптық жұмыс Есеп шығару:1. Массасы 1 кг шар жерге қандай күшпен тартылады: Жердің массасы 6⋅1024кг, шардың массасы 1 кг, олардың центрлерінің ара қашықтығы жер радиусына 6,4⋅106м-ге тең. Жер мен оның үстінде жатқан шардың арасындағы тартылыс күшін есептейміз: 2. Массалары 1000кг екі дене арасы қандай болғанда әсерлесу күші 6,67*10-9Н-ға тең болады? Бер:m1=m2=1000кг. Ғ=6.67*10-9Н Ғ= Gm1m2 /r2r=/? F=67*10-11Нм2/кг2		Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.
Сабақтың соңы 8 мин	Қорытынды Автор орындығы» әдісі Жазба жұмыстарын ұсынады. Оқушылар автор орындығында отырған оқушыға сұрақ қояды Рефлексия «Таңдау» әдісі.  1.Мен сабақ қызықты, қызықсыз болды деп ойлаймын. 2. Мен сабақта ... үйрендім. 3. Мен басқаларды  ... тыңдадым. 4. Мен сабақта ... орындай алдым. 5. Мен сабақтағы өз жетістіктеріме ризамын, риза емеспін.		Қорытындылау: Бүкіләлемдік тартылыс заңы дегніміз не? Дене жер бетінен белгілі бір биіктікке көтерілген кезде гравитациялық күш қандай формула арқылы анықталады? Жермен байланысқан санақ жүйесі инерциялық санақ жүйесіне жатады ма? Гравитациялық тұрақтының сан мәні неге тең болады? Күштің қандай түрлерін білесіңдер? Күш қандай әріппен белгіленеді?		Оқушылар сабаққа қатысу белсенділігіне қарай қалыптастырушы бағалау жүйесі бойынша бағаланады.	Тапсырманы орындауға қажетті құралдар.

---

Смотрите также файлы

• Предпосылки путешествия.docx

• азастан республикасыны білім жне ылым министрлігі Алматы энергетика жне байланыс университеті коммерциялы емес акционерлік оамы Колледж ауэс.docx

• Лекция Отводимое время 1 уч час (45 мин.) Цель занятия.docx

• Стратегия продвижения товаров на рынке.docx

• 1 Неверно Баллов 0,0 из 1,0 Отметить вопрос.docx