ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 51
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
1.2 - сурет – МБҰЖ кластері құрылымының нұсқалары
МБҰЖ жоғары спектрлі тиімділігіне бір жиілік белдеуді барынша жиі қайта қолдануы арқылы қол жеткізіледі, бұл тұрғыда сурет 2.3 көрсетілген үш ұялы (немесе үш элементті) кластер барынша қалаулырақ болып табылады, мұндағы бірдей санмен жиілік арналар жиынтықтармен сәйкес келетін ұялар белгіленген. Сондай-ақ, осы типтегі кластердің әрбір ұясына толық жиілік диапазонының үштен бір бөлігіне тең болатын жиілік белдеу беріледі, бұл дегеніміз, жүйедегі байланыс арналарының жалпы санының үштен бөлігі де беріледі, бұл ұяның едәуір абоненттік сыйымдылығын қамтамасыз етеді. Жиіліктердің бірдей белдеулері бар зоналардың жиі қайталануы қосалқы арна кедергілерінің, яғни аралас ұяда орналаспаған жиіліктің сол белдеуінде жұмыс істейтін жүйе станциясынан кедергілерінің едәуір деңгейімен сипатталады. Қосалқы арналық кедергілерінің әсерін төмендету үшін элементтерінің көп саны бар кластерлер барынша тиімді, мәселен, сурет 2.3, б көрсетілген 7 – элементті кластер. Жиіліктердің бірдей белдеуі қолданылатын ұяшық орталығы D мен кластердегі элементтердің саны келесідей арақатынасымен байланысқан
мұндағы p – ұяшық радиусы, дұрыс алтыбұрыш айнласында көрсетілген шеңбер радиусы. Келесідей арақатынаспен айқындалатын ζ, параметрін
қосалқы арналық кедергілердің төмендеу коэффициенті немесе қосалқы арналық қайталану коэффициенті деп аталады. η = 1/nC мөлшері үшін жиіліктерді қолданудың тиімділік коэффициенті немесе жиіліктерді қайта қолдану коэффициенті атауы қолданылады. Қосалқы арналық кедергілер деңгейіне қолайлы әсер ететін кластердегі элементтер санының артуы әрбір ұяда қолданылуы мүмкін жиіліктер белдеуінің пропорционалды төмендеуіне, бұл ұяның абоненттік сыйымдылығының төмендеуіне алып келуі мүмкін.
Қарастырылған кластер құрылымдары бір қуаты бар барлық бағыттар бойынша дабылды жіберуді жүзеге асыратын, бағыттың дөңгелек диаграммасы бар антенналардың базалық станцияларда қолданылуын болжайды. Қосалқы арналық кедергілерді төмендетудің тиімді тәсілі диаграмма ені 120° немесе 60° бағыттағы антенналарды (көлденең жазықтағы) қолдану болып табылады, нәтижесінде алтыбұрышты ұяшық 3 немесе 6 секторға бөлінеді, яғни ұяның секторларға бөлінуі орын алады. Секторда дабылды антенна бір ғана жаққа қарай береді, ал қарама-қарсы бағытта сәулелену деңгейі ең төменгі шекке дейін қысқарады. Сөйтіп, ұяның секторларға бөлінуі кластерлерде бірдей белдеулерді жиірек қолдануға, олардың құрылымының өзгеруінсіз немесе жиіліктерді қайталаудың бұрынғы сызбасы аясында қосалқы кедергілерді төмендетуге мүмкіндік береді. Егер кластер n
с ұядан тұрып, олардың әрқайсысында тс секторлар болса, онда кластер өлшемі (nс,nс х mс) болады. Практикада кеңінен қолданылатын кластерлердің қарапайым өлшемі (3,9), (4,12), (7,21) болып табылады. Сурет 2.3, в (3,9) өлшемді секторға бөлінген кластердегі жиілік арналардың жиынтығын бөлудің ықтимал нұсқалары келтірілген. МБҰЖ топологиясын дайындау өзіндік ерекшеліктері бар және күрделі міндет болып табылатындығын айта кеткен жөн.
Ұялы байланыс стандарттары мен жүйелерінің эволюциясы
МБҰЖ 25 жылдық дамуының қысқа тарихы қарастырылып жатқан жүйелердің рөлі мен философиясына көзқарастардың елеулі эволюциясы мен бірқатар жаңа сәттерімен есте қалған. МБҰЖ үш буын туралы айтатын болсақ, олардың арасындағы айырмашылықтар – бірқатар шарттамен келесідей критерийлермен белгіленеді.
Барлық МБҰЖ немесе бірінші буын стандарттары аналогтық болып табылады. Олардың ішінде:
- AMPS (Advanced Mobile Phone Service) – жетілдірілген мобильді телефон қызметі. Жұмыс жиіліктерінің диапазоны – БС үшін 869. ..894 МГц және МС үшін 824...849 МГц, байланыс арнасы белдеуінің ені - 30 кГц. Коммерциялық қолдану басы – 1983 ж. АҚШ, Канада, Орталық және Оңтүстік Америка, АвстралияДа барынша кеңінен қолданылады. 1999 жылдың басында AMPS МБҰЖ (өзінің сандық модификациясымен D-AMPS) әлемнің 95 елінде қолданылды және ұялы байланыстың шамамен 31% абоненттік базасына, яғни шамамен 94,5 млн. адамға қызмет көрсетті.
