ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 08.02.2024
Просмотров: 7
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
| Сабақтыңтақырыбы: | §54 Түзу токтың магнит өрісі. Бар шарғының магнит өрісі. сабақ 49 | ||||||
| Күні: | | ||||||
| Сыныбы: 8.. | Қатысқандар саны: | Қатыспағандар саны | |||||
| Сабақтыңмақсаты | Түзу токтың магнит өрісі жайлы мағлұмат беру Түзу токтың магнит өрісінің күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйрету 1. Оқушыларға магнит өрісі ұғымын қалыптастыруды жалғастыру, Тогы бар түзу өткізгіштің магнит өрісі туралы түсінік беру. 2. Оқушыларды ғылыми ой қорытындыларын жасай білуге дағдыландыру. 3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу. | ||||||
| Сабақтың міндеттері | Өз білімдерінің нәтижесінде өздерін бағалай білуге тәрбиелеу. Практикалық білім беру, логикалық ойлау қабілеттерін дамыту. | ||||||
| Күтілетін нәтиже | Түзу токтың магнит өрісі өрісі жайлы мағлұмат алады Түзу токтың магнит өрісінің күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді | ||||||
| Жоспар | |||||||
| Уақытты жоспарлау | Сабақ барысы | Ресурстар | |||||
| Сабақтың басы 5мин | Сабаққа қажетті құрал-жабдықтарды даярлау Оқушылармен амандасу Оқушыларды түгендеу Ұйымдастыру: | | |||||
| Негізгі бөлігі 25мин | Блум таксономиясы бойынша сабақты жүргізу:
А) Еске түсіру
Ә) Түсіну Эрстед тәжірибесін жасау.  Электр тогы бар мыс өткізгіш орналасқан кеңістікте магнит тілгшені қозғалысқа келтіретін күштер болатынын тәжірибе нәтижесі көрсетті.  Бірдей бағыттағы ток өтетін екі параллель өткізгіш бірін-бірі тартады, ал қарсы бағыттағы ток өтетін өткізгіштер бірін-бірі тебеді. Электр тогы өтетін өткізгіштер арасындағы мұндай өзара әрекеттесу магниттік өзара әрекеттесу деп аталады. Магнит өрісі деп өткізгіштердің электр тогымен өзара әрекеттесуі жүзеге асатын материяның түрін айтады. Түзу сызықты токтың магнит өрісін табу және зерделеу үшін ұсқа темір ұнтақтарын пайдаланамыз.  Магнит өрісінде кішкентай магнит тілшелерінің осьтерін бойлай орналасқан сызықтар магнит өрісінің сызықтары немесе магнит өрісінің күш сызықтары деп аталады. Түзу электр тогының магнит өрісінің бағытын екі тәсілмен анықтауға болады: 1.Бұрғы ережесімен:  Егер бұрғыны токтың бағытымен қозғалта бұраса, онда бұрғы тұтқасының айналу бағыты өрістің магниттік күш сызықтарының бағытын көрсетеді.  2.  Егер өткізгішке ток бағытымен қараса, онда магниттік күш сызықтары сағат тілімен бағыттас болады.   Тогы бар шарғының магнит өрісі күш сызықтарының бағытын бұрғы ережесі арқылы табуға болады: егер бұрғы тұтқасын ток бағытымен айналдырса, оның ұшының қозғалысы шарғының магнит өрісінің күш сызықтарының бағытын көрсетеді.  Шарғының бір ұшы –солтүстік полюс деп саналады, сол ұшқа қарап тұрған бақылаушы үшін шарғы орамындағы ток сағат тіліне қарсы бағытта ағады. (а). Шарғының екінші жағы –оңтүстік полюс болады, бұл жерде ток орамды сағат тілі бағытымен айналып өтеді. (ә).  Ішіне темір өзекше орналастырған шарғы электромагнит деп аталады.  Электромагниттік реленің құрылысы:  1-шарғы 2-пластина 3-контактілер 4-серіппе 
25-жаттығу. №1, №2, №3. 26-жаттығу. №1, №2, №3. | Оқушылар хабарламасы http://files.school-collection.edu.ru/dlrstore/669ba078-e921-11dc-95ff-0800200c9a66/4_2.swf Суреттер Оқулық 8-сынып Физика және астрономия. Дуйсенбаев Б.М. слайд Шарғы, болат өзекше Электромагниттік реленің құрылысының схемасы Оқулық 8-сынып Физика және астрономия. Дуйсенбаев Б.М. | |||||
| Қорытындылау 5 мин | Қосымша мәлімет тарату 1-парақша:Т  ұрақты магниттер. Магнит тарихы екі жарым мың жылдан бері жалғасуда. Көне қытай ғалымдары б.д. дейінгі VІ ғ. өзіне темір заттарды тартатын минералды тапқан. Қытайда оны “чу-ши” демек, “сүйгіш тас” деп атаған.“Магнит” атауын көне грек драматургі Еврипид (б.д. дейінгі V ғ.) тауып, өзінің бір шығармасында оның қасиеттерін сипаттаған. Мұндай атау бұл минерал Магнессия қаласының маңында табылғанымен байланысты. Магнит — «Магнессия тасы» дегенді білдіреді. Қазіргі кезде табиғи магнит FeO (31%) жєне Fe2O3(61%) тұратын магниттік темір (магнетиттен) кесектері екендігі белгілі. Бұл тығыздығы шамамен 5000 кг/м3 болатын морт қара минерал. Ерте заманда магнит қасиеттерін оның “тірі жаны” бар деп түсінді. Ерте заман адамдары ит етке қалай ұмтылса магнит те темірге солай “ұмтылады” деп ойлайды. Қазір біз мєселе магнит тудыратын ерекше өрісте екенін білеміз. Кез-келген магнит айналасында магнит өрісіболады. Осы өрістетемірдімагниткетартады. 2-парақша:Магнит өрісі — материяныңерекшетүрі, олзаттарданерекшежәнемагниттелгенденелерайналасындаболады. М  агнетиттіңмагниттікқасиеттері аса күштіемес, қазіргікезде магнит өрісіөтекүштіжасандымагниттералынды. Магниттержасау үшінқұрамындатемір, никель, кобальт жәнебасқаметалдар бар құймақолданылады. Олардысыртқы магнит өрісіндемагниттеп, жекетұрақтымагниттерретіндеқолдануғаболады.