Әлеуметтік қорғаудың басты мақсаты
нақты адамға қиын өмірлік жағдайда қажетті көмек көрсету
зейнетақы төлеу
жәрдемақы төлеу
жұмыссыздық деңгейін төмендету
адам құқықтарын қолдау
Мемлекеттің экономикалық саясаты
жалпы саясаттың бір бөлігі, экономикалық нәтижесі көп, нарықтық механизмді тиімді құруды қамтамасыз етуге бағытталған принциптер, шешімдер және әрекеттер жиынтығы
нарық экономикасы жағдайындағы шағын және орта бизнесті қолдау
минималды деңгейдегі еңбекақы мөлшерін төлеу
әлеуметтік кепілдердің төленуі
мемлекеттік стандарттардың сақталуына қадағалау жасау
Мемлекеттік әлеуметтік кепілдердің негізі
минималды әлеуметтік стандарттар
минималды еңбекақы мөлшері
әлеуметтік саясаттың іске асырылуы
әлеуметтік қорғауды жүргізу
нарықты экономиканы дамыту
Минималды әлеуметтік стандарттар -
ҚР заңнамасымен бекітілген нормалар мен нормативтер, бұлар төмен түсуге болмайтын, әлеуметтік қорғаудың минималды деңгейін бекітеді.
әлеуметтік кепілдермен байланыстырылып, құқықтардың сақталуы
тегін медициналық көмек көрсету
мемлекеттің экономикалық саясаты
қоғамның тұрмыстық деңгейі
Мемлекеттік минималды әлеуметтік стандарттар келесі аймақтарда құрылады:
еңбекақы төлемдері, зейнетақымен қамсыздандыру, білім, денсаулық сақтау, мәдениет, әлеуметтік қызмет ету, үй – коммуналдық қызмет ету
еңбекақы төлемдері, зейнетақымен қамсыздандыру, жоғарғы оқу орындарында білім алу
барлық жағдайларда тегін қызмет көрсету
адам құқығын қорғау
тұрғын үймен қамсыздандыру
Минималды еңбекақы дегеніміз-
тәжірибесі жоқ қызметкерлердің еңбекақы деңгейі
күн көруге жұмсайтын заттар минимумы
тәжірибе деңгейіне байланысты болады
жұмыс атқаратын орнына сәйкес анықталынады
жұмыс атқарушының жасына байланысты болады
Еңбекақының төменгі бірлігі келесідей анықталынады
күн көруге жұмсайтын заттар минимумына байланысты болады
күн көруге жұмсайтын заттар минимумы
тәжірибе деңгейіне байланысты болады
тәжірибесі жоқ қызметкерлердің еңбекақы деңгейі
жұмыс атқарушының жасына байланысты болады
Білім аймағындағы мемлекеттік стандарттар келесідей анықталынады:
білім мекемелеріндегі жалпыға жетерлік және тегін қызмет жиыны, әртүрлі деңгейдегі бюджеттен қаржыландырылады
тәжірибе деңгейіне байланысты болады
күн көруге жұмсайтын заттар минимумы
тәжірибесі жоқ қызметкерлердің еңбекақы деңгейі
жұмыс атқарушының жасына байланысты болады
Халықты әлеуметтік қорғау жүйесінің маңызды бір функцияларының бірі
әлеуметтік қызмет ету
қоғамдағы жеке тұлғалардың ара – қатынасы
қоғамдағы құқықтық жағдайлардың қорғалуы
қоғамдағы әлеуметтік қызмет көрсетілу деңгейі
қызметкерлердің біліктілік деңгейлері
Күн көріс минимумы
өмірлік заттар минимумын сипаттайды
қызметкерлердің біліктілік деңгейін сипаттайды
минималды еңбекақы мөлшерін білдіреді
минималды зейнетақы мөлшерімен анықталынады
әлеуметтік көмек көрсетілу деңгейімен сипатталады
Дүниежүзілік тәжірибеде күнкөріс минимумының бюджетін құру үшін екі негізгі көзқарас қолданылады
нормативтік және статистикалық
математикалық және нормативтік
аналатикалық және статистикалық
есептік және сараптамалық
сараптамвалық және күнкөрістік
Елдегі мемлекеттік бюджеті бөлуге болады:
республикалық бюджет және жергілікті бюджет
зейнетақы қоры және республикалық бюджет
қайырымдылық қорлары және жергілікті бюджет
жеке қорлар және зейнетақы қорлары
республикалық бюджет және жеке қорлар
Бюджет ішіндегі бюджеттік емес қорлар деген:
зейнетақы қоры және қоғамынң әлеуметтік мәселелерін шешуге арналған республикалық қор
зейнетақы қоры және республикалық бюджет
республикалық бюджет және жергілікті бюджет
қайырымдылық қорлары және жергілікті бюджет
республикалық бюджет және жеке қорлар
Елдегі мемлекеттік емес қаржы көздері келесідей бөлінеді:
жеке және қоғамдық қайырымдылық қорлары
зейнетақы қоры және республикалық бюджет
республикалық бюджет және жергілікті бюджет
