Файл: 1. Механизмні технологиялы сипаттамаларын суреттеу 5 Негізгі блім 8.docx

4-суретте көрсетілген

Ойық шашырау ағындары (тістер мен тістердің тәждері) жабылатын жолдардың едәуір қанығуына байланысты токтың номиналдыдан 30-50% жоғарылауымен индуктивті кедергі азаяды. Жүктеме (ток) ұлғайған сайын ротор тогының сырғуы мен жиілігі өзгереді, бұл беттік әсердің өзгеруіне және нәтижесінде өзгеріске әкеледі . Сондықтан асинхронды машиналардың параметрлерін қозғалтқыштың шамадан тыс жүктелуі кезінде тұрақты деп санауға болады.

Дөңгелек диаграмма бойынша жұмыс сипаттамаларын дәл есептеу жүктеменің бос жүрістен (R нүктесі) қуатқа дейінгі диапазоны үшін ғана жасалады , бұл s = 0 изменения 0,05 жылжымалы өзгеру диапазонына сәйкес келеді.



Сурет-4. Асинхронды қозғалтқыштың өнімділігі.
2.3Механизм электр жетегі үшін, қозғалтқышты таңдау және тексеру
Құрылғы және жұмыс принципі. Асинхронды машинаның негізгі элементтері-статор және ротор. Статор-бұл электр машинасының бекітілген элементі, ол орамалы өзектен тұрады. Статорға айналмалы ротор — білік орналастырылады, онда қысқа тұйықталған (КЗ-роторы бар АҚ-да) немесе оқшауланған орамасы (фазалық роторы бар АҚ-да) бар өзек орналасқан. Асинхронды қозғалтқыштағы магнит ағыны өзгермелі болғандықтан, статор өзегі шихталған түрде жасалады, яғни ол бір-бірінен масштабпен оқшауланған және лакпен қапталған жұқа тақталар жиынтығынан тұрады. Бұл 5- суретте көрсетілген құйынды Токтар мен шығындарды азайту үшін қажет.



Сурет-5 фазалық роторы бар асинхронды қозғалтқыш құрылғысы

Өзекте үш фазалы орам салынған ойықтар бар. Ал ядроның өзі құйылған төсекке – қозғалтқыш корпусына басылады. Статор орамасы-мыс өткізгішпен оралған және статорда орналасқан катушкалардан тұрады, олардың геометриялық осьтері үш фазалы қуат жүйесіндегі фазалар сияқты бір-біріне қатысты кеңістікте 120 градусқа жылжиды. Статор орамдары жұлдыз немесе үшбұрыш схемасы бойынша қосылады. Ол 6-суретте көрсетілген.



Сурет-6 статор орамаларының орналасуы

Фазалық роторға жұлдыз схемасы бойынша қосылған үш оқшауланған орамалар орналастырылған. Ротордың өзегі, статор сияқты, электр болатының штампталған парақтарынан алынады. Орамалардың бос ұштары Контакт сақиналарына шығарылады. Доңғалақтардан токты алу үшін щетка ұстағыштарға бекітілген щеткалар қолданылады.Сурет-7

---

Сурет-7 фазалық ротордың құрылғысы

Фазалық роторы бар асинхронды қозғалтқыштың жұмыс принципі қысқа тұйықталған роторлы қозғалтқышпен бірдей-айналмалы статор магнит өрісі ротор орамасының өткізгіштерін кесіп өтіп, олардағы ЭҚК индукциялайды. Егер ротордың орамасы жабық болса, онда ЭҚК электр тогын тудырады. Бұл токтың статор магнит өрісімен әрекеттесуі нәтижесінде электромагниттік момент пайда болады және ротор айнала бастайды.

Магнит өрісінің айналу жиілігі немесе N1 синхронды жиілігі мына формула бойынша есептеледі:

n1=60f/p ,

мұндағы f – қоректендіру желісінің жиілігі, ал p-статор орамасының полюстерінің жұптарының саны. Бір жұп полюсі бар қозғалтқышта ол 3000 айн/мин құрайды. N2 роторының айналу жиілігі сәл төмен және оны формула бойынша есептеуге болады:

n2=n1*(1-S) =(f1×60/p) (1-s), мұндағы n1 – синхронды жиілік, S – сырғанау.

