Файл: 3 Бастауыш мектеп математикасындаы шамаларды олдануды негіздері.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.03.2024
Просмотров: 17
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Жалпы танымдық оқу әрекеті:
-
қоршаған дүниедегі математикалық қатынастарды (бөлік-бүтін, көп-кем) байқау; -
мақсатын сипаттау және ең қарапайым өлшеу құралдарын (өлшеу лентасы, таразы) пайдалану; -
өз бетінше таңдалған негізге сәйкес заттардың топтарын (сандар, мәндер, геометриялық фигуралар) салыстыру; -
заттарды (сандар, шамалар, геометриялық фигуралар, бір әрекеттегі мәтіндік тапсырмалар) топтарға бөлу (жіктеу); -
қоршаған дүниедегі геометриялық пішіндердің үлгілерін табу; есептің әртүрлі шешімдерін іздеу (есептелген, геометриялық мазмұны бар); -
қосу және алу амалдарын қамтитын сандық өрнекте әрекеттер ретін шығару (жақшамен/жақшасыз); -
математикалық өрнек пен оның мәтіндік сипаттамасы арасындағы сәйкестікті орнату; -
пайымдауды, қорытындыны, жауапты растайтын мысалдарды таңдау.
Әмбебап коммуникативті оқу әрекеті:
-
есептеулердің барысы туралы түсініктеме беру; өлшем жағдайына сәйкес шаманы таңдауды түсіндіру; -
үлгі бойынша берілген қатынасы бар мәтіндік есеп (дайын шешім) құрастыру; -
сюжеттік жағдайды сипаттау үшін математикалық белгілер мен терминологияны қолдану; -
осы объектілерге, қатынастарға қатысты мәлімдемелер, қорытындылар құру; -
берілген қасиетке ие сандарды, шамаларды, геометриялық фигураларды ата; -
санды, санды өрнекті жазу, оқу; -
арифметикалық амалдың мағынасын түсіндіретін мысалдар келтіру; -
«әрқайсысы», «барлығы» сөздерін пайдаланып мәлімдемелер құрастыру.
Топтық жұмыс:
-
мұғалім құрастырған немесе өз бетінше жұппен, топпен жұмыс жасағанда бірлескен іс-әрекет ережелерін қабылдау; -
математикалық материалмен жұптық және топтық жұмысқа қатысу: іс-әрекеттің мақсатын, жұмыс барысын талқылау, олардың әрекеттеріне түсініктеме беру, басқа қатысушылардың пікірлерін тыңдау, шешімнің немесе жауаптың презентациясын (ауызша баяндауды) дайындау; -
ізденіс пен шығармашылық сипаттағы математикалық есептерді бірлесіп шешу (өлшеу құралдарының көмегімен ұзындықты анықтау, сағаттың көмегімен уақыт пен ұзақтығын анықтау); -
іс-әрекеттердің, өлшемдердің нәтижесін бағалау); -
мұғаліммен бірге жалпы жұмыстың нәтижесін бағалау.
ЖОСПАРЛАНҒАН БІЛІМ БЕРУ НӘТИЖЕЛЕРІ
2-сыныпта математиканы оқыту пәнді меңгерудің тұлғалық, метапәндік және пәндік нәтижелеріне жетуге бағытталған.
ЖЕКЕ НӘТИЖЕЛЕР.
