Сарғаю синдромы - бауыр және өт жолдарының көптеген ауруларында байқалады. Тері сарғаюымен бірге зәр түсі өзгеруі ықтимал. Зәрдің түсі қоңыр-сары немесе қоңыр (сыра түсті) болады, ал нәжістің түсі ақшыл, кейде тіпті түссіз болуы мүмкін.

Сарғаю симптомының екі түрі бар:

1) негізгі сарғаю- патологиялық жағдайларда кездеседі,

2) алиментарлы сарғаю – қалыпты жағдайда каротині көп тағамдарды қабылдағанда болатын сарғаю (сәбіз, мандарин, апельсин).

Негізгі патологиялық сарғаюда науқастың біріншіден таңдайы, көзі, алақаны сарғаяды, содан кейін барып терісі, ал алиментарлық сарғаюында – тек терісі ғана сарғаяды.

Сарғаюбилирубин алмасуы бұзылғанда негізгі үш себептің нәтижесінде дамиды:

Билирубиннің көп түзілуінен (гемолиздік сарғаю, эритроциттердің көп мөлшерде бұзылып ыдырауынан);

Бауыр клеткалары бос билирубинді ұстап және оның глюкурон қышқылымен байланысуы бұзылуынан (паренхиматозды сарғаю);

Билирубиннің өтпен бірге ішекке түсуі және байланысқан билирубиннің қайта қанға сіңуі бұзылуынан (механикалық сарғаю).

Сарғыштық:

- бауырлык немесе паренхиматозды

-Механикалык немесе бауырастылык саргаю

-гемолиздік немесе бауыр үстілік сарғаю

Бауырдың қалыпты қызметтері:

а) пигменттік алмасу;

б) көмірсу, белок, май алмасуы, микроэлементтер алмасуы;

в) залалсыздандыру қызметі;

г) бөліп-шығару қызметі.

Билирубиннің қалыпты мөлшері жалпы билирубин - 8,5-20,5 мкмоль/л; байланысқан (тікелей) билирубин - 1,7-5,1 мкмоль/л; бос (байланыспаған, тікелей емес) билирубин - 16,5 мкмоль/л.

Байланысқан билирубин жалпы билирубиннің 25% құрауы керек.

Паренхиматозды (бауырлық) сарғаю- гепатоциттердің зақымдануынан дамиды, олар билирубинді ұстап, глюкурон қышқылымен байланыстырып, өтпен бірге шығара алмайды. Қан сарысуында бос және байланысқан билирубин көбейеді. Зәрде билирубин және өт қышқылдары пайда болады. Нәжіспен бөлінетін стеркобилиноген азаяды.

Механикалық сарғаю (обтурациялық, бауырастылық ) жалпы өт жолы жартылай немесе толық бітелуінен дамиды. Себептері: сыртынан ісіктің басып тастауы (ұйқы безі басының ісігі, Фатеров еміздігінің рагі), немесе ішінен таспен бітелуі. Соның салдарынан өт іркіліп, өт жолдарында қысым жоғарылайды. Нәтижесінде өт капиллярлары керіледі және бауыр клеткаларына өт сіңеді де, гепатоциттер некрозға ұшырап өледі, ал өт әрі қарай лимфа кеңістіктеріне және қанға сіңеді.

---

Гемолиздік (бауыр үстілік) сарғаю- эритроциттердің мөлшерден артық ыдырауынан түзілген бос билирубиннің бәрі бірдей бауырда глюкурон қышқылымен байланысып үлгермеуінен дамиды. Бос билирубиннің артық мөлшері қанда жиналып сарғаюды тудырады.

Тері түсі лимон-сары түсті болады, терінің қышуы болмайды. Қанда бос билирубин мөлшері біршама артады. Зәрде билирубин болмайды, бірақ түсі қанық сары болады, өйткені уробилиноген мөлшері артады (5-10 есе) және де нәжісте стеркобилиноген артады, себебі гемолиздік сарғаю дамыған адамда жиі бауыр қызметі бұзылады. Нәжіс түсі де қанық қоңыр болады, стеркобилиногеннің көп бөлінуінен.

