Файл: Лексияи 1 принсипои асосии истифодаи партовО. Технология ва системаи истехсоли масулоти кампартов ва бепартов.pptx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 28.03.2024
Просмотров: 51
Скачиваний: 3
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
3. Принсипҳои асосии танзими иқтисодии идоракунии партовҳо.
Принсипхои асосии танзими иқтисодии коркарди партовҳо аз инҳо иборатанд: кам кардани микдори партовхо, ба муомилоти иктисоди чалб намудани партовхо, пардохти пули партовхо, хавасмандгардонии иктисодй, назорат ва масъулият.
Назорати давлатии муомилоти партовҳо аз инҳо иборат аст: талаботи экологӣ, технологӣ, санитарӣ ва дигар талаботи муомилоти партовҳо; талабот оид ба кашондани партовҳо, чораҳои кам кардани миқдори партовхҳо ва ба муомилоти хоқагӣ ҷалб намудани онҳо, вайрон кардани қонун ва ба ҷавобгарии ҷиноятӣ кашидани гунаҳкорон, эътимоднокии маълумоти пешниҳодшуда.
Дар навбати худ, назорати истеҳсолӣ корҳои зеринро дар бар мегирад: муайян кардани таркиб ва синфи партовҳо ва бақайдгирии онҳо дар феҳрист, муайян кардани манбаъҳои таъсири муҳити зист, риояи стандартҳои дахлдор, истифодаи таҷҳизот ва иншооти ҳифзи муҳити зист, ҳолати объектҳои муҳити зист. дар минтакаи таъсири корхона хисобот додан ва ба макомоти танзимкунанда додани маълумот.
Таъминоти иқтисодии системаи идоракунии партовҳо тавассути пардохтҳо барои ҷамъшавии партовҳо таъмин карда мешавад, аз ҷумла:
- меъёрҳои пардохти партовҳо ба атмосфера;
- меъёри пардохт барои партов ба об;
- ҳаққи манзил.
Меъёри ифлосшавии химиявии хок аз рӯи консентратсияи максималии иҷозатдодашуда (КМи) муқаррар карда мешавад.
4. Муносибатҳои муосири эҷоди технологияҳои кампартов ва бепартов.
Аз вазъияти ҳозираи соҳаи истеъмоли захираҳо ва миқьёси партовҳои саноатӣ ба чунин хулоса омадан мумкин аст, ки барои халли проблемаи истеъмоли оптималии сарватхои табиӣ ва ҳифзи муҳити зист танҳо як роҳ мавқуд аст — ба вуҷуд овардани равандҳои технологии аз чиҳати экологӣ тоза ё бепартовҳо ва дар вақти аввал — кампартов. Ин ягона роҳест, ки худи табиат пешниҳод кардааст.
Принсипхои асосии ташкили истеҳсолоти теххнологияи бепартов. Бо системаи пӯшида, истеҳсолот дар асоси принсипҳои асосии зерин сохта мешавад:
• имконпазирии пурратар истифода бурдани моддаи аслии табиӣ;
• имконпазирии истифодаи пурраи партовҳо (барқароркунии партовҳо ва табдил додани онҳо ба ашёи хом барои марҳилаҳои минбаъдаи истеҳсолӣ);
• офаридани маҳсулоти ниҳоии истеҳсолот бо чунин хосиятҳое, ки партовҳои истеҳсол ва истеъмоли истифодашуда тавассути системаҳои экологӣ азхуд карда шаванд.
Холо шавқу ҳаваси илмии олимону технологҳо ба кор карда баромадани технологияи кампартов ва сарфаи захира, инчунин ба сарфакорона истифода бурдани захираҳои табиӣ нигаронида шудааст. Аз ин нуктаи назар, технологияи бепартов, ки идеяи онро академикҳо Н.Н.Семенов, И.В.Петрянов-Соколов ва Б.Н.Ласкорин таҳия кардаанд, модели идеалие мебошанд, ки истеҳсолоти муосир бояд ба он роҳнамоӣ кунад. Маълум аст, ки дарачаи ба партов наздик шудани истехсолот аз руи самараи истифодаи ашьёи хом ва масолех дар процессхои технологи муайян карда мешавад. То ҳол меъёри ягонаи баҳо додан ба бе-партовгии истеҳсолот вуҷуд надорад.
Моҳи ноябри соли 1979 дар Женева дар ҷаласаи оид ба ҳифзи муҳити зист дар доираи Созмони Милали Муттаҳид (СММ) «Эъломия дар бораи технологияи кампартов ва бепартов ва истифодаи партовҳо» қабул карда шуд. Мувофики Декларация технологияи бепартов чунин принципи кори саноат ва хочагии кишлоки вилоят, саноат, инчунин сохахои алохидаи саноат фахмида мешавад, ки дар он тамоми компонентхои ашьёи хом ва энергия дар давра окилона истифода бурда мешаванд. мувозинати экологй вайрон намешавад.
Маҳсулоти кампартов маҳсули чунин истеҳсолот мебошад, ки оқибатҳои зараровараш аз меъёри иҷозатдодашудаи меъёрҳои санитарӣ зиёд нестанд, вале бо сабабҳои техникӣ, иқтисодӣ, ташкилӣ ва дигар сабабҳо як қисми ашёи хом ва мавод ба партов рафта, барои нигоҳдории дарозмуддат фиристода мешавад.