«Математика» пәнін оқу нәтижесінде оқушыда мынадай жеке нәтижелер қалыптасады:
-
өмірлік жағдаяттарға бейімделу, жалпы адамзаттық мәдениетті дамыту үшін математиканы оқу қажеттілігін білу; -
ойлау, пайымдау, болжам жасау және оларды дәлелдеу немесе жоққа шығару қабілеттерін дамыту; -
құрдастарымен бірлескен іс-әрекет ережелерін қолдану, келіссөздер жүргізу, жетекшілік ету, нұсқауларды орындау қабілетін көрсету, жеке жауапкершілікті сезіну және жалпы нәтижеге өз үлесін объективті бағалау; -
ақпараттық ортада қауіпсіз мінез-құлықты ұйымдастыру дағдыларын меңгеру; -
математиканы күнделікті өмірде практикалық есептерге, соның ішінде сыныптастарына, кішкентай балаларға, ересектерге және қарт адамдарға көмектесуде қолдану; -
математикалық қатынастарды шынайы өмірде қолдану тәжірибесін кеңейтетін, интеллектуалдық еңбекке қызығушылық пен есептерді шешуде өзіне деген сенімділікті, қиындықтарды жеңу қабілетін арттыратын жағдайларда жұмыс істеу; -
оқу және өмірлік мәселелерді ұтымды және тиімді шешу үшін математиканы пайдалану мүмкіндігі тұрғысынан практикалық және оқу жағдайларын бағалау; -
математиканы оқудағы жетістіктеріңізді бағалаңыз, қиындықтарды жою жолдарын белгілеңіз; -
математикалық білімдері мен дағдыларын тереңдетуге ұмтылу; ұсынылған және өз бетінше таңдалған оқу міндеттерін, тапсырмаларын шешу үшін әртүрлі ақпараттық құралдарды пайдалану.
ПӘННІҢ НӘТИЖЕЛЕРІ
2-сыныптың соңында оқушыда:
-
100 ішіндегі сандарды оқу, жазу, салыстыру, ретке келтіру; -
берілген сан бойынша берілген саннан үлкен/кіші санды табу (100 ішінде); берілген саннан берілген саннан көп (20 ішінде); -
100 шегінде қосу және азайту амалдарын қамтитын санды өрнектің (жақшалы/жақшасыз) мәнін есептеу кезіндегі ретті орнату және сақтау; -
арифметикалық амалдарды орындау: қосу және азайту, 100 ішінде ауызша және жазбаша; көбейту кестесін пайдаланып 50 шегінде көбейту және бөлу; -
көбейту амалдарының құрамдас бөліктерін (көбейткіштер, көбейткіштер) атау және бір-бірінен ажырату; бөлу (бөлгіш, бөлгіш, үлес); -
қосу, азайту амалдарының белгісіз компонентін табу; практикалық тапсырмаларды орындау кезінде ұзындық (сантиметр, дециметр, метр), масса (килограмм), уақыт (минут, сағат) бірліктерін пайдалану; құны (рубль, копеек); деректер мәндерінің бір бірлігін басқаларына түрлендіру; -
өлшеу құралдарының көмегімен ұзындықты анықтау; сағатпен уақытты анықтау; өлшеу нәтижесін бағалау және бағалау; ұзындықтың, массаның, уақыттың, құнның мәндерін салыстыру, олардың арасында «көп / аз» қатынасын орнату; -
мәтіндік есептерді бір немесе екі қадаммен шешу: есепті ұсыну (қысқа жазба, сурет, кесте немесе басқа модель); -
мәтіндік есептің шешу барысын екі қадаммен жоспарлау, оны арифметикалық әрекет/әрекеттер түрінде орналастыру, жауабын жазу; -
геометриялық пішіндерді ажырату және атау: тік бұрыш; сынық сызық, көпбұрыш; -
төртбұрыштарды, төртбұрыштар арасынан шаршыларды таңдау; -
тордағы қағазда сынық сызықты, көпбұрышты бейнелеу; қабырғаларының ұзындықтары берілген тік бұрышты, тіктөртбұрышты салу; -
конструкцияларды орындау үшін сызғышты, шаршыны пайдалану; -
сызғыштың көмегімен нақты заттардың ұзындықтарын өлшеу; екі немесе үш буыннан тұратын полисызықтың ұзындығын, тік төртбұрыштың (шаршы) периметрін табу; -
«барлығы», «әрқайсысы» сөздері бар ақиқат (шын) және жалған (жалған) мәлімдемелерді тану; -
бір-екі қадамдық логикалық қорытынды жасау және қорытынды жасау; -
математикалық объектілер тобының ортақ белгісін табу (сандар, шамалар, геометриялық пішіндер); -
бірқатар заттардан (сандар, геометриялық фигуралар) үлгіні табу; -
ақпаратты берілген формада көрсету: есеп мәтінін сандармен толықтыру, кестенің жолын/бағанын толтыру, суретте сандық деректерді көрсету (геометриялық фигуралар бейнесі); -
объектілер топтарын салыстыру (ортақ, әртүрлі табу); -
қоршаған дүниедегі геометриялық пішіндердің үлгілерін табу; пайымдауды растайтын мысалдарды таңдау, жауап беру; -
мәтіндік тапсырманы құрастыру (орындау); -
есептеулердің дұрыстығын тексеру.
