Файл: М. О.уезов атындаы педагогикалы колледжі кмк шыыс азастан облысты білім басармасы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 19.03.2024
Просмотров: 22
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Науқас тіиті дұрыс айтқанның өзінде өз жауабына сенімді болу үшін қосалқы көмек іздер еді. Ол сенімсіз әрі күмәнмен жауап береді. Науқас кітапты бірден таныды бірақ күмәнданды: не кітап бір төрт бұрышты зат па?
Төрт бұрыштың шеңгелі жоқ және мұнда бірденелер жазылған. Ия бұл кітап.
Бұдан көру қабілеті бұзылуы бар науқас геометриялық формаларды танып суретті құрылыс заңдылығымен толықтырды. Науқас суреттегі затты білмей оның формасын суреттеді. Мысалы: барабан, шкафтың суретін білмеген, ал олардың нақты формасын дәл айтты. Зерттеу барысында анықталған науқас заттарды таныған, бірақ олардың моделін білуде қиналған (жалқаулықтан). Мысалы, ұшақты, итті, жиһазды оңайлықпен танымаған. Науқас заттарды жақсы таныған, моделдерді онша танымаған, оданда нашары – суреттегі заттар. Науқас үшін ең қиыны схема түрде салынған, контур түрде келтірілген көріністер болған. Бұны жақсылап тексеру үшін тағы бір тәжирибе сериясын жүргізеді. Науқас бір затты әр түрлі көріністе көрсетеді: а) пунктерді контурда, б) қара силуэт терінде, в) немесе нақты құрал-саймандармен пресс – палвінің қасында ручка, сия салынған. Бұл тәжірибе біздің атымызд дәлелдеді. Науқас пунктерді көріністі тіпті танымады силуетті әсте-әсте таныды, жақсы танығаны нақты көріністер болды.
Зерттеу хаттамасына мысал келтірейік.
| Сурет ұсынылған | баланың түсініктемесі |
| Иеляпа (пунктерлі көрініс) | Мен не екенін өзім білмеймін жүзікке ұқсайды. Бұндай кең тас болуы мүмкін емес. |
| Иеляпа (қара силуэт) | Қозықұйрық емес па? Мүмкін иеляпаға ұқсас бірақ неліктн сызық бар. |
| Иеляпа (түрлі-түсті нақты көрініс) | Бұл иеляпаға ұқсайды. |
| Пресс – полье (пункт) | Білмеймін, бір нүкте бұл не? |
| Пресс – полье (силуэт) | Бұл түсініксіз зат |
| Қайтадан иеляпа (контур) көрсетеді | Бұл иеляпа емес, мүмкін шпнемен иеляпа |
| Пресс – полье (контур) | Бұл пресс – полье |
Сонымен тәжірибе танымдылық сатысының әр түрлілігін көрсетті, ең соңғысы объектінің нақтылығын айтқанда жақсарған. Науқас суреттің құрылысын біле тұра оны бір қандайда затқа жатқыза алмады. Бұған дәлел оған сұраулы сөйлем қоюында.
А.Р.Лурия көрсеткендей «көру процесінің қорытындысын қабылдап (көріп) жатқан заьтты табуға айналған. науқас көзбен суретті қабылдай алмаған».
Оған дәләл: суреттегі көрінісін көрген науқас силуэтте көріністі танымаған. Боялған суреттен қайшыны таныған науқастан тәжірибеші сұрайды: мен сізге алдын бұл затты көрсеттім бе? – деп. Науқас ойланып таңқалған кейіпте «жоқ мен бұны бірінші рет көріп тұрмын деді; а сіз мен көрсеткен аяқшалар деп ойлап жатқан шығарсыз? Жоқ бұл қайшы емес (науқас оны ойымен салады) бұл не болуы мүмкін? мен білмеймін». Оған келесіг өтуге мүмкіндік туса да онда сенімсіздік тұрады. Боялған иеляпаны таныған ол контурға қарап. Не бұл да иеляпа деді. Тәжірибешінің жауабынан: бұл неғылған сұрақ деп көлеңкесінен көрсетеді. Кейінгі тәжірибеде оған осы суретті көрсеткенде, науқас сіз өткенде иеляпа дегенсіз деді.
Келтірілген көрсеткіштер бойынша қабылдау (көру) қабілеті бұзылуы адамның қамтылу функциясы мен шарттылығына байланысты. Егер тәжірибеші нақты затты көрсетуді ұсынса (иеляпа немесе қайшы қайда екеін көрсетіңіз, науқас дұрыс таныған). Сонымен объектіні нақты ортаға салу тануға көмектескен. Ал заттың атауы азрақ көмектескен. Сондықтан бұндай аурулар дементтік ауруларда нақты байқалған.
ҚОРЫТЫНДЫ
Патопсихологияпсихикалық әдістер, психикалық күйлердің бұзылуы және олардың процестері арқылы зерттейтін клиникалық психологияның практикалық бөлімі болып табылады. Патологиялық өзгерістерді талдауды жүзеге асыратын патопсихология, психикалық процестердің бағытын, жеке қасиеттерін қалыптастыру сипатын, оның қалыпты нормаларын салыстыру негізінде құрылады.
Психопатология – бұл патопсихологияның тақырыбы, оның міндеті – емдеуді ақтау және медициналық диагнозды айқындау мақсатында психодиагностика.
