Ғылымда қолданылатын құрал, тәсіл, ережелер жиынтығы:
Әдістеме
Тұжырымдама
Функциялар
Презумпциялар
Қағида
Жалпы ғылымдық әдістер:
Материалистік, диалектикалық
Статистикалық, кибернетикалық
Жүйелілік, қызметтік
Салыстырмалы-құқықтық, формалды-заңды
Талқылау, анықтау, жүзеге асыру
Құрылым нысаны нешеге бөлінеді:
3
4
2
1
5
ҚР Конституцияның нормаларына ресми түсіндірме беретін орган:
Конституциялық Кеңес
Үкімет
Парламент
Жоғарғы Сот
Мәжіліс
Конституцияға өзгертулер мен толықтырулар әр Палата депутаттары жалпы санының келесідей көпшілік дауысымен енгізіледі:
төрттен үшінің көпшілік дауысымен
жартысымен
бестен төртімен
елу пайызымен
төрттен екісінің көпшілік дауысымен
Қазақстан Республикасы Конституциясына өзгерістер мен толықтырулар енгізіледі:
Республикалық референдумда
Үкіметпен
Жоғарғы Сотпен
Конституциялық Кеңеспен
Сенатпен
Үкімет мүшелерінің саяси партиядағы ақы төленетін қызметтерді атқаруға құқығы бар ма?
жоқ
бар
басшылық қызметтен басқаларын атқаруға болады
құрылтайшылардың келісімімен атқаруы мүмкін
ішіара атқарады
Саяси партияларға Қазақстан Республикасының азаматы неше жастан мүше бола алады?
18 жастан
21 жастан
23 жастан
16 жастан
19 жастан
Саяси партияларды мемлекеттік тіркеуді қандай орган жүзеге асырады?
ҚР-сының Әділет министрлігі
саяси партияларды тіркеуден өткізу міндетті емес
ҚР-сының Президент әкімшілігі
Ішкі істер органдары
ҚР-сының Парламенті
Қазақстан Республикасында төтенше жағдайды кім енгізеді:
ҚР Президент
ҚР Қорғаныс Министрі
ҚР Парламент
ҚР Үкіметі
ҚР-ның төтенше жағдай жөніндегі Министрі
Саяси жүйенің қағидасын көрсетіңіз:
саяси плюрализм және идеологиялық саналуандылық
жерге жеке меншік
кәсіпкерліктің заңмен қорғалуы
мемлекеттік тілдің үстемдігі
бәсекенің болуы
ҚР мемлекеттік және қоғамдық институттардың бірігуіне жол беріле ме?
жол берілмейді
толық түрде мемлекеттің мүддесіне сай келсе жол беріледі
ішінара жол беріледі
халықаралық ұйымдармен шешіледі
жол беріледі
ҚР меншіктің келесі түрлері танылады:
мемлекеттік және жеке меншік
жеке меншік
қоғамдық меншік
заңды тұлғаның меншігі
мемлекеттік меншік
Қазақстан Республикасындағы мемлекеттік биліктің қайнар-көзі:
Халық
ҚР Президенті
ҚР Парламенті
ҚР Үкіметі
ҚР Конституциялық Кеңесі
Мемлекет және құқық теориясының әдістері:
Жалпы ғылымдық, жеке ғылымдық
Жалпымемлекеттік, жалпы құқықтық, теоретикалық
Фундаменталды, қолданбалы, салалық
Жалпы міндетті, жеке міндетті
Салалық, тәжірибелік
Тарихи-теоретикалық заңдық ғылымдар:
Саяси және құқықтық білімдер тарихы, мемлекет және құқық теориясы
Мемлекет және құқық тарихы және криминология
Мемлекет және құқық теориясы және Қазақстан тарихы
Қылмыстық атқару құқығы және әкімшілік құқық
Мемлекет және құқық теориясы, халықаралық құқық
Салалық заңдық ғылымдар:
Азаматтық құқық қылмыстық құқық, еңбек құқығы
Криминология, прокурорлық қадағалау, криминалистика
Рим құқығы, шет мемлекеттерінің конституциялық құқығы
Мемлекет және құқық теориясы, мемлекет және құқық тарихы
Заңды психологогия, салық құқығы, әкімшілік құқық.