S сырғуы-бұл біліктің айналу жиілігі мен асинхронды қозғалтқыштағы статор магнит өрісінің айналу жиілігі арасындағы айырмашылықты білдіретін шама, формула бойынша есептеледі:

S =((n1-n2)/n1)*100%.

Әр түрлі қозғалтқыштардағы сырғанау мөлшері әр түрлі, көбінесе тақтайшада көрсетіледі және әдетте 2-8% аралығында болады.

Сонымен, кез-келген қан қысымының роторының айналу жиілігі сырғанау, қоректендіру желісінің жиілігі және статор орамасындағы полюс жұптарының санымен анықталады. Соңынан бастайық-жұмыс кезінде бір жылдамдықты қозғалтқыштың орамасындағы полюстер санын өзгерту жұмыс істемейді-бұл үшін бастапқыда орамасы ауысуға арналған көп жылдамдықты қозғалтқыштар бар. Жиілік түрлендіргіштері ток жиілігін өзгерту үшін қолданылады. Бұрын олар жоғары шығындарға байланысты тым кең таралмаған, бірақ соңғы уақытта олар жиі және көбірек тапсырмаларда қолданылуда. Қан қысымының жылдамдығын реттеу үшін сырғуды өзгертуге болады: Статор орамасына жеткізілетін қоректендіру кернеуінің өзгеруі. Кернеу симметриясының бұзылуы. Ротор орамасының белсенді кедергісін өзгерту арқылы. Қозғалтқыштың айналу жиілігін сырғуды өзгерту арқылы реттеу тек жүктелген қозғалтқыш үшін мүмкін болады. Яғни, бос жүріс кезінде оның білігі номиналды жылдамдыққа жақын айналады.
2.4 Электр қозғалтқыштың механикалық және электрмеханика- лық сипаттамаларын салу

Қоректендіру кернеуінің шамасы әдетте реттеу автотрансформаторларының көмегімен өзгертіледі немесе желілік сымдардың үзілуіне реакторларды қосады (статор орамасымен сериялы), бұл әдіс қысқа тұйықталған роторы бар асинхронды қозғалтқыштарда қолданылады. Ротор орамасының белсенді кедергісін өзгерту арқылы сырғуды өзгерту тек фазалық роторлы асинхронды қозғалтқыштарда мүмкін, жоғарыда айтылғандай, щеткалар, резисторлар немесе реостат арқылы ротор сақиналарына қосылады. Реостат жүгірткісі қозғалған кезде оның кедергісі өзгереді, өйткені реостат ротор орамасына қосылған, содан кейін ротор тізбегіндегі белсенді кедергі өзгереді. Сурет-8

---

Сурет-8 реостат қосылған фазалық ротордың схемасы

Ротор орамасының белсенді кедергісі артқан кезде берілген жүктеме моментіне сәйкес келетін сырғу артады. Қарапайым тілмен айтқанда-қозғалтқышқа бірдей жүктеме түскенде, сырғанау ұлғайған кезде ротордың айналу жылдамдығы төмендейді. Сол себепті, ротордың белсенді кедергісі артқан кезде іске қосу моменті де артады. Сурет-9 көрсетілген.



Сурет-9 ротор орамасының белсенді кедергісінің асинхронды қозғалтқыштың механикалық сипаттамасына әсері

Сырғанаудың қарсылыққа тәуелділігі формула бойынша анықталады:

Мен мақаланың көлемін ұлғайтпау үшін егжей – тегжейлі қарастырмауды және осы мәселелерді тереңірек қарастырмауды ұсынамын, бірақ жай ғана есте сақтаңыз – орамалардың белсенді кедергісі неғұрлым көп болса-сол жүктеме кезінде ротордың айналымы соғұрлым аз болады. Тәжірибеге көшейік, атап айтқанда қосылу схемасын қарастырайық.

2.5 Электр жетектің басқару электр сұлбасын таңдау

Қосылу схемасы. Біз тегіс іске қосу схемасының мысалында фазалық роторы бар асинхронды қозғалтқышты қосу схемасын талдаймыз. Сурет-10 көрсетілген.



