Қосымша әдебиеттер

1. 
   Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.
   
2. 
   Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.
   
3. 
   Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.
   
4. 
   Дербісәлин Ә. Әдебиеттуралы толғаныстар. – Алматы: “Ғылым”, 1990, 93-122-беттер.
   
5. 
   Сыздықова Р. Қазақ әдебиетiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi», 1993, 144-167-беттер.
   
6. 
   Сыдықов Қ. Көркемдiк өрнектер. – Алматы: “Рауан», 1992.
   
7. 
   Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. – Алматы: “Жалын», 1994, 354-361, 372-398-беттер.
   
8. 
   Мағауин М. Қазақ тарихының әлiппесi. – Алматы: “Қазақстан», 1995, 185-197-беттер.
   
9. 
   Ысмайлов Е. Жамбыл және халық ақындары. – Алматы: “Санат”, 1996, 3-38-беттер.
   

47-тақырып. ШАЛ ШЫҒАРМАЛАРЫНДА АДАМНЫҢ ЖАС КЕЗЕҢДЕРІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІНІҢ БЕЙНЕЛЕНУІ

---

Қамтылуға тиістi мәселелер

Шал шығармаларында адам өмiрiнiң жас кезеңдерi ерекшелiктерiн бейнелеу тақырыбының үлкен орын алатындығы. Бұл тақырыптың қазақ әдебиетiнде жырлануының дәстүрлiк ерекшелiгi. Ежелгi дәуiр әдебиетiнен бастау алатындығы.

Ақынның осы тақырыптағы шығармалары. Олардың көлемi.

Адамның жас кезеңдерiн сипаттаудағы өзiндiк ерекшелiгi. Бұл тақырыптағы өлеңдерiндегi көркемдiк тәсiлдер, сөз қолданыстары, бейнелiлiгi. Халықтық дүниетаныммен, ұлттық ерекшелiкпен байланысы.

Өз өмiрiне қатысты жайттарды сипаттайтын өлеңдерiнiң жалпылық, халықтық сипаты.
Мәтiн

1. 
   Айтыс. I том. – Алматы: ”Жазушы”, 1988, 248, 254-255-беттер.
   
2. 
   Шал ақын Құлекеұлы. Шығармалары. Зерттеулер. – Алматы: «Дайк-Пресс», 1999.
   
3. 
   Шал ақын. Өлеңдер. Зерттеу деректер. – Алматы: «Арыс» баспасы. 2003.
   
4. 
   Арқаның би-шешендері мен ақын-жыраулары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.
   
5. 
   Арқаның айтыс ақындары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.
   
6. 
   Он ғасыр жырлайды. – Алматы: «Дәуір», 2006.
   
7. 
   Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматия. Құрастырушы М.Мағауин. – Алматы: “Ана тілі», 1993.
   
8. 
   Мағауин М. Алдаспан. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
9. 
   Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық. Құрастырған Е.Дүйсенбайұлы. – Алматы: «Жазушы», 2004.
   

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
2. 
   Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.
   
3. 
   Нағымов Ш.Н. Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: 2012.
   
4. 
   Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.
   
5. 
   Сүйіншәлиев X. Қазақ әдебиетінің тарихы. – Алматы: «Санат», 1994., 2005.
   
6. 
   Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.
   

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.
   
2. 
   Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.
   
3. 
   Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.
   
4. 
   Дербісәлин Ә. Әдебиеттуралы толғаныстар. – Алматы: “Ғылым”, 1990, 93-122-беттер.
   
5. 
   Сыздықова Р. Қазақ әдебиетiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi», 1993, 144-167-беттер.
   
6. 
   Сыдықов Қ. Көркемдiк өрнектер. – Алматы: “Рауан», 1992.
   
7. 
   Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. – Алматы: “Жалын», 1994, 354-361, 372-398-беттер.
   
8. 
   Мағауин М. Қазақ тарихының әлiппесi. – Алматы: “Қазақстан», 1995, 185-197-беттер.
   
