ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 05.02.2024
Просмотров: 18
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
қала арасындағы қашықтықты есептейтıн бағдарламада бұл мәндı жадта көрсету үшıн distance (қашықтық) айнымалы атауын пайдалануға болады. Айнымалы компьютер жадындағы мәндı көрсеткенде, айнымалы осы мәнге сıлтеме жасайды деп айтамыз.
Тағайындау нұсқаулығы деректердıң бıр бөлıгıне сıлтеме жасайтын айнымалыны жасау үшıн қолданылады. Мұнда тағайындау нұсқауларының мысалы келтıрıлген:
Осы нұсқаулықты орындағаннан кейıн age (жас) деп аталатын айнымалы жасалады және ол 25 мәнıне тең болады. Бұл принцип суретте көрсетıлген. 2.4: мұнда 25 саны компьютердıң жедел жадында сақталатын мән ретıнде қарастырылуы керек. Age атауынан 25 мәнıне бағытталған көрсеткı age атауы осы мәнге сıлтеме жасайтынын айтады.
age
Сурет. 2.4. Age айнымалысы 25 мәнıне сıлтеме жасайды
Тағайындау нұсқаулығы төмендегı жалпы форматта жазылады:
"Тең" (=) белгıсı оператор деп аталады. Бұл форматта айнымалы - бұл айнымалының атауы, ал өрнек - бұл мән немесе нәтижесıнде мән беретıн бағдарламалық кодтың кез-келген бөлıгı. Тағайындау нұсқаулары орындалғаннан кейıн = операторының сол жағында берıлген айнымалы, =операторының оң жағында берıлген
мәнге сıлтеме жасайды.
Айнымалылармен тәжıрибе жасау үшıн төменде көрсетıлгендей интерактивтı түрде тағайындау нұсқауларын теруге болады:
>>> width = 10
>>> length = 5
>>>
Бıрıншı нұсқаулық width (енı) деп аталатын айнымалыны жасайды және оған 10 мәнıн бередı. Екıншı нұсқаулық length (ұзындық) деп аталатын айнымалыны жасайды және оған 5 мәнıн бередı. Әрı қарай, төменде көрсетıлгендей, осы айнымалылар сıлтеме жасайтын мәндердı көрсету үшıн print функциясын қолдануға болады:
>>> print(width) 10
>>> print(length) 5
>>>
Айнымалыны басып шығару функциясына аргумент ретıнде беру кезıнде айнымалы атауын тырнақшаға алуға болмайды. Себебıн көру үшıн төмендегı интерактивтı сеансты қараңыз:
>>> print ( 'width') width
>>> print(width) 10
>>>
Бıрıншı нұсқаулықта print функциясы дәлел ретıнде 'width' берıледı және функция width жолының литералын басып шығарады. Екıншı нұсқаулықта print функциясының аргументı ретıнде width (тырнақшасыз) берıлдı, функция width айнымалысының мәнıн шығарып бердı.
Тағайындау нұсқаулығында тағайындалған мәндı алатын айнымалы (= операторының) сол жағында болуы керек. Төмендегı интерактивтı сеанста көрсетıлгендей, егер (=оператордың) сол жағындағы айнымалы болмаса, онда қате пайда болады:
>>> 25 = age
SyntaxError: can't assign to literal
>>>
деп аталатын айнымалы
жасалды және оған 503 мәнı берıлдı. 3 және
4 жолдардағы нұсқаулар хабарламаны көрсетедı. 4-жолда room
айнымалысы сıлтеме жасайтын мәндı көрсетедı.
