Файл: 5 кезеге блінеді азастанны азіргі аумаында мір срген са,н,йсіндерді тркілер.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 18.03.2024
Просмотров: 32
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
-
ЕЖЕЛГІ ДӘУІР ӘДЕБИЕТІ -
Ежелгі дәуір әдебиеті: (5 кезеңге бөлінеді) -
Қазақстанның қазіргі аумағында өмір сүрген сақ ,ғұн,үйсіндердің «түркілер »атанған ғасыры -: (Заманымыздың V ғасыры ). -
«Аға, саған бұл ошақ! Ошағынан безгендер, тізеңді бүк! Халықта азық-түлік мол болғай!»-деген сөз жазылған шығарма: (Есік қаласынан табылған Алтын Бекзаданың жанындағы күміс тостағанда) -
Сақ, ғұн дәуірінен келіп жеткен шығарма: («Алып Ер Тұңғаны(Тоңаны) жоқтау»). -
«Бөрідей жұрт ұлысынп,
Айқаймен жаға жыртысып.
Өкірген үнін өшіртіп,
Жылаған көзден жас өрер,»- деген үзінді алынған жыр: («Алып Ер Тұңғаны жоқтау»).
-
Алып Ер Тұңғаның өз заманындағы мәртебесі:( Түркілердің көсемі») -
Иранның ұлы ақыны Фирдоусидің «Шаһнама»кітабының кейіпкері болған түркі көсемі : («Алып Ер Тұңға). -
«Алып Ер Тұңғаны жоқтау» жырын қазақ тіліне аударды: ( Асқар Егеубай) -
.... Ерлікті қаза сынады,
Бектерім жасын бұлады.
Бөрідей ұлып жылады,
Жоқтады жыртып жағасын,- деген жолдар арналған жоқтау: («Алып Ер Тоңа)
-
Ғалымдардың түркі жазуларына берген атауы: (Руна жазуы) -
«Руна жазуы» деген ұғым: «Скандинавия халықтарының сөзі» -
«Күлтегін»жырын тапқандар: (Швед Иогани, орыс ғалымы Н.М.Ядриницев `(ХVІІІ-ХІХ). -
Көне түркі жазуын алғаш рет оқыған ғалым:( Вильгельм Томсен – дат ғалымы) -
Орхон жазуының сырын алғаш рет ....ашты: :( В. Томсен1893 жылы) -
Тасқа қашалған көне жәдігерлердің ішінде бізге жеткендердің ең ірілері:( «Күлтегін»,« Тоныкөк», «Білге қаған» ескерткіштері -
«Күлтегін»,« Тоныкөк» - қай ғасырдың туындысы ? (VІ- VІІІ ғ.ғ) -
«Күлтегін»,« Тоныкөк» дастандарының тастағы жазуы табылған жер( Орхон- Енисей өзендері аңғарлары) -
Орхон жырларының негізгі ойы мен мұраты: ( Ел тәуелсіздігін аңсау) -
«Күлтегін» жырының негізгі тақырыбы: ( Ерлік, ел қорғау) -
«Күлтегін» жырында суреттелетін түркілердің қасиетті мекені :(Өтүкен аймағы) -
«Күлтегін» жырында баяндалатын оқиға ( Түркі қағанатының жорықтары) -
«Күлтегін»,« Тоныкөк» жырларын жазған: (Йоллығ Тегін) -
«Күлтегін» жырындағы жырау ( Тоныкөк ( Тонұқұқ) -
Тоныкөк кім болған? ( Қағанның кеңесшісі) -
Күлтегін батырдың ақылшысы, кеңесшісі( Тоныкөк) -
«Күлтегін» жырындағы Елтеріс, Қатаған, Білге қағандардың ақылшысы болған кейіпкер ; ( Тоныкөк) -
«Күлтегін» жырындағы Күлтегін мен Білгенің әкесінің аты: (Елтеріс қаған) -
Елтеріс хан өмірден өткенде артында қалған ұлы: (Білге) -
Әкелері Елтеріс қайтыс болғанда балалары Күлтегін мен Білгенің жастары: ( Білге 7 жаста, Күлтегін 5 жаста) -
...Әкем қаған өлгенде
Інім Күлтегін жеті жаста қалды.
