Файл: казахский национальный медицинский университет имени с. Д. Асфендиярова.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 28.04.2024
Просмотров: 9
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
 | «С.Ж. АСФЕНДИЯРОВ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ» КЕАҚ НАО «КАЗАХСКИЙ НАЦИОНАЛЬНЫЙ МЕДИЦИНСКИЙ УНИВЕРСИТЕТ ИМЕНИ С.Д. АСФЕНДИЯРОВА» | ||
| Биохимия кафедрасы | Практическое занятие | Редакция: 1 | |
| Страница 1 из 2 | |||
Сөж Эссе
Тақырыбы: Ақуыз синтезі туралы түсінік. Ген экспрессиясын реттеу.
Орындаған: Азатбек Томирис
Группа: ТФП-005
Қабылдаған: Аубакирова Қарлығаш Пазилхаковна
Геннің экспрессиясы - бұл геннің тұқым қуалайтын ақпараты ( ДНҚ нуклеотидтер тізбегі) функционалды өнімге - РНҚ немесе ақуызғаайналатын процесс. Ген экспрессиясының кейбір кезеңдерін реттеуге болады: бұл транскрипция, трансляция, РНҚ сплайсингі жəне белоктардың трансляциядан кейінгі модификациясы кезеңі. Қысқа қос
тізбекті РНҚ арқылы геннің экспрессиясын белсендіру процесі РНҚ белсендіруі деп аталады. Гендердің экспрессиясын реттеу жасушаларға өздерінің құрылымы мен қызметін басқаруға мүмкіндік береді жəне жасуша дифференциациясының, морфогенезінің жəне бейімделуінің негізі болып табылады. Ген экспрессиясы эволюциялық өзгерістердің субстраты болып табылады, өйткені бір геннің
экспрессия уақытын, орналасуын жəне мөлшерінбақылау бүкіл ағзадағы басқа гендердің қызметіне əсер етуі мүмкін. Прокариоттар мен эукариоттарда гендер ДНҚ
нуклеотидтерінің тізбегі болып табылады. Транскрипция ДНҚ шаблонында жүреді – комплементарлы РНҚ синтезі. Əрі қарай трансляция мРНҚ матрицасында жүреді - ақуыздар синтезделеді. Хабаршы емес РНҚ-ны (мысалы, rRNA, tRNA, шағын РНҚ ) кодтайтын гендер бар, олар экспрессияланады ( транскрипцияланады ), бірақ белоктарға аударылмайды.Транскрипциядан кейінгі реттеуі. МикроРНҚ қысқа (18-25 нуклеотид ) бір тізбекті РНҚ тізбегі болып табылады, олар ген экспрессиясының басылуын тудырады.
МикроРНҚ олардың мақсатты - хабаршы РНҚ - комплементарлылық принципі бойынша байланысады. Бұл протеин синтезінің басылуын немесе хабаршы РНҚ деградациясын тудырады.МикроРНҚ -лар мақсатқа қосымша азотты негіздердің көп немесе аз үлесіне байланысты үлкен немесе азырақ ерекшелікке ие болуы мүмкін. Төмен ерекшелік мүмкіндік береді бір микроРНК репрессировать экспрессия жүздеген түрлі гендердің .
Нəруыз биосинтезі. Бұл - өте маңызды үдеріс. Мұнда ДНҚ, РНҚ, АТФ жəне нəруыздардың қызметі бірігеді. ДНҚ-да жазылған тұқым қуалау акпараты РНҚ-ның ақпараттык (аРНҚ) молекулаларымен цитоплазмаға беріліп, арнайы органоидтар — рибосомалардың жəрдемімен нəруыз синтезделеді. Бүған тРНҚ қажетті аминқышқылдарды жеткізіп, аРНҚ- да жазылған тапсырыс жүйесінде сапқа тұрғызады. рРНҚ-дан тұратын рибосома пептидтік байланыс түзе отырып, осы аминқышқылдарды жалғастырып қосады. Қажетті тəртіпте жəне мөлшерде қосылған осы аминқышқылдар |нəруыз деп есептеледі. Осы үдерістердің барлығына АТФ энергиясы жұмсалады. Реакциялардың барлығына қажетті нəруыз - ферменттер қатысады, онсыз биосинтездің жүруі мүмкін емес. Нəруыз биосинтезінің үдерісі тұқым қуалау ақпаратын жүзеге асыру үдерісі деп те аталады. Оны мына сызбанұскамен белгілеуге болады: ДНҚ РНҚ нəруыз. Көбінесе былай деп те айтады:
«РНҚ ДНҚ-ға жазылған ақпаратты нəруызда нақтылы көрсетіп, іске асырады».