Бағдарлама2.7
distance
Сурет. 2.5. Екı айнымалы
Айнымалы мән берıлгенге дейıн оны пайдалану мүмкıн емес. Егер сıз айнымалымен операцияны орындауға тырыссаңыз, бıрақ оған алдын ала мәнı берıлмесе, қате пайда болады. Кейде қате теру кезıнде қарапайым теруден туындауы мүмкıн. Мысалы:
Кодтың осы бөлıгıнде temperature айнымалысы (температура) тағайындау нұсқаулығымен жасалады. Алайда, print нұсқаулығында айнымалының аты басқаша жазылады, бұл қатенı тудырады.Тағы бıр мысал-айнымалы атаудағы бас және кıшı әрıптердı бıркелкı қолдану. Мысалы:
Бұл мысалда temperature айнымалысы (барлық кıшı әрıптер) тағайындау нұсқаулығымен жасалады. Print
нұсқаулығында Temperature атауы бас әрıппен жазылады. Бұл қатенı тудырады, өйткенı Python-да айнымалы атаулар таңбалар регистрıне сезıмтал.
Айнымалыларға өз аттарын ойлап табуға рұқсат етıлгенıмен, ережелердı сақтау қажет.
Айнымалы атау ретıнде Python кıлт сөздерıнıң бıрıн қолдануға болмайды
Айнымалы атауында бос орындар болмауы қажет.
Бıрıншı таңба (үлкен A-дан - Z-ке немесе кıшı a-дан - z-ке дейıнгı әрıптердıң бıрı) немесе (_) астын сызу символы болуы керек.
Бıрıншı таңбадан кейıн (үлкен А-дан - Z-ке дейıнгı немесе кıшı a- дан - z-ке дейıнгı әрıптердı), 0 - 9 сандарды немесе (_) астын сызу таңбасын қолдануға болады.
Бас және кıшı әрıптердıң айырмашылығы бар. Мысалы: itemsOrdered (тапсырыс берıлген тауарлар) айнымалы атауы, itemsordered (тапсырыс берıлген тауарлар) атауымен бıрдей емес дегендı бıлдıредı.
Осы ережелердı сақтаумен қатар, олар әрқашан не үшıн қолданылатыны туралы түсıнıк беретıн айнымалы атауларды таңдау керек. Мысалы, temperature айнымалысында температура атауы болуы мүмкıн, ал автомобиль жылдамдығының айнымалысын speed деп атауға болады. Сıз айнымалыларға X және B2 типтı атаулар бергıңıз келуı мүмкıн, бıрақ мұндай атаулар айнымалының не үшıн арналғанын түсıнудıң кıлтıн бермейдı.
Айнымалы атау оның мақсатын көрсетуı керек болғандықтан, бағдарламашылар көбıнесе бıрнеше сөзден тұратын атаулар жасауға тура келетıн жағдайға тап болады. Мысалы, төмендегı айнымалы атауларды қараңыз:
grosspay payrate
hotdogssoldtoday
Өкıнıшке орай, бұл атауларды оқу қиынға соғады, өйткенı олардағы сөздер бөлек емес. Айнымалы атауларда бос орындарды пайдалану мүмкıн болмағандықтан, айнымалы атаудағы сөздердı бөлудıң және оны адам көзıне оқылатын етудıң басқа әдıсıн табу керек.
Шешу жолы - бос орынның орнына астын сызу таңбасын пайдалану. Мысалы, төмендегı айнымалы атаулар бұрын көрсетıлгеннен оңайырақ оқылады:
gross_pay pay_rate
hot_dogs_sold_today
Айнымалы атаудың бұл стилı Python бағдарламашылары арасында танымал және бıз осы кıтапта қолданатын стиль. Рас, айнымалы атауларды жазудың бүкıр стилı сияқты басқа стильдер бар. Бүкıр стилıндегı айнымалы атаулар келесıдей жазылады:
айнымалы атау кıшı әрıптерден басталады
екıншı және одан кейıнгı сөздердıң бıрıншı таңбасы бас әрıппен жазылады
Мысалы, төмендегı айнымалы атаулар бүкıр стилıнде жазылған: grossPay
payRate hotDogsSoldToday
Ескерту
Айнымалыларды атаудың бұл стилı бүкıр деп аталады, өйткенı атаудағы бас әрıптер түйенıң өркешıне ұқсайды.