NAMPS (Narrow Band AMPS – тар белдеуді AMPS) модификациясы бар, оның негізгі айырмашылығы байланыс арнасының белдеуі 10 кГц құрайды;
- TAGS (Total Access Communications System) – байланыстың жалпы қол жетімді жүйесі. Жиілік диапазоны: БС үшін 935...950 МГц, МС үшін 890...905 МГц, байланыс арнасының белдеулігінің ену - 25 кГц. Коммерциялық қолдану басы – 1985 жылы. TAGS стандарттары еуропалық елдерде – Англия, Италия, Испания, Австрия және т.б. елдерде барынша кеңінен таралды. 1999 жылдың басында осы стандарттың абоненттік базасы модификациясымен бірге 6,4 млн. адамды құрады [13]. ETACS (Enhanced TAGS – жетілдірілген TAGS) модификациясы, JTACS (Japanese TAGS – жапон TAGS) және NTACS (Narrow Band TAGS – тар белдеулік TAGS) қолданылатын жиілік диапазоны, арна белдеуінің ені және т.б. бойынша айрықшаланады;
- NMT (Nordic Mobile Telephone System) – мобильді телефон байланысының скандинавиялық жүйесі. Екі негізгі нұсқада NMT 450 және NMT 900 болады, қолданылатын жиілік диапазонымен ғана айрықшаланады: БС үшін NMT450 - 463...467,5 МГц және МС үшін 453...457,5 МГц; БС үшін NMT 900 - 935...960 МГц және МС үшін 890...915 МГц. Арна белдеуінің ені - 25 кГц. Коммерциялық қолдану басы – 1981 жыл (NMT450) және 1986 жыл (NMT 900). Скандинавия елдерімен қатар, бұл стандарттар көптеген Батыс және Шығыс Еуропа елдерінде, сондай-ақ әлемнің бірқатар елдерде кеңінен қолданылады. NMT 450i (improved – жетілдірілген) процедурасы жетілдірілген сәйкестендіруі бар NMT 450 стандартының модификациясы қолданыста бар. Бірінші буынның аналогтық жүйесі С-450 (Германия және Португалия), RTMS (Radio Telephone Mobile System – мобильді радиотелефон жүйесі) (Италия), Radio-corn 2000 (Франция) және NTT (Nippon Telephone and Telegraph System – телефон және телеграфтың Жапон жүйесі.
Жоғарыда аталған аналогтық стандарттарда арналардың жиілікке бөлінуімен көптеген кіру әдісі қолданылады, сөздік ақпаратты жіберу үшін жиілік модуляциясы, ал ақпараттық дабылдарды жіберу үшін жиілік қозғалысы қолданылады. Бірінші буын жүйелеріне бірқатар кемшіліктер тән, олардың ішінде негізгілері салыстырмалы төмен абоненттік сыйымдылығы, әртүрлі стандарттардың сәйкессіздігі, жіберілетін хабарламаларды құпиялаудың болмауы, сандық жүйелердің қызметтер (ISDN) және пакеттік деректерді жіберумен (PDN) кірігуімен өзара әрекет етудің мүмкінсіздігі.
Екінші буынның сандық МБҰЖ аталған кемшіліктер едәуір деңгейде жоқ, олардың ішінде келесілер барынша кеңінен қолданысқа енді:
- D-AMPS (Digital-/\MPS - сандық AMPS) немесе IS-54 (IS - Interim Standard қысқарған), яғни аралық стандарт), AMPS –тың диапазонында аналогтық және сандық режимдерде жұмыстарын біріктіретін екі режимді аналогтық-сандық жүйесін білдіреді. Практикалық қолдану басы 1992 жылға жатады. Осы стандарттың жетілдірілген нұсқасы IS-136 айырмашылығы IS-54 нұсқасында басқарудың толық сандық арналарының болуында, 1996 жылдан бастап қолданыла бастады. IS-136 нұсқасы 800 және 1900 МГц диапазондарында қолданылады;
- GSM (Global System for Mobile Communications) – мобильді байланыстың жаһандық жүйесі. Бұл стандарт байланыс арнасы белдеуінің ені 200 кГц кезінде БС үшін 935...960 МГц және МС үшін 890...915 МГц диапазондарында жұмыс істеу қарастырылады. GSM 900 жалпы еуропалық стандартының практикалық қолдануы 1991 жылдан басталды. Осы стандарттың жетілдірілуі жаңа жиілік диапазонын 1800 МГц игеруге алып келді, ұялардың аз өлшемімен үйлесуінде жиіліктердің барынша кең жұмыс белдеуі көмегімен сыйымдылығы көп болатын ұялы желілерді құра алады.
