Файл: Фонетика тіл туралы ылымны бір саласы. Онда дыбыстар, екпін жне буын, ндестік заы арастырылады. аза тілінде 42 ріп жне 37 дыбыс бар. Екі белгі бар.docx

Скачать файл
Заказать решение

ВУЗ: Не указан

Категория: Не указан

Дисциплина: Не указана

Добавлен: 03.02.2024

Просмотров: 25

Скачиваний: 0

ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.

Тәуелдік жалғау көпше

Көпше
Дауыстыдан кейін
Дауыссыздан кейін

жақ
жуан
жіңішке
жуан
жіңішке

1біздің
мыз
міз
ымыз
іміз

2сендердің
+ың
+ің
+ың
+ің

2сіздердің

+ыңыз
+іңіз
+ыңыз
+іңіз

3олардың
+ы
+і
+ы
+і


3)Жіктік жалғау

Жақ
Жекеше
Көпше

1
Мен
-мын, -мін, -бын, -бін, -пып, -пін
-мыз, -міз, -быз, -біз,

-пыз, -піз

2
Сен
-сың, -сің
-сыңдар, -сіңдер

2
Сіз
-сыз, -сіз
-сыздар, -сіздер

3
Ол
-
-




Жалғау Қазақ тілінде жалғаудың 4 түрі бар:
көптік, тәуелдік, жіктік, септік

Сөз+көптік+тәуелдік+септік
Бала+лар+ым+ның

Сөз +тәуелдік+септік
Бала+м+ның

Сөз+жіктік+көптік
Бала+сың+дар

Көптік жалғау

Дауысты, Р,Й,У
лар, лер

М,Н,Ң,Л,З,Ж

дар, дер

Қатаң, Б,В,Г,Д,

тар, тер


2)Тәуелдік жалғау жекекше

Жекеше

Дауыстыдан кейін
Дауыссыздан кейін

жақ
жуан
жіңішке
жуан
жіңішке

1 менің

-м
-м
ым
ім

2 сенің

ың
ің
ың
ің

2 сіздің

ңыз
ңіз
ыңыз
іңіз

3 оның

сы
сі
ы
і


Тәуелдік жалғау көпше

Көпше
Дауыстыдан кейін
Дауыссыздан кейін

жақ
жуан
жіңішке
жуан
жіңішке

1біздің
мыз
міз
ымыз
іміз

2сендердің
+ың
+ің
+ың
+ің

2сіздердің

+ыңыз
+іңіз
+ыңыз
+іңіз

3олардың
+ы
+і
+ы
+і


3)Жіктік жалғау

Жақ
Жекеше
Көпше

1
Мен
-мын, -мін, -бын, -бін, -пып, -пін
-мыз, -міз, -быз, -біз,

-пыз, -піз

2
Сен
-сың, -сің
-сыңдар, -сіңдер

2
Сіз
-сыз, -сіз
-сыздар, -сіздер

3
Ол
-
-






Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар)
Қазақ тілінде 9 сөз таптары бар.

1. Зат есім - заттың атын білдіретін атау сөздер.

Сұрақтары: Кім? Кімдер?(адамдарға) Не?Нелер?

2.Сын есім– заттың сынын, сипатын, түрін, көлемін,сапасын білдіретін сөздер.

Сұрақтары: Қандай? Қай? Кімнің? Ненің?

3. Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін білдіретін сөздер.

Сұрақтары: Неше?Нешеу?Қанша?

4.Есімдік - (зат есім, сын есім, сан есім)ауыстырып, солардың орнына жүретін сөздер

5.Етістік – заттың қимылын, ісін, күй-жайын білдіретін сөз табы.

Сұрақтары:Не істеді? Не қылды? Не істелінді? Қайтті?

6. Үстеу - іс-әреттін мезгілін, мекенін, сы-қимылын білдіретін сөздер.

7. Шылаулар -тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстеп тұратын көмекші сөздер.