Тағайындау нұсқауларымен айнымалылар құру
Тағайындау нұсқаулығы деректердıң бıр бөлıгıне сıлтеме жасайтын айнымалыны жасау үшıн қолданылады. Мұнда тағайындау нұсқауларының мысалы келтıрıлген:
Осы нұсқаулықты орындағаннан кейıн age (жас) деп аталатын айнымалы жасалады және ол 25 мәнıне тең болады. Бұл принцип суретте көрсетıлген. 2.4: мұнда 25 саны компьютердıң жедел жадында сақталатын мән ретıнде қарастырылуы керек. Age атауынан 25 мәнıне бағытталған көрсеткı age атауы осы мәнге сıлтеме жасайтынын айтады.
ageСурет. 2.4. Age айнымалысы 25 мәнıне сıлтеме жасайды
Тағайындау нұсқаулығы төмендегı жалпы форматта жазылады:
"Тең" (=) белгıсı оператор деп аталады. Бұл форматта айнымалы - бұл айнымалының атауы, ал өрнек - бұл мән немесе нәтижесıнде мән беретıн бағдарламалық кодтың кез-келген бөлıгı. Тағайындау нұсқаулары орындалғаннан кейıн = операторының сол жағында берıлген айнымалы, =операторының оң жағында берıлген
мәнге сıлтеме жасайды.
Айнымалылармен тәжıрибе жасау үшıн төменде көрсетıлгендей интерактивтı түрде тағайындау нұсқауларын теруге болады:
>>> width = 10
>>> length = 5
>>>
Бıрıншı нұсқаулық width (енı) деп аталатын айнымалыны жасайды және оған 10 мәнıн бередı. Екıншı нұсқаулық length (ұзындық) деп аталатын айнымалыны жасайды және оған 5 мәнıн бередı. Әрı қарай, төменде көрсетıлгендей, осы айнымалылар сıлтеме жасайтын мәндердı көрсету үшıн print функциясын қолдануға болады:
>>> print(width) 10
>>> print(length) 5
>>>
Айнымалыны басып шығару функциясына аргумент ретıнде беру кезıнде айнымалы атауын тырнақшаға алуға болмайды. Себебıн көру үшıн төмендегı интерактивтı сеансты қараңыз:
>>> print ( 'width') width
>>> print(width) 10
>>>
Бıрıншı нұсқаулықта print функциясы дәлел ретıнде 'width' берıледı және функция width жолының литералын басып шығарады. Екıншı нұсқаулықта print функциясының аргументı ретıнде width (тырнақшасыз) берıлдı, функция width айнымалысының мәнıн шығарып бердı.
Тағайындау нұсқаулығында тағайындалған мәндı алатын айнымалы (= операторының) сол жағында болуы керек. Төмендегı интерактивтı сеанста көрсетıлгендей, егер (=оператордың) сол жағындағы айнымалы болмаса, онда қате пайда болады:
>>> 25 = age
SyntaxError: can't assign to literal
>>>
-
бағдарламасында айнымалы көрсетıледı. 2 - жолда room(бөлме)
деп аталатын айнымалы
жасалды және оған 503 мәнı берıлдı. 3 және
4 жолдардағы нұсқаулар хабарламаны көрсетедı. 4-жолда room
айнымалысы сıлтеме жасайтын мәндı көрсетедı.
Бағдарлама2.7-
бағдарламасында екı айнымалыны қолданатын кодтың мысалы келтıрıлген. 2-жолда top_speed (шектı жылдамдық) деп аталатын айнымалы алынды, оған 160 мәнıн бередı. 3-жолда distance (қашықтық) деп аталатын айнымалы алынды, оған 300 мәнıн бередı (сурет. 2.5).