Қолданбалы заңдық ғылымдар:
Криминалистика, заңдық психология, соттық психиатрия
Миниципалды құқық, қаржы құқығы, кәсіпкерлік құқық
Мемлекет және құқық теориясы, саяси-құқықтық білімдер тарихы
Криминология, прокурорлық қадағалау, әділ сотты ұйымдастыру
Азаматтық іс жүргізу құқығы, қылмыстық іс жүргізу құқығы
Мемлекеттің пайда болуының себептері:
Экономикалық, әлеуметтік
Саяси, мәдени
Идеологиялық, діни
Салт-дәстүрлік, әдет-ғұрыптық
Зайырлық, құқықтық, демократиялық
Мемлекет және құқықтың пайда болуының теориялары:
Патриархалды, органикалық
Әмбебап, органикалық
Батыстық, шығыстық
Психологиялық, психиатриалық
Азиялық, еуропалық
Келісімдік теориясының негізін қалаушылар:
Гоббс, Спиноза, Руссо
Покровский, Фильмер
Гумплович, Каутский, Дюринг
Энгельс, Маркс
Петражицкий, Гуго
Күштеу теориясының негізін қалаушылар:
Гумпилович, Каутский, Дюринг
Покровский, Фильмер
Эпикур, Спиноза, Руссо
Энгельс, Маркс
Петражицкий, Гуго
Патриархалды теориясының негізін қалаушылар:
Покровский, Фильмер
Эпикур, Спиноза, Руссо
Гумпилович, Каутский, Дюринг
Энгельс, Маркс
Петражицкий, Гуго
Теологиялық теорияның мәні:
Мемлекет бұл құдай еркінің жемісі
Мемлекет бір тайпаның екінші тайпаны басып алуы
Мемлекет әлеуметтік эволюцияның жемісі
Мемлекет табиғи жолмен пайда болды
Мемлекет тап күресі нәтижесінде пайда болды
Мемлекеттің пайда болуының типтік және ерекше нысандары:
Шығыстық, еуропалық
Құл иеленушілік
Шығыстық, оңтүстіктік
Римдік, афиндік
Батыстық, солтүстіктік
Мемлекеттік билік рулық биліктен қандай белгісімен ажыратылады:
Тұрғындардың аумақтық ұйымдастырылуымен
Экономикалық жүйесімен
Биліктің бөлінуімен
Мәдени-білімдік қағидасымен
Өндіріс нысанымен
Мемлекет-бұл:
Белгілі аумақта жоғарғы билікпен қамтылған саяси ұйым
Мүшелері көзқарастар бойынша біртұтас болып бірігетін мемлекеттік құрылыс нысаны
Жария-биліктік құзыреті берілген жұмысшы табы жағынан қоғаммен басқаруды жүзеге асыратын саяси биліктік ұйым
Белгілі аумақта атқару-реттеу қызметін жүзеге асыратын саяси ұйым
Қоғаммен басқаруды жүзеге асыратын саяси биліктік ұйым
Демократия-бұл:
Халықты мемлекеттік биліктің қайнар көзі ретінде тану, оның саяси шешімдерді қабылдауға қатысудағы құқықтарын тану, азаматтық құқықтар мен бостандықтардың кең көлемін жариялау
Басқару нысаны, органдарды ұйымдастыру және қызмет ету тәртібі, құрамы, құзіреті
Мемлекеттік құрылыс нысаны, мемлекеттік билікті аумақтық ұйымдастыру
Саяси режим нысаны, авторитарлық мемлекеттің бір түрі
Мемлекеттік органдардың депутаттарының жиналысы
Парламенттік республиканың басты белгілері
Атқару билігінің басшысы және оның мүшелері парламентпен тағайындалады
Президент сайлауы мен үкіметті қалыптастырудың парламенттен тыс тәсілінің болуы
Мемлекет басшысының кең өкілеттігі
Үкімет өз қызметі үшін президент алдында жауапты болады
Мемлекет басшысының монархпен тағайындалуы
Әлеуметтік нормаларға тән белгілер
Белгілі бір ортаға және уақытқа сәйкес келетін қоғам мүшелерінің типтік әрекет тәртібін көрсетеді
Жеке әрекет тәртібін анықтайды
Мемлекеттік мәжбүрлеу ережесі
Күш жұмсау ережесі
Талап ережесі
Құқық және әдет-ғұрып арақатынасы
Реттеу объектілері қоғамдық қатынастар болып табылады
Көрініс табу нысанына байланысты
Құқықтық қатынастарына байланысты
Әмбебап, қоғамның барлық мүшелеріне таралады
Қамтамасыз ету тәсілдері бөлек
Құқық және әдет-ғұрып арақатынасы
Құқық әлеуметтік құнды әдет-ғұрыпты қолдайды
Көрініс табу нысанына байланысты ұқсас
Құқықтық қатынастарына байланысты ажыратылады
Әмбебап, қоғамның барлық мүшелеріне таралады
Қоғамдық пікірлерге байланысты қорғалады
Құқықтық мемлекет ұғымын қалыптастырушы ойшылдар
Ш.Л.Монтескье
Ы. Алтынсарин
А.Құнанбаев
А.Гитлер