Бұл нұсқа бастапқыда Personal Communication Network (PCN) деп аталды – Дербес байланыс желісі, кейінірек Digital Cellular System (DCS) – Ұялы байланыстың сандық жүйесі, пайдалануды бастағаннан (1993 жылы) үш жылдан кейін GSM 1800 қайта аталды. Жұмыс диапазоны байланыс арнасы белдеуінің ені 200 кГц кезінде БС үшін 1710...1785 МГц, МС үшін 1805...1880 МГц. GSM стандарты АҚШ-та қолдануын бастады, алайда 1800 МГц диапазоны IS-136 нұсқасында D-AMPS жүйесімен бос болмағандықтан, оған 1900 МГц диапазонындағы жиілік белдеуі бөлінді. GSM стандартының тиісті нұсқасы «америкалық» GSM немесе IS-661 атауын алды. 1999 жылдың басында GSM стандарты әртүрлі нұсқаларда әлемнің 129 елдерінде қолданылды, ал абоненттік база көлемі 137 млн. адамға жетті, бұл МБҰЖ пайдаланушылардың жалпы санының 45% құрайды;
- РОС (Personal Digital Cellular) – Дербес сандық ұялы байланыс. 1993 жылы Жапонияда дайындалған және бастапқыда JDC (Japan Digital Cellular – Жапондық сандық ұялы байланыс) деп аталған сандық МБҰЖ өзінің техникалық сипаттамасы бойынша D-AMPS ұқсас және соңғысынан бірнеше жиілік диапазондарында 800, 1400 және 1500 МГц жұмыс істеу мүмкіндігімен ерекшеленеді. РОС стандарты Жапонияда ғана қолданса да, оның абоненттік базасы 39,5 млн. пайдаланушыға жетті немесе МБҰЖ абоненттерінің жалпы әлемдік санынан 13% құрайды;
- IS-95 (Interim Standard-95), балама атауы cdmaOne. Екінші буынның алдында аталған барлық сандық МБҰЖ байланыс арналарының жиілік-уақытпен бөлінуі бар көп реттік кіру әдісі қолданылады. IS-95 атауын алған кодтық бөлінуі бар (СОМА) көп реттік кіру әдісі негізінде 1992-1993 жылдары АҚШ-та МБҰЖ бірінші стандарты дайындалды. Жұмыс істеуші жиілік диапазоны – дабылдар спектрінің ені 1,25 МГц болған кезінде МС үшін 824...848 МГц, БС үшін 869...894 МГц. Аталған стандарт 1995-1996 жылдары Гонконгта, АҚШ және Оңтүстік Кореяда практикада қолданыла бастады, АҚШ-та осы стандарттың нұсқасы 1900 МГц диапазоны үшін қолданылды.
Үшінші буындағы МБҰЖ қатысты айтатын болсақ, мүдделер қақтығыстары мен жанжалдары мен келіссөздеріне толы оның жалпы сипаттамасының қалыптасуы жалғасуда. Үшінші буындағы МБҰЖ айрықшалайтын критерийлер, сонымен қатар стандарттардың нақты мәртебесі бар және практикалық іске асыруға өте жақын болатын нақты айрықшалықтарының кейбір бөлшектері 12 тарауда қарастырылған. Ресейде ұялы байланыстың даму басы 1990 жылға жатады. Қазіргі таңда үкімет шешімімен федералды стандарттар ретінде GSM 900 және NMT450, ал аймақтық стандарттар ретінде D-AMPS бекітілді. Ресейде бірінші МБҰЖ пайда болу сәтінен бастап ұялы байланысты пайдаланушылар санының тұрақты өсуі байқалады. 2001 дылдың үшінші тоқсан қорытындысы бойынша олардың контингенті 6,24 млн.адамды құрады
2001 жылдың соңында ұялы байланыс абоненттерінің саны 8 015 300 дейін жетті, ал 2002 жылдың бірінші тоқсанында ал тағы 30% артып, 10 380 000 адамға жетті. Айта кететін жайт, абоненттік базаның өсуі негізінен жаңа немесе қолданыста бар ірі операторлар желісі дамып жатқан аймақтарда абоненттер ағымымен, ал Мәскеу және Санкт-Петербург қалаларында кейбір деңгейде бюджеті аз бюджеттерінің ағымымен қамтамасыз етілді.
Қорытынды
Оқу құралында аналогты дыбыс дабылдарын жіберуге арналған сандық жүйенің негізгі құрылысы баяндалған. Аналогты және сандық жүйенің берілісіне салыстыру жүргізілді, Олардың артыұшылығы мен кемшілігі каралды. Аналогты дабылды сандыққы түрлендіретін құрылғының жұмысы талдандып, негізгі құрылғының жұмысы баяндалды.Қорыта келгенде, қазіргі заманда ұялы байланыспен қолданылатындар өте көп, және де қазіргі кезде әлем бойынша ең көп қолданылатын үш ең негізгі ұялы байланыс жүйесі белгілі десек болады.
Пайдаланылған әдебиеттер
-
“Электротехника” - Ахметов, Ахметова, Қабақова -
“Техникалық электротехника” – Ә.Берікұлы