Дерсехан бамсы байрақ-«қорқыт ата кітабынан»

• 
  Екендігі (араб парсы сөздері араласқан түркі ру-тайпаларының кітаби тілі)
  
• 
  Ұлы моғол империясының негізін қалаған мұхаммед бабыр
  
• 
  «жамиғат-тауархи» (жылнамалар жинағы)еңбегінің автор: қадырғали жалайри
  
• 
  Фирдоусидің Кітабы: Шахнама
  
• 
  Фирдоусидің «Шахнамасын» Жатқа Айтып Жыршы Бала Атанған Сәбит Бірте-Бірте Сауат Ашады» Бұл Пікірдің Иесі Т.Әлімқұлов
  
• 
  Ежелгі Түркілер Әйел Тәңірі Деп Санаған : Ұмай Ананы
  
• 
  Ежелгі Түркілер Табынған Құдіретті Күш Иесі: Көк Тәңірі
  
• 
  Араб Тілінде Баяндау, Әңгімелеу Мағынасын Білдіретін Ежелгі Әдебиет Жанры: Қисса
  

М. Қашқаридің «Диуани-Лұғат-Ат Түрік» Кітабында Аталатын Тайпа Саны: 29

• 
  «Диуани-Лұғат-Ат Түрік» Еңбегі: Түрік Халықтарына Ортақ Мұра
  
• 
  М. Қашқаридің «Түркі Сөздерінің Жинағы» Еңбегіне Жатпайтын Қатар: Түркілердің Музыкалық Аспабы Болған Тоғыз Ішекті Домбыраның Құрылысы Сипатталған.
  
• 
  М. Қашқаридің «Түркі Сөздер Жинағына» Енген Мақалдың Тақырыбы: Бірлік
  
• 
  Алтын Орда Дәуірі Әдебиетінің Өкілдері Сәйф Сараи Рабғуз
  
• 
  13-14 Ғасырларда Алтын Орда Мемлекеті Кезінде Жазылған Қисас-Ул-Әнбиа кітабының Авторы Рабғузи
  
• 
  Лұқман Хакім Туралы Қызықты Әңгімелер Кездесетін Шығарма Қисас-Ул-Әнбиа
  
• 
  Ежелгі Шығыс Мифтері Мен Аңыздары Өлең-Әнгімелерінің Жинағы Қисас-Уләнбиа
  
• 
  «Қарлығаштың Адамға Достығы» Ертегісі Кездесетін Еңбек; Қисас-Ул-Әнбиа
  
• 
  Рабғузидің «Қисас-Ул-Әнбиа» Кітабының Мазмұны: Діни қайраткерлер туралы,
  

табиғат жаратылысының пайда болуы, Әулие-әнбиелер туралы, Пайғамбарлар туралы

• 
  Сайф Сараи-Қай Дәуірдің Өкілі: Алтын Орда
  
• 
  Парсы Ақыны Сағдидің «Гүлстан « Кітабының Түркі Тіліндегі аудармасын жасаған Ақын: Сайф Сараи
  
• 
  Сайф Сараидің назиралық үлгіде жазылған дастаны: «Гүлстан-Бит-Турки»
  
• 
  «Гүлстан-Бит-Турки» Неше Тарау: 8
  
• 
  ХІІІ-ХІҮ Ғасырда ежелгі дәуір әдебиетіндегі Қыпшақ тілінде жазылған қисса, дастан, шежіре: «Гүлстан-Бит-Турки»
  
• 
  *Сайф Сараидің төл Туындысы: «Сухайл Мен Күлдірсін»
  
• 
  **Сайф Сараидің Түрікше «Гүлста» Кітабының Тараулары: Махаббат Пен Жастық,
  
• 
  Кәрілік Пен Әлсіздік, Тәрбиенің Ықпалы
  
• 
  «Мұхаббат-Наме» Дастанының Авторы: Хорезми
  
• 
  *«Мұхаббат-Наме» Дастанына Жататын Әдебиет Кезеңі: Алтын Орда Дәуірі
  
• 
  Әдебиеті
  
• 
  *«Мұхаббат-Наме» дастаны қай жылдары жазылған:1353-1354
  
• 
  сарай қаласынан шыққан құтб ақынның өмір сүрген ғасыры: ХІҮ ғас
  

---

• 
  Көне заман ескерткіштерінің жазылу тілінің бірі шағатай тілі делінеді,оның қандай тіл екендігі: (араб, парсы сөздері араласқан түркі ру-тайпаларының кітаби тілі); (ол сол кездегі барлық түркі тектес халықтарға түсінікті тіл болған)
  