В.Ленин
Құқық пен корпоративті нормалардың ұқсастықтары
Жазба құжаттарда-актілерде бекітіледі
Ежелгі құқық әдет-ғұрыпқа мемлекеттің санкциялауымен мәжбүр ету күші қосыла отырып қалыптасқан
Құқық әлеуметтік құнды әдет-ғұрыпты қолдайды
Әмбебап, қоғамның барлық мүшелеріне таралады
Құқық әлеуметтік зиянды, жағымсыз әдет-ғұрыптың қолданылуына тыйым салады
Құқықтық мемлекеттің ішкі қызметі
Азаматтардың еңбек жағдайын жақсарту және еңбекті қорғау
Басқа мемлекеттермен саяси ынтымақтастық
Мемлекеттік билікті құқықтың көмегімен шектеу
Жеке тұлға үшін құқықтық көтермелеу режимін қалыптастыру
Меншіктің әр түрлі нысандарын қорғаудан бас тарту
Құқықтық мемлекеттің сыртқы қызметі
Басқа мемлекеттермен саяси ынтымақтастық
Мемлекеттік билікті құқықтың көмегімен шектеу
Дүниежүзілік қауымдастық елдерімен экономикалық ынтымақтастық
Азаматтардың мүддесіне сай рухани құндылықтарды қорғау
Республикалық басқару нысаны
Реалистік теорияның тұжырымдамасы
Құқықтың позитивтікке және табиғиға бөлінуі
Адамдарға мәжбүрлікті қолдану
Бассыздыққа жол берілмейді
Мемлекеттік билік жоғары
Саналы адамдардың қызметі
Құқықтың социологиялық (әлеуметтік) мектебінің өкілдері
О.Холмс
Д. Локк
Г.Гуго
К.Савиньи
Ж. Ж. Руссо
Құқықтық қатынастардың жақтардың анықталу дәрежесіне байланысты түрлері
Салыстырмалы
Міндеттеуші
Белсенді
Бәсең
Тыйым салушы
Ресми талқылау түрлері
Казуалдық
Шартты
Грамматикалық
Жүйелік
Саяси-тарихи және логикалық
Талқылау актісіне тән белгілер
Заң нормасы мазмұнын түсіндіру қызметін атқарады
Құқық және әлеуметтік нормаларды талаптарына сәйкестендіреді
Мораль нормаларына сәйкестік, әлеуметтік пайдалылық
Нормативті нұсқаулардан тұрады
Құқыққа сәйкестік
Билік-бұл:
Қоғамды әлеуметтік ұйымдаструдың негізгі қызметінің бір түрі, адамдардың іс-әрекеттерін басқару мүмкіндігі бар беделді күш
Мемлекеттің құрамдық бөліктерінің арасындағы, орталық және жергілікті мемлекеттік билік органдарының арасындағы өзара қарым-қатынас сипатын ашатын ұлттық және әкімшілік-аумақтық құрылыс
Мемлекеттік және қоғамдық ұйымның, соның ішінде елдің саяси өміріне қатысатын еңбек ұжымдарының барлық ұиымдастырылған жиынтығын білдіру
Мемлекеттің пайда болу, қызмет ету және дамуының негізгі жалпы заңдылықтары
Мемлекеттік билікті жүзеге асыру әдісі мен тәсілдерінің жиынтығы
Монархия-бұл:
Жоғарғы мемлекеттік билік билік басында отырған монархқа мұрагерлік жолымен немесе өмір бақиға сайланып берілген басқару нысаны
Жоғарғы мемлекеттік билік сайланбалы органға берілген басқару нысаны
Қоғамның саяси ұйымының құрылысы
Мемлекеттік құрылыс нысаны
Саяси режим түрі
Республика-бұл:
Жоғарғы мемлекеттік билік белгілі бір мерзімге сайланатын сайланбалы органға берілген басқару нысаны
Бірқатар мемлекеттердің одағын білдіретін күрделі мемлекет
Жоғарғы мемлекеттік билік монархқа берілген басқару нысаны
Мемлекеттің саяси өмірін білдіретін және қамтамасыз ететін мекемелер мен ұйымдардың жүйесі
Биліктің қайнар көзі ретінде халықты тануға негізделген мемлекеттің қоғамдық билік нысаны
Федерация-бұл:
Мемлекеттік немесе заңды анықталған дербестікке ие ылттық-мемлекеттік қырылымдардан тыратын мемлекеттік қырылымның күрделі нысаны
Заңды анықталған бағыныштылыққа ие мемлекеттік құрылымдардан тұратын (одақ, бірлестік) мемлекеттік құрылымның жәй нысаны
Кейбір мәселелер бойынша мемлекеттердің уақытша одағы
Кейбір мәселелер бойынша мемлекеттердің тырақты одағы
Заңды түрде белгілі дербес ылттық - мемлекеттік қырылымнан тыратын (одақ, бірлестік) күрделі басқару нысаны
Унитарлы (біртұтас) мемлекет-бұл:
Мемлекет аумағы әкімшілік-аумақтық бөліністерге. бөлінетін ұлттық-мемлекеттік құрылымның қарапайым, бөлінбейтін, біртұтас нысаны.