8. Одағай - сөйлеушінің шындыққа, болмысқа қатысын, көңіл-күй,сезім арқылы білдіретін сөздер.

9.Еліктеу сөздер - табиғат құбылыстары мен жан-жануарларда болатын әр алуан дыбыстарға және олардың сын-сипат, қимыл-әрекеттеріне еліктеуден туған сөздер.

Қазақ тілінде еліктеу сөздердің екі түрі бар: 1) еліктеу есту қабілеті арқылы пайда болған еліктеуіш сөздер: тарс-тарс, салдыр-гүлдір, дыр-дыр...

2) бейнелеуіш сөздер көру арқылы пайда болған:

бүрсең-бүрсең, шошаң-шошаң, жалт-жұлт

Морфология – сөз таптарын қарастыратын тіл білімінің бір саласы, сөз құрамын зерттейді(дара-күрделі сөздер, сөз таптары, қосымшылар)
Қазақ тілінде 9 сөз таптары бар.

1. Зат есім - заттың атын білдіретін атау сөздер.

Сұрақтары: Кім? Кімдер?(адамдарға) Не?Нелер?

2.Сын есім– заттың сынын, сипатын, түрін, көлемін,сапасын білдіретін сөздер.

Сұрақтары: Қандай? Қай? Кімнің? Ненің?

3. Сан есім - заттың санын, мөлшерін, ретін білдіретін сөздер.

Сұрақтары: Неше?Нешеу?Қанша?

4.Есімдік - (зат есім, сын есім, сан есім)ауыстырып, солардың орнына жүретін сөздер

5.Етістік – заттың қимылын, ісін, күй-жайын білдіретін сөз табы.

Сұрақтары:Не істеді? Не қылды? Не істелінді? Қайтті?

6. Үстеу -қимылдың,заттың сынының түрлі белгілерін сөздердің лексико-грамматикалық тобы.

7. Шылаулар -тілімізде толық лексикалық мағынасы жоқ, бірақ сөз бен сөзді, сөйлем мен сөйлемді байланыстырып немесе сөзге қосымша мән үстеп тұратын көмекші сөздер.

8. Одағай - сөйлеушінің шындыққа, болмысқа қатысын, көңіл-күй,сезім арқылы білдіретін сөздер.

9.Еліктеу сөздер - табиғат құбылыстары мен жан-жануарларда болатын әр алуан дыбыстарға және олардың сын-сипат, қимыл-әрекеттеріне еліктеуден туған сөздер.

Қазақ тілінде еліктеу сөздердің екі түрі бар: 1) еліктеу есту қабілеті арқылы пайда болған еліктеуіш сөздер: тарс-тарс, салдыр-гүлдір, дыр-дыр...

2) бейнелеуіш сөздер көру арқылы пайда болған:

бүрсең-бүрсең, шошаң-шошаң, жалт-жұлт

Септіктер

№
Септік жалғауларының аты
Жай септіктің
сұраулары /мысалдары
Тәуелдік септік сұраулары

1
Атау
кім? не?

Асан, ағаш
кімім? кімің? кіміңіз? кімі?
нем? нең? неңіз? несі?

2
Ілік
кімнің? ненің?

Асанның, ағаштың
кімімнің? кіміңнің? кіміңіздің? кімінің?
немнің? неңнің? неңіздің? несінің?

3
Барыс
кімге? неге?
қайда?Асанға, ағашқа
кіміме? кіміңе? кіміңізге? кіміне?
неме? неңе? неңізге? несіне?

4
Табыс
кімді? нені?

Асанды, ағашты
кімімді? кіміңді? кіміңізді? кімін?
немді? неңді? неңізді? несін?

5
Жатыс
кімде? неде?
қайда?Асанда, ағашта
кімімде? кіміңде? кіміңізде? кімінде?
немде? неңде? неңізде? несінде?

6
Шығыс
кімнен? неден?

Асаннан, ағаштан
кімімнен? кіміңнен? кіміңізден? кімінен?
немнен? неңнен? неңізден? несінен?