9. 
   Ысмайлов Е. Жамбыл және халық ақындары. – Алматы: “Санат”, 1996, 3-38-беттер.
   

---

48-тақырып. XVIII ҒАСЫРДА АҚЫНДЫҚ ӨНЕРДІҢ ҚАЛЫПТАСУЫ, ДАМУ ЕРЕКШЕЛІГІ
Қамтылуға тиістi мәслелер
Студент бақылау жұмысын жазу барысында сөз шеберi ретiнде ақындар шығармашылығының ерекшiлiгi туралы Е.Ысмайлов, Қ.Жұмалиев, М.Әуезов, З.Ахметов, Х.Сүйiншәлиев, М.Мағауин сияқты белгiлi ғалымдардың ой, пiкiрлерiмен танысып алуы керек. Қазақ хандығы дәуiрiнiң ХVIII ғасырында өмiр сүрген Көтеш, Тәтiқара, Шал сияқты ақындардың ақындық өнердi дамытудағы өзiндiк өнерi бар сөз шеберлерi екендiгi.

ХVIII ғасырдағы ақындар поэзиясының өздерiнiң алдындағы жыраулар поэзиясымен үндестiгiнiң қоғамдық, әлеуметiк мәселелердi көтеруiнен, ой сарындарындағы бiрлiк ерекшелiктерiмен де көрiнетiндiгi.

Ақындар шығармашылығына тән белгiлердiң (импровизация, айтысқа түсу) көрiнуi. Тақырып аясының кеңдiгi. Өмiрдiң, қоғамның әр түрлi құбылыстарының кең қамтыла бейнеленуi. Шығармаларының мазмұнындағы ерекшелiктер. Әзiл-сықақ, сатиралық элементтердiң көрiніс табатындығы. Жанрлық iзденістердiң көрiнуi. Ақындардың айтыс жанрының дамуында алатын орны.

Студент XVIII ғасырдағы ақындардың қазақ әдебиетiне әкелген жаңалығы, ақындық өнердiң қалыптасып, дамуындағы орны жөнiнде М.Мағауин, Х.Сүйiншәлиев сияқты ғалымдардың ой пiкiрлерiне сүйене отырып өзiндiк ой-тұжымдарын көрсетуi керек.
Мәтін

1. 
   Арқаның би-шешендері мен ақын-жыраулары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.
   
2. 
   Арқаның айтыс ақындары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.
   
3. 
   Бабалар сөзі. Т.28. Тарихи жырлар. – Астана: Фолиант, 2006.
   
4. 
   Шал ақын. Өлеңдер. Зерттеу деректер. – Алматы: «Арыс» баспасы. 2003.
   
5. 
   Он ғасыр жырлайды. – Алматы: «Дәуір», 2006.
   
6. 
   Мағауин М. Алдаспан. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
7. 
   Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық Құрастырған Е.Дүйсенбайұлы. – Алматы: «Жазушы», 2004.
   
8. 
   «Ай, заман-ай, заман-ай». – Алматы: «Жазушы», 1991.
   

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Райыс Ғ. Сөз өнері теориясы. – Алматы: 2010.
   
2. 
   Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: 2002.
   
3. 
   Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.
   
4. 
   Нағымов Ш.Н. Қазақ халқының рухани мәдениетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: 2012.
   
5. 
   Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
6. 
   Сүйіншәлиев X. Қазақ әдебиетінің тарихы.– Алматы: «Санат», 1994., 2005.
   
7. 
   Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.
   
8. 
   Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.
   

---

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Әуезов М. Әдебиет тарихы. – Алматы: «Ана тiлi», 1991.
   
2. 
   Ерте дәуiрдегi қазақ әдебиетi. – Алматы: “Ғылым”, 1983.
   
3. 
   Жұмалиев Қ. XVIII-XIX ғасырлардағы қазақ әдебиетi. – Алматы: “Мектеп»,1967.
   