Бөлігі бір-бірінен тәуелсіз, бөлінген мемлекет
Белгіленген дербестігі бар мемлекеттік құрылымдардан тұратын біртұтас мемлекет
Мемлекеттің аумағы әкімшілік-аумақтық бөліністерден тұратын жәй басқару нысаны
Ұлттық құрылымдардан тұратын және әкімшілік бөліністерге бөлінетін күрделі мемлекеттік құрылыс нысаны
ҚР-ның мемлекеттік құрылыс нысаны:
Унитарлы
Федерация
Конфедерация
Достастық
Республика
Мемлекеттік құрылыс нысаны:
Орталық және жергілікті биліктердің арасындағы өзара қатынастардың сипаты, мемлекеттің саяси-аумақтық құрылымы
Мемлекеттік және қоғамдық бірлестіктердің, соның ішінде мемлекеттің саяси өміріне қатысатын еңбек ұжымдарының барлық жиынтығын ұйымдастырылған түрде білдіру
Мемлекеттің пайда болу, қызмет ету және дамудың негізгі жалпы заңдылықтары
Мемлекеттік билікті жүзеге асырудың әдісі мен тәсілдерінің жиынтығы
Мемлекеттің мемлекеттік бөліну белгісі
Саяси режим-бұл:
Саяси билікті жүзеге асырудың мазмұны мен сипатын білдіретін әдістері мен тәсілдерің жиынтығы
Мемлекет пен құқықты зерттейтін әдістер мен тәсілдердің жиынтығы
Белгілі бір мақсатқа жету үшін биліктік қатынастармен және құрылыммен қамтылған мемлекеттік құрылыс нысаны
Қоғамда мемлекеттік билікті жүзеге асырылатын органдар жүйесі
Мемлекет қызметінің негізгі бағыттары
Мемлекет саяси режиміне байланысты төмендегідей бола алмайды:
Шығыстық
Демократиялық
Либералдық
Авторитарлы
Тоталитарлы
Мемлекет функциясы-бұл:
Қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі мемлекеттің әлеуметтік мәні мен маңызын, ролін көрсететін әрекеттерінің басты бағыттары
Қоғамдық қатынастарға мемлекеттік әсер етудің механизмін көрсететін қоғамның саяси жүйесі әрекетінің басты бағыттары
Мемлекеттің өзге қоғамдық ұйымдарға қатынасын сипаттайды, оның мазмұны мен сипатын көрсетеді
Жария-биліктік қатынастар мен құрылымдары бар мемлекеттік органдар жүйесі
Басқару нысанын, мемлекеттік құрылым нысанын және мемлекеттік режимді қамтитын мемлекеттік билікті ұйымдастыру
Мемлекет функциясы түрлері:
Ішкі, сыртқы
Императивті, диспозитивті
Қамтамасыз етуші
Өкілеттік етуші
Рұқсат етуші, тыйым салушы
Қоғам дамуының белгілі бір кезеңіндегі мемлекеттің әлеуметтік мәні мен маңызын, рөлін көрсететін мемлекет әрекетінің негізгі бағыттары:
Мемлекет функциясы
Мемлекет механизмі
Мемлекет типтері
Мемлекет билігі
Әлеуметтік билік
Мемлекеттің сыртқы (қызметі) функциялары:
Әскери және басқа мемлекеттермен ынтымақтастық
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын, құқықтық тәртіпті қорғау
Экологиялық
Қаржылық, мәдени
Әлеуметтік қызмет
Мемлекет функциясын жүзеге асырудың негізгі нысандары:
Құқықтық және ұйымдастырушылық
Заң шығарушы
Атқарушы-жарлық етуші
Соттық
Бақылау-қадағалау
Демократизм, биліктің бөлінуі, субординация және координация, заңдылық, кәсіпқойлық төмендегілердің қайсысының қағидасы:
Мемлекет механизмінің
Саяси жүйенің
Құқықтың
Сот билігінің
Мемлекеттік құрылым нысанының
Мемлекеттік аппарат-бұл:
Мемлекеттің қызметтерін жүзеге асыруды тікелей жүргізетін биліктік өкілеттік құзыреті бар органдар жүйесі
Мемлекет функциясын жүзеге асыратын шенеуліктердің қызметі.
