8.3.1.5 Энергия өзгерісін бөлшектердің кинетикалық

теориясы тұрғысынан түсіндіру
Бағалау критерийі Білім алушы

• Көміртекті отындар жанғанда түзілетін

оксидтерді және олардың қасиеттерін

анықтайды

• Парниктік эффектінің себептерін түсіндіреді

және шешу жолдарынұсынады

• Экзотермиялық және эндотермиялық

реакцияларды ажыратады

• Энергия өзгерісін бөлшектердің кинетикалық

теориясы тұрғысынансипаттайды
Ойлау дағдыларының деңгейі Білу және түсіну

Қолдану

Жоғары деңгей дағдылары

Орындалу уақыты 20 минут
Тапсырма
1(a)«Иіс газы» деп аталатын көміртек оксидінің формуласын белгілеңіз.

1. 
   CO₂
   
2. 
   CH₄
   
3. 
   С₃H₈
   
4. 
   SO₂
   
5. 
   СО
   

[1]
(b) Көміртек оксидтері жөніндегі тұжырымның шындық/жалғандығын «˅» белгісін қою арқылы анықтаңыз.

Тұжырымдар	Шындық	Жалған
Көміртек(IV) оксиді жануды қолдамайды
Көміртек(II) оксиді отын толық жанғанда түзіледі
Көміртек(II) оксиді түссіз, иіссіз, өте улы газ
Көміртек(II) оксидінің тотықтырғыш қасиеті бар
Көміртек(IV) оксиді тұрмыстық пропан газы жанғанда түзіледі

[5]

2. Атмосфераның құрамы мен жағдайы ғарышпен жер арасындағы сәуле, жылу алмасу процесіне әсер етеді. Күннен жерге немесе жерден ғарышқа қуат берілу процесі биосферадағы температураны белгілі бір деңгейде сақтайды. Мұнда биосферадағы температура жағдайын сақтап тұруда жерге жылу қуатын алып келетін күн радиациясының рөлі жоғары. Осы процесс бірі-бірімен тығыз байланыста болады. Сондықтан жердегі жылу балансының өзгеруі биосфераның орта температурасының ұлғаюына әкелуі мүмкін.

https://kk.wikipedia.org/wiki/ Парниктік эффект

(а)Парниктік эффектінің пайда болу себептеріне үш мысал келтіріп, түсіндіріңіз.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

---

[1]

(b)Парниктік эффектінің салдарларын азайтудың екі жолын ұсыныңыз.

1._____________________________________________________________________

2._____________________________________________________________________

[1]
3.Экзотермиялық, эндотермиялық, жылу эффектісі, термохимиялық теңдеу терминдерін сипаттайтын тұжырымдармен сәйкестендіріңіз.

Терминдер	Тұжырымдар
1. Экзотермиялық	А) Химиялық реакцияның жылу эффектісі көрсетілген теңдеу
2. Эндотермиялық	В) Химиялық реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшері
3. Жылу эффектісі	С) Жылу сіңіре жүретін реакция
4. Термохимиялық теңдеу	D) Жылу бөле жүретін реакция

---

1.______ 2._____ 3._____ 4._____

[4]
4.Фосфор оттекпен жарық шығара отырып, қарқынды жанады. Фосфор жанғанда, ақ түтін будақтап, оның оксиді түзіледі.Фосфордың жану реакциясының жылу эффектісі 3010 кДж тең.

https://surak.baribar.kz/648573/
(а) Осы реакцияның термохимиялық теңдеуін жазып көрсетіңіз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________[1]
(b)Азот пен оттектің аз мөлшерлері найзағай ойнаған кезде өзара әрекеттесіп, оксид түзеді. Осы құбылыс кезінде химиялық реакция энергиясы өзгереді. Энергия тұрғысынан реакция типін ажыратып жазыңыз.

_______________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

[1]

Балл қою кестесі

Бағалау критерийі	Тапсыр ма №	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Көміртекті отындар жанғанда түзілетін оксидтерді және олардың қасиеттерін анықтайды	1	«Иіс газы» деп аталатын көміртек оксидінің формуласын анықтайды	1
		Көміртек (IV) оксиді жануды қолдамайды деген тұжырымның шындық екенін анықтайды	1
		Көміртек (II) оксиді отын толық жанғанда түзіледі деген тұжырымның жалған екенін анықтайды	1
		Көміртек (II) оксиді түссіз, иіссіз, өте улы газ деген тұжырымның шындық екенін анықтайды	1
		Көміртек (II) оксидінің тотықтырғыш қасиеті бар деген тұжырымның жалған екенін анықтайды	1
		Көміртек(IV) оксиді тұрмыстық пропан газы жанғанда түзіледі деген тұжырымның шындық екенін анықтайды	1
Парниктік эффектінің себептерін түсіндіреді және шешу жолдарын ұсынады	2	Парниктік эффектінің пайда болу себептеріне үш мысал келтіріп, түсіндіреді	1
		Парниктік эффектінің салдарларын азайтудың екі жолын ұсынады	1
Экзотермиялық және эндотермиялық реакцияларды ажыратады	3	Химиялық реакцияның жылу эффектісі көрсетілген теңдеудіңтермохимиялық теңдеу екенін сәйкестендіреді	1
		Жылу бөле жүретін реакциялар экзотермиялық екенін сәйкестендіреді	1
		Жылу сіңіре жүретін реакциялар эндотермиялықекенін сәйкестендіреді	1
		Химиялық реакция кезінде бөлінетін немесе сіңірілетін жылу мөлшерініңжылу эффектісі екенін сәйкестендіреді	1
Энергия өзгерісін бөлшектердің кинетикалық теориясы тұрғысынан сипаттайды	4	Фосфордың жануреакциясыныңтермохимиялық теңдеуін жазады	1
		Энергия тұрғысынан реакция типін анықтайды.	1
Барлығы			14