Ж  асандымагниттерәртүрліформадажасалды. Магниттің магнит әсерікүшті, демек магнит өрісікүштібөліктерінмагниттікполюстердепатайды. Әрмагниттіңекіполюсіболады. Бірақматериалдыполюстерінің саны 2-ғана емес, 4, 6 жєнеоданкөбіболатындаймагниттеугеболады. Егермагниттітемірұнтағынажақындатса, олароныңполюстерінетартылды3-парақша:Б  ағдаршытүріндежасалған магнит компастақолданылады. Бұлкереметқұралшамаменекімыңжылбұрынойлаптабылған. Алғашқы (ертеқытай) компас а-суретте көрсетілген. Олоңтүстіктікөрсеткішдепаталған. Ескікомпастабағдаршықызметін, вертикаль өстенайналатын, табиғимагниттенжасалған “қасық” атқарды.Қазіргізаманғы (қарапайым) компас б-суреттекөрсетілген. а-суретб-сурет Магниттік бағдаршаның (компас бағдаршысы) басқа да магниттер сияқты екі полюсі бар. Оларды бірі географиялық солтүстікті көрсетеді, ол солтүстік полюсі (N), екінші ұшы — оңтүстік полюс (S) деп аталады. Осы символдар (атауларымен бірге) кез-келген магниттердің полюстерін белгілеу үшін қолданылады. Е  кімагниттікбағдаршаныбір-бірінежақындатып, әртекті магнит полюстерібір-бірінетартылатынынбіртектесполюстерітебілетінінанықтауғаболады. Осызаңдылықкез-келгенмагниттерүшіндұрыс. Жер шары да магнит. Оныңөзініңмагниттікполюстеріжєнеөрісі бар. Осы өріс компас бағдаршасынүнемібірбағытқабұрылуғамєжбүретеді. Бағдаршаныңқайбағыттыкрсететінітүсінікті, себебіәраттасполюстербір-бірінетартылады. Демек, бағдаршаныңСолтүстікполюсіЖердіңОңтүстікмагниттікполюсінкөрсетеді. Бұл полюс жершарыныңсолтүстігінде, солтүстікгеографиялықполюстенбіршамашетірекорналасқан (Уэльский Ханзаданыњаралында). Магниттердіңқолдануаясыөтекең. Олар тек қанакомпастардаемес, электро-, радио-техникада, роботтықтехникадажәнет.б. қолданылады. Сіздермагниттердіэлектрқозғалтқыштардан, дыбысзорайтқыштардан, телефондарда, амперметрлерде, вольтметрлерде және басқақұралдарішінентабааласыздар. Медицинадамагниттікзондтарпациенттербайқамайжұтыпқойғанине, түйреуішсияқтытемірзаттардышығаруүшінқолданылады. | Қосымша мәлімет | |||||
| Қосымша мәліметтер | |||||||
| Дифференциация – қосымша көмекті қалай жоспарлайсыз? Қабілетті оқушыларға қандай тапсырмалар жоспарлайсыз? | Бағалау –оқушылардың білімін қалай тексересіз | Пәнаралық байланыс Қауіпсіздік ережелерін сабақ барысында сақтау ИКТ –ні қолдану | |||||
| Барлық оқушылар: магнит өрісі электр тогының айналасында пайда болатынын біледі Көпшілігі: шарғы туралы түсінік бере алады Кейбір оқушылар: Түзу электр тогының магнит өрісінің бағытын анықтай алады | Қалыптастырушы тапсырмалар және қолдау, қолпаштау, мадақтау | -өз бетімен жұмыс істеуге дағдыланады - техника - медицина | |||||
| Рефлексия (3 мин) Мен білемін Мен білдім Мен білгім келеді | Ойталқы: Сабақтың мақсаты жүзеге асты ма? Бүгін оқушылар нені меңгерді? Сыныптың көңіл-күйі қандай болды? Сабақтың құрылымы уақытқа сыйды ма? Сабақ жоспарынан ауытқушылық болды ма? | ||||||
| Қорытынды бағалау Жалпы бағалау: Сабақтың қай екі кезеңі сәтті өтті? 1: 2: Қандай екі жағдай сабақты жақсартар еді? 1: 2: Келесі сабаққа дайындық үшін сыныпты және жекелеген оқушыларды қаншалықты тани алдым? Үйге тапсырма(2 мин )§54. | |||||||
| | Сабақ 50 | | | |||||||||||||||||||||||||||||||
| Сабақтың аты | §55 Тогы бар шарғының магнит өрісі. Электромагниттер | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Жалпы мақсаты | Тогы бар шарғының магнит өрісі. Электромагниттер жайлы мағлұмат беру Тогы бар шарғының магнит өрісі. Электромагниттердің күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйрету | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Күтілетін нәтиже | Тогы бар шарғының магнит өрісі. Электромагниттер жайлы мағлұмат алады Тогы бар шарғының магнит өрісі. Электромагниттердің күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| | 1.Жұмыс, өнімділік, уақыт түсініктерін енгізу,өнімділікке берілген есептердің жаңа түрімен таныстыру,бөлшек туралы білімдерін бекіту. 2. Математикалық ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту; 3. Ұқыптылыққа тәрбиелеу; | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Мұғалімнің әрекеті | Оқушының әрекеті | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Топқа бөлу | Парталарда суреттер тұрады, оқушылар мұғалімнің үстелінде жатқан суреттерді таңдап, сол сурет орналасқан партаға отырады. Сөйтіп 4 топ құрамыз. | Сол суреттерге байланысты төрт топқа бөлініп отырады | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ынтымақтастық атмосферасы | Күн жарығын алақанға саламын. Жүрегіме басып ұстай қаламын. Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым. | Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады. | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бағалау парақшасымен таныстыру | Әр топқа бағалау парағын таратамыз. Онда жалпы бағалау жүйесі мен ұпай көрсеткіштері көрсетілген. | Оқушылар бағалау нұсқаларымен танысады | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Үй тапсырмасын пысықтау | Кім шапшаң» ойынын пайдалану арқылы сұрақ жауап сәтін өткізу Үйге берілген тапсырманы сұрақ-жауап арқылы әр топты диалогқа түсіру Үй тапсырмасын сұрау (5 минут)