Он жаста Ұмай текті шешемнің бағына
Інім Күлтегін ер атанды.- деген ( «Күлтегін » жырынан)
-
«Күлтегін» жырындағы «тауғаштар» деп аталатын тайпа . ( Қытайға қараған түркі тайпалары) -
«Күлтегін» жырында түркілер 50жыл бойы қай халықтың бодандығында болған : «Тауғаштардың» -
«Күлтегін» ескерткішінің көшірмесі қойылған жоғарғы оқу орны: ( Л.Н. Гумилев атындағы Евразия ұлттық университеті) -
«Күлтегін» ескерткішінің көшірмесі Астана қаласына қай жылы әкелінген: (2001) -
«Күлтегін» жырына сәйкес мәліметтер : ( Түркі қағанатының жорықтарын суреттейді.* Алғаш тапқан швед офицері Иогани; «Руна» жазуымен жазылған) -
Орхон- Енисей жырлары кімге арналған? : (Күлтегін, Тоныкөкке) -
Орхон- Енисей ескерткіші кейіпкерлері: Білге қаған ,Тоңұқұқ, Күлтегін) -
VІІІ ғасырда Сыр бойында өмір сүрген батыр, атақты ақын,күйші аңыз кейіпкері: ( Қорқыт) -
«Қорқыт ата » кітабының жыр саны: (12) ( Кітаптың сақталған екі нұсқасы бар) -
«Қорқыт ата » кітабында нақыл, мақал-мәтел : ( Жиі ұшырайды) -
«Баба атын шығармаған жігерсіз ұл баба тілін бүгілткенше, бүгілтпегені игі» нақыл сөздің авторы : (Қорқыт) -
«Қыз анадан көрмейінше, өнеге алмас,
Ұл атадан көрмейінше, сапар шекпес.»-деген нақыл сөздің иесі : (Қорқыт)
-
12 жырдан тұратын «Қорқыт ата» кітабындағы қай жыр оқиғасы, құрылысы жағынан эпостық жырдың қ -
айсысына жақын келетіні: («Бамсы Бейрек» жыры, «Алпамыс батыр»жырына жақын
келеді)
-
«Қорқыт ата» кітабына енген жыр:( « Байбөрі баласы Алып Бамсы» жыры) -
«Дерсеханұлы Бұқаш туралы жыр» : ( «Қорқыт ата» кітабындағы жыр) -
«Қорқыт ата» кітабындағы «Дерсеханұлы Бұқаш туралы жырда» сөз болатын тақырып: ( Анаға деген түркі халықтарының құрметі) -
«Қорқыт ата» кітабындағы кездесетін кейіпкер : ( Қазан бек) -
Аңыз бойынша ажал Қорқытқа келеді:( Жылан болып) -
Қорқыт бабаның қобызшылар сақтап қалған күйі : («Желмая» ) -
«Қорқыт ата» кітабына сәйкес мәліметтер : ( *Алғаш ретХХғасырда хатқа түскен; * -
Қарасөзбен жазылған 12 жырдан тұрады;* Қазан бектің ел қорғаған ерлігін жырлайды) -
Қорқыттың нақыл сөздері(* Ескі қамыс біз болмас, Ежелгі дұшпандос болмас; * Алла демейінше іс түзелмес,Тәңірі бермейінше, ер байымас;* Тәкаппарлықты Тәңірі сүймес) -
Түркі халықтарына ортақ көркем шығарма: ("Оғызнама") -
"Оғызнаманың" ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы сақталған жер:(Париждің кітапханасы) -
"Огызнамадағы" хикая саны: (Қырықтан астам ) -
"Огызнаманың" басты идеясы: (Бүкіл түркі елін бірлікке шақыру, -
достық пен адамгершілікке үндеу, сыртқы жауға карсы күресу) -
"Огызнамада" мол кездеседі: (Мифологиялық суреттер) -
"Оғыз Қаған" жырындағы Оғыздың ақылшысы: (Ұлық Түрк) -
Үрім қаған елін бағындырған кейіпкер: (Оғыз қаған) -
Жырдағы Оғыз қағанның анасы: (Айқаған) -
Оғыз батырдың жер қайысқан қолын жеңістен-жеңіске бастап жүреді: (Көкбөрі) -
Оғыздар киелі санаған түс: (Көк) -
"Мұзтау" деген тау атауы көне әдеби ескерткіштің қайсысында аталады?("Оғызнама") -
Ислам дәуіріндегі әдебиетке жататындар: (Әл-Фараби, А. Яссауи,Ж. Баласағұн, М. Қашқари) -
Орта ғасырлық ойшылдар: (*Әл-Фараби; *Ахмет Йасауи; *АхметЙүгнеки) -