• 
  Ұлы моғол империясының негізін қалаған: (мұхаммед бабыр)
  
• 
  "жамиғат-тауарих" ("жылнамалар жинағы") еңбегінің авторы:(қадырғали жалайри)
  
• 
  Фирдоусидің кітабы: ("шаһнама")
  
• 
  "фирдоусидің "шаһнама сын" жатқа айтып, "жыршы бала" атанған сәбит бірте-бірте сауат ашады. " бұл пікірдің иесі: (Т. Әлімқұлов)
  
• 
  Ежелгі түркілер әйел тәңірі деп санаған: (май ананы (аңыз бойынша)
  
• 
  Ежелгі түркілер табынған құдіретті күш иесі: (көк тәңірі)
  
• 
  Араб тілінде "баяндау, әңгімелеу" мағынасын білдіретін ежелгі әдебиет жанры: (қисса)
  

ХАЛЫҚ АУЫЗ ӘДЕБИЕТІ

1.Қазақтың ауыз әдебиеті материалдың молдығы ,мазмұндылығы және түр көркемдігі жағынан қай халықтың ауыз әдебиетінен де кем түспейді.../ Қ.Жұмалиев/

2.Халқымыздың игі салт-дәстүрлері – біздің ең асыл мұрамыз. /Б.Момышұлы/

3.Қазақ халық ауыз әдебиетін зерттеген батыр – жазушы: / М.Ғабдуллин/

4.Қазақ фольклоры саласында еңбектер жазған: / С.Сейфуллин/

5.Ауыз әдебиетін 5 топқа бөліп жіктеген ғалым:- / А.Байтұрсынұлы/

6.Халық ауыз әдебиетінен байқалатын негізгі сарын: /Қиыншылықты жеңіп,жақсы өмір сүруге үндейді./

ТҰРМЫС –САЛТ ЖЫРЛАРЫ

Тұрмыс-салт жырлары мазмұны жағынан 5 түрге бөлінеді:

1/ Төрт түлік малға ,еңбекке ,аңшылыққа байланысты туған шығармалар және Наурыз жырлары;

2/ Баланың дүниеге келуіне ,есейіп ер жетуіне байланысты туған шығармалар /шілдехана өлеңдері,бесік жыры,тұсау кесу жыры,атқа мінгізу тойы/;

3/ Үйлену салтына байланысты өлең жырлар /тойбастар,жар-жар,беташар,сыңсу/; 4/ Көңіл-күйді білдіретін өлең- жырлар / қоштасу,естірту,көңіл айту,жоқтау/

5/ Бата-тілектер.

1. 
   Қойдың пірі- Шопан ата, төлі -қозы, шақыруы -пұшайт-пұшайт
   
2. 
   Ешкінің пірі – шекшек ата,төлі – лақ, шақыруы – шөре –шөре.
   
3. 
   Жылқының пірі – Қамбар ата, төлі –құлын, шақыруы – құрау –құрау.
   
4. 
   Сиырдың пірі - Зеңгібаба , төлі – ұзау, шақыруы – ауқау –ауқау.
   
5. 
   Түйенің пірі – ойсылқара , төлі – бота, шақыруы – көс- көс.
   
6. 
   