Федералды аппарат
Адамдар белгілі бір тобын басқару аппараты
Мемлекеттік құрылымның элементі
Құзіретінің сипаты бойынша мемлекет органдары төмендегідей болады:
Жалпы, арнайы
Құқықшығармашылық
Өкілеттік
Федералды
Алқалы
Иерархиясы (орналасу сатысы) бойынша мемлекеттік органдар:
Жоғарғы, жергілікті
Құқықшығармашылық
Федералды
Алқалы
Өкілетті
Шешім қабылдау тәсілі бойынша мемлекеттік органдар:
Алқалы, жеке
Құқықшығармашылық
Өкілетті
Федералды
Заң шығарушы, атқарушы
Бағыныштылық сипаты бойынша төмендегідей мемлекеттік органды анықтауға болады:
Вертикалды, екі жақты бағынышты
Құқықшығармашылық, қықық қолданушы
Өкілетті, атқарушы
Алқалы, жеке
Жалпы, арнайы
ҚР-ның Парламенті-бұл:
Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы өкілетті орган
Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы атқарушы орган
Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жергілікті өкілетті орган
Құқықшығармашылық қызметті жүзеге асыратын жергілікті заң шығарушы орган
Заң шығару қызметін жүзеге асыратын жоғарғы сот органы
ҚР Президентінің өкілеттік ету мерзімі:
5 жыл
Екі рет қатарынан
7 жыл
4 жыл
65 жасқа дейін
Вето-бұл:
Қандай да бір шешімге құзіретті органмен немесе тұлғамен салынған ауызша немесе жазбаша тыйым
Қандай да бір шешімге құзіріті бар органмен немесе азаматпен салынған жазбаша тыйым
Қандай да бір санкцияға құзіретті органмен салынған ауызша тыйым
Барлық соңғы жағдайларға күші бар және оларға міндетті ереже, норма болып табылатын нақты істер бойынша мемлекеттің органдарының шешімі
Кодификациялық акт
Мемлекет басшысының лауазымына отырудың салтанатты рәсімі:
Инаугурация
Прерогатива
Импичмент
Вето
Референдум
ҚР-ның үкіметі-бұл:
Атқарушы билікті жүзеге асырады және олардың қызметіне басшылықты жүзеге асырады, атқарушы билік органдары жүйесін басқарады
Белгілі аумақта жергілікті мемлекеттік басқаруды жүзеге асыратын жоғары өкілетті орган
Құқықшығармашылық қызметті жүзеге асыратын заң шығарушы биліктің атқарушы органы
Өкілетті органдардың жүйесін басқаратын және олардың қызметіне басшылықты жүзеге асыратын жоғарғы өкілетті билік органы
Мемлекеттің ішкі және сыртқы саясатының негізгі бағыттарын анықтайтын, Қазақстанды ел ішінде және халықаралық қатынастарда көрсететін өкілетті орган
Сот билігі-бұл:
Әділ сотты жүзеге асырады
Сот органдарына қадағалауды жүзеге асырады
Заңға бағынышты нормативті-құқықтық актілерді өмірге келтіреді
Адам және азаматтың құқықтары мен бостандықтарын қорғауды жүзеге асырады
Соттық нормативті-құқықтық актілерді шығарады
Мәслихаттың өкілеттік мерзімі:
5 жыл
6 жыл
4 жыл
Жаңа сайланған ҚР Президентінің алдында құзіреті тоқтатылады
үкіметтің құзіретінің мерзіміне сәйкес болады
Мәслихат-бұл:
Депутаттардың жиыны, облыс, аудан, қала аумағындағы ҚР-ның тұрғындарының өкілетті органы
ҚР-ның заңшығарушы биліктің өкілетті органы, депутаттардың жиыны
ҚР-ның облыс, аудан, қала, қала ішіндегі аудан аумағындағы атқарушы органы
Биліктік құзірет берілген лауазымды адам
Заң шығарушы қызметін жүзеге асыратын жалпы ұлттық өкілетті мекеме
Облыс, республикалық маңыздағы қала және астананың әкімдерінің өкілеттік мерзімі қай уақытта тоқтатылады:
Республика Президентінің жаңадан лауазымға отыруы кезінде.