4. 
   Дербісәлин Ә. Әдебиет туралы толғаныстар. XV-XVIII ғасырлардағы қазақ поэзиясы. – Алматы: “Ғылым”, 1990.
   
5. 
   Сыдықов Қ. Көркемдiк өрнектер (XV-XVIII ғасырлардағы ақын-жыраулар мұрасының көркемдiк ерекшелiктерi). – Алматы: “Рауан», 1992.
   
6. 
   Сүйiншәлиев Х. XVIII-XIX ғ.ғ. Қазақ әдебиетi. – Алматы: “Мектеп», 1981.
   
7. 
   Танабаев Ө. Жыраулар поэзиясы және табиғат. – Алматы: ҚАЗақпарат, 1999.
   
8. 
   Мыңжан Н. Қазақтың қысқаша тарихы. – Алматы: “Жалын», 1994, 360-361-беттер.
   
9. 
   Ысмайлев Е. Жамбыл және халық ақындары. – Алматы: “Санат”, 1996, 9-18-беттер.
   
10. 
    Әбiлқасымов Б. ХVIII-XIХ ғасырлардағы қазақ әдеби тiлiнiң нұсқалары. – Алматы: “Ғылым”, 1988, 3-57-беттер.
    
11. 
    Бердiбай Р. Эпос мұраты. – Алматы: “Бiлiм” , 1997.
    
12. 
    Сыздықова Р. Қазақ әдеби тiлiнiң тарихы. – Алматы: «Ана тiлi», 1993, 144-167-беттер.
    
13. 
    Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.
    
14. 
    Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.
    

49-тақырып. ТОЛҒАУ ЖАНРЫНЫҢ ХVIII ҒАСЫРДАҒЫ ДАМУ СИПАТЫ
Қамтылуға тиістi мәселелер
Студент бұл тақырыпты жазардың алдында теориялық әдебиеттерден толғау жанрының ерекшелiгi, түрлерi жөнiнде айтылған пiкiрлердi бiлiп алғаны жөн. Толғау жанры туралы айтқан әдебиетшi ғалымдардың пiкiрлерi келтiрiле отырып түсiнiк берiлсiн. Толғауда айтылатын негiзгi мәселе, яғни тақырыптары. Негiзiнде қоғамдық-әлеуметтiк, саяси, елдiк, жалпыхалықтық, философиялық, мәселелердiң қамтылатындығы.

ХVIII ғасырдағы тарихи, саяси және қоғамдық өзгерістердiң қазақ поэзиясының дамуына, яғни идеялық бағыт-бағдарына, тақырып аясына тигiзген ықпалы.

Басқыншылыққа қарсы күрес, азаттықты аңсау, отаншылдық сарынның дамуы. Патриотизмдi негiзге ала отырып ерлiктi, батырлықты мадақтау, елдiң бiрлiгi, хандықтың берiктiгiн нығайту мақсатындағы ой-толғамдардың бейнеленуi. ХVIII ғасыр толғауларында әлеуметтiк мәселелердiң, көршi елдермен қарым-қатынас туралы ойлардың бейнеленуi. Жыраулардың заман келбетi және заман адамы, өмiр мен болмыс туралы ой-толғаныстарының поэзияда көрiніс табуы.

ХVIII ғасырдағы толғаулардың өз заманының көкейкестi мәселелерiн көтеруiмен ғана емес, алдыңғы дәуiрлердегi толғаулардан көркемдiк сапасымен де ерекшелетiндiгiне мысалдар келтiрiлсiн. Нақыл, афоризм түрiнде бейнелi болып, ұлттық ерекшелiктерiнiң айқындала түсетiндiгi.

---

Мәтін

1. 
   Арқаның би-шешендері мен ақын-жыраулары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013.
   
2. 
   Арқаның айтыс ақындары. Құраст. Асанов Қ. – Астана: Фолиант, 2013. Он ғасыр жырлайды. – Алматы: «Дәуір», 2006.
   
3. 
   Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Хрестоматия. Құрастырушы М.Мағауин. – Алматы: “Ана тілі», 1993.
   