7
Көмектес
кіммен? немен?

Асанмен, ағашпен
кіміммен? кіміңмен? кіміңізбен? кімімен?
неммен? неңмен? неңізбен? несімен?


Септік жалғауларымен
Септік
Сұрақтары
Жалғаулары

Қкпстфчшбвгд
жз
л
рийую
мнң
дауысты

1
Атау

Кім? Кімдер? Не? Нелер?
-
-
-
-
-
-

2
Ілік

Кімнің? Ненің?

-тың

-тің
-дың

-дің
-дың

-дің
-дың

-дің
-ның

-нің

-ның

-нің

3
Барыс
Кімге? Неге?

Қайда?

-қа

-ке
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге

4
Табыс
Кімді ?

Нені ?
-ты

-ті
-ды

-ді
-ды

-ді
-ды

-ді
-ды

-ді
-ны

-ні

5
Жатыс

Кімде? Неде?

Қайда? Қашан?

Нешеде?

-та

-те
-да

-де
-да

-де
-да

-де
-да

-де
-нда

-нде

6
Шығыс

Кімнен ?Неден?

Қайдан?
-тан

-тен
-дан

-ден
-дан

-ден
-дан

-ден
-нан

-нен
-дан

-ден

7
Көмектес

Кіммен? Немен?

-пен
-бен
-мен
-мен
-мен
-мен

Септіктер

№
Септік жалғауларының аты
Жай септіктің
сұраулары /мысалдары
Тәуелдік септік сұраулары

1
Атау
кім? не?

Асан, ағаш
кімім? кімің? кіміңіз? кімі?
нем? нең? неңіз? несі?

2
Ілік
кімнің? ненің?

Асанның, ағаштың
кімімнің? кіміңнің? кіміңіздің? кімінің?
немнің? неңнің? неңіздің? несінің?

3
Барыс
кімге? неге?
қайда?Асанға, ағашқа
кіміме? кіміңе? кіміңізге? кіміне?
неме? неңе? неңізге? несіне?

4
Табыс
кімді? нені?

Асанды, ағашты
кімімді? кіміңді? кіміңізді? кімін?
немді? неңді? неңізді? несін?

5
Жатыс
кімде? неде?
қайда?Асанда, ағашта
кімімде? кіміңде? кіміңізде? кімінде?
немде? неңде? неңізде? несінде?

6
Шығыс
кімнен? неден?

Асаннан, ағаштан
кімімнен? кіміңнен? кіміңізден? кімінен?
немнен? неңнен? неңізден? несінен?

7
Көмектес
кіммен? немен?

Асанмен, ағашпен
кіміммен? кіміңмен? кіміңізбен? кімімен?
неммен? неңмен? неңізбен? несімен?

Септік жалғауларымен
Септік
Сұрақтары
Жалғаулары

Қкпстфчшбвгд
жз
л
рийую
мнң
дауысты

1
Атау

Кім? Кімдер? Не? Нелер?
-
-
-
-
-
-

2
Ілік

Кімнің? Ненің?

-тың

-тің
-дың

-дің
-дың

-дің
-дың

-дің
-ның

-нің

-ның

-нің

3
Барыс
Кімге? Неге?

Қайда?

-қа

-ке
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге
-ға

-ге

4
Табыс
Кімді ?

Нені ?
-ты

-ті
-ды

-ді
-ды

-ді
-ды

-ді
-ды

-ді
-ны

-ні

5
Жатыс

Кімде? Неде?

Қайда? Қашан?

Нешеде?

-та

-те
-да

-де
-да

-де
-да

-де
-да

-де
-нда

-нде

6
Шығыс

Кімнен ?Неден?

Қайдан?
-тан

-тен
-дан

-ден
-дан

-ден
-дан

-ден
-нан

-нен
-дан

-ден

7
Көмектес

Кіммен? Немен?

-пен
-бен
-мен
-мен
-мен
-мен

Смотрите также файлы