9 жылдан кейін
5 жылдан кейін
4 жылдан кейін
Жаңадан Премьер Министрдің лауазымға отыруы кезінде
Азаматтық қоғам-бұл:
Мемлекеттің саяси қызметімен орнықтырылмаған қоғамдық қатынастардың-экономикалық, әлеуметтік, мәдени, идеологиялық, діни, моралдық-сан алуандығы
Топтық, әулеттік, таптық қатынастармен біріктірілген қоғамның саяси ұйымы
Өзара байланысты мемлекеттік органдардың жиынтығы
Мемлекеттік, сондай-ақ мемлекеттік емес органдардың, ұйымдардың, мекемелердің жиынтығы
Топтық, әулеттік таптық қатынастармен, отбасы жағдайымен біріккен адамдардың байланыстарының жүйесі
Құқықтық жүйе төмендегінің пайда болуына себеп болды, ол:
Саяси жүйе
Әлеуметтік жүйе
Экономикалық жүйе
Анық жүйе
Адам
Саяси жүйенің құрылымы:
Саяси партиялар, қозғалыстар, шіркеу, жастар ұйымы, кәсіподақ, фермерлер, заңгерлер бірлестігі
Қоғамның саяси ұйымы, сана, құқықтық нормалар, қатынастар, сот тәжірибесі
Заңдар, жарлықтар, қаулылар, шешімдер, нұсқаулар
Депутаттар, президент, министрлер, әкімдер, соттар, адвокаттар
Парламент, үкімет, жоғарғы сот, маслихаттар, әкімшіліктер
Қоғамның саяси жүйесінің элементтері:
Саяси бірлестіктер (ұйымдар, партиялар және т.б.)
Саяси сана
Саяси қатынастар
Идеология
Пайдалану экономикасы
Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде:
Мемлекет қоғамның саяси жүйесінде жетекші орынды иемденеді.
Қоғамның саяси жүйесінде екінші рөлде
Мемлекет, партия, ұйымдар саяси жүйенің тең құқылы элементтері
Тек мемлекеттік органдар арасындағы қатынастарды реттейді
Саяси партиялардан кейін тұрады, олардың басымдылығын таниды
Зайырлы мемлекет-бұл:
Діни бірлестіктер мемлекеттен бөлінген және мемлекеттік функцияларды орындамайды
Қоғамда діни бірлестіктер мемлекеттік органдармен бірге саяси билікті жүзеге асырады
Жариялы-биліктік қатынастар және құрылымдарға ие қоғамдық бірлестіктер
Мемлекеттік аппараттың дербес түрі, құрылымдық ерекшеленген звено
Мемлекеттік билікті жүзеге асыру үшін биліктік өкілеттік берілген діни бірлестіктердің жиынтығы
ҚР-ның қоғамдық бірлестіктері:
Заңға қайшы келмейтін бір жалпы мақсатқа жету үшін ерікті негізде құрылған саяси партиялар, кәсіподақтар және басқа да азаматтардың бірлестігі
Ұйым шеңберінде жария-биліктік құзырет берілген мемлекеттік құрылым нысаны
Ерікті негізде құрылған әртүрлі мемлекеттердің діни ұйымдары
Жалпы бір мақсатқа жету үшін құрылған мемлекеттік және мемлекеттік емес ұйымдардың жиынтығы
Заңға қайшы келмейтін жалпы бір мақсатқа жету үшін ерікті негізде құрылған коммерциялық ұйымдар жиынтығы
Қандай жастан ҚР азаматы саяси партияның мүшесі бола алады:
18 жастан
11 жастан
16 жастан
19 жастан
20 жастан
ҚР-да кімдер қоғамдық бірлестіктердің мүшесі бола алады:
18 жасқа толған ҚР азаматы
14 жасқа толған ҚР азаматы
16 жасқа толған ҚР азаматы
16 жасқа толған шет ел азаматтары, азаматтығы жоқ адамдар
16 жасқа толған ҚР азаматы, сонымен қатар, азаматтығы жоқ адамдар және шет ел азаматтары
Құқықтық мемлекет-бұл:
Жария-саяси биліктің ұйымдастырылуы мен әрекет етуінің және олардың құқық субъектісі ретіндегі тұлғалармен өзара қарым қатынасының құқықтық нысаны
Қоғамның табиғатынан шығатын істерді орындауды және таптық міндеттерді шешуді қамтамасыз ететін тарихи қалыптасқан жан-жақты әмбебап саяси қоғамды ұйымдастыру нысаны
Адамзатпен құрылған және құрылатын және қоғам дамуының тарихи жеткен деңгейін сипаттайтын материалды және рухани құндылықтардың жиынтығы
Қоғам дамуының белгілі кезеңіндегі экономикалық құрылыс