Талқылау үшін сұрақтар беріледі (2 минут)
| |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Жаңа сабақ | Жаңа білімге қатысты тақтадағы сызбалар ұсынып, пікір алмасу жүргізеді (модульдер: СТО, ДО, АКТ). Теоремалар мен қасиеттер дәлелдеусіз ұсынады. Жаңа материалды қабылдауға әзірлік, мақсат қою. Бүгінгі негізгі мақсатымыз оқулық бойынша тогы бар шарғының магнит өрісімен және электромагниттермен танысамыз. Әр топқа ЖИГСО-1 әдісі бойынша тақырыпшалар бөліп беремін. 1-топ. Жердің магнит өрісі. Аспан денелерінің магнит өрісі 2-топ. Тогы бар түзу өткңзгңштңғ мгнит өрісі 3-топ. Тогы бар шарғының магнит өрісі 1-парақша:Т ұрақты магниттер. Магнит тарихы екі жарым мың жылдан бері жалғасуда. Көне қытай ғалымдары б.д. дейінгі VІ ғ. өзіне темір заттарды тартатын минералды тапқан. Қытайда оны “чу-ши” демек, “сүйгіш тас” деп атаған.“Магнит” атауын көне грек драматургі Еврипид (б.д. дейінгі V ғ.) тауып, өзінің бір шығармасында оның қасиеттерін сипаттаған. Мұндай атау бұл минерал Магнессия қаласының маңында табылғанымен байланысты. Магнит — «Магнессия тасы» дегенді білдіреді. Қазіргі кезде табиғи магнит FeO (31%) жєне Fe2O3(61%) тұратын магниттік темір (магнетиттен) кесектері екендігі белгілі. Бұл тығыздығы шамамен 5000 кг/м3 болатын морт қара минерал. Ерте заманда магнит қасиеттерін оның “тірі жаны” бар деп түсінді. Ерте заман адамдары ит етке қалай ұмтылса магнит те темірге солай “ұмтылады” деп ойлайды. Қазір біз мєселе магнит тудыратын ерекше өрісте екенін білеміз. Кез-келген магнит айналасында магнит өрісіболады. Осы өрістетемірдімагниткетартады. 2-парақша:Магнит өрісі — материяныңерекшетүрі, олзаттарданерекшежәнемагниттелгенденелерайналасындаболады. М агнетиттіңмагниттікқасиеттері аса күштіемес, қазіргікезде магнит өрісіөтекүштіжасандымагниттералынды. Магниттержасау үшінқұрамындатемір, никель, кобальт жәнебасқаметалдар бар құймақолданылады. Олардысыртқы магнит өрісіндемагниттеп, жекетұрақтымагниттерретіндеқолдануғаболады.Ж асандымагниттерәртүрліформадажасалды. Магниттің магнит әсерікүшті, демек магнит өрісікүштібөліктерінмагниттікполюстердепатайды. Әрмагниттіңекіполюсіболады. Бірақматериалдыполюстерінің саны 2-ғана емес, 4, 6 жєнеоданкөбіболатындаймагниттеугеболады. Егермагниттітемірұнтағынажақындатса, олароныңполюстерінетартылды3-парақша:Б ағдаршытүріндежасалған магнит компастақолданылады. Бұлкереметқұралшамаменекімыңжылбұрынойлаптабылған. Алғашқы (ертеқытай) компас а-суретте көрсетілген. Олоңтүстіктікөрсеткішдепаталған. Ескікомпастабағдаршықызметін, вертикаль өстенайналатын, табиғимагниттенжасалған “қасық” атқарды.Қазіргізаманғы (қарапайым) компас б-суреттекөрсетілген. а-сурет б-сурет Магниттік бағдаршаның (компас бағдаршысы) басқа да магниттер сияқты екі полюсі бар. Оларды бірі географиялық солтүстікті көрсетеді, ол солтүстік полюсі (N), екінші ұшы — оңтүстік полюс (S) деп аталады. Осы символдар (атауларымен бірге) кез-келген магниттердің полюстерін белгілеу үшін қолданылады. Е кі магниттік бағдаршаны бір-біріне жақындатып, әртекті магнит полюстері бір-біріне тартылатынын біртектес полюстері тебілетінін анықтауға болады. Осы заңдылық кез-келген магниттер үшін дұрыс. Жер шары да магнит. Оның өзінің магниттік полюстері жєне өрісі бар. Осы өріс компас бағдаршасын үнемі бір бағытқа бұрылуға мєжбүр етеді. Бағдаршаның қай бағытты крсететіні түсінікті, себебі әраттас полюстер бір-біріне тартылады. Демек, бағдаршаның Солтүстік полюсі Жердің Оңтүстік магниттік полюсін көрсетеді. Бұл полюс жер шарының солтүстігінде, солтүстік географиялық полюстен біршама шетірек орналасқан (Уэльский Ханзаданыњ аралында). Магниттердіңқолдануаясыөтекең. Олар тек қанакомпастардаемес, электро-, радио-техникада, роботтықтехникадажәнет.б. қолданылады. Сіздермагниттердіэлектрқозғалтқыштардан, дыбысзорайтқыштардан, телефондарда, амперметрлерде, вольтметрлерде және басқақұралдарішінентабааласыздар. Медицинадамагниттікзондтарпациенттербайқамайжұтыпқойғанине, түйреуішсияқтытемірзаттардышығаруүшінқолданылады.
. Топтық жұмыс (суретпен жұмыс) (5 минут) VІ. Жеке жұмыс «есептер шығару» (13 минут) 1 топ 26-жаттығу. №1, №2,. 2 топ 26-жаттығу. №3 №4 | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Сергіту сәті | «Қаражорға» биі | Оқушылар әуенге билеп,сергиді | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Ой толғаныс Топтық жұмыс  Сәйкестендіру» тапсырмасы
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Шығармашылыққа тапсырма | Синкуейн» әдісін қолдану арқылы тақырыпқа түйіндеме жасаймыз: Бұл әдіс сбағымызды қазақ тілі пәніме байланыстыруды көздейді.
