Файл: Металдара жалпы сипаттама Сынып 10 Пні химия Сабаты масаты.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 25.04.2024
Просмотров: 15
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Металдарға жалпы сипаттама
Сынып: 10 Пәні: химия
Сабақтың мақсаты:
Білімділік:
Оқушылардың металдардың периодтық жүйедегі орнына кіші және үлкен период металдарының атом құрылысына тән ерекшеліктеріне көңілін бөле отырып, жаңа тақырыпты игерту, халық арасында ежелден пайдаланып келе жатқан металдар туралы, олардың қасиеттері, адамға қажеттілігі туралы, қолдану аясының кеңдігі туралы білімдерін толықтыру.Бейметалдармен салыстыра отырып басқа пәндермен байланыстыру ,оқушыларды еліміздің қазба байлықтарымен Қазақстан металлургиясы және оның дамуына ғалым Қаныш Сатпаевтың қосқан үлесімен таныстыру.
Дамытушылық:
Өзіндік жұмыс істеуге баулу, оқушылардың ойлау және шығармашылық қабілеттерін дамыту, алған теориялық білімдерін іс- жүзінде қолдана білуге және пәндермен байланыстыра білуге үйрету; жалпы металдарға сипаттама бере отырып, Қазақстанның металлургиясы туралы мәлімет беру; жаңа технология әдістері арқылы оқушылардың сабаққа белсенділігін арттыру.
Тәрбиелілік:
Оқушыларды периодтық кестедегі металдардың орнын, атом құрылысының ерекшеліктерін білуге және оқушылардың сабаққа деген белсенділігін арттыру мақсатында қосымша материалды пайдалануға дағдыландыру, металлургия саласы бойынша кәсіптік бағдар беру, ойлау қабілетін дамыту, өз білімін өзі тексеріп бағалай білуге үйрету және іздемпаздылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың типі: Жаңа тақырыпты игерту.
Сабақта қолданылатын әдіс-тәсілдер: Деңгейлеп оқыту технологиясы, Проблемалық оқыту технологиясы, С.К.Т технологиясы элементтері , «Үш деңгейлі үй тапсырмасы» әдісі, «Қатені тап!» тәсілі, « Топтамалы тапсырма тәсілі».
Пәнаралық байланыс: биология,география,физика, тарих, қазақ тілі,әдебиет, технология, латын тілі, салауаттану негіздері.
Таралу аймағы –медицина, түрмыс-шаруашылық.
Сабақ көрнекілігі: Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесі, Бекетовтың кернеу қатары, (кесте) металл түрлері, металл құймалары, салыстырмалы кесте, тірек –сызбалар, плакат, кеспе қағаздар,тест, металдарға байланысты нақыл, мақал-мәтел жазылған буклеттер, слайд - презентация.
Сабақтың девизі: «Туған жердің қара тасын мақтан ете білмеген азамат, бөгде жердің алтын тасын да мақтап жарытпақ емес». Қ.Сәтпаев.
Сабақтың барысы:
І.Ұйымдастыру кезеңі : А) Оқушылармен сәлемдесу, түгелдеу,оқу құралдарына назар аудару
Ә) Оқушылардың зейінін сабаққа аудару.
Б) Сабақтың жоспарымен таныстыру.
ІІ. Миға шабуыл. Химиялық диктант
№ 1 тапсырма (дәптермен жұмыс)
-
Металдар қай топта орналасқан -
S және d-элементтер периодтық жүйеде қай топтарда орналасқан -
Сілтілік және сілтілік жер металдары қай топта орналасқан -
Металдардың сыртқы энергетикалық деңгейінде нешеге дейін электрон болады -
Металл атомдарының радиустары қандай -
Периодта солдан оңға қарайғы металдың қасиеті -
Металл атомдары сыртқы электронды қалай береді және қандай иондарға айналады -
Электртерістік дегеніміз -
Металдардың жалпы саны -
Бейметалдардың жалпы саны
ІІІ. Жаңа сабақ барысы:
Металдарға жалпы сипаттама беру негізін бейметалдармен салыстыра отырып тақырыпты ашамын.