---

«Сутек. Оттек және озон» бөлімі бойынша жиынтық бағалау

Оқу мақсаты	8.4.2.1 Сутектіалужәнеоныңқасиеттеріменқолданылуынзерттеу; 8.4.2.3 Оттекті алу және оның қасиеттері мен қолданылуын зерттеу; 8.4.2.4 Оттектің аллотропиялық түр өзгерістерінің құрамы мен қасиеттерінсалыстыру; 8.4.2.5 Жер бетіндегі озон қабатының маңызынтүсіндіру.
Бағалау критерийі	Білім алушы ● Сутектің алыну жолын және оның қасиеттерімен қолданылуын сипаттайды; ● Оттекті алудың реакция теңдеуін жәнеоттектің қасиеттері мен қолданылуынсипаттайды; ●Оттектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрамы мен қасиеттерінсәйкестендіреді; ●Озон қабатының маңызынтүсіндіреді.
Ойлау дағдыларының деңгейі	Қолдану, жоғары деңгей дағдылары
Орындалу уақыты	20 минут

Тапсырма
1.Зертханада сутекті алуға болатынзаттардың қатарын көрсетіңіз

A) HNO₃, Н₂О,NaOH

B) СН₄, С, Н₂О

C) Н₂О,Zn, НСl, Са

D)КMnO₄, H₂O, НCIO₃

[]



(d)Жиналған газ сутегі газы екендігіндәлелдеңіз.

__________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

(e) Сутектің қолданылуына мысал келтіріңіз.

___________________________________________________________________________________________________________________________________________

[5]

3. Оттегі –химияның ең маңызды элементі және Жербетіндегі көптеген тірі ағзалардың тыныс алуын қамтамасыз етеді. 

а) Оттек туралы келесі тұжырымдардың шындық не жалған екендігін анықтап, кестеге шындық болса «+», жалған болса « -» белгісін қойыңыз.

Тұжырымдар	Шындық	Жалған
1 Иіссіз, дәмсіз, түссіз газ
2 Аудан жеңіл
3 Суды ығыстыру арқылы жинауға болады
4 -1830С сұйылады
5Суда жақсы ериді

---

[2]
b) Өзгерістер тізбегі берілген: КМnO₄ →А→Р₂O₅

c) А затын анықтаңыз __________________________________________________

[1]

d) КMnO₄ -тен А затын алудың реакция теңдеуін жазыңыз

______________________________________________________________________

[1]
e) А затының алдына қойылатын коэффициентті анықтаңыз

4Р + А→2Р₂O₅

______________________________________________________________________

[1]

4. Зат мөлшері 2 моль оттек(қ.ж.) қандай көлем алады?


[1]

5.Озон – химиялық формуласы О₃ болып келетін оттегінің аллотропиялық түр өзгерісі. Түсі қою көк, өткір иісті газ,ал сұйық озон күлгін көк; балқу t – 192,7°С, қайнау t – 112°С. Суда ерігіштігі 0,394 г/л (0°С-та).

Төменде берілген сурет бойынша озонның қолданылу салаларын анықтаңыз.



[1]

6.Озон қабаты (озоносфера) бүкіл Жер шарын 10-50 км аралығында қоршап тұр, ал ең көп жинақталуы 20-25 км биіктікте болады. «Озон тесігі» деген атау алып, Антарктида үстіндегі кеңістікте озон мөлшерінің (50%) төмендеуіне байланысты ең бірінші озон қабатының жұқаруы 1985 жылы жүрт назарына ілікті. Содан бергі өлшеулер нәтижесі озон қабатының азаюын дәлелдеуде. Жердің озон қабатының бұзылуы адам, жануарлар, өсімдіктер мен микроағзалар тіршілігі үшін қатер болып табылады.
Озон қабатының бұзылуына себеп болатын жағдайларға екі мысал келтіріп жазыңыз.

________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________
[2]

Балл қою кестесі

Бағалау критерийі	Тапсырма №	Дескриптор	Балл
		Білім алушы
Сутекті алу және оның қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды	1, 2	зертханада сутекті қандай заттардан алуға болатынын анықтайды;	1
		қай суретте сутек газын жинау әдісі көрсетілгенін дұрыс анықтайды;	1
		Өз таңдауын түсіндіреді;	1
		сутек газын зертханада алу үшін қолданылатын реактивтерді анықтайды;	1
		жиналған газдың сутек екенін дәлелдейді;	1
		сутектің қолданылуына мысал келтіреді;	1
Оттекті алудың реакция теңдеуін және оттектің қасиеттері мен қолданылуын сипаттайды	3,4	кестеге шындық болса «+» қояды;	1
		жалған болса « -» белгісін қояды;	1
		тізбектегі А затын анықтайды;	1
		калий перманганатын айырып А затын алудың реакция теңдеуін жазады;	1
		А затының алдына қойылатын коэффициентті анықта	1
		зат мөлшері белгілі газдың көлемін дұрыс есептейді;	1
Оттектің аллотропиялық түрөзгерістерінің құрамы мен қасиеттерін сәйкестендіреді	5	берілген сурет бойынша озонның қолданылу салаларын анықтайды;	1
Озон қабатының маңызын түсіндіреді	6	озон қабатының бұзылуына себеп болатын жағдайларға екі мысал келтіріп жазады;	2
Барлығы			15

---

Смотрите также файлы

• I. генезис понятия и современное состояние цифровой криминалистики.docx

• Отчет о прохождении практики п.doc

• Введение в фармакологию.docx

• Бизнес план Соляной ШахтыКраткий инвестиционный меморандум.pdf

• Примерный перечень тем курсовых работ.docx