Пайда болған 4 шумақты өлең ретінде оқушыларға оқыту. Постер қорғау тақырыбы: Әрбір топтың оқушылары өз фантазиясын қолданып, тақырыпқа сай әдемі постер салу және оны мағыналы етіп қорғау. | |||||||||||||||||||||||||||||||||
| Үй тапсырмасы | № | Оқушылар күнделіктеріне жазады | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Бағалау | Оқушыларға "Бас бармақ" әдісі арқылы сабақты бағалауды ұсыну Оқушылар "Бас бармақ" арқылы сабақтан алған әсерін бағалайды | Бағалау парақшасын толтырады | ||||||||||||||||||||||||||||||||
| Физика | Сабақ 51 | | | |||
| Сабақтың аты | §56-57 Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әрекеті. Электрқозғалтқыш. Электрөлшеуіш аспаптар | |||||
| Жалпы мақсаты | Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әрекеті. Электрқозғалтқыш. Электрөлшеуіш аспаптар жайлы мағлұмат беру Балаға өз еңбегінің нәтижесінде тұрақты оң мотивация мен рефлексия тудыру. Оқу техникасының көлемін, сапасын және шапшаңдығын арттыру. Ойлау шапшаңдығын, еске сақтау мен зейінді дамыту. Жетістікке жеткен адам көрсеткіші ретінде, пәнді сапалы меңгеруге қызығушылық таныту және арттыру | |||||
| Күтілетін нәтиже | Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әрекеті. Электрқозғалтқыш. Электрөлшеуіш аспаптар жайлы мағлұмат алады Магнит өрісінің тогы бар өткізгішке әрекеті. Электрқозғалтқыш. Электрөлшеуіш аспаптардың күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді | |||||
| | Мұғалімнің әрекеті | Оқушының әрекеті | ||||
| | Ұйымдастыру кезеңі Мотивация 2 мин | Оқушының мотивациясы сынып бір топ ретінде болады: тақырыптар уақыты күнтізбелік жоспар бойынша көрсетіледі. Тақырыптарды оқу барысында мұғалім «Ауызша сабақ-1» картасы бойынша жұмыс жасау уақытын болжайды, яғни уақытты үнемдеу туралы мәлімет береді. | Карта бойынша жұмыс жасау реті түсіндіріледі. Ұжымды белсендіру үшін көшбасшыға сөз беріледі.ООМ(орынға отырғызу матрицасы) бойынша жұмыс. | |||
| 2 | Оқушылардың субъектілік тәжірибесін өзектендіру. 8 мин | Өткен сабақ тақырыбы бойынша қарама-қарсы сұрақ қою. ООМ бойынша материалды бекіту үшін тексеру жүргізіледі. Өткен сабақ тақырыбы бойынша сұрақтар:
| Бірінші белгі. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады | |||
| 3 | Қабылдауды ұйымдастыру. Есте сақтауға уақыт нормативі 7 сөз-30 сек 14 сөз-1 мин 15 сек 21 сөз-2 мин 30 сек 3 мин | Тірек сөздер жабылады. Оқушылар тақтадағы барлық сөздерді естерінде сақтауы тиіс. Берілген уақыт аяқталысымен сөздерді жасырып қояды және оқушылар сол кеткен уақыт аралығындағыдай уақыт ішінде естеріне түсіруі тиіс. Мұғалім сұрақ-жауап жүргізеді, нормаға сай есте қалған сөздерді айтқан немесе жазған оқушыға ООМ ұяшығына екінші плюс белгісін қояды. Тірек сөздер: магнит өрісі, сол қол ережесі, электрқозғалтқыш, электрөлшеуіш аспаптар, магнитоэлектрлік, электромагниттік, магнетиктер, ферромагнетиктер, парамагнетиктер, диамагнетиктер. | Екінші белгі. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады | |||
| 4 | Ұғынуды ұйымдастыру. 7-11 сыныптар: мәтіннің бір парағына 4 мин. 12 мин мәтінді оқуға және 5 мин қарама-қарсы сұрақ коюға. | Оқушылар оқулықтан бір парақты 4 минут ішінде оқып шығуы тиіс. Мұғалім оларды материалды оқыған білімдеріне қатысты сұрақ-жауап алатыны жайында ескертуі тиіс. Қарама-қарсы сұрақ қою:
| Үшінші белгі. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады | |||
| 5 | Түсінуің бірінші тексерілуі 7 мин | Өзара тестілеу. Екі нұсқасы ұсынылады? Бір жақты сұрау жүргізіледі, бірінші вариант екінші вариант тестілейді. Өзара тестілеу нәтижесіне баға қою ережесі:
| Төртінші белгі. Бірінші нұсқа тест құрастырады, екінші нұсқа жауап береді. | |||
| 6 | Бірінші бекітуді ұйымдастыру. 5 мин. | Тақырып бойынша тақырыптық сөздік қор жүргізіледі. Сөздер анық қысқартылмай жазылады. Әрбір сөз сөйлем мүшесі болу керек. | Бесінші белгі. Барлық оқушылардың нәтижелері бойынша плюс немесе минус белгілері қойылады | |||
| 7 | Рефлексия | Сыныптың материалды меңгеру деңгейі анықталады. | | |||
| 8 | Бағалау 1 мин | Журналға баға қою келесі норматив бойынша жүзеге асырылады: -4-5 белгі - 5 ұпай -3 белгі - 4 ұпай -2 белгі - 3 ұпай -1 белгі – 2 ұпай | Сапа нормативі: оқушылардың 63%-ы 4-5 ұпайдан алуы тиіс. | |||
| 9 | Үй тапсырмасы | 3 белгіден төмен алған оқушылар үйге тапсырма алады. | | |||