Сурет-10 уақыт кідірісі резисторларын шығаратын фазалық роторлы асинхронды қозғалтқышты іске қосу схемасы

Схеманы шартты түрде 2 тізбекке бөлуге болады – қуат және басқару. Қуат тізбегі QF ажыратқышынан, КМ1 контакторынан, кк жылу релесінен тұрады, ол қозғалтқышты қоректендіретін кабель мен қозғалтқыштың үзілуіне қосылады. КМ1 контакторы статор орамасына кернеу береді. Км2, КМ3 және км4 контакторлары ротор орамасына қосылған Резисторларды шунттайды (тізбектен шығарады). Резисторлар, айтпақшы, жұлдыз схемасы бойынша да қосылады. Сурет-11 көрсетілген.



Сурет-11 схеманың қуат бөлігі

Басқару тізбегі жылу релесінің қалыпты тұйық контактісі арқылы өздігінен алынатын стандартты схема бойынша қосылған КМ1 қозғалтқышының контактор катушкасынан тұрады. Және км2, КМ3 және КМ4 резисторларының контакторларын басқару тізбектері, кт1, кт2 және кт3 уақыт релесі. Жылу релесі іске қосылған кезде КК контактісі ашық болады және КМ1 контакторын өшіреді және барлық тізбектер қуатсыз болады – қозғалтқыш та, басқару тізбегі де. Сурет-12 көрсетілген

---

Сурет-12 басқару тізбегі

QF автоматы қосылған кезде, қалыпты жабық sb2 (тоқтату) түймесі арқылы кернеу қалыпты ашық sb1 (бастау) түймесіне түседі. SB1 түймесін басқан кезде кернеу контакторға КМ1 контакторының катушкасына беріледі, нәтижесінде қалыпты ашық контактілер КМ1.1, КМ1.2.КМ 1.1 тізбекті кт1, КТ2, КТ3 уақыт релесінен және км2, КМ3, КМ4 ротор тізбегіндегі Резисторларды басқаратын контакторлардан құлыптайды.КМ1.2 жабылады және КМ1 контакторын қосулы күйде ұстайды – бұл контактор сол контактордың контактісі арқылы катушканың қоректенуіне байланысты қосулы күйде ұсталған кезде өзін-өзі алу деп аталады. Қозғалтқышты іске қосудың "процесі" басталады. Білік әлі айналмаған уақыттың бірінші сәтінде оған барлық кедергілер қосылған, айналмалы магнит өрісі басқаратын ротор тогы бүкіл тізбек арқылы өтеді және оның мәні минималды болады.

2.6 Электр жетектің күштік тізбектеріндегі қорғаныс түрін таңдау

Барлық жұмыс істейтін немесе жаңадан салынған электр желілері, ең алдымен, электр тогының, бұл желілермен жұмыс істейтін адамдар, бұл желілермен жұмыс істейтін адамдар, схемалар бөлімдері, шамдар мен электр жабдықтарының бөлімдері, қысқа машинит токтары, шыңы, токтар. Бұл токтар осы желілерде жұмыс істейтін желілердің де, электр құрылғыларына да зиян келтіруі мүмкін.

Әр трансформаторлық қосалқы станция, әр әуе желісі, әрбір ауа желісі, әр кабель желісі және таратушы үйдегі желілер, әрбір электр қабылдағыштары оларды үздіксіз және сенімді жұмыс істейтін қорғаныс құралдарына ие.

Артық токтан қорғауды жүзеге асыру үшін мыналарды қолданыңыз:

- электромагниттік немесе аралас (жылу және электромагниттік) шығарылымдары бар автоматты ауа қосқыштары (автоматты құрылғылар);

- автоматты ажыратқыштар:

- электромагниттік ток релесі (сызықты контакторға әсер ететін);

- жылу релелер. Мұндай құрылғыларды әлемдегі ең үлкен таңдауда. Оларды түрімен, байланыс әдісімен, қорғаныс параметрлері бойынша таңдауға болады. Электр жабдықтарын қорғау құрылғылары және электр желілері - бұл өте кең топ және құрамында: сұйықтық кірістірулер (сақтандырғыштар), автоматты ажыратқыштар, әр түрлі эстафеталар (ағымдық, жылу, кернеу және т.б.).