Сарғаюдың симптомдары: Склера және тері сарғаяды. Зәрдің түсі қоңыр-қара түске өзгереді. Нәжістің түсі ақшыл, бозғылт түстес болады. Ұстама және қалтырау болуы мүмкін. Оң жақ қабырға астындағы ауырсыну. Дене массасының және тәбеттің төмендеуі.

• 
  Сарғаюдың ұзақтығын
  
• 
  Ауырсыну сезімін
  
• 
  Тері бөртпелерінің бар –жоқтығын
  
• 
  Дәрілік препараттарды өз бетінше қабылдауы
  
• 
  Ішімдікті қабылдауы
  
• 
  Дене массасының және тәбеттің төмендеуі
  
• 
  Нәжістің және зәрдің түсі
  
• 
  Сарғаю синдромы бар адамдармен қарым-қатынасы
  
• 
  Қан құйылғандығы және инфекция қабылдауы
  
• 
  Мамандығы
  

Сарғаю синдромы бар науқастан анықтау қажет:

Сарғаюдың себептері.

• Надпеченочная

Гемоглобинопатия

Ферментопатия, Мембрана патологиясы

Эритропоэз тиімсіз, Дәрілік препараттар (қышқылдар, улар, жылан шағуы,

улы химикаттар, алкоголь), Жұқпалы аурулар (сепсис, вирустық инфекциялар, микоплазмоз)

Қан мен Rh факторының сәйкес келмеуі

Қанның нысанды элементтерінің жарақаты (бұзылуы)

Аутоиммунды аурулар (SLE, AIG, созылмалы

лимфолейкоз)

Алынған гемолитикалық анемиялар

* Бауыр

Постгепатиттік гипербилирубинемия

Жильбер Синдромы, Дабин-Джонсон, Ротор, Жедел және созылмалы гепатиттер (вирустық, алкогольді, уытты, дәрілік)

Бауыр циррозы

Склерозды холангит

Сарғаюдың себептері.

* Подпеченочная

Өт-зәр тас аурулары

Өт жолының структурасы

Өсіп келе жатқан холангит

Қатерлі ісіктер

Сарғаюдың себептері.

Негізгі белгілері надпеченочной

сарғаю (жасушаішілік гемолиз).

 Терінің сарғаюы және склерасы

Айқын спленомегалия

 Нормохромды анемия және ретиколоцитоз

---

Эритроциттердің осмотикалық тұрақтылығының төмендеуі

Сүйек кемігінің эритроидті өскінінің гиперплазиясы

Биохимиялық қан талдауы (функционалдық сынамалар

бауыр қалыпты, гипербилирубинемия жанама

фракциялар)

Қан сарысуындағы Темірдің жоғарылауы

Зәрдегі уробилин

Нәжістегі стеркобилин

Гемоглобинемия-еркін гемоглобиннің болуы

эритроциттердің белсенді бұзылуына байланысты қан

Тамырішілік

гемолиз.

Гемосидерин және өзгермеген бос

зәрдегі гемоглобин

Гемоглобинемия

Ішкі ағзалардың гемосидерозы

Нормохромды анемия және ретикулоцитоз

Қандағы гаптоглобиннің төмендеуі

Мас болу белгілері (қалтырау, қызба)

Көкбауырдың кеңеюі тән емес.

Қосымша диагностикалық

гемолитикалық анемияның критерийлері.

Құмбс Сынамасы

Иммунограмма курсы (ОСК анықтау)

Гемоглобиннің электрофорезі

Эритроциттердің орақ тәрізді сынамасы

Миелограмма

Сахароза сынамасы

УДЗ ОБП

Радиоизотопты зерттеу

(эритроциттердің өмір сүру ұзақтығы

укорочена)

Негізгі ерекшеліктері

сарғаю.