| Физика | Сабақ 52 | | | |||||||||||||
| Сабақтың аты | §58 Ақпараттың магниттік жазылуы | |||||||||||||||
| Жалпы мақсаты | Ақпараттың магниттік жазылуы жайлы мағлұмат беру Ақпараттың магниттік жазылуының күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйрету | |||||||||||||||
| Күтілетін нәтиже | Ақпараттың магниттік жазылуы жайлы мағлұмат алады Ақпараттың магниттік жазылуының күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді | |||||||||||||||
| | Мұғалімнің әрекеті | Оқушының әрекеті | ||||||||||||||
| Топқа бөлу | Парталарда суреттер тұрады, оқушылар мұғалімнің үстелінде жатқан суреттерді таңдап, сол сурет орналасқан партаға отырады. Сөйтіп 4 топ құрамыз. | Сол суреттерге байланысты төрт топқа бөлініп отырады | ||||||||||||||
| Ынтымақтастық атмосферасы | Күн жарығын алақанға саламын. Жүрегіме басып ұстай қаламын. Ізгі әрі нәзік, жарық, мейірімді, Болып кетер сонда дереу жан-жағым. | Оқушылар бір-біріне жақсы тілек тілеп, сыныпта жақсы ахуал қалыптастырады. | ||||||||||||||
| Бағалау парақшасымен таныстыру | Әр топқа бағалау парағын таратамыз. Онда жалпы бағалау жүйесі мен ұпай көрсеткіштері көрсетілген. | Оқушылар бағалау нұсқаларымен танысады | ||||||||||||||
| Үй тапсырмасын пысықтау | Миға шабуыл» әдісі Үй тапсырмасын сұрау (10 мин)
Жауабы: Магниттелуін ұзақ сақтайтын денелер
Жауабы: Магниттің қасиеттері бойынша бір-біріне ұқсамайтын екі полюсі бар: солтүстік (N) және оңтүстік (S).
Жауабы: Жер қойнауындағы жергілікті магнит өрістері
Жауабы: Өткізгіштердің электр тогымен өзара әрекеттесуі жүзеге асатын материяның түрі
Жауабы: Ішіне темір өзекше орналастырылған шарғы
Жауабы: Электрмагниттік реле –ток реттегіш құрал. Ол токтың жұмыс тізбегін қосқан немесе ажыратқан кезде жұмысқа қосылады.
Жауабы: Электр энергиясын механикалық энергияға айналдыратын электр машинасы
Жауабы: Электрөлшеуіш аспаптар магнит өрісіндегі тогы бар рамаға әрекет ететін күштерді пайдалануға негізделген. Электрөлшеуіш аспаптар   Магнитэлектрлік Электрмагниттік 9.  Суретті түсіндір.10.  Магнит өрісінің күш сызықтарының бағытын анықтауға қандай ережені қолданады?11.  Электрмагнит деп нені атайды? Ол қандай бөлшектерден тұрады? 12.  Магнит өрісіндегі тогы бар өткізгішке әрекет ететін күштің бағытын сол қол ережесін қолданып қалай анықтауға болады? 13.  электрқозғалтқыш не үшін пайдаланылады? | |||||||||||||||
| Жаңа сабақ Кім жылдам» әдісі арқылы топпен жұмыс жасау Жаңа сабақты бастамас бұрын ой қозғау мақсатында оқушыларға сұрақ арқылы диалогқа түсіру, соларқылы топен жарыс ұйымдастыру Магнит (грекше magnetіs, Magnetіs lіthos – Магнесия тасы; Магнесия – Кіші Азиядағы көне қала) – магнит өрісін туғызатын дене. Магнит өрісіне ендірілгеннен дененің магниттік қасиетке ие болатын кесегі жасанды магнит деп аталады. Ал алдын-ала магниттелген ферромагнитті не ферримагнитті материалдан жасалған белгілі бір пішіні (таға тәрізді, ұзынша жолақ түрінде, т.б.) бар магнит тұрақты магнит деп аталады. Ол электроникада, радиотехникада және автоматикада тұрақты магнит өрісінің автономды көзі ретінде кеңінен қолданылады. Магнит – Fe, Co, Nі, Аl, гексогональді ферриттер, т.б. негіздегі қорытпалардан жасалады. Асқын өткізгіш материалдан жасалған орамасы бар соленоидты немесе электрмагнитті асқын өткізгішті магнит деп атайды. Оны заттардың магниттік-электрлік және оптикалық қасиеттерін, плазманы, атомдық ядроларды және элементар бөлшектерді зерттеуге арналған тәжірибелерде қолданады. Заттың магниттiк қасиеттерiн қарастырғанда оларға магнетик деген терминдi қолданады. Магнетиктер деп магнит өрісі әрекетінен магниттелетін заттарды айтамыз. Магниттік қасиеттері бойынша магнетиктер шартты түрде 3топқа бөлінеді. МАГНЕТИКТЕР    ФЕРРОМАГНЕТИКТЕР ДИАМАГНЕТИКТЕР ПАРАМАГНЕТИКТЕР Ферромагнетиктер дегенiмiз магниттiк өтiмдiлiгi өте үлкен заттар, μ>>1. Магнетиктердің ішінде сыртқы магнит өрісі жоқ кездің өзінде де магниттелуге бейім заттар болады. Сондықтан олар үлкен магнит өтімділігімен сипатталады. Бұлардың негізгі өкілі темір болғандықтан олар ферромагниттер деп аталады. Ферромагниттер күшті магниттелетін заттар болып саналады. Олардың магниттелуі нашар магниттелетін заттардың түріне жататын диа – және парамагнетиктердің магниттелуін көптеген есе артық. Ферромагнитті денелер