№ 2 тапсырма (ауызша)
Металдар
1. металдардың түсі
2. жылуды және электр тогын өткізуі
3. жылтырлығы
4. созылғыштығы
5. қаттылығы
6. тығыздығы
7. балқу температуралары
Бейметаллдар
1. бейметалдар түсі
2. жылуды және электр тогын өткізуі
3. жылтырлығы
4. созылғыштығы
5. қаттылығы
6. тығыздығы
7. балқу температуралары
-
Металдардың жалпы атом құрылысына байланысты «Қатені тап!» тәсілі ойын түрінде қолданып өтіледі.
№3 тапсырма (дәптермен жұмыс)
Оқушыларға металл элементі беріледі. Әрбір металдарға тән ядро зарядын электрон санын, пратон санын, нейтрон санын, энергетикалық деңгей қабаты және онда орналасқан электрон санын анықтайды. Анықтамас бұрын мұғалім үлгі ретінде Алюминий атомының құрылысын қате айтады,оқушы сол қатені тауып дұрыстайды. (Төмендегідей билет әрбір жеке оқушыға таратылады. ) Барлық оқушылар дерлік тапсырмамен қамтамасыз етіледі.
Ескерту: (Металл аталуы бойынша беріледі,оқушы таңбасын өзі жазып,тапсырманы орындайды.)
1 билет- магний (Mg,)Ba, Li, D, Xe
2 билет- Na, P,O2, Mn, Ru
3 билет- Fr, Ra,Ac,Th,U 4 билет -Pu,Sc,Ti,V,Cr
Металдарды жоғарыдағы мазмұн бойынша кесте барысында тиянақтау.
Металдық жылтырының болуы.
Электр тогын және жылуды жақсы өткізеді.
Созылғыш, тапталғыш.
Қатты күйде кездеседі.
Сұйығы сынап.
Тығыздығы, балқу температурасы әртүрлі
Жай заттармен әрекеттеседі.
Мысалы:
2Na+Cl2 2NaCl
Сумен әрекеттеседі.
Mg + H2O
MgO + H2
Қышқыл ерітінділерімен.
2Al + 6HCl
2AlCl3 + 3H2
Тұз ерітінділерімен
Ni + CuSO4
NiSO4 + Cu
әрекеттеседі
Металлотермия
әдісі
Fe2O3+ 3COt
2Fe + 3CO2
Алюминотермия әдісі
Cr2O3+ 2Alt
2Cr +Al2O3
Сутектермия әдісі
WO3+ 3H2t
W + 3H2O
Электролиз әдісі
2NaCl 2Nao+Cl2o
-
Металдардың пәнмен байланысын оқушылармен бірлесе отырып проблемалық сұрақтар туындата отырып талқылау.
А)Металдарды география саласында қарастыру
Қазақстандагы металл кендері және металл өндірісі аймақтарда төмендегідей болып шоғырланған.
1.Pb,Zn Текелі, Малеевск, Ащысай;
2.Mg,Ti,Zn,In,Be,Ta,Nb Өскеменде өндіріледі (Қорғасын-мырыш, Титан-магний комбинаттары, Қазмырыш АҚ);
3. Mn Қаражал, Жезді;
4.Cr Хромтау (Кемпірсайда), Ақтөбе облысы;
5.Cu Қарағанды, Орал, Рудный, Соколов-Сарыбай, Лисаковск;
6.Fe Қарағанды, Орал, Рудный, Соколов-Сарыбай, Лисаковск;
7. W,Mo - Ағадыр, Катонқарағайда (Шығыс Қазақстан облысы);
8.Sn Sn - Көкшетау (Сырымбет), Қорғалжын;
9.Au - Бақыршық, Майқайың, Жітіқара.