Албатта, мафҳуми технологияи бепартов то андозае шартӣ аст. Технологияи бепартовро ҳадди назариявӣ, модели идеалии истеҳсолӣ мефаҳманд, ки онро дар аксар мавридҳо пурра амалӣ гардондан мумкин нест, балки ҷисман (аз ҳамин ру технологияи кампартов), балки бо инкишофи раванди техникӣ — бо наздикшавии торафт бештар ба вуҷуд меояд.
Равандҳои технологии дорои партовҳои камтаринро, ки қобилияти тоза кардани табиат ба андозаи кофӣ метавонад аз пайдоиши тағироти бебозгашти муҳити зист пешгирӣ кунад, баъзан технологияҳои кампартов номида мешаванд. Бо вуҷуди ин, номи «технологияи бепартов» паҳншавии бештарро гирифтааст.
Стратегияи технологияи бепартов аз он бармеояд, ки партовҳои истифоданашуда ҳам захираи табиӣ ва ҳам манбаи олудашавии муҳити зист мебошанд. Кам кардани махсули хоси партовхои истифоданашуда ба хар як махсулоти тичоратии технология имкон медихад, ки аз як микдор ашьёи хом бештар махсулот истехсол карда шавад ва дар баробари ин тадбири самарабахши мухофизати мухити зист мегардад.
Биосфера моро бо захираҳои табиӣ таъмин мекунад, ки аз онҳо дар соҳаи истеҳсолот маҳсулоти ниҳоӣ ба даст оварда мешавад ва партовҳо ба вуҷуд меоянд. Маҳсулот ё дар истеҳсолот ё дар истеъмол истифода мешавад ва боз партовҳо ба вуҷуд меоянд. Дар бисьёр мавридҳо, дар мавридҳои зарурӣ, баъди коркарди мувофиқ оншхоро шамчун ашьёи хоми дуюмдарача (захираҳои дуюмдараҷа) ё ба сифати барандагони энергияи дуюм (захираҳои энергияи дуюм) истифода бурдан мумкин аст. Агар бо сабабзои техникӣ ва технологӣ коркарди партовҳо ғайриимкон бошад ё аз ҷиҳати иқтисодӣ зараровар бошад, пас онхо бояд ба биосфера тавре бароварда шаванд, ки агар имкон бошад, ба муҳити табиӣ зарар нарасонанд.
Дар ташкили технологияи бепартов самтхои зерин муайян карда шудаанд:
1. Ба вучуд овардани системахои технологии гайридренажй барои таъиноти гуногун ва циклхои муомилоти об дар асоси усулхои мавчуда ва перспективаноки тоза кардан ва истифодаи пайдарпайи партовҳои тозашуда;
2. кор карда баромадан ва чорй намудани рававндҳои принципан нави технологи, ки пайдоиши хар гуна партовхоро истисно мекунанд (кор карда баромадани процессхои технологии ба даст овардани навъхои анъанавии махсулот бо усулхои нав, ки дар онхо ба махсулот ба таври максималй гузарондани модда ва энергия ба даст оварда мешавад);
3. ташкили комплексхои территориявию истеҳсолӣ, яъне. районхои иктисодие, ки дар онхо системаи пушидаи чараёни моддии ашьёи хом ва партовҳои дохили комплекс ҷорӣ карда мешавад;
4. васеъ истифода бурдани партовҳо ҳамчун захираҳои дуюмдараҷаи моддӣ ва энергетикӣ (таҳия ва татбиқи системаҳои коркарди партовҳои саноатӣ ва маишӣ, ки ҳамчун захираҳои дуюмдараҷаи моддӣ ҳисобида мешаванд).
Таҳлили вазъияти ҳозира, хисобу китоб ва пешгӯиҳо барои оянда ба таври боварибахш нишон медиҳанд, ки дар ҳамаи соҳаҳои саноат дар сурати фаъолона истифода бурдани комьёбизои илму техника ва хусусан технологияи химиявӣ истеҳсоли бепартов имконпазир аст.
Хусусияти технологияи химиявӣ дар он аст, ки вай на танхо партовхои худ, балки партовхои дигар сохахои саноатро хам ба захира табдил дода метавонад. Дар ин бобат химия ва технологияи химиявӣ ба ҳалли чунин проблемаҳои асосии муҳофизати табиат, монанди истифодаи комплексии ашьёи хом ва партовхо, безарар гардондани партовҳои саноат мусоидат мекунанд.
САВОЛҲОИ НАЗОРАТӢ:
1. Аввалин корњо оид ба истифодабарии гармии њангоми сўхтани партовњо дар кадом кишвар гузаронида шуданд?
2. Мафњумҳоро шарҳ дињед: мафњуми партовњо, намудњои онњо, таснифи партовњо.
3. Шумо кадом усулҳои асосии идоракунии партовҳоро медонед?
4. Дар айни замон роҳи самараноктарини партовҳо кадом аст?
5.Сӯзондан чист?
6. Кадом усулҳои несткунии партовҳоро медонед?
7. Технологияи бепартов ба даст овардани махсулоти тайёр чй маъно дорад?
8. Принсипҳои асосии эҷоди технологияҳои кампартов, энергия ва ресурсро номбар кунед.