магниттелгенде олардың сызықтық өлшемдері мен көлемдері де өзгереді, яғни деформацияланады. Сондықтан бұл құбылыс магнитострикция деп аталады. Ферромагнетизм теориясын алғаш француз физигі П. Вейс (1865-1940) жасаған. Кейінірек 1928 ж. бұл теорияны кванттық механика тұрғысынан дамытқан совет физигі Я. И. Френкель мен неміс физигі В. Гейзенберг болды. Ферромагнетизм заттың қатты фазасымен тығыз байланысты. Ферромагнитті элементтердің еркін атомдары белгілі бір ерекше магниттік қасиеттерге ие. Ферромагнетиктер       Темір Болат Шойын Никель Гадолиний Кобальт Диамагнетиктер дегенiмiз сыртқы өрiс индукциясына қарама-қарсы бағытта бәсең магниттелетiн, яғни сытрқы магнит өрiсiн бәсеңдететiн заттар. Мысалы, күмiстiң, қорғасынның, кварцтың және көптеген газдардың да диамагнетиктiк қасиеттерi бар. Диамагнетиктерде μ<1. Өте күштi диамагнетик деп саналатын висмуттың магниттiк өтiмдiлiгi – μ=0.999824. Диамагнитті заттардың молекулаларында тұрақты дөңгелек тоқтар жоқ. Олардағы дөңгелек тоқтар тек сыртқы магнит өрісінің қоздыруынан ғана пайда болады, яғни индукцияланады. Осы индукцияланған тоқтардың бағыты, яғни магнит индукциясы сыртқы магнит өрісіне қарама – қарсы бағытта болады.  Диамагнетиктер      Күміс Қорғасын Кварц Висмут Су Мәрмәр Шыны Парамагнетиктер дегенiмiз сыртқы өрiс индукциясы бағытында бәсең магниттелетiн заттар. Парамагнетиктердiң магниттiк өтiмдiлiгi бiрден сәл үлкен, μ>1. Ең күштi пармагнетиктiң бiрi - платина, оның өтiмдiлiгi μ=1.00036. Өткізгіштерде өтетін тоқтардың магнит өрісіндегі кез келген магнетик ерекше күйге келеді – осыны магниттелі деп атайды. Сөйтіп, магнетик магниттелген күйде қосымша магнит өрісінің индукциясын береді, осы микро токтың индукциясы өткізгіштердегі ток туғызатын сыртқы магнит индукциясымен сипатталады. Сонымен, жалпы магнит индукциясының векторы дегеніміз макроскопиялық және микроскопиялық тоқтар туғызатын магнит индукция векторларының қосындасы болып табылады. Көптеген тәжірибелердің нәтижесінде, кеңістікті түгел толтырып тұратын біртекті магнетиктер ішінде қосымша магнит индукцияссы бастапқы магнит индукциясымен не бағыттас, не оған қарама – қарсы бағытта болады. Сонымен парамагнитті заттардың магниттелуі дегеніміз ондағы молекулалық тоқтардың белгілі бір ретпен бағытталуы болып табылады.Парамагнетиктер теориясын жетілдіріп дамытқан П. Жпнжевен (1872-1946) болды.     ПарамагнетиктерАуа Алюминий Платина Сілтілер АҚПАРАТ ҰҒЫМЫ Ақпаратты шындығында да ғылыми ұғым ретінде қарастыруға болады. Өйткені бұған дейін ақпараттың кұрылымы мен қасиеттері барлық ғылым салаларында зерттелінді. Мысалы, физика - ақпарат таситын сигналдардың қасиеттерін зерттейді. Табиғаттағы көптеген құбылыстардың сигнал шығаратыны белгілі. Ал тіркелінген сигналдар белгілі бір мәліметтерді құрайды. Мәліметтер түрленіп, тасымалданып, әдістердің көмегімен қолданыс табады. Мәліметтер мен әдістердін өзара әсерлесуінен ақпарат түзіледі. Өлі табиғаттағы процестер үздіксіз энергия алмасу түрінде өтеді. Энергия алмасумен қатар тірі табиғатта бағытталған зат алмасу процесі жүреді. Зат алмасу мен энергия алмасу процестерінің арасындағы өзара байланыс ақпарат алмасу турінде өтеді немесе оны ақпараттық процесс деп атайды. Ақпараттың магниттік жазылуы. Ежелгі дәуірлерде, байланыс құралдары пайда болмаған кездерде де адамдар байланыс жасай алған. Яғни, шапқыншы жіберу арқылы, ауызша немесе жазба ақпараттар алмасу арқылы байланыс жасап отырған. Біздің дәуірімізге дейінгі 525- 426 жж. атақты Троя соғысында от арқылы қала жауланып алынды деген белгі беру тәсілі қолданылғаны тарихтан мәлім. Ал, Эсхилдің классикалық шығармасы «Агамемнон» трагедиясында осы шабуыл, Грецияға Трояның алынғандығы туралы әр биіктік басында жағылған от арқылы хабарланғаны көркем баяндалады. Яғни, бір қабылдаушыдан келесі қабылдаушыға жеткізу арқылы акпарат беру-ретрансляцияның белгілері болып табылады. Диск– есептеуіш техникада – жазылған ақпаратты ұзақ уақыт есте сақтай алатын магниттік қабыршақпен қапталған дөңгелек пластина түріндегі дерек жинақтауыш құрылғы. Ақпарат пластина бетіне шеңбер бойымен жазылған жолсызықтар арасындағы секторлар бетінде сақталады. Дискінің (ағылшынша dіsk) дискіқозғалтқыш (дискіжетек) құрылғысы болады. Ол дискіні айналдырып, деректі дискіге жазуды, қажет кезінде оны оқуды атқаратын бастиекті керекті сектор маңына жеткізіп тұрады. Компьютерлер қатты, иілгіш және жинақы (компакт-диск) дискілермен жабдықталады. Қатты дискіде немесе винчестерде магниттік қабықша көлемдірек металл тұғырға жағылып, дискіқозғалтқыш құрылғысымен ауа кірместей етіп, тұмшаланған (герметикалық) бір қорапта орналасады. Винчестерлік дискілер сыртқы көлеміне (форм-факторына) және сыйымдылығына қарай бөлінеді.     