Орта ғасырлардағы түркі әдебиетіне жататын шығармалар: (Құтты
білік" кітабы; "Даналық кітабы" еңбегі; «Түркі сөздерінің жинағы"кітабы)
-
Әбу Насыр әл-Фараби: (Ғалым, ақын, әдебиетші) -
Әл-Фарабидің толық аты-жөні: (Мұхаммед ибн Мұхаммед ибн узлағ Тархани) -
Әл-Фарабидің шығармалары жататын ежелгі дәуір әдебиеті кезеңі: (Ислам дәуіріндегі әдебиет) -
Ескендір Зұлқарнайынның тәрбиешісі болған ұлы ғалым: (Аристотель) -
Түркі халықтарына ортақ көркем шығарма: ("Оғызнама") -
"Оғызнаманың" ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы сақталған жер: (Париждің кітапханасы) -
"Огызнамадағы" хикая саны: (Қырықтан астам ) -
"Огызнаманың" басты идеясы: (Бүкіл түркі елін бірлікке шақыру,
достық пен адамгершілікке үндеу, сыртқы жауға карсы күресу)
-
"Огызнамада" мол кездеседі: (Мифологиялық суреттер) -
"Оғыз Қаған" жырындағы Оғыздың ақылшысы: (Ұлық Түрк) -
Үрім қаған елін бағындырған кейіпкер: (Оғыз қаған) -
Жырдағы Оғыз қағанның анасы: (Айқаған) -
Оғыз батырдың жер қайысқан қолын жеңістен-жеңіске бастап жүреді: (Көк
бөрі)
-
Оғыздар киелі санаған түс: (Көк) -
"Мұзтау" деген тау атауы көне әдеби ескерткіштің қайсысында аталады? ("Оғызнама") -
Ислам дәуіріндегі әдебиетке жататындар: (Әл-Фараби, А. Яссауи, Ж. Баласағұн, М. Қашқари) -
*** Орта ғасырлық ойшылдар: (*Әл-Фараби; *Ахмет Йасауи; *Ахмет Йүгнеки) -
* Орта ғасырлардағы түркі әдебиетіне жататын шығармалар: («Құтты білік" кітабы; "Даналық кітабы" еңбегі; *Түркі сөздерінің жинағы" кітабы) -
Әбу Насыр әл-Фараби: (Ғалым, ақын, әдебиетші) -
Әл-Фарабидің толық аты-жөні: (Мұхаммед ибн Мұхаммед ибн узлағ Тархани) -
Әл-Фарабидің шығармалары жататын ежелгі дәуір әдебиеті кезеңі: (Ислам дәуіріндегі әдебиет) -
Ескендір Зұлқарнайынның тәрбиешісі болған ұлы ғалым: (Аристотель) -
Әбу Насыр әл- Фараби еңбегі:(«Өлең өнердінің қағидалары») -
Әбу Насыр әл- Фараби «Өлең өнердінің қағидалары» кітабында ақындарды неше топқа бөледі: 3 -
«Кімде-кім хикмет(философия)білімін оқып үйренуге кіріспек болса,ол ең алдымен жас болуы,ниеті дұрыс,әдепті,қайырымды адам болуы керек»,-деген пікірді айтқан ғұлама ғалым: (Әбу Насыр әл-Фараби) -
Мұхтар Шахановтың «Арман»,Әнуар Әлімжановтың «Ұстаздың оралуы»атты тарихи туындылары арналған: (Әбу Насыр әл-Фараби бабамызға) -
Мұхтар Шахановтың «Арман»өлеңінде бала Әбу өзінің мақсатын дана қария қалай түсіндірген:(Ғылым мен өнердің шамын жағу) -
Мұхтар Шахановтың «Арман»өлеңінің оқиғасы өтетін жер: (Отырар) -
Мұхтар Шахановтың Әбу Насыр әл- Фараби өмірінен алынған өлеңі: («Арман») -
Ахмет Йасауидің өмір сүрген уақыты:(ХІІ ғасыр) -
Қожа Ахмет Йасауи: (Дін ағартушы) -
Сопылық әдебиеттің негізгі өкілі: (Қожа Ахмет Йасауи) -
Қожа Ахмет Йасауидің ұстазы: (Арыстан баб) -
Қожа Ахмет Йасауидің өміріне тән дерек(7 жасында Арыстанбабты іздеп табады) -
«Диуани хикмет» еңбегінің авторы(Қожа Ахмет Йасауи) -
Қожа Ахмет Йасауидің кітабы: («Диуани хикмет») -
«Диуани хикмет» кітабының қазақша атауы: («Даналық кітабы») -
Қожа Ахмет Йасауидің «Даналық кітабын» тақырып жағынан бөлуге болады: (2 топқа);
(1.Сопылық ілім туралы.