   

• 
  Тұрмыс- салт жырларының басы түрлері / Еңбек пен шаруашылық кәсібіне байланысты туған және әдет- ғұрыпқа байланысты туған өлең жырлар /
  
• 
  Әдет –ғұрыпқа байланысты туған өлең : / Лирикалық жанр/
  
• 
  «Бақыт іздеп,ғасырлар бойына сахараны шарлап шарқ ұрған мұңдар жолаушы – қазақ халқы,»- деген пікірдің иесі : / М.Әуезов/
  
• 
  Еңбек пен шаруашылық кәсібіне байланысты туған өлең жырларға жататындар: / наурыз жыры, төрт түлік мал мен жануарлар және аңшылық туралы өлең жырлар/
  
• 
  Қазақтың ертедегі күнкөріс кәсібі: / Төрт түлік мал/
  
• 
  Халықтың өзіне тән тұрмыс-тіршілігі, күнкөрісі жайлы шығарылған өлең түрі: /төрт түлік малға, еңбекке байланысты туған жырлар /
  
• 
  «Бақташының сөзі» деген халық өлеңінің негізгі тақырыбы: / әр түлікті бағып –қағудың қиындығы,өзіндік ерекшелігі/.
  
• 
  «Малдың баласын сүюі» не үшін айтылған? / Адамның малды бағалауы үшін/
  
• 
  «Ай мүйізі шақпақтай, Шүйделері тоқпақтай.
  

---

Тегене құйрық қошқарлы,

Малды берсең, қойды бер! /Шопан ата/-деген шумақтағы,буын, бунақ сандары: / 7-8 буынды,2 бунақты/

• 
  «Қой сүйеді баласын «қоңырым» деп,
  

Ештеңені білмеген момыным деп,»-деген жыр: /Малдың баласын сүюі/

• 
  Керекті сөзді қойып ,толықтырыңыз: «Ешкі сүйеді баласын ......» /лағым деп,тастан-тасқа секірген шұнағым» деп /
  
• 
  Ауыз әдебиетінде аз тоқталады: /Сиырға /
  
• 
  Сиыр туралы жыр: / Зеңгі бабаға/
  
• 
  Тұрмыс-салт жырлары бойынша төлін «қараңғыға баспаған қорқағым»деп сүйетін түлік /Сиыр/
  
• 
  «Шөк!» деп айтылатын мал: / Түйе/
  
• 
  Түйені шақыру: /«Көс- көс» /
  
• 
  «Шудаларын шаң басқан,
  

Төрт аяғын тең басқан,

Екі өркешті қом басқан, - деген жолдар арналған мал түрі: / Түйе/

• 
  Керекті сөзді қойып, толықтырыңыз.:
  

Түйе сүйеді баласын .......

Жаудыраған көзіңнен поташым деп: / Боташым деп/

• 
  Жылқы жылы жыл санауда нешінші ретте? / Жетінші /
  
• 
  Аңшылық туралы өлең-жырлардағы сұлулықтың,әдеміліктің символы: / Аққу мен ақбөкен /
  
• 
  Еңбек және шаруашылық кәсібіне байланысты туған өлең –жырлар: /Аңшылық туралы өлең – жырлар/
  
• 
  Қазақ арасында аса дәріптелетін аңшылық түрі: / Мергеншілік/
  
• 
  Қазақ халқының ерте заманнан бері тойлап келе жатқан мейрамы: / Наурыз мерекесі/
  
• 
  Төрт түлік ақты болсын,
  

Ұлыс береке берсін!-деген өлең жолдары айтылатын уақыт: / Наурыз мерекесінде/

• 
  «Ала биең құлындап,
  
  • 
    Алатауға сыймасын,
    
  • 
    Қара биең құлындап,
    
  • 
    Қаратауға сыймасын» Салт өлеңінің қай түрі? / Наурыз батасы/
    
  • 
    «Наурыз жырының» ауыз әдебиетінде жататын жанры: / Тұрмыс –салт жырлары/
    
  • 
    «Наурыз жыры» тұрмыс-сат жырларының қай түрі? /Еңбек және шаруашылық кәсібіне байланысты туған жырлар/
    
  • 
    «Құшақтасып көріскен,жаңа ағытқан қозыдай жамырасып өбіскен» деп басталатын жыр түрі: /Наурыз жыры/
    
  • 
    Тұрмыс –салт жырларының қатары: /Бата –тілек,жоқтау/
    
  • 
    Бала дүниеге келгенде айтылатын салт өлең: / Шілдехана/
    
  • 
    ...Айналайын шырағым,
    

Көлге біткен құрағым.