Автомат сақтандырғыштар тізбекті ағымдағы шамадан және қысқа тізбектерден қорғайды. Олар бір рет ыдырауға арналған салыныстарға және ауыстырылатын кірістермен бөлінеді. Олар салада да, күнделікті өмірде де қолданылады. 1 кВ-қа дейін сақтандырғыштар бар, сонымен қатар, кернеулер орнатылған, сонымен қатар 1000 В-ден жоғары, кернеулер орнатылған (мысалы, 6 / 0,4 кВ қосалқы станциялардың трансформаторларындағы тегіс сақтандырғыштар). Пайдаланудың қарапайымдылығы, дизайнның қарапайымдылығы мен ауыстырудың қарапайымдылығы өте зор таралумен қамтамасыз етілген

---

Автомат қосқыштары сақтандырғыштармен бірдей рөл атқарады. Тек олармен салыстырғанда күрделі дизайн бар. Бірақ сонымен бірге, ажыратқыштарды қолдану әлдеқайда ыңғайлы. Мысалы, желідегі қысқа тұйықталу кезінде, қартаюды оқшаулау нәтижесінде ажыратқыш, ажыратқыш зақымдалған аймақты қуаттан өшіреді. Сонымен бірге, оның өзі оңай қалпына келтіріледі, жаңасын ауыстыруды қажет етпейді және жөндеу жұмыстарынан кейін оның желілік бөлімін қайтадан қорғайды. Сондай-ақ, кез-келген реттеуші жөндеу жұмыстарын жүргізу кезінде қосқыштарды пайдалану ыңғайлы.



Сурет-13 Автомат қорғауыштары

Жылу релесі - электр қозғалтқыштарын, жылытқыштарды, шамадан тыс жүктеме ағындарынан кез-келген электр стансаларын қорғаудың ең көп таралған түрі. Оның әрекеті қағидаты ол өтетін өткізгішті жылытуға арналған электр тогының мүмкіндігіне негізделген. Жылу релесінің негізгі бөлігі - биметалл тақтайшасы. Қайсысы қызып, иіліп, иіліп, осылайша контактіні бұзады. Табақты жылыту ток рұқсат етілген мәннен асқан кезде пайда болады. Желідегі ағымдағы, кернеу релесі, қуат кернеуінің өзгеруіне жауап беретін ағымдағы реле, егер ағып кету тогының ағып кету кезіндегі дифференциалды ағымдық эстафета болса, іске қосылады.

Әдетте, мұндай ағып кету токтары өте аз, ал ажыратқыштар, сақтандырғыштармен бірге, оларға жауап бермейді, бірақ ол ақаулы құрылғының денесімен байланысқан кезде адамның өліміне әкелуі мүмкін. Дифференциалды эстафета арқылы қосылуды талап ететін көптеген электр қабыл алушылармен, осы электр алушыларды тамақтандыратын қуат қалқанының өлшемдерін азайту үшін, аралас машиналар қолданылады.



Сурет-14 Жылу релесі

Ажыратқыштар мен дифференциалды эстафетаның құрылғыларын біріктіру (дифференциалды қорғаныс машиналары немесе диффоматтар). Көбінесе мұндай құрама қорғаныс құралдарын пайдалану өте өзекті болып табылады. Бұл жағдайда электр шкафының өлшемдері азаяды, орнатуға ықпал етеді, сондықтан орнату құны азаяды.



Сурет-15 Ток релесі

Ток релелері соңғы пайдаланушыларды электрмен жабдықтау желісіндегі кенеттен өзгерістерден қорғайтын қорғаныс құралдарының бөлігі ретінде пайдаланылады. Біз ампердегі секірулер және олардың жұмыс деңгейінен төмен түсуі туралы айтып отырмыз. Мұндай сәттерде автоматты ток релесі желі қуатын өшіріп, клиент құрылғыларын форс-мажорлық жағдайлардан қорғайды.

---