Білім берудің бастапқы кезеңдерінде тиісті дайындықсыз оқушыларға модельдеуге байланысты жоғары білім мен дағдыларды беру мүмкін емес. Дәл осы кезеңде қоршаған дүниені тану және бейнелеу процесі сапалы бағытқа айналады, бала белгілі бір «тілге» - математикаға енеді. Бұл тілді балаға таныстыру – бастауыш білім берудегі басты мақсат. Сондықтан математика тілі модельдер тілі екенін ескерсек, мектептердің бастауыш сыныптарында математика сабағында модельдеуді оқыту заңды әрі қажетті болып көрінеді. Оқу үрдісінде қолданылатын үлгілердің ерекшеліктерін тереңірек білу мұндай оқытуды ұйымдастыруға көмектеседі. Модельдеуді қолдану мектеп оқушыларының оқуға деген көзқарасын өзгертеді, олардың іс-әрекетін саналы және өнімді етеді. Модельдердің мұндай қолданылуын балаларды математикалық ұғымдармен, іс-әрекет әдістерімен таныстыру процесінде арнайы тапсырмалар арқылы қамтамасыз етуге болады, оның барысында оқушылар оқиды, түрлендіреді және модельдер жасайды. Модельдеуді мұндай тиімді меңгерудің мүмкіндіктері қазіргі мектептегі математика курстарында бар. Бірақ оларды іс жүзінде қолдану мұғалімнің қолынан келе бермейді[18].
Кейбір тапсырмаларды қарастырайық.
Тапсырма: Оң жақтағы суреттер ненің негізінде таңдап алынған?
Бұл тапсырмада белгілі бір сипаттамалары бойынша ерекшеленетін объектілер арасындағы сандық қатынас модельденеді. Мұндай тапсырмалармен жұмыс істегенде оқушылар модельдеуді меңгерудің алғашқы қадамдарын жасайды, математикалық модельдерге тән қасиеттердің толық спектрін көрсететін дайын модельдермен жұмыс істеуді үйренеді. Сондай-ақ тапсырмалар мектеп оқушыларының белсенді психикалық әрекеттерінің қажеттілігін тудыратындай етіп тұжырымдалған. Мұндай ой еңбегі баланың оқу-тәрбиелік тапсырманың мәніне тереңірек енуіне, жаңалықтар ашуына мүмкіндік береді.
Бұл тапсырмада оқушылардың іс-әрекетін ұйымдастыра отырып, мұғалім өз іс-әрекетін оқушылар сызбаларға сәйкес теңдіктердің символдық (таңбалық) мағынасын жүзеге асыруға бағыттайды. Осындай жұмыстардың көмегімен үлгілердің сипаттамалық белгілері (шартты сызбалар мен математикалық жазбалар түрінде) пайда болады: белгі, көріну. Оқушылардың белсенділігін белсенді деп анықтауға болады, өйткені жұмыс процесінде әрбір студент талдауға, салыстыруға, жіктеуге, абстракциялауға, яғни, медитация жасау.
