Файл: Httpsust kzqmg Дене шынытыру пнінен 10сыныпа арналан саба жоспары.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 10.04.2024
Просмотров: 50
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қысқамерзімді жоспар 17
Сабақтың тақырыбы: 17. Жеке,топтық және командалық тактикалық әрекеттер.
| Бөлім: | 6-бөлім. Команда ойындарында бірлескен оқу. |
| Педагогтің аты-жөні: | |
| Күні: | |
| Сыныбы:10 | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Жеке,топтық және командалық тактикалық әрекеттер. |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 10. 2. 2. 2. Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалау |
| Сабақтың мақсаты: | Барлық оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалайды. Көпшілік оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалауды үйренеді. Кейбір оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалай алады. |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар |
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту 7 мин. | Ұйымдастыру кезеңі: (Ұ) “Гүлмен тілек” әдісі арқылы оқушылардың бір-біріне жақсы тілек айту арқылы жағымды ахуал қалыптастыру. Қауіпсіздік ережесін еске түсіру. Топтастыру. | Оқушыларды топтарға біріктіруді ұйымдастыру: Фигуралар көмегімен оқушыларды 3 топқа біріктіру. I – Үшбұрыштар тобы II – Дөңгелектер тобы III – Төртбұрыштар тобы | Мақсаты: оқушылар бойында идея немесе тілек білдіру, тыңдау дағдыларын дамытуға бағыттау, сондай-ақ барлық оқушыларды қатыстыру арқылы оқыту жағдайларын теңестіру. Тиімділігі: оқушыны бір-біріне тілек айту арқылы жақындастырады, көңіл күйін көтереді, бауырмалдығын оятады. | Фигуралар салынған конверт  |
| Жаңа сабаққа кіріспе | (Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі. Жаттығу жасайды. Сұрақтар:
Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | https://youtu.be/wZdX7LqpEPQ Берілген сілтеме бойынша гимнастикалық жаттығу жасайды. Саптағы жаттығулар: Оңға,солға,айналып бұрылу. Секіріп бұрылу. Жүру: Аяқтың ұшымен, өкшемен, Аяқтың ішкі, сыртқы жағымен. Отырып, жартылай отырып жүру. Назар аудару жаттығулар: - жүріс - жүгіріс | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. |
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 31 мин. | Асық ойыны — қазақ халқының дәстүрлі ойыны. Асық ойыны күндіз де, түнде де ойналады. Күндізгісі – мергендікке, түнгісі – ептілікке баулиды. Иіргенде түскен қалпына қарай асық – алшы, тәйке, бүк, шік деп, ал атуға арнап арнайы қорғасын құйылып жасалғаны – сақа, жақсылары – оңқы аталады. Асық ойынының мынадай түрлері бар: құмар,тәйке,омпы, алшы, хан (хан ату), қақпақыл, т.б. Мысалы, құмар ойынға 2 – 4 адам қатысады. Олардың жақсы жонылып, табаны қайралған төрт асығы болуы керек. Ойыншылар өзара келісіп жеңімпазға жүлде тағайындап алады да кезек-кезек төрт асықты иіреді. Егер иіруші: төрт бүк, не төрт шік, не төрт алшы, не төрт тәйке түсірсе, жүлденің жартысын алады, төрт асық төрт түрлі түссе, онда тігілген жүлдені түгелдей алады. Осылайша ойын жалғаса береді. Асықты мұртынан не жамбасынан тұрғызуды омпы дейді. Омпы ойыны тегіс алаңда, жазық жерде, тіпті үлкен бөлме ішінде де ойнала береді. Ойыншы саны неғұрлым көп болса, ойын соғұрлым қызықты өтеді. Мақсат – көп асық ұтып алу. Ойнаушылар арасы 20 қадам екі көмбе сызады да көмбенің тең ортасына сызық бойына әрқайсысы екі асықтан тігеді. Тігілген асықтардың тап ортасына бір асықты омпысынан тұрғызады. Балалар кезек-кезек сақаларымен он қадам жердегі омпыны атып түсіріп, асық ұтып алуға кіріседі. Егер атушы омпыға бірден тигізсе, онда тігілген бар асықты сол алады, ал омпыға тигізе алмай, тұрған асықтардың біреуіне тигізсе, сол асықты ғана алады. Асық жаңартыла тігіліп, ойын жалғаса береді | https://www.youtube.com/watch?v=V8b6r1aPly0 Берілген сілтеме арқылы жаңа сабақтың тақырыбы бойынша бейнеролик көреді. Топ ішіне бейне роликтен көрген, қабылдаған ақпараттарымен ой бөліседі. Ал одан кейін топтар арасында пікір алмасады. | Дескриптор: -Бейнероликті мұқият көреді. -Топ ішінде бейнеролик желісін талқылайды. -Өз ойын, пікірін топ ішінде бір-бірімен бөліседі. -Топтар арасында топтық шешім бойынша пікір алмасады. Оқушыларды ынталандыру мақсатында «Жетондар» әдісі арқылы топтар арасында оқушылар бір-бірін бағалайды. Бес жұлдыз –Жарайсың! Төртбұрыш-Жақсы! Үшбұрыш – Талпын! |  |
| Ұжымдық практикалық жұмыс | Ұлттық ойын түрлері: бес тас пен асық ойнау ойынын ойнату. | Оқушылар ұжымдық жұмыс түрінде бес тас және асық ату ойынын ойнайды. | Дескриптор: Ұжымда ынтымақсатық-ты сақтайды. -Бес тас ойынын ойонайды -Асық ату ойынын ойнайды. -Ережелерді сақтайды. |   |