Жағамдағы құндызым,

Аспандағы жұлдызым,- деген жолдар айтылатын өлең үлгісі : /бесік жыры/

• 
  Қаз-қаз балам,қаз балам:
  

Тақымыңды жаз балам. / Тұсаукесер жыры/

• 
  Этнограф- фольклорист ғалым А.В.Васильев тұрмыс –салт жырларының қай түріне қатысты пікір айтқан? / Бата/
  
• 
  Бата –қазақ поэзиясының ерекше түрі,онда бата беруші адамның үй иесіне деген шын жүректі жарып шыққан ықылас,пейілі,ақ ниеті, Алладан тілер тілегі поэзия түрінде ақтарыла айтылады,- деген пікір иесі: / А.Васильев/
  
• 
  Алшынбай Ұлжан отырған үйдің есігін аштырып,тысқа семіз асау құнантайды көлденең ұстап тұрып,қонақтардан не күтті? Бата ( «Абай жолы»)
  
• 
  Ас бергенге бас берсін,
  

---

Өмірі ұзақ жас берсін -деген : / Ас қайыру батасы/

• 
  Жамбылдың бата түріндегі туындысы: «Аттандыру»
  

«Елдестірмек елшіден,жауластырмақ жаушыдан.

Құсқа салған аңшымын.

Сізде қыз бар,бізде ұл бар,

Қызыңа келген жаушымын...» деген жолдар айтылатын жағдай: /Қыз айттыру/

• 
  «Құтты болсын айтамыз тойыңызға,
  

Той иесі тойыңыз тойға ұлассын!-деген: /Тойбастар жыры/

• 
  Тойбастар аяқталады: /Бата беріп,жақсы тілекпен/
  
• 
  Қазақтың үйлену салтынан туған айтыс өлең: /Жар-жар/
  
• 
  Ұзатылатын қыздың тойында айтылатын өлең түрі /Жар-жар/
  
• 
  Жар- жар: /Қыз тобы,жігіт тобы болып екіге бөлініп айтылады/
  
• 
  Жар-жардың көркемдік ерекшелігі құрылған: /Психологиялық параллелизмге/
  
• 
  Ұзатылатын қыздың ел-жұртымен қоштасарда элегиялық сарындағы өлең жыры: /Сыңсу/
  
• 
  «Алтын да менің босағам,
  

Аттап бір шығам ба деп едім?!-тармақтары қай жырдан /Сыңсу/

• 
  Сыңсу -/ Элегиялық өлеңге жатады/
  
• 
  «Жат жұрттық болып кеткен соң
  

Кетер –ау бастан сәулетім –деген үзінді алынған салт өлеңі: /Сыңсу/

• 
  Жаңа түскен келінді елмен таныстырып,тәрбие беретін жыр: /Беташар/
  
  • 
    Әдет-ғұрып жанрының түрі:
    
• 
  Келін,келін келіп тұр,иіліп сәлем беріп тұр -/Беташар/ Айт, келін-ау,айт,келін!
  
• 
  Сауысқандай сақ келін! –деген үзінді: /Беташар жырынан алынған/
  

• 
  Беташардың «Айт,келін» бөлімінің мазмұны мен мәні: /жас келіннің отбасы мүшелері мен үлкендерді,жора – жолдастар мен қонақтарды сыйлау ғұрпы/
  
  • 
    «Балталы,Бағаналы ел аман бол,
    
  • 
    Бақалы,балдырғанды көл,аман бол,»-деген Қозы Көрпеш –Баян сұлу» жырындағы Ай мен Таңсықтың сөздері салт жырларының ішіндегі қоштасуға жатады.
    
  • 
    Жамбылдың «Аттандыру» өлеңі /Қоштасу/
    
  • 
    Басқа жаққа қоныс аударғанда айтылатын салт өлеңі : «Қоштасу»
    
  • 
    Жоқтау,сыңсу- лирикалық жырлар.
    