Мекемелердің, қатынастардың және қоғамдық сананың әртүрлі нысандарының жиынтығы
Құқықтық мемлекеттің қағидалары:
Құқықтық заңдардың жоғарылығы, азаматтардың құқықтары және міндеттерінің бірлігі, билік бөлісу
Басқарудың республикалық нысаны
Президенттілік институтының болуы
Мемлекет шекарасының болуы
Демократиялық саяси режим
Табиғи құқық-бұл:
Адам табиғатымен негізделген және нақты заң шығарушының еркінен тәуелсіз, ажырағысыз құқықтар мен бостандықтардың жиынтығы
Қоғам мен мемлекет алдында, мәдениетте, өмірде, Отанды қорғауда, тәрбиеде, тұлғаның өмірі, денсаулығы және құқықтарын қорғаудағы еңбегі үшін азаматтарды марапаттаудың жоғарғы нысаны
Міндеттерден босатуды білдіретін субъектінің өз мүдделерін өте толық түрде қанағаттандыруға берілетін құқықтық мүмкіншілігі
Адамның әрекетінің құқыққа сай немесе құқыққа қарсылық белгілері болып қызмет ететін нормалар жүйесін білдіретін әлеуметтік-нормативті реттеуші
Мемлекет жалпыға міндетті маңыз беріп және оларды орындауды мәжбүрлеу күшімен қорғайтын, әдетке айналған әлеуметтік нормалардың жиынтығы
Азаматтық қоғамның құрылысы:
Мемлекеттік емес әлеуметтік-экономикалық қатынастар мен институттар, қоғамдық бірлестіктер және ұйымдар, жанұя, шіркеу
Мемлекет, қоғамдық бірлестіктер, жанұя, шіркеу
Саяси партиялар, қоғамдық бірлестіктер және ұйымдар, жанұя, шіркеу, халықаралық ұйымдар
Еркін қалыптасатын қоғамдық пікір және плюрализм.
Адам құқығы-бұл:
Тұлғаның мүдделерін қанағаттандыруға бағытталған заңмен қорғалатын мүмкін болатын әрекет тәртібі мөлшері.
Нақты, мемлекетпен тұрақты құқықтық байланыста болатын тұлғаның мүдделерін қанағаттандыруға бағытталған заңмен қорғалатын заңдық мүмкін болатын әрекет тәртібі мөлшері.
Қандай да болмасын тосқауылдардың жоқтығын білдіретін азаматтардың құқығы.
Қоғам және мемлекет эволюциясымен бірге түрі өзгеретін тарихи өзгермелі категория.
Тұлғаның қоғамдағы белгілі жүйедегі құқықтарын және міндеттерін білдіретін заңды түрде бекітілген жағдайы.
Адам және азаматтың алғашқы құқықтары:
Азаматтық және саяси құқықтар.
Әлеуметтік, саяси құқықтар.
Экономкалық, мәдени құқықтар.
Бейбітшілікке, өзін-өзі анықтауға құқығы.
Қолайлы қоршаған ортаға, ақпаратқа құқығы.
Таптық қоғамға дейінгі әлеуметтік нормалар:
Әдет-ғұрыптар, моралдық нормалар, салт-дәстүрлер.
Қоғамдық ұйымдардың нормалары.
Техникалық құралдарды пайдалану ережелері.
Нормативті-құқықтық акт.
Нормативті келісім.
Құқықтың пайда болу жолдары:
Мемлекеттің құқықшығармашылығы мен мононормалардың әлеуметтік нормаға айналуы.
Мемлекеттің құқықшығармашылығы мен құдай еркіне байланысты.
Мемлекеттің құқықшығармашылығы мен адамгершілік нормалары.
Прецеденттік құқық пен құдай еркі.
Әлеуметтік норманың құқықтық сипатқа ауысуы.
Нормативтілік, интеллектуалды-ерікті сипат, мемлекеттік мәжбүрлеу мүмкіншілігімен қамтамасыз етілгендік, формалды анықталғандық, жүйелілік-бұл ненің белгілері:
Құқықтың.
Саяси жүйенің.
Нормативті - құқықтық актінің.
Құқықтық мемлекеттің.
Мемлекеттік биліктің.
Құқықтың қай белгісінде құқықтық нұсқаулар әрекетінің жалпылық, міндеттілік, үздіксіздік, аумақтық ұйымдастырылғандығы деген түсініктер шоғырланған:
Нормативтілік.
Ерікті сипат.
Жалпыға міндеттілік.
Формалды анықталғандық.
Жүйелілік.
Құқық мәні туралы негізгі теориялар:
Табиғи, нормативтік, әлеуметтік.
Табиғи, күштеу, әлеуметтік.
Нормативтік, теологиялық, келісімдік.
Нормативтік, әлеуметтік, келісімдік.
Діни, материалистік, органикалық.