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин. | «Бір ауыз сөз» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты: Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі: Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Жеке жұмыс: Оқушылар бір ауыз сөзбен сабақ туралы өз ойларын түсіндіріп береді. Бір ауыз сөздеріне сабақты бағалайтын келесі сөздерді айтуға болады ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым, жасай аламын. т.б. | Мұғалім оқушылардың сабаққа қатысқан белсенілігіне қарай 1-10 баллдық жүйе бойынша әр оқушының өзіне тиісті баллын қойып бағалайды. СОнымен қатар, оқушыларды ынталандыру үшін «Қошеметтеу» әдісі арқылы бағалайды. |  |
Қысқамерзімді жоспар 18
Сабақтың тақырыбы: 18. Жеке,топтық және командалық тактикалық әрекеттер.
| Бөлім: | 6-бөлім. Команда ойындарында бірлескен оқу. |
| Педагогтің аты-жөні: | |
| Күні: | |
| Сыныбы:10 | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Жеке,топтық және командалық тактикалық әрекеттер. |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 10. 2. 2. 2. Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалау |
| Сабақтың мақсаты: | Барлық оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалайды. Көпшілік оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалауды үйренеді. Кейбір оқушылар үшін: Бірлескен жұмысты оңтайландыру мақсатында өзінің және өзгенің командалық көшбасшылық дағдысын бағалай алады |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар |
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту. 7 мин. | (Ұ). Ұйымдастыру кезеңі: 1. Оқушылармен амандасу, түгендеу. 2. Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыруда шаттық шеңбері жүзеге асырылады. 3. Оқушыларды топтарға біріктіру. | Топқа кітап, дәптер және қаламсап оқу құралдарының суреттері бар қима қағаздар беріледі. Әр оқушы қима қағаздарды таңдау арқылы ұқсас құралдармен 3 топқа бірігеді. 1 топ: Кітап 2 топ: Дәптер 3 топ: Қаламсап | Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады. Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл-күйін көтереді және бауырмалдығын оятады. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі көрінеді. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі. | Мектеп алаңы Кітап, дәптер, қалам суреттері бейнеленген қима қағаздар топтамасы (Қазіргі жағдайда) ДК экраны |
| Жаңа сабаққа кіріспе | (Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі. Жаттығу жасайды. Сұрақтар:
Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | https://youtu.be/wZdX7LqpEPQ Берілген сілтеме бойынша гимнастикалық жаттығу жасайды. Саптағы жаттығулар: Оңға,солға,айналып бұрылу. Секіріп бұрылу. Жүру: Аяқтың ұшымен, өкшемен, Аяқтың ішкі, сыртқы жағымен. Отырып, жартылай отырып жүру. Назар аудару жаттығулар: - жүріс - жүгіріс. | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. |
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 31 мин. | Тоғызқұмалақ ойыны арнайы тақтада екі адам арасында ойналады. Ойын тақтасы – 2 қазан, 18 отау, 162 құмалақтан тұрады. Ойын басында әр ойыншыға бір қазан, тоғыз отауға тоғыз-тоғыздан салынған сексен бір құмалақ тиесілі. Алғашқы жүріс жасаған ойыншыны – бастаушы, қарымта жүріс жасаған ойыншыны – қостаушы деп атайды. Кейде бастаушы үшін – ақ жағы, қостаушы үшін қара жағы деген тіркестерді де қолданамыз. | https://youtu.be/Z2S-vZx9mj8 Берілген сілтеме арқылы жаңа сабақтың тақырыбы бойынша бейнеролик көреді. Топ ішіне бейне роликтен көрген, қабылдаған ақпараттарымен ой бөліседі. Ал одан кейін топтар арасында пікір алмасады. | Дескриптор: -Бейнероликті мұқият көреді. -Топ ішінде бейнеролик желісін талқылайды. -Өз ойын, пікірін топ ішінде бір-бірімен бөліседі. -Топтар арасында топтық шешім бойынша пікір алмасады. Оқушыларды ынталандыру мақсатында «От шашу» әдісі арқылы топтар арасында оқушылар бір-бірін бағалайды. |  |
| Жұптық практикалық жұмыс | Ұлттық ойын түрлері: тоғыз құмалақ ойнау ойынын ойнату. | Оқушылар ұжымдық жұмыс түрінде тоғыз құмалақ ойынын ойнайды. | Дескриптор: Ұжымда ынтымақсатық-ты сақтайды. -тоғыз құмалақ ойынын ойнайды -Ережелерді сақтайды. |  |
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин. | «Еркін микрофон» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты: Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі: Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды. | Мұғалім оқушыларды «Жапондық бағалау» әдісі арқылы бағалайды. Яғни «Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар». Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады. |   |
Қысқамерзімді жоспар 19.