Бейнетелефон (орыс. видеотелефон) екі жақты дыбыстық және көру байланысына (беру және қабылдау) арналған құрылғы. Ол телефон аппаратынан, берілетін теледидар камерасынан және қабылдауыш индикаторлық құрылғыдан түрады. Бейнетелефон жиіліктің жіңішке жолағында жұмыс істейді, бұл әдеттегі телефон сымдары арқылы бейнелеу белгілерін беруді камтамасыз етеді. Қабылдау пунктінде алынған бейнелер мен олардың графикалық түсіндірмелері фотоға түсірілуі, магниттік таспаға жазылуы және қажет жағдайда қайта шығарылуы мүмкін. Құжаттарды табыстауға арналған бейнетелефон 1 минут ішінде 900 сөзі бар ақпаратты бере алады, осындай ақпаратты радиотелефон арқылы беру 3-4 есе, ал радиотелеграф арқылы беру 20-30 есе көп уақыт алар еді. Бейнетелефон ірі әскери құрамаларда, аэродромдарда және ірі кемелерде (авианосецтерде) қолданылады Жеке жұмыс. Физикалық диктант
Семантикалық карта
Берілетін тапсырмалар Ақпараттың магниттік жазылуы дегеніміз не? Ақпараттың магниттік жазылуын түсіндір? СD, DVD-R, DVD-RV дискілерді не үшін, қай жерлерде қолданамыз ? СD-R, DVD-RV дискілерді салыстыр? Ақпараттың магниттік жазылуының физикалық мәні неде? DVD-R, DVD-RV дискілерді білудің маңызы қаншалықты? | ||||||||||||||||
| Сергіту сәті | «Қаражорға» биі | Оқушылар әуенге билеп,сергиді | ||||||||||||||
| Ой толғаныс Өткен тақырыптарға байланысты байланысты «Аквариум» әдісін пайалану Өткен тақырыпты оқушыларға қысқаша қайталау мақсатында осы көрсетілген әдіс бойынша жаңа материалдарға байланысты ресурстар беру, өз бетерінше дайындық жасату Физикалық диктант
Семантикалық карта
| ||||||||||||||||
| Шығармашылыққа тапсырма | | |||||||||||||||
| Үй тапсырмасы | № | Оқушылар күнделіктеріне жазады | ||||||||||||||
| Бағалау | Кері байланыс :«Екі жұлдыз, бір тілек» | Бағалау парақшасын толтырады | ||||||||||||||
| Кеі байланыс | ||||||||||||||||
| Физика | Сабақ 53 | | | |||||||||||||
| Сабақтың аты | §59 Электромагниттік индукция | |||||||||||||||
| Жалпы мақсаты | Электромагниттік индукция жайлы мағлұмат беру Электромагниттік индукция құбылысы және генераторлар,трансформаторлар,электр энергиясының алыс қашықтықтарға жеткізілуі жайлы мағлұмат беру; Генераторлар. Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қашықтықтарға жеткізілуінің күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйрету. | |||||||||||||||
| Күтілетін нәтиже | Электромагниттік индукция жайлы мағлұмат алады Электромагниттік индукцияның күнделікті өмірде және өндірістерде, есептер шығаруда қолдана білуге үйренеді | |||||||||||||||
| | Сабақтың кезеңдері | уақыты | Мұғалімнің іс - әрекеті | Оқушының іс- әрекеті | Оқыту үшін бағалау | Қажетті ресурстар, қолданылатын құралдар | ||||||||||
| | Кіріспе | 4 мин 4 мин 3 мин | - оқушылармен амандасу; - сыныпты түгендеу; - кезекшілік қызметін қадағалау; -Үй тапсырмасын сұрау. «Өрмекші өрімі» әдісі арқылы сұрақтар қойылады «Сағат дос» әдісі арқылы оқушыларға дос табу ұсынылады | -мұғаліммен сәлемдесу; - жоқ оқушыларды айту Оқушылар бір - бірінің сұрақтарына жауап береді | Формативті бағалау- смайликтер арқылы . | жіп | ||||||||||
| | Жаңа тақырыптың таныстырылым | 2 мин | «Миға шабуыл» Видеоролик көрсетіледі. Тақырыпты ашу ұсынылады. Дәптерлеріне сабақтың тақырыбын жазуды сұрайды.
-Бүгінгі сабақтан нені күтесің, не білгің келеді? | Оқушылар видеоролик көре отырып, бүгінгі өтілетін тақырыпты ашады. Дәптерлеріне тақырыпты жазады Сабақтың мақсатын айтып шығады | | Слайд | ||||||||||
| | Негізгі бөлім | 20 мин | Э  лектромагниттік индукция құбылысын түсіндіретін тәжірибелер: Индукциялық токтың пайда болуына шарғыдан өтетін магнит өрісінің өзгеру себебі болатынын тәжірибе көрсетті. Индукциялық токтың пайда болуына шарғыдан өтетін магнит өрісінің өзгеру себебі болатынын тәжірибе көрсетті. Механикалық энергияны электр энергиясына айналдыратын машиналар генераторлар деп аталады.  
