Файл: Ньютонны бірінші заы. Материалды денелерді инерциялы заы. Кш. Масса.docx

 көлемнен   көлемге дейін ұлғаю кезінде атқаратын Жұмыстың геометриялық мағынасы: газдың   көлемнен   көлемге дейін ұлғаю кезінде атқаратын жұмысы   өсі,   қисығы және   ,   көлемдерге сәйкес келетін түзулермен шектелген аудан арқылы анықталады

1.   Изотермиялық процесс



2. Изобарлық процесс



3. Изохорлық процесс



4. Адиабаттық процесс

Жылудан оқшауланған жүйедегі процесс адиабаттықдеп аталады.

Адиабаттық процестің теңдеуін алу үшін алдымен газдың жылу сыйымдылығын қарастырайық.

Декарттық координаттар жүйесіндегі элементар Жұмыс былайша өрнектеледі: dA=Fxdx+Fydy+Fz dz (1) мұндағы Fx, Fy, Fz – күштің координат осьтеріндегі проекциялары, x, y, z – күштің түскен нүктелерінің координаттары. Жұмыстың бірліктердің халықаралық жүйесіндегі (СИ) өлшеу бірлігі – джоуль. Жұмыстың бұдан да басқа эрг (1 эрг=10–7Дж) және килограмм-күш-метр (1 кгкҺм=9,81 Дж) сияқты өлшеу бірліктері бар. Күштің жұмысын жалпы түрде есептеу үшін элементар жұмыс (dA) деген ұғым ендіріледі: dA=F.s cos 90болса күштің жұмысы теріс, ал 90 Қысым күштерінің жұмысы: dA=pdV, p – қысым, V – көлем.

3. 
   Атом ядросының құрылысы мен қасиеттері.
   

Атом ядросының қасиеттері. Атом ядросының ең маңызды қасиеттерінің бірі – оның зарядтық саны 

---

Z. Ол заряд құрамына енетін протондардың санына және   -ге тең ядро зарядын анықтайды. Z саны сонымен қатар Менделеев кестесіндегі орналасқан химиялық элементтердің реттік нөмірін көрсетеді. Сондықтан да оны ядроның атомдық нөмірі деп те айтады. Ядродағы нуклондар санын (яғни протондар мен нейтрондар сандарының қосындысын) А әрпімен белгілейді де, оны ядроның массалық саны деп атайды. Ядродағы нейтрондар саны N=A-Z –ке тең. Ядроның белгілеу үшін арнайы символ қолданылады:   , мұндағы Х-химиялық элементтің символы. Жоғарыдағы сол жағындағы қойылған массалық сан, төменгі сол жағындағы – атомдық нөмір. Кейде былай да белгіленеді:   .

Z-терінің саны бірдей, бірақ А-лары әртүрлі болып келетін ядроларды изотоптар деп атайды. Химиялық элементтердің көпшілігінің тұрақты изотоптары болады. Мысалы, оттегінің   ,   ,   , қалайынынң он тұрақты изотоптары бар. Сутегінің үш изотобы бар, олар:

 - кәдімгі сутегі, немесе протий (   ,   )

 - ауыр сутегі, немесе дейтерий (   ,   )

 - тритий ( 

---

 ,   ).

Протий мен дейтерий тұрақты, ал тритий радиоактивті.

Массалық сандары А бірдей ядроларды изобаралар деп атайды. Мысал үшін мынаны келтіруге болады:   және   .

Нейтрондар саны бірдей N=A-Z ядроларды изотондар деп атайды (   ,   ). Ең соңында, жартылай ыдырау периодында айырмашылықтары бар Z және А-сы бірдей болатын радиоактивті ядролар да болады, оларды изомерлер деп атайды. 

4. 
   Айнымалы ток тізбегіне резистор, индуктивтілігі 0,1 Гн және сыйымдылығы 10 мкФ тізбектей жалғанған. Тізбектегі токтың резонанстық жиілігі неге тең?
   

5. 
   Жіпке салмағы m=1кг жүк ілінген. Жіпті жүкпен бірге: а=5м/сек² үдеумен көтеріледі деп алып, жүктің керілуін табу керек.
   

---