Сабақтың тақырыбы: 19. Ойын арқылы мәселелерді шешу дағдылары.
| Бөлім: | 6-бөлім. Команда ойындарында бірлескен оқу |
| Педагогтің аты-жөні: | |
| Күні: | |
| Сыныбы:10 | Қатысушылар саны: Қатыспағандар саны: |
| Сабақтың тақырыбы: | Ойын арқылы мәселелерді шешу дағдылары |
| Оқу бағдарламасына сәйкес оқу мақсаты | 10. 2. 8. 8. Рөлдерді орындауда туындаған әртүрлі қозғалыс контекстің жеке ерекшеліктерін қарау |
| Сабақтың мақсаты: | Барлық оқушылар үшін: . Рөлдерді орындауда туындаған әртүрлі қозғалыс контекстің жеке ерекшеліктерін қарайды. Көпшілік оқушылар үшін: Рөлдерді орындауда туындаған әртүрлі қозғалыс контекстің жеке ерекшеліктерін қарауды үйренеді. Кейбір оқушылар үшін: Рөлдерді орындауда туындаған әртүрлі қозғалыс контекстің жеке ерекшеліктерін қарай алады. |
Сабақтың барысы:
| Сабақ кезеңі/Уақыты | Педагогтің іс-әрекеті | Оқушының іс-әрекеті | Бағалау | Ресурстар |
| Сабақтың басы Қызығушылықты ояту. 7 мин. | (Ұ). Ұйымдастыру кезеңі: 1.Оқушылармен амандасу, түгендеу. 2.Ынтымақтастық атмосферасын қалыптастыруда шаттық шеңбері жүзеге асырылады. 3.Оқушыларды топтарға біріктіру. | Топқа кітап, дәптер және қаламсап оқу құралдарының суреттері бар қима қағаздар беріледі. Әр оқушы қима қағаздарды таңдау арқылы ұқсас құралдармен 3 топқа бірігеді. 1 топ: Кітап 2 топ: Дәптер 3 топ: Қаламсап | Мақсаты: Оқушылар бір-біріне тілек білдіреді, тыңдау дағдыларын дамытуға бағытталады, сондай-ақ барлық оқушылардың қатыстырылуы арқылы сабаққа белсенділігі артады. Тиімділігі: Оқушылар бір-біріне тілек айту арқылы жақындасады, көңіл-күйін көтереді және бауырмалдығын оятады. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Жіктеу» тәсілі көрінеді. Оқушылардың оқуға деген қызығушылығын арттыру мақсатында мүмкіндігінше оларға таңдау еркіндігі беріледі. | Мектеп алаңы Кітап, дәптер, қалам суреттері бейнеленген қима қағаздар топтамасы (Қазіргі жағдайда) ДК экраны |
| Жаңа сабаққа кіріспе | (Ұ) «Миға шабуыл» әдісі арқылы өткен тақырыппен жаңа сабақты байланыстыру мақсатында ой қозғау сұрақтарын ұжымдық талқылау. Оқушыларға жалпылама төмендегі сұрақтар және жаттығу түрлері беріледі. Әр оқушы өз оймен бөліседі. Жаттығу жасайды. Сұрақтар:
Оқушылар сұрақтарға жауап беріп, өзара ұжымдық талқылау және дене жаттығуларын жасағаннан кейін мұғалім оқушыларға сабақтың тақырыбы, мақсатымен таныстырады. | https://youtu.be/wZdX7LqpEPQ Берілген сілтеме бойынша гимнастикалық жаттығу жасайды. Саптағы жаттығулар: Оңға,солға,айналып бұрылу. Секіріп бұрылу. Жүру: Аяқтың ұшымен, өкшемен, Аяқтың ішкі, сыртқы жағымен. Отырып, жартылай отырып жүру. Назар аудару жаттығулар: - жүріс - жүгіріс | Мақсаты: Жылдам әрі функционалды түрде сыни ойлануды дамыту. Тиімділігі: оқушының танымдық дағдысы артады. Сонымен қатар оқушыға сабақтың өмірмен байланысын көрсетеді және сабақтың тақырыбы мен мақсатын анықтауға мүмкіндік береді. Саралау: Бұл жерде саралаудың «Диалог және қолдау көрсету» тәсілі көрінеді. Дұрыс мағынада жауап беруге бағыттау мақсатында кейбір оқушыларға ашық сұрақтар, ал кейбір көмек қажет ететін оқушыларға жетелеуші сұрақтар қойылады. | Қалыптастырушы бағалау: Өз ойын дұрыс мағынада білдіріп, талқылауға белсенділікпен қатысқан оқушыға «Жарайсың!» деген мадақтау сөзімен ынталандыру. |