қайырымдылық қорлары және жергілікті бюджет
республикалық бюджет және жеке қорлар
Елдегі жергілікті бюджеттен көрсетілетін:
ядерлық сынықтардан, кедейшіліктен, экологиялық апаттардан зардап шекккендерге
нарық жағдайында банкротқа ұшыраған тұлғаларға
уақытында зейнетақы алмай қалған зейнеткерлерге
несиесі бар жеке тұлғаларға
банктерге
Билік органдарының міндеттерінің бірі:
зейнетақымен, жәрдемақымен қамсыздандыру, еңбек төлемдері, медициналық қызмет көрсету, білім және мәдениет саласында кепілдіктердің біріңғай жүйесін қалыптастыру
зейнетақымен қамсыздандыру, нарық жағдайында сұранысты қалыптастыру
жұмыссыздық деңгейін төмендету
банктердің несие бойынша пайыздарын төмендету
жеке тұлғалардың мәдени жағдайын жоғарлату
Елдегі жергілікті бюджет органдарының міндеттері:
минималды кепілдіктерді көтеру үшін қажетті мүмкіндіктерді іздестіру, аумақтық әлеуметтік бағдарламаларды қалыптастыру және жүзеге асыру
зейнетақымен, жәрдемақымен қамсыздандыру, еңбек төлемдері, медициналық қызмет көрсету, білім және мәдениет саласында кепілдіктердің біріңғай жүйесін қалыптастыру
зейнетақымен қамсыздандыру, нарық жағдайында сұранысты қалыптастыру
банктердің несие бойынша пайыздарын төмендету
жеке тұлғалардың мәдени жағдайын жоғарлату
Елдегі әлеуметтік жұмыстың неше қаржыландыру түрі бар
2
3
4
5
6
Елдегі әлеуметтік жұмыстарды қаржыландыру
тікелей және жанама
тікелей және қосымша
толық және жартылай
көлденең және тікелей
жыл басына және жыл аяғында
Елде әлеуметтік жұмысты тікелей қаржыландыру:
толық ақшалай қаражаттарды әлеуметтік жұмысты қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды жеке тұлғаларды қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды жеке кәсіпорындарды қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды банктерді қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды нарық құрылымын дамытуға бағыттау
Жанама қаржыландыру неше негізгі тәсілін атап кетуге болады
3
2
4
5
6
Елдегі жанама қаржыландыру әдістерінің түрлері:
салық салу төлемдері, несие беру төлемдері, әлеуметтік мәні бар өнімдер мен қызмет түрлерінің бағасын қалыптастыру
ақшалай қаражаттарды жеке тұлғаларды қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды жеке кәсіпорындарды қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды банктерді қаржыландыруға бағыттау
ақшалай қаражаттарды нарық құрылымын дамытуға бағыттау
Күн көріс минимумының бюджеті негізінде келесі көрсеткіш бекітіледі
күн көріс минимумының құндық көрсеткіші
өмірлік заттар минимумы
минималды еңбекақы мөлшері
минималды зейнетақы мөлшері
әлеуметтік көмек көрсетілу деңгейі
Тұрғындарды әлеуметтік қорғау органдары мемлекеттік деңгейде келесілерді қамтамасыз етеді
қызмет, жеңілдіктер, зейнетақы мен жәрдемақы мөлшерлерін заңды түрде бекітілген қамсыздандыру кепілдіктерін
минималды еңбекақы мөлшерін
минималды зейнетақы мөлшрлерін
минималды жәрдемақы мөлшерлерімен
кепілдендірілген медициналық көмекпен
Экономикалық категория ретіндегі әлеуметтік қамтамасыз ету
қоғамның еңбеккке қабілетсіз мүшелері үшін тұтынуға қажет өнімдерді құру, тарату және қолдану жайлы қатынастардың жиынтығын, жұмыс күшінің артуын береді
тегін медициналық қызметтің көрсетілуін қамтамасыз етеді
қоғамдағы құқықтық жағдайлардың сақталуын қамтамасыз етеді
жұмыс орындарымен қамтамасыз етуге жәрдемдеседі
жәрдемақылардың уақытылы төленуін қамтамасыз етеді
Әлеуметтік қамтамасыз етуді дамыту мақсаты
еңбеккке қабілетсіз азаматтардың қажеттілігін қанағаттандыру болып табылатын объективті процесс
қоғамда жақсы қарым – қатынастың сақталуын қамтамасыз ету
адамдардың өмір сүру деңгейін жоғарлату
сақтандыру әдістерінің сақталуын қамтамасыз ету
ұйымдастырушылық – құқықтық қатынастарды іске асыру
Әлеуметтік қамтамасыз етудің негізгілері
мемлекеттік әлеуметтік сақтандыру
еңбеккке қабілетсіз азаматтардың қажеттілігін қанағаттандыру болып табылатын объективті процесс