Бұл тапсырмалармен жұмыс істеу кезінде мектеп оқушыларының назары мәселені шешу кезінде назар аудару қажет негізгі белгі - әр топтағы объектілердің саны және пәндік жиынтықтар арасындағы байланыс (көп, аз) және объектілердің өлшемі емес және олардың кеңістіктегі орны емес. Бұл тапсырма фигуралардың маңызды белгілерін анықтауға, сондай-ақ ұқсас белгілер мен айырмашылықтарды көрсетуге бағытталған. Оқушы салыстыру, талдау, жалпылау керек.
Жоғарыда қарастырылған тапсырмалардың мазмұнына әртүрлі үлгілер кіреді: сызбалар, диаграммалар, символдық жазбалар. Әрбір жағдайда тапсырмалармен жұмыс студенттің әрекет субъектісіне – үлгіге қатысты белсенді ұстанымын білдіреді. Тапсырманы орындау барысында оқушылар талдауға, салыстыруға, жалпылауға, практикалық әрекеттерді орындауға мәжбүр болады.ьОсылайша, модельдеу проблемалардың шешімін табудың тиімді құралы болып табылады. Шешу барысында балалар жазудың бір түрінен екіншісіне ауысып, олардың арасынан оңтайлысын табуы керек.
Математиканың бастауыш курсында модельдеуді қолдану оқушылардың абстрактілі ойлауын дамытуға жақсы алғышарттар жасайды, яғни, тереңірек математикалық байланыстарды қамтамасыз етеді, кіші жастағы оқушылардың мәтіндік есептерді шығару қабілетін қалыптастыруды жеделдетуге мүмкіндік береді, балалардың математиканы оқуға деген қызығушылығын арттырады[19].
Осылайша, проблемалық модельдеуге мақсатты және жүйелі оқыту қиялды ойлауды дамытатынын, логикалық ойлауға үйрететінін және семантикалық оқу, талдау, синтездеу, жіктеу, салыстыру, маңызды және маңызды емес нәрселерді анықтау сияқты танымдық оқу әрекеттерін қалыптастыруға ықпал ететінін атап өтемін. тапсырмадағы маңызды шарттар, ұқсастықтар орнату, себеп-салдар байланысын орнату, белгі-символдық модельдеу және т.б.
Келесі жұмыстар балалардың ойын арқылы математикалық түсініктерін дамытуға қосымша мүмкіндік береді.
Oйын әpeкeтi - бұл aдaм ic-әpeкeтiнiң epeкшe caлacы, oндa aдaм физикaлық жәнe pyxaни күштepдiң көpiнyiнeн paxaт, paxaт aлyдaн бacқa мaқcaттapды көздeмeйдi. Дидaктикaлық oйын бaлaның әpтүpлi қaбiлeттepiн, oның қaбылдayын, cөйлeyiн, зeйiнiн дaмытyғa мүмкiндiк бepeдi.
Қaзipгi yaқыттa мұғaлiмдep дaйын мaзмұн мeн epeжeлepмeн көптeгeн oйындap жacaп жaтыp. Epeжeлepi бap oйындap бaлaның жeкe бacының бeлгiлi бip caпaлapын қaлыптacтыpyғa жәнe дaмытyғa apнaлғaн.
Қазіргі ғылым мен техниканың даму кезеңінде алдымыздағы шәкірттің жан-жақты, білімді, ой өрісінің кең болып шығуына ықпал ететін мұғалім екені түсінікті. Мектептегі оқу процесінің негізгі мақсаты: арнайы педагогикалық әдістермен мақсатты және жүйелі түрде оқушылардың шығармашылық ойлауын дамыту, белсенділігін қалыптастыру, адамның бойындағы туғаннан пайда болған интуициясын әрі қарай дамытуға ықпал ету, оқушының табиғи қасиеттерін математикалық білім деңгейін тереңдету үшін оқытуды жоспарлы түрде ұйымдастыру, өз бетінше білім алу дағдыларының дамуына негізін салу болып табылады.Оқушының математикаға ынтасын дамытуда мұғалімнің негізгі мақсатының бірі[20].