| Сабақтың ортасы Мағынаны ашу. 31 мин. | Допты үштікке ауысып беру. Қозғалыс кезіндегі лақтырулар бір аяқпен итеріліп секіру кезінде орындалады, орын ауыстыра жүріп баскетболшы тірексіз жағдайда допты ұстап жерге түкеннен кейін бірінші адымды сосын екінші адымды қолдар бұл ретте жоғары қарай созвп және қолдын бір қалыпты қимылмен лақтыру жүзеге асырылады Екі жақты командалық ойын. | |||
| Топтық жұмыс. | «Ойлан, топтас, бөліс» әдісі. Мақсаты: Дене тәрбиесін жүзеге асыру – денсаулықты нығайту, білім беру, дамыту, тәрбиелеу міндеттерін шешуге арналған. Жеке тұлғаның денсаулық деңгейін арттыру, табиғи күш-қуатын нығайту, дене мүшелерін гигиеналық негіздері мен дене- қозғалыс қабілеті мүмкіндіктеріне сай, өз бетінше қимыл-қозғалыс жаттығуларын орындап, өзін- өзі үнемі дамытып, көңілді де сергек жүруге баулиды. | https://youtu.be/SpXf6Svz-c4 Берілген сілтеме арқылы жаңа сабақтың тақырыбы бойынша бейнеролик көреді. Топ ішіне бейне роликтен көрген, қабылдаған ақпараттарымен ой бөліседі. Ал одан кейін топтар арасында пікір алмасады. | Дескриптор: -Бейнероликті мұқият көреді. -Топ ішінде бейнеролик желісін талқылайды. -Өз ойын, пікірін топ ішінде бір-бірімен бөліседі. -Топтар арасында топтық шешім бойынша пікір алмасады. Оқушыларды ынталандыру мақсатында «От шашу» әдісі арқылы топтар арасында оқушылар бір-бірін бағалайды. | |
| Жеке, ұжымдық жұмыс | Сапта тұрған кезде ара-қашықтықты сақтап тұрыңыз. «Түзел!» деген бұйрықта оң жаққа қарай басты бұрып, түзеліңіз. «Тік тұр!» командасын орындау кезінде бастапқы қалыпқа түсіңіз. Саптағы жаттығуды жасаңыз. | Сапатағы жаттығулар: тұрып бұрылу, жүру, жүріп келіп бұрылу және орнында тұрып бұрылу әдістерін көрсету. | Дескриптор: -Саптық жттығуларды біледі -Бөліну әдістері кезінде қателіктер жібермейді -Сапта жүру, бұрлу , тұруды меңгерген -Сапта дұрыс жүруді, ара-қашықтықты қатесіз орындайды -Қауіп-қатерді анықтый алады | |
| Сабақтың соңы Ой толғаныс. Рефлексия 7 мин. | «Еркін микрофон» әдісі. Мұғалім сабақты қорытындылау мақсатында оқушылардың сабаққа деген көзқарасын, рефлексиясын тыңдайды. Мақсаты: Оқушы алған білімін саралай білуге дағдыланады. Тиімділігі: Тақырып бойынша оқушылардың пікірін анықтайды. Жинақталған деректердің құнды болуын қадағалайды. Саралау: Бұл кезеңде саралаудың «Қорытынды» тәсілі көрінеді. | Оқушылар бүгінгі сабақтың мақсаты, тақырыбы бойынша өз ойын айту арқылы сабаққа қорытынды жасайды. | Мұғалім оқушыларды «Жапондық бағалау» әдісі арқылы бағалайды. Яғни «Дұрыс келісемін», «Толықтырамын, басқа көзқарасым бар», «Менің сұрағым бар». Сонымен қатар 1-10 баллдық жүйе бойынша оқушылардың сабаққа қатысу белсенділігі бойынша бағаланады. | |