Генератордың айналатын бөлігі-ротор, ал қозғалмайтын бөлігі-статор.  Темір өзектен және әр түрлі орам саны бар екі шарғыдан тұрады. Егер көп орамы бар орамаға U1 кернеу берсе, онда электромагниттік индукция салдарынан аз орамы бар шарғыда U2‹ U1 кернеу пайда болады және керісінше. Кернеуді арттыруға және кемітуге арналған құрылғыларды трансформаторлар деп атайды.  Сағат 1200- де кездесетін жұп электромагниттік индукция. Генераторлар . Трансформаторлар. Электр энергиясының алыс қашықтықтарға жеткізілуі тақырыбын оқулықтан оқып, бір- біріне түсіндіреді. RAFT әдісі бойынша айтып шығады | Бір -бірін бағалайды | Слайд | |||||||||||
| | Критерий | Дискриптор | Ұпай | |||||||||||||
| | Баяндап беру | Түсіндіре алды | 2 | |||||||||||||
| | Жартылай түсіндірді | 1 | ||||||||||||||
| | Түсіндіре алмады алмады | 0 | ||||||||||||||
| | | |||||||||||||||
| | Қорытынды | 10 мин | «Кафель» әдісі арқылы №1 Трансформатордың бірінші катушкасының орамдарымен жүретін ток шамасы 5А. Егер трансформация коэффициенті 0,4 болса, Екінші катушка орамдарымен жүретін ток қандай болады?(2А) №2 Трансформатордың бірінші катушкасында 1200 орам бар және ол 220В кернеуге , 3А ток күшіне арналған. Электрмен пісіру қондырғысын жасауға қажетті 100А ток алу үшін екінші катушканың орам санын қандай етіп таңдайды?(36) №3 Төмендеткіш трансформатордың бірінші реттік орамасының кернеуі 220В электр желісіне қосылған. Оның екінші орамасының қысқыштарына 8Ом кедергі жалғанды. Егер трансформация коэффициенті 55 болса, кедергі бойымен жүретін токтың шамасы қаншаға тең. (0,5А) №4 Трансформатордың бірінші реттік орамасындағы ток күші I1= 0,5А , кернеуі U1=220В . Екінші реттік орамасындағы ток күші I2= 11A кернеуі U2= 9,5В . Трансформатордың ПӘК-ін табыңдар. (95%) №5 Жоғарлатқыш трансформатордың бірінші реттік орамасында N1= 80, екінші реттік орамасында N2= 1280 орам бар. Бірінші реттік орамасының ұштарындағы кернеу U1= 120В , ал екінші реттік ормасындағы ток күші I2= 0,25A . Трансформатордың пайдалы қуатын анықтау керек.(480Вт) №6 Трансформатордың бірінші орамасындағы ток күші I1= 10 А, ал оның ұштарындағы кернеу U1= 110В Екінші орамасының ұштарындағы кернеу U2=1000 В болса, ток күші қандай?(1,1А) №7 Трансформатор кернеуі 220В- тан 1,1 кВ- қа дейін жоғарлатады, оның бірінші реттік орамасындағы орамдар саны 700. Трансформация коэффициенті қандай? Екінші реттік орамдағы орамдар саны қанша? (0,2; 3500) №8 Бірінші реттік орамасында 840 орам бар трансформатор кернеуді 220- дан 660В – қа дейін жоғарлатады. Трансформация коэффициенті қандай? Екінші реттік орамасындағы орам саны қанша?(0,33;2520) №9 трансформатор кернеуі U1= 22кВ мәнінен U2=110 В мәнге дейін төмендетеді. Оның екінші реттік орамасындағы орам саны N2= 100. Трансформатордың бірінші реттік орамасындағы орамдар саны қанша?(22000) №10 Трансформатордың бірінші реттік орамасындағы орам саны N1= 100, ал екінші реттік орамасындағы N2= 1000 . Бірінші реттік орамасындағы кернеу U1= 120 В. Трансформатордың екінші реттік орамасындағы кернеу қандай? (1200В) Шығармашылық тапсырма беріледі. Шардара СЭС электр энергиясының жеткізілуі. Есеп шығару а) есептер шығару 1) 2 секундта контурды тесіп өтетін магнит ағыны 10 Вб –ден 0 Вб-ге дейін бірқалыпты кеміді Контурдағы индукцияның ЭҚК-і неге тең? (5 В) 2)Өздік индукцияның максимальды ЭҚК-і 20 В, индуктивтілігі 0,5 ГШн контурда катушкадан өтетін (А/с) ток күшінің өзгеру жылдамдығын тап. (40А/с) 3. Индукциясы 0,2 Тл – ге тең магнит өрісіндегі 10 Мм/с жылдамдықпен индукция сызықтарына перпендикуляр қозғалып келе жатқан протонға қандай күш әсер етеді? (qп= 1,6*10-19 Кл) (0,32 пН) 4)Көлденең қимасының ауданы 60 см2 –ге тең контурының ішіндегі магнит ағыны 0,3 мВб –ге тең. Контур ішіндегі өріс индукциясын тап.(50 мТл) 5)Магниттік индукциясы В = 2 Тл болатын біртекті магнит өрісі ұзындығы ∆l = 20 см өткізгішке F = 0,075 Н күшпен әрекет етсе, өткізгіштегі токтың күші қандай? Магнит индукциясы сызықтары мен өткізгіштегі токтың бағыттары арасындағы бұрыш α = 30°. 6)Егер өріс өзара перпендикуляр болып, өткізгіштің актив бөлігінің ұзындығы 5 см, ондағы ток күші 25 А болса, тоғы бар өткізгішке 50 мН күш әсер ететін магнит өрісінің индукциясы қандай? . Қызықты сұрақтар 1.Көсеу ұзын болса қол күймес – қандай физикалық құбылыс жасырылған? ( жылу өтгізгіштік) 2.Темірді қызғанда соқ – мақалында қандай физикалық құбылыс көрсетілген (қатты дененің балқуы) 3.Тоңған тонын мақтайды – неліктен (тон жылуды нашар өткізеді) 4.Уайым түбі теңіз батасыңда кетесің, тәуекел түбі қайық мінесің де кетесің – қандай физикалық құбылыс (Архимед заңы) 5.Жақсы кісінің ашуы шайы орамал кепкенше – (кебу) 6.Терек қисайған жағына жығылады (күштің әсері)
8.Тонның жылуы тігісінен емес жүнінен (жылу өткізгіштік) 9.Ескі мұз ерігіш, жаңа дос жерігіш – (жылу берілу)
11.Шындықты іздеген табады (отын энергиясы) 12.Азықсыз адам алысқа бармас (энергияның сақталу заңы) | Өзара жұмыстарын бағалайды. | А3 формат, стикер | |||||||||||
| | Критерий | Дискриптор | Ұпай | |||||||||||||
| | Есептерді шығара алуы Түсіндіріп беру | Шығара алды | 2 | |||||||||||||
| | Жартылай шығарды | 1 | ||||||||||||||
| | Шығара алмады | 0 | ||||||||||||||
| | | |||||||||||||||
| | Сабақтан кейінгі кері байланыс | 2 мин |
Үйге тапсырма береді. Электромагниттік индукция. Генераторлар. Трансформатолар. Электр энергиясын алыс қашықтыққа жеткізу. |
| 8-6 ұпай – «5» 5 ұпай – «4» 4- 3 ұпай – «3» | Бағалау парақшасы Кері байланыс плакат | ||||||||||