Ә)Металдарды биология саласында қарастыру
1.Темір Fe
2.Магний Mg
3. Йод I
4. БромBr
5. натрий,калий Na,K
6. Мырыш Zn
7. Алтын , күміс Au,Ag
8. Мыс Cu
9. Кальций Ca
10. Фтор F
11. Марганец Mn
Б )Металдарды физика саласында қарастыру
-
Алхимиктер жерде жеті металл жеті ғаламшарға сәйкес келеді деп есептейді. -
Ай-күміс -
Күн-алтын -
Юпитер-қалайы -
Марс-темір -
Сатурн-қорғасын -
Шолпан-мыс -
1. металдардың түсі
2. жылуды және электр тогын жақсы өткізуі
3. жылтырлығы
4. созылғыштығы
5. қаттылығы
6. тығыздығы
7. балқу температуралары
В )Металдарды тарих саласында қарастыру
-
Тас ғасыры -
Мыс ғасыры (IV – III мың жыл б.э дейін )
-
Қола ғасыры (конец IV – начало I тысячелетия до н.э.) -
Темір ғасыры (I тысячелетие до н.э.)
Металдардың табылу кезеңдері.
Ғ)Металдарды қазақ әдебиеті саласында қарастыру
Мақал-мәтел
1.Таңсық нәрсе –күміс те алтын да,
Ең қымбат –ау ұстамдылық қалпында.
2.Болат қайнауда шынығады,
Батыр майданда шынығады
3. Мыс бақырды сындырады талқан қылып
Көмірге салды мысты дүкен қылып.
Мыс былқылдап еріген кезенде шал
Сілтілік жер металдар металл
| Сілтілік жер металдары | |
| ↓ Кезең | |
| 2 |  Берилл (Болуы) 4 |
| 3 |  Магний (Mg) 12 |
| 4 |  Кальций (Са) 20 |
| 5 |  Стронций (Sr) 38 |
| 6 |  Барий (Ба) 56 |
| 7 |  Радий (Ра) 88 |
| | |
The сілтілі жер металдары алты химиялық элементтер жылы топ 2 периодтық кесте. Олар берилий (Болуы), магний (Mg), кальций (Ca), стронций (Sr), барий (Ba), және радий (Ра).[1] Элементтердің қасиеттері өте ұқсас: олардың барлығы жылтыр, күміс-ақ, біршама
реактивті металдар кезінде стандартты температура мен қысым.[2]
Құрылымдық жағынан олар (бірге гелий) жалпыға ортақ сыртқы s-орбиталық толы;[2][3][4] яғни, бұл орбитальда сілтілі жер металдары түзілу үшін жоғалтатын екі электронның толық комплементі бар катиондар бірге зарядтау +2, және тотығу дәрежесі +2.[5]
Табылған сілтілік-жер металдарының барлығы табиғатта кездеседі, дегенмен радий тек арқылы жүреді ыдырау тізбегі алғашқы элемент ретінде емес, уран мен торийден тұрады.[6] Синтездеуге тырысқан эксперименттер болды, бәрі сәтсіз болды элемент 120, топтың келесі әлеуетті мүшесі.
Сипаттамалары
Химиялық
Басқа топтардағы сияқты, бұл отбасы мүшелері де өздерінің үлгілерін көрсетеді электрондық конфигурация, әсіресе сыртқы қабықшалар, нәтижесінде химиялық мінез-құлық үрдістері пайда болады:
| З | Элемент | Электрондардың / қабықтың саны | Электрондық конфигурация[n 1] |
| 4 | берилий | 2, 2 | [Ол] 2с2 |
| 12 | магний | 2, 8, 2 | [Не] 3с2 |
| 20 | кальций | 2, 8, 8, 2 | [Ар] 4s2 |
| 38 | стронций | 2, 8, 18, 8, 2 | [Кр] 5с2 |
| 56 | барий | 2, 8, 18, 18, 8, 2 | [Xe] 6с2 |
| 88 | радий | 2, 8, 18, 32, 18, 8, 2 | [Rn] 7с2 |
Химияның көп бөлігі тек топтың алғашқы бес мүшесінде байқалды. Радий химиясы оның арқасында жақсы жолға қойылмаған радиоактивтілік;[2] осылайша оның қасиеттерінің презентациясы шектеулі.
Сілтілік жер металдары күміс түсті және жұмсақ, ал салыстырмалы түрде аз тығыздық, балқу температурасы, және қайнау температурасы. Химиялық тұрғыдан алғанда, жердегі сілтілі металдардың барлығы реакцияға түседі галогендер сілтілік жер металын түзеді галогенидтер