1. 40 жастан асқан

2. Жасыл реңкті Жетуха

3. Сарғаюдың дамуы көбінесе ауырсынудан бұрын болады

синдром

4. Диспепсиялық бұзылулардың болуы

5. Тәбеттің болмауы

6. Дене салмағының төмендеуі

7. Дене температурасының жоғарылауы

8. Терінің қышуы айқын көрінеді

9. Қара зәр, түссізденген нәжіс

10. Бауырдың ұлғаюы

11. Курвуазье симптомы мүмкін

Зертханалық және аспаптық

ішкі сарғаю диагнозы.

* Гипербилирубинемия

тікелей билирубин шоты

* Цитолиз және холестаз синдромы

* Билирубинурия

* Нәжістегі Стеркобилин және зәрдегі уробилин

жоқ

* УДЗ, құрсақ қуысының КТ, МРТ, ЭРХПГ

Функционалдық гиперилирубинемиялар.

Дифференциальная диагностика желтух

Паренхиматозная

Контакт с токсическими веществами, больными желтухой, инфекционными заболеваниями (мононуклеоз), злоупотребление алкоголем. Окраска кожи Оранжевая. 2- Механическая Приступы болей в правом подреберье, нередко сопровождающиеся желтухой, операции на желчных путях, резкое падение веса. желтая Зеленый оттенок. 3- Гемолитическая Появление желтухи в детском возрасте, подобные заболевания у родственников, усиление желтухи после пребывания на холоде. желтосерый Бледно-желтая с лимонным.

---

Лептоспироз (грек.leptos — жіңішке және грек.speіra — ирекше, бұрама; грек.osіs — ауру) — адамдарда, сүтқоректілерде және құстарда кездесетін тез жұғатын зоонозды жұқпалы ауру.

Қоздырғышы — спираль пішінді лептоспира бактериялары. Негізінен, онымен бауыр, бүйрек және майда қан тамырлары зақымданады.

Лептоспирозды 1888 ж. Ресей ғалымы Н.П. Васильев анықтаған. Қоздырғышын жапон зерттеушілері 1914 — 15 ж. А.Инадо және А.Ол қоздырғышты денесі сарғайып ауырған адамдардан тапқан. Қазіргі кезде бұл дертті ауру қоздырғышының түрлеріне, клиникалық белгілеріне, ауру ағымына байланысты үш түрге бөледі:

интерогеморрагиялық лептоспироз (дене сарғаяды) немесе Васильев-Вейль ауруы деп аталады;

каникол лептоспироз (немесе Помон) (денеде қан құйылу байқалады);

“су қызбасы” деп аталатын жеңіл өтетін (дене сарғаймайды) түрі.

Қазақстанда лептоспироз “су безгегі” деп атайды, республиканың солтүстік және шығыс аймақтарында жиі байқалады. Лептоспироз тағамдық өнеркәсіп мекемелері қызметкерлерінің, шахтерлердің, қалалық қоқыс тазалаушылардың, ветеринарлар және ит питомнигі жұмысшыларының арасында жиірек кездеседі. Ауру таратушы, яғни инфекция көзі — дала және су тышқандары, егеуқұйрықтар; үй жануарларынан — ірі қара мал, шошқа (әсіресе иттер).

Эпидемиология − ауру көзі

Ауру  көзі — дала және су тышқандары, егеуқұйрықтар; үй жануарларынан — ірі қара мал, шошқа (әсіресе иттер). Олар лептоспирді көбінесе зәрімен бөледі де нәтижесінде сыртқы орта, су ластанады. Сондай суды пайдаланғанда, ашық су көздерінде шомылғанда, судың жағасында жалаң аяқ шөппен жүргенде ауру жұғады. Кейде ауру сиырдың сүтін, етін пайдаланғанда да жұғады.

Лептоспироз тағамдық өнеркәсіп мекемелері қызметкерлерінің, шахтерлердің, қалалық қоқыс тазалаушылардың, ветеринарлар және ит питомнигі жұмысшыларының арасында жиірек кездеседі.  