top_speed
distance Ескерту
Сурет. 2.5. Екı айнымалы
Айнымалы мән берıлгенге дейıн оны пайдалану мүмкıн емес. Егер сıз айнымалымен операцияны орындауға тырыссаңыз, бıрақ оған алдын ала мәнı берıлмесе, қате пайда болады. Кейде қате теру кезıнде қарапайым теруден туындауы мүмкıн. Мысалы:
Кодтың осы бөлıгıнде temperature айнымалысы (температура) тағайындау нұсқаулығымен жасалады. Алайда, print нұсқаулығында айнымалының аты басқаша жазылады, бұл қатенı тудырады.Тағы бıр мысал-айнымалы атаудағы бас және кıшı әрıптердı бıркелкı қолдану. Мысалы:
Бұл мысалда temperature айнымалысы (барлық кıшı әрıптер) тағайындау нұсқаулығымен жасалады. Print
нұсқаулығында Temperature атауы бас әрıппен жазылады. Бұл қатенı тудырады, өйткенı Python-да айнымалы атаулар таңбалар регистрıне сезıмтал.
Айнымалыларды атау ережелерı
Айнымалыларға өз аттарын ойлап табуға рұқсат етıлгенıмен, ережелердı сақтау қажет.
Айнымалы атау ретıнде Python кıлт сөздерıнıң бıрıн қолдануға болмайды Айнымалы атауында бос орындар болмауы қажет. Бıрıншı таңба (үлкен A-дан - Z-ке немесе кıшı a-дан - z-ке дейıнгı әрıптердıң бıрı) немесе (_) астын сызу символы болуы керек. Бıрıншı таңбадан кейıн (үлкен А-дан - Z-ке дейıнгı немесе кıшı a- дан - z-ке дейıнгı әрıптердı), 0 - 9 сандарды немесе (_) астын сызу таңбасын қолдануға болады. Бас және кıшı әрıптердıң айырмашылығы бар. Мысалы: itemsOrdered (тапсырыс берıлген тауарлар) айнымалы атауы, itemsordered (тапсырыс берıлген тауарлар) атауымен бıрдей емес дегендı бıлдıредı.Осы ережелердı сақтаумен қатар, олар әрқашан не үшıн қолданылатыны туралы түсıнıк беретıн айнымалы атауларды таңдау керек. Мысалы, temperature айнымалысында температура атауы болуы мүмкıн, ал автомобиль жылдамдығының айнымалысын speed деп атауға болады. Сıз айнымалыларға X және B2 типтı атаулар бергıңıз келуı мүмкıн, бıрақ мұндай атаулар айнымалының не үшıн арналғанын түсıнудıң кıлтıн бермейдı.
Айнымалы атау оның мақсатын көрсетуı керек болғандықтан, бағдарламашылар көбıнесе бıрнеше сөзден тұратын атаулар жасауға тура келетıн жағдайға тап болады. Мысалы, төмендегı айнымалы атауларды қараңыз:
grosspay payrate
hotdogssoldtoday
Өкıнıшке орай, бұл атауларды оқу қиынға соғады, өйткенı олардағы сөздер бөлек емес. Айнымалы атауларда бос орындарды пайдалану мүмкıн болмағандықтан, айнымалы атаудағы сөздердı бөлудıң және оны адам көзıне оқылатын етудıң басқа әдıсıн табу керек.
Шешу жолы - бос орынның орнына астын сызу таңбасын пайдалану. Мысалы, төмендегı айнымалы атаулар бұрын көрсетıлгеннен оңайырақ оқылады:gross_pay pay_rate
hot_dogs_sold_today
Айнымалы атаудың бұл стилı Python бағдарламашылары арасында танымал және бıз осы кıтапта қолданатын стиль. Рас, айнымалы атауларды жазудың бүкıр стилı сияқты басқа стильдер бар. Бүкıр стилıндегı айнымалы атаулар келесıдей жазылады:
айнымалы атау кıшı әрıптерден басталады екıншı және одан кейıнгı сөздердıң бıрıншı таңбасы бас әрıппен жазыладыМысалы, төмендегı айнымалы атаулар бүкıр стилıнде жазылған: grossPay
payRate hotDogsSoldToday
ЕскертуАйнымалыларды атаудың бұл стилı бүкıр деп аталады, өйткенı атаудағы бас әрıптер түйенıң өркешıне ұқсайды.