Қорытынды
Сабақтың тиімділігін арттыру және оқушылардың математикалық сауаттылығын дамыту жолдарының бірі – сабақ барысында оқушылардың алған білімін баяндауға ынталылығын арттыру керек деп ойлаймын.Оқушы назарын аударатын, ойына түрткі болатын математика туралы қызығушылықты материалдар, әртүрлі қызықты тартымды есептер,ойындар сабақ үстінде өзінің орнын табу керек. Мұндай есептер оқушылардың математикаға деген ынта-ықыласын арттырып, есептерді өздігінен шешуге итермелейді, сонымен қатар логикалық ой-өрісін дамытады. Қызғылықты есептер мен математикалық ойындар әсіресе бесінші, алтыншы сыныптар үшін пайдалы.
Математикалық шамалар дегеніміз:
- математиканың әлемдегі рөлін анықтау және түсіну;
- әртүрлі формада берілген сандық ақпараттарды оқу, талдау, түсіндіріп беру;
- дұрыс негізделген математикалық пайымдаулар айту;
- есептерді шығарудың тиімді тәсілдерін табу, орындау, өзін-өзітексеру, өмірмен байланыстыру керек.
Оқушылардың математикалық сауаттылығының қалыптасуы «математикалық құзыреттiлiктiң» даму деңгейлерімен (танымдық салалармен) сипатталады:
- білу (еске түсіру):терминдерді, сандарды қасиеттері бойынша суреттеу және есептеу; график пен кестеден мәліметтерді алу; құралдарды қолдану; классификациалау, математикалық объектілерді танып білу.
- қолдану (байланыстарды орнату): нәтижелі шешу тәсілін таңдау; математикалық ақпаратты талдау және көрсету; модельдеу; тізбекке байланысты тапсырмаларды орындау; стандартты есептерді шешу.
- ойлау (пайымдау): объектілердің арасындағы тәуелділікке талдау жасау; қорытындылау, әртүрлі шешу жолдарын синтездеу; дұрыс/бұрыс айтылғандарды дәлелдеу; стандартты емес есептерді шешу.
Пайдаланылған әдeбиeттep тiзiмi
1. Қaзaқcтaн Pecпyбликacындaғы «Бiлiм тypaлы» зaң. Зaң aктiлepiнiң жиынтығы. – Aлмaты: 2013. – 41 б.
2. Қaзaқcтaн Pecпyбликacының Пpeзидeнтi Н.Ә. Нaзapбaeвтың Қaзaқcтaн xaлқынa жoлдayы. – Acтaнa, 2017. – 12 б.
3. Қaзaқcтaн Pecпyбликacының бiлiм бepyдi дaмытyдың 2021-2025 жылдapғa apнaлғaн бaғдapлaмacы// Eгeмeн Қaзaқcтaн, 2021.- қантар.
4. P.Б.Нұpтaзинa, A. Д Ceйceнoвa. «Мeн oқимын, oйнaймын oйлaймын!» Пaвлoдap: «Apмaн» бacпacы, 2010. – 120 б.
5. Мyxинa В. C. «Пcиxoлoгия». - Мocквa, 2000. – 103 б.
6. Бөpiбaeв Б. «Жaңa aқпapaттық тexнoлoгиялap». Aлмaты, 2012. 296 б.
7. Icтeмipoв Н. Қaзipгi пeдaгoгикaлық тexнoлoгиялap мeн oқытy құpaлдapы. - Aлмaты, 2011. – 154 б.
8. A.Әбiшeв Oйын элeмeнттepiн пaйдaлaнyдың пeдaгoгикaлық epeк-шeлiктepi // Бacтayыш мeктeп. – 2013. – №3. – Б. 17 – 19