4. 
   Бес ғасыр жырлайды. I том. – Алматы: “Жазушы», 1989.
   
5. 
   Мағауин М. Алдаспан. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
6. 
   Жеті ғасыр жырлайды. Екі томдық. «Жазушы», 2004.
   
7. 
   «Ай, заман-ай, заман-ай». – Алматы: «Жазушы», 1991.
   

Негізгі әдебиеттер

1. 
   Тоқсамбаева А. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет: Оқу құралы. – Алматы: 2013.
   
2. 
   Мағауин М. Қобыз сарыны. – Алматы: «Атамұра», 2006.
   
3. 
   Мағауин М. Қазақ хандығы дәуіріндегі әдебиет. Оқулық. – Алматы: "Ана тіл", 1992.
   
4. 
   Сүйіншәлиев X. VIII-XVIII ғасырлардағы қазақ әдебиеті. Оқулық. - Алматы, "Мектеп", 1989.
   
5. 
   Сүйіншәлиев X. Қазақ әдебиетінің тарихы. Оқулық. – Алматы: «Санат», 1994., 2005.
   
6. 
   Қазақ әдебиетінің қысқаша тарихы» І том. Құрастырған: Т.Кәкішұлы. – Алматы: «Қазақ университеті», 2001.
   
7. 
   Қабдолов З. Сөз өнері. – Алматы: 2002.
   

Қосымша әдебиеттер

1. 
   Ахметов З. Өлең сөздiң теориясы. – Алматы: 1973, 7-58 беттер.
   
2. 
   Әдебиетттану терминдерінің сөздігі. – Алматы: “Ана тілі”, 1998.
   
3. 
   Артықбаев Ж.О. Қазақстан тарихы. Оқулық. – Алматы: 2013.
   
4. 
   Айдарбаева Р. Қазақстан тарихы. Оқу құралы. – Алматы: 2015.
   
5. 
   Бораш Б.Т. Қазақ поэзиясындағы хандар тұлғасы. – Алматы: 2012.     Қоңыратбаев Ә. Қазақ әдебиетiнiң тарихы. – Алматы: “Санат”, 1997, 25-37-беттер.
   
6. 
   Сыдықов Қ. Ақын жыраулар. – Алматы: “Ғылым”, 1974.
   
7. 
   Қазақ әдебиеті. Энциклопедиялық анықтамалық. – Алматы: 2005.
   
8. 
   Сыздықова Р. Қазақ әдеби тілінің тарихы. – Алматы: "Ана тілі", 1993.
   
9. 
   Негимов С. Ақын-жыраулар поэзиясының бейнелелігі. – Алматы: 1991.
   
10. 
    Өмірәлиев Қ. XV-XIX ғасырлардагы қазақ поэзиясының тiлi. – Алматы: "Ғылым", 1976.
    

50-тақырып. АЙТЫС ЖАНРЫНЫҢ XVIII ҒАСЫРДА ҚАЛЫПТАСУ, ДАМУ ЕРЕКШЕЛІГІ

Қамтылуға тиістi мәселелер
Студент негiзгi тақырыбын жазар алдында айтыс сөзiнiң бiлдiретiн ұғымына, жанр ретiндегi ерекшелiгiне тоқталуы керек. Айтыс жанрының ерекшелiгi туралы А.Байтұрсынов, М.Әуезов, Ә.Қоңыратбаев, З.Ахметов, М.Ғабдуллин, Р.бердiбай, М.Жармұхамедов, Х.Сүйiншәлиев, М.Мағауин, Е.Ысмайылов, т.б. ғалымдардың айтқан пiкiрлерiмен танысып алуға тиіс.

---

Смотрите также файлы

• Тема Понятие и предмет мп международное право.docx

• Отзыв Ваш ответ верный. Вопрос 2.docx

• 1. Основные определения.ppt

• Итоги Второй мировой войны.docx

• Колесникова Мария Сергеевна.doc