Патогенезі – аурудың дамуы

Лептоспирлер организмге тері, көздің, ауыз қуысының кілегейлі қабаты арқылы енеді де қанға тарайды, бауыр, бүйректе т.б. тоқтайды, сөйтіп майда қан тамырларының эндотелиялары зақымданады, қабынады.

Клиникалық белгілері

Жасырын кезеңі 4-12 күнге, ал кейде 20 күнге дейін созылады. Аурудың сарғаятын, сарғаймайтын түрлері кездеседі. Ауру көп жағдайда жедел басталады. Науқас қалтырап, дірілдеп дене қызуы жоғары көтеріледі 39-40 °C, қызба толқын тәрізді болып келеді. Аурулардың басы қатты ауырады, тұла бойын әлсіздік, ұйқысыздық басады, бұлшық еттері (балтырдың, жотаның,желкенің, мойының) аурады, жүрегі айнып құсады. Науқастың беті қызарып, ісініп, көзі қызарып, тіпті мойны, кеудесіне дейін қызарады. Сипағанда тері еттері ауырады. Аурудың 3-6 күндері аяқ қолында денесінде әртүрлі бөртпелер пайда болады. Тамағы қызарып, жұтқанда ауруы мүмкін. Бауыры, көк бауыры ісінеді, үлкейеді. Аурудың барлық түрінде бүйрегі қабынады, Пастернацкий белгісі білінеді.

---

Зәрде белок, эритроциттер, лейкоциттер, цилиндрлер болады.

Бауырдың, бүйректің қабынуы өрбиді және геморрагиялық белгілердің де пайда болуы мүмкін. Қан шығу, әртүрлі ағзалардан қан кетуі де ғажап емес. Қан қысымы төмендейді, жүректің соғуы нашарлайды. Жүйке жүйесінің зақымдануына байланысты ұйқысыздық, есінің өзгеруі байқалады, сандырақтау, ал кейде менингиалдық белгілердің орын алуы да мүмкін.

Асқынуы

Ирит, иридоциклит, нефрозонефрит, бет нервтерінің зақымдануы, полиневрит.

Диагноз қою

Эпидемиологиялық анамнезді жинау.

Клиникалық белгілеріне қарау.

Зертханалық зерттеулер жүргізу (қанды, зәрді,жұлын сұйықтығын ) алу керек.

Зертханалық зерттеулердің түрлері:

Микроскопиялық

Биологиялық

Сериологиялық (РПГА).

Емдеу

Науқасты ауруханаға жатқызу.

7- 10 күн төсек тәртібін сақтау.

Қоздырғышқа қарсы ем: пенициллин 500.000 тәулігіне 6 рет немесе гентамицин 0.3 тәулігіне 4 рет. Олар дене қызуы түскеннен кейін 2-3 күн өткенге дейін беріледі.

Ауыр түрде лептоспирозға қарсы гамма − глобулин беріледі.

Улану белгісіне қарсы сұйықтықтар беріледі.

Зәр жүргізетін дәрілер (маннитол) тағайындалады.

Ацидозды азайту үшін асқазан ішекті жуады.

Анурия болғанда фурасемид беріледі.

Бүйректің жетіспеушілігінде гемодиализ қажет болады.

Симптомдық ем қолданып, дәрумендер беріледі.

---

Смотрите также файлы

• Лямблиоз синонимі жиардиаз. Лямблиоз Lamblіa іntestіnalіs оздыратын, фекальды оральды механизм арылы берілетін, латенттік жне жедел трлерінде тетін, кбінесе ащы ішекті заымдануымен сипатталатын антропонозды ауру..docx

• Критерии оценивания портфолио педагога организации образования на присвоение (подтверждение) квалификационной категории.docx

• Малімні атыжні Мырзаалиева. Айгерім Слімжанызы.docx

• Отстік азастан облысы білім басармасы Отстік азастан облысы дістемелік орталы Физика пнінен 7 сыныпа арналан жиынты баалау тапсырмалары.docx

• Решение задач по темам Закон Ома для участка цепи, Последовательное и параллельное соединения проводников.ppt