қоғамда жақсы қарым – қатынастың сақталуын қамтамасыз ету
адамдардың өмір сүру деңгейін жоғарлату
ұйымдастырушылық – құқықтық қатынастарды іске асыру
Қазақстандағы әлеуметтік сақтандырудың дамуында неше кезеңді ерекшелеуге болады
2
1
3
4
5
Қазақстандағы әлеуметтік сақтандырудың дамуындағы бірінші кезең
1993- 1994 жылдар аралығы
1991- 1995 жылдар аралығы
1992- 1996 жылдар аралығы
1993- 1997 жылдар аралығы
1994- 1995 жылдар аралығы
Қазақстандағы әлеуметтік сақтандырудың дамуындағы екінші кезең
1994- 1997 жылдар аралығы
1992- 1995 жылдар аралығы
1992- 1996 жылдар аралығы
1994- 1998 жылдар аралығы
1992- 1998 жылдар аралығы
Қазақстандағы әлеуметтік сақтандырудың дамуындағы бірінші кезеңде келесідей негізгі жағдайлар қарастырылды
сақтандыру жарналарын анықтау, жәрдемақы төлеу мерзімдері мен көлемдерін тағайындау
зейнетақының мөлшерлері мен төлем кезеңдерін анықтау
әлеуметтік сақтандырудың жалпы жүйесін анықтау
әлеуметтік сақтандырудың бюджеттік емес қорларының құрылуы, әлеуметтік сақтандырудың жаңа түрлері қарастырылды
уақытша еңбеккке жарамсыздық бойынша берілетін жәрдемақылардың көлемін анықтау
Қазақстандағы әлеуметтік сақтандырудың дамуындағы екінші кезеңде келесідей негізгі жағдайлар қарастырылды
әлеуметтік сақтандырудың бюджеттік емес қорларының құрылуы, әлеуметтік сақтандырудың жаңа түрлері қарастырылды
зейнетақының мөлшерлері мен төлем кезеңдерін анықтау
әлеуметтік сақтандырудың жалпы жүйесін анықтау
сақтандыру жарналарын анықтау, жәрдемақы төлеу мерзімдері мен көлемдерін тағайындау
уақытша еңбеккке жарамсыздық бойынша берілетін жәрдемақылардың көлемін анықтау
Зейнетақы – бұл:
тұрақты ақшалай төлем
еңбегі үшін төленетін сыйақы
мемлекеттен төленетін жәрдемақы
еңбекақының белгілі бір пайызы
демалыс ақының бір түрі
Зейнетақы кімдерге төленеді:
арнайы категориядағы адамдарға
тек қана әйел адамдарға
тек қана ер адамдарға
көп балалы аналарға
мүгедек адамдарға
Зейнетақы мен қамтамасыздану немен жүргізіледі:
арнайы мекемелермен
жеке меншіктегі кәсіпорындармен
жеке азаматтармен
әкімшіліктермен
білім ұйымдарымен
Зейнетақымен қамтамасыздандыру негіздемесіне келесі жатқызылады:
зейнетақының жасы келгенде және еңбек өтілі немесе еңбек сіңірген жылдары үшін
денсаулыққа зиянды орындарда жұмыс істеу
зейнетақының жасы келгендігі
еңбек сіңірген жылдарына байланысты
мүгедектігіне байланысты болады
Елдегі әлеуметтік қорғаудың белсенді ұйымдастырушыық түріӘ:
әлеуметтік көмек
жұмыссыздықты азайту
тегін медициналық көмек көрсету
кедейшілік деңгейін төмендету
тегін білім алуға жәрдемдесу
Әлеуметтік көмек қандай кезде тағайындалады:
құжаттар тексеріліп, табыс табудың басқа көзі болмаған жағдайда
зейнеткерлікке шыққанда
жұмыссыздық категориясына жатқызылғанда
тегін медициналық көмек қажет болғанда
тегін білім алу қажеттілігі туындаған жағдайда
Қорғау келесі категорияларға бөлінеді:
отбасы табысы төмен, өмір сүрудің минималды табысы толмайтын, соның нәтижесінде өмірге қажет тауарлар мен қызметтерге қаражаты жоқ жандарға
зейнетақы деңгейі төмен болған жағдайда
жұмысында қысқартуға ұшыраған жағдайда
көп балалы отбасыларға
елде инфляция деңгейі жоғарлаған жағдайда
Қазақстанда келесідей шаралар іске асырылуда:
сапалы әлеуметтік саясат құрылуда
жұмыссыздық мүлдем жойылды
зейнетақы көлемі төмендетілді
жаңа ақша бірліктері айналымға енгізілді
әлеуметтік көмек алынып тасталынды
Әлеуметтік көмек көлемі келесідей анықталынады:
отбасының әрбір адам басына шаққандағы орташа адам табысы мен кедейлік сипатының айырмасы ретінде
минималды еңбекақы көлеміне байланысты
жұмыссыздық пайызына байланысты
елдегі экономикалық жағдайларға байланысты
отбасы мүшелерінің санына байланысты
Жұмыссыздыққа жатқызуға болады
еңбекке жарамды жастағы тұлғаның тұрақты табысының болмауы, және жұмысқа деген ынтасының болуы