2.Дәуір,қоғамды жырлаған шығармалары)
-
«Жеті жаста Арыстанбабқа қылдым сәлем, -
Осы халде мың зікірін қылдым тәмам...»-тармақтарының иесі: (Қожа Ахмет Йасауи) -
Қожа Ахмет Йасауидің хикметтерінде неше жасқа дейінгі өмірі суреттеледі: (63) -
63 жасқа келген Мұхаммед пайғамбардың жасынан артық өмір сүруді қажетсінбей,қылуетке түскен ортағасырлық ойшыл: (Қожа Ахмет Йасауи) -
(Қылует-арабша «оңашалану» деген сөз,жер астындағы үй) -
Ахмет Йүгінекидің еңбегінің аты:(«Ақиқат сыйы») -
Ахмет Йүгінекидің «Ақиқат сыйы» атты кітабы неше өлең жолынан тұрады: (466) -
«Ақиқат сыйы» кітабының қолжазбасы қайда сақталған:(Стамбұлдағы Тоқпалы сарайы) -
Жүсіп Баласағұн мен Махмұд Қашқари өмір сүрген ғасыры:(ХІ ғ.) -
«Түрік шаһнамасы» атанған орта ғасырдағы түркі әдебиетінің үлгісі(Ж.Баласағұн «Құтты білік») -
Жүсіп Баласағұн кітабының аты: («Құтадғу біліг») -
«Құтты білік» дастанының басты идеясы неше принципке негізделіп жазылған: (4) -
Әділет,дәулет,ақыл мен қанағат жайлы кітап: («Құтадғу біліг») -
Әділет,дәулет,ақыл мен қанағат жайлы кітап жазған ғұлама: (Ж.Баласағұн) -
«Құтадғу біліг» дастанындағы ақыл-парасат бейнесі:(Өгдүлміш) -
Әділдік бейнесі: (Күнтуды бек («Құтты білік») -
Уәзір аты: (Айтолды) Күнтуды бек: әділет бейнесі -
Айтолды уәзір-бақыт бейнесі -
Өгдүлміш-уәзірдің баласы,ақыл –сана бейнесі -
Одғұрмыш-уәзірдің бауыры,қанағат бейнесі -
Ж.Баласағұнның «Құтты білік» дастанында мемлекетті дұрыс басқару үшін ең алдымен керек нәрсе:
(Әділдік)
-
«Құтадғу білік» дастанындағы Өгдүлміш айтқан пайдасыз үш нәрсені табыңыз: (Өтірік айту, сараңдық,жауыздық) -
Жазған кітабын Табғаш Қара Боғра ханға тарту еткен ақын:(Ж.Баласағұн) -
Ж.Баласағұнға берілген «хас хажиб» атағының мағынасы:(Сарай министрі) -
«Көп сөйлеме-азбан келтір иінін. -
Бір сөзбен шеш,түмен сөздің түйінін,»-деп айтқан: :(Ж.Баласағұн) -
Махмұт Қашқаридің өмір сүрген мезгілі: (ХІ ғ.)