  • 
    Қаралы жыр - /Жоқтау/
    
  • 
    Салт жырларының ішіндегі ең молырақ сақталғандарынығ бірі: /Жоқтау/
    
  • 
    Жоқтау қандай өлең? / Ауыр қазалы адамның дүниеден өткен адамға деген қадырқұрметін білдіретін өлеңдер/
    
  • 
    «Бөрідей жұрт ұласып,
    
  • 
    Айқаймен жаға жыртысып,
    
  • 
    Өкірген үнін өшіртіп,
    
  • 
    Жылаған көзден жас өрер»-деген үзінді: - «Алып –Ер Тұңғаны жоқтау» жыры/
    
  • 
    Абайдың баласы Әбдірахманға арналған өлеңдері: /Жоқтау өлеңдер/
    
  • 
    «Абай жолы» романында Тәкежанның баласы Мақұлбай қайтыс болғанда Абай жоқтау айтқызған адамның есімі: /Әйгерім/
    
  • 
    Бөжейді жоқтайтын: /Сары апа / «Абай жолы» /
    
  • 
    Уа,алатаудай Ақшадан
    
• 
  • Асып тудың Бөгенбай – деп жоқтау айтқан жырау: /Үмбетей/ • Алғадай деген баласына жоқтау жыр арнаған ақын: /Жамбыл/
  
  • 
    «Алла ісіне шара шара жоқ-ау!
    
  • 
    Жетпесті қуып алқынба!
    
  • 
    Қайырлы ғұмыр бере көр –ау,
    
  • 
    Қозыжанға артында» Тұрмыс –салт жырларының ішіндегі жататыны /Жұбату/
    
  • 
    Жәнібек ханның Жиреншеге әйелінің өлгенін хабарлауын тұрмыс-салт жырында естіртуге жатқызамыз.
    
  • 
    «Аққу ұшып көлге кетті,
    
  • 
    Ақсұңқар ұшып шөлге кетті-деп Сарыбайдың бұл дүниеден өткендігін жұмбақтап естірткен: /Тазша/ / «Қозы Көрпеш- Баян сұлу/
    
  • 
    «Сол ерлікпен хан болдың,
    
  • 
    Әлем асқан жан болдың... –деген өлең жолдары:/ Үмбетейдің Бөгенбай өлімін Абылай ханға естіртуі/
    
  • 
    Көңіл айту- жақын жаны қайтыс болған адамның қайғысына ортақ болу.
    
  • 
    Қанаты бүтін сұңқар жоқ, Тұяғы бүтін тұлпар жоқ.
    
• 
  Өлгеннің соңынан өлмек жоқ.
  
  • 
    Өлген қайтып келмек жоқ... / Бұл –көңіл айту жыры/
    
• 
  • Түңлігімнің төрт бауы мақта,ата, • Мен кеткен соң балаңды жоқта ,ата.
  
  • 
    Жыл айналып сағынып мен келермін,
    
  • 
    Боз інгеннің ботасын сақта,ата.» /Қайым айту/-өлең тармақтарының буын саны : / 11 буынды/
    
  • 
    Ауыз әдебиетінің түрлері:/эпикалық жырлар,жұмбақ,шешендік сөздер,ертегі,тұрмыссалт жырлары,мақал-мәтелдер/
    
  • 
    Тұрмыс-салт жырларының түрлері: /бата-тілек,тойбастар,беташар/
    

---

Үйлену салтына байланысты туған өлең -жырлар: /Беташар,тойбастар,жар-жар/

Көңіл күйді білдіретін өлең-жырлар: /Естірту,жоқтау,қоштасу/

Халықтың тұрмыс-салтына байланысты туған шығармалар: / Бата –тілектер,көңіл-күйді білдіретін өлең жырлар,наурыз жырлары/

Ананың жас сәбиіне деген арман –тілегі айтылған бесік жырлары:/Құрығыңды майырып,түнде жылқы қайырып,жаудан жылқы айырып,жігіт болар ма екенсің?!/ • Берілген жыр қай қатарға тән?

Ата-анам еді дәулетім, Мен жұртыма жау ма едім?

Жат жұртық болып кеткен соң,

Кетер –ау бастан сәулетім / Сыңсу/

---

Смотрите также файлы

• Модуль последовательного периферийного интерфейса.pptx

• Буквосочетания чк, чн, чт. Организационный момент.docx

• .docx

• Новные хара.docx

• Квалификационный экзамен пм. 01. Проведение профилактических мероприятий.docx