Патопсихология арнайы психологиямен (мысалы, дефектология және олигофренопсихологии) тікелей байланысты, ол дефектология мамандықтары бойынша оқу құралдарымен, сондай-ақ психиатриямен расталады.
Патопсихология – психикалық даму құрылымы мен заңдылықтарын шығатын қалыпты болып табылады, психологиялық пән болып табылады. Бұл пән психикалық процестердің ағынын қалыптастыру және заңдарына қатысты жеке тұлғаның және психикалық қызметінің ыдырау қасиеттері қалыпты зерттейді.
Осылайша, барлық қатынастарда патопсихология және психопатология өз пәндерінде және зерттеу нысанында ерекшеленеді. Сондықтан, патопсихология, оның әдістері мен ұғымдар шешеді деп сын-қатерлер мен проблемалар, психиатр құзыретіне жатқызылған мәселелері ауыстырылуы тиіс емес.
Мысалы, ауру және керекті емдеу клиникалық диагнозын белгілеу психиатр және тұлғалық бұзылулар психологиялық зерттеу міндеті болып табылады, оның ойлау, психикалық науқастың мүгедектік, түзету және оңалту жұмыстары үшін бүлінбеген психикалық функцияның анықтау – бұл патологиялық психология құзыретіне болып табылады.
Белгілі бір жағдайларда, кейде дамуында бұзылулары бар жасөспірімдер мен балалар патологиялық психология зерттеу объектісі болды. Мысалы, жұмсақ психикалық дамуы тежелген әскери немесе психиатриялық сараптама жасөспірім кезінде; аутизм нәресте мен баланы шизофрения синдромы арасындағы дифференциалды диагноз талап баланың сараптау; егер қажет болса мінез-құлықтағы бұзушылықтарға байланысты арнайы мектептің оқушысын еріксіз психиатриялық ауруханаға жатқызу.
Психологиялық құзыретіне жатқызылған мәселелерді шешу үшін қажетті, оның практикалық қызметінде жиі патологиялық психология. Мысалы, «ақыл-есі кем» диагнозын белгілеу немесе жою кезінде баланың оқуын бағалау керек.
Патопсихологияның қолданыстағы маңызы аса маңызды болып табылады. Патологтың алдында тұрған практикалық міндеттер психиатриялық практиканың бірқатар мәселелерін шешуге бағытталған.
Клиникалық психологияның практикалық бөлімінің ең маңызды міндеті – науқастың психикалық жай-күйі туралы, оның эмоционалды-сауық саласының жай-күйі, жалпы танымдық белсенділігі және жеке басы туралы қосымша мәліметтер алу. Бұл деректер дәрігерге осы ауруды диагностикалау үшін қажет.
Бұл психикалық бұзылулардың көптеген белгілерін анықтайтын, олардың қарым-қатынасын және құрылымын анықтайтын арнайы эксперименталды психологиялық зерттеулерге көмектеседі.
Патологиялық зерттеулер, жеке тұлғаны қалыптастыру және бұзылған когнитивтік қызметтің құрылымы патопсихологқа қосымша диагностикалық деректер алуға мүмкіндік береді.
Патопсихолог шешетін екінші маңызды міндет психиатриялық сараптама (әскери, еңбек, сот) мақсатында эксперименталды психологиялық зерттеулер жүргізеді.
Сонымен қатар, патопсихологтың күрделі міндеті терапияның әсерінен өзгерген психикалық белсенділікті зерттеу болып табылады.Мұндай жағдайларда пациенттің қайталама зерттеу әдісі бірдей әдістермен терапияның әсерінен психиканың өзгеру динамикасын белгілеуге және тағайындалған емнің тиімділігін растайды немесе жоққа шығаруға мүмкіндік береді.
ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ
-
Кушербаев А. Психикалық дамуы тежелген балалармен жүргізілетін түзете дамыту жұмыстарының ерекшеліктері //Дефектология. 2011. №3 -
Макаров И.В. Клиническая психиатрия детского и подросткового возраста.- СПб.: Наука и Техника, 2013. -
Основы олигофренопедагогики : учеб. Пособие для студ.сред. учеб. Заведений / В.М. Мозговой, И.М. Яковлева, А.А. Еремина. – М.: Изд.центр «Академия», 2006. -
К. Жұмасова, Л. Есенова. – Астана: Фолиант, 2017. -
А. А. Оразбаева. Отбасы психологиясы. – Алматы: Білім, 2015. -
Ф. Жұмабекова, Н. Нұрғазиева, С. Жұмалиева. – Астана: Фолиант, 2015. -
Жұмабаев М. Педагогика (баланы тәрбиелеу жолдары). А: Рауан. 2013. -
Пидкасистый П.И. Технология игры в обучении. – М., Просвещение, Изд.5, 2012. -
Бабаев С.Б. Бастауыш мектеп педагогикасы. – Аламты: Заң әдебиеті, 2007 . -
Интернет көзі: https://ust.kz/word/tanym_bilim_bery_sal -
Т.Г. Развиваем творческую активность. - Чебоксары, 2016. -
Дворник М.В. Игра и игровая ситуация на начальном и среднем ступенях обучения. – 2014. -
Интернет көзі: https://www.referat911.ru/Iskusstvo/didaktikaly-ojyn--bala-blmn/210132-2394041-place1.html -
Андабекова С. Балалар психологиясы: - Алматы, 2017. -
Жұмабаев М. Педагогика. - А: Рауан,2003.