-
Түркі халықтарының ортақ мұрасы (Оғызнама) -
Оғызнаманың ұйғыр әрпімен жазылған нұсқасы сақталған жер (Париждің кітапханасы) -
Оғызнамадағы хикая саны (қырықтан астам) -
Оғызнаманың басты идеясы (Бүкіл түркі елін бірлікке шақыру,достық пен адамгершілікке үндеу,сыртқы жауға қарсы күресуі) -
«Оғызнамада» мол кездеседі (мифологиялық суреттер) -
«Оғыз қаған» жырындағы оғыздың ақылшысы (Ұлық түрік) -
Үрім қаған елін бағындырған кейіпкер (Оғыз қаған) -
Жырдағы Оғыз қағанның анасы (Айқаған) -
Оғыз батырдың жер қайысқан қолын жеңістен-жеңіске бастап жүреді (Көкбөрі) -
Оғыздар киелі санаған түс (Көк) -
«Мұзтау» деген тау атауы көне әдеби ескерткіштің қайсысында аталады?(Оғызнама)
-
Ахмет Йугінекидің «ақиқат сыйы» атты кітабы неше өлең жолынан турады: (466) -
«Ақиқат сыйы» кітабының қол жазбасы қайда сақталған.(cтамбулдағы тәпқалы сарайы) -
Жүсіп баласағун мен махмұт қашқаридің өмір сүрген ғасыры.(11 ғасыр) -
«түркі шаһнамасы» атанған орта ғасырдағы түркі әдебиетінің улгісі.(Жүсіп
Баласағұн «құтты білік»)
-
Жүсіп Баласағұнның «Құтты білігі» қазақ тілінде тұңғыш рет қашан жарық көрді?1986ж аударған Асқар Егеубаев -
Валидов қайсы әдеби жәдігердің нұсқасын тапты?(Құтты білік) -
Кемел мемлекеттің сипатын баяндайтын еңбек (Құтты білік кітабы) -
Кұтты білік дастанының басты идеясы неше принципке негізделіп жазылған 4 -
Әділет, дәулет , ақыл мен қанағат жайлы кітап (құттаудағы білік- Жүсіп Баласағұн) -
Күнтудыбек – әділет бейнесі -
Айтолды уәзір – бақыт бейнесі -
Өгдүлміш – уәзірдің баласы ақыл-сана бейнесі -
Одғұрмыш – уәзірдің бауыры қанағат бейнесі -
Жүсіп баласағұнның «Құтты білік» дастанында мемлекетті дұрыс басқару ушін ең алдымен керек нәрсе әділдік -
Құтадғу білік дастанындағы өғдулміш айтқан пайдасыз уш нәрсе өтірік айтпау сараңдық жауыздық -
Жазған кітабын табғаш қара боғра ханға тарту еткен ақын жүсіп баласағұн -
Жүсіп баласағұнға берілген « хас хажиб» атағының мағынасы сарай министрі -
«көп сөйлеме –азбен келтір иінін -
Бір сөзбен шеш түмен сөздің түйінін»- деп айтқан жүсіп баласағұн -
Әр жердің сөйлеу ерекшеліктерін зерттеп мақал мәтел жырларын жинаған -
Қазақ жерінің дөңгелек картасын жасаған ойшыл махмұт қашқари -
Махмұт қашқаридің ғылыми еңбегі «диуани лұғат ат-түрік» - 11 ғасырда жарық көрген -
Махмұт қашқаридің «түрік сөздерінің жинағы» кітабы неше кітаптан тұрады 3 кітаптан тұрады -
Көне дәуірдегі тіл білімінің басты салалары бойынша теориялық тұрғыдан -
Құнды түйіндер жасаған ғылыми еңбек «диуни лұған ат-түрік» -
Еділ маңғыстау іле сайрам т б жер су аттарына байланысты маңызды деректер -
Айтылған еңбек махмұт қашқари « түрік сөздерінің жинағы» -
Түркілер туралы жазылған «ұлы тәңір айтады: « менің бір тайпа қосыным бар -
Оларды “түрік” деп атап жүздері мейірімді әдепті үлкендерді құрметтей білетін -
Кішіпейіл уәделеріне берік тұратын мәрт….» деген сөздердің авторы махмұт қашқари -
Құтыптың низамиден аударған дастанын: хұсырау-шырын -
«хұсырау-шырын» дастанын басты кейіпкері: (шырын) бисат темірул