Құқықтың қазіргі анықтамасы:
Қоғамда қатынастарды реттеуге арналған мемлекетпен тағайындалған және қамтамасыз етілетін, жалпыға міндетті нормалар жүйесі.
Қоғамда танылған әрекет мүмкіншілігі немесе негізделген, расталған бостандық.
Мемлекеттік билікпен орнатылған және онымен қоғамдық қатынастардың бекітілуі мен дамуы толықтай қорғалатын нормалар жүйесі.
Үстем таптың мазмұны өмірдегі материалдық жағдаймен анықталатын билеуші таптың заңға айналған еркі.
Билеуші таптың еркінің заңға айналғандығын білдіретін адамдарының мінез-қылқының нормативті-таптық реттеушісі.
Мемлекеттік-өкілдікнормативтік нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік:
Құқық мазмұны.
Құқық нормасы.
Құқық саласы.
Құқық жүйесі.
Құқықтық норманың санкциясы.
Объективті құқық-бұл:
Адам әрекетінің құқықтығы немесе құқыққа қарсылығының өлшемі, практикада тұлғаның заңдық құқықтары мен міндеттерінің бар-жоқтығын анықтаудың заңдық негізі болып табылатын нормалар жүйесінде көрінетін әлеуметті нормативті реттеуші.
Тұлғаның мүддесін қанағаттандыру мақсатымен құқықтық нормалардың тұлғаларға берген құқықтық мүмкіндіктері.
Мемлекеттік-өкілдік нормативтік нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік.
Құқықты терең білу, түсіну, оның талаптарын саналы түрде орындау.
Құқықтық нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде қалыптасатын қоғамдық тәртіп.
Құқық функциялары /қызметі/-бұл:
Реттеуші, қорғаушы.
Декларативті, позитивті.
Корпоративті, әлеуметтік.
Ұлттық, нәсілдік.
Әлеуметтік, авторитарлық.
Құқықтың қоғам өміріндегі мәні мен әлеуметтік орнымен анықталатын қоғамдық қатынастарға заңды әсер етудің негізгі бағыттары:
Құқық қызметі.
Құқық жүйесі.
Құқық мазмұны.
Құқық саласы.
Құқық түсінігі.
Нақты-географиялық, ұлттық тарихи, діни және арнаулы-заңдық белгілер негізінде құқық типі төмендегідей бөлінеді:
Ұлттық құқықтық жүйелер, құқықтық отбасылар.
Тарихи; өркениеттік.
Феодалдық, буржуазиялық.
Романо-германдық, мұсылмандық.
Социалистік, англо-саксондық.
Романо-германдық құқықтық жүйенің негізгі қайнар көзі:
Нормативті актілер.
Сот прецеденті.
Корпоративті нормалар.
Адамгершілік нормалары.
Әдет-ғұрыптық құқық.
Англо-саксондық құқықтық жүйенің негізгі қайнар көзі:
Сот прецеденті.
Корпоративті нормалар.
Адамгершілік нормалары.
Нормативті актілер.
Әдет-ғұрыптық құқық.
Діни адамгершілік нормалары құқықтың негізгі қайнар көзі болып саналатын құқықтық жүйе:
Діни.
Романо-германдық.
Англо-саксондық.
Социалистік.
Феодалдық.
Экономикалық базис типіне байланысты құқық типі төмендегідей бола алмайды:
Мұсылмандық.
Социалистік.
Феодалдық.
Құл иеленуші.
Буржуазиялық.
Әлеуметтік нормалар-бұл:
Қоғамдағы адам әрекетін реттеуші жалпы ережелер.
Нормалар жүйесін құрайтын әлеуметтік нормативті реттеуші.
Мемлекеттік-өкілдік нормативті нұсқауларда объективтендірілген мемлекеттік ерік.
Құқықты өмірге, адамдардың шынайы әрекетіне енгізу.
Құқықты теориялық игеруді көрсететін идеялар, түсініктер, конструкциялар.
Әлеуметтік норманың түрлері:
Әдет-ғырып, дәстүр.
Орган, лауазым.
Консенсус.
Құзірет.
Ұйым.
Әдет-ғұрып-бұл:
Тарихи қалыптасқан, ұрпақтан ұрпаққа беріліп, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі.
Белгілі іс-әрекеттердің қайталануы.
Әлеметтік қатынас.
Адамның мінез-құлқы және ерік білдіру бостандығының шарасы.
Нормативтік акт.
Корпоративті нормалар-бұл:
Қоғамдық ұйымдардың қызмет ету мақсатына жету үшін шығарылған жарғы, ереже, шешімдерінде көрсетілген, бекітілген әрекет тәртібі.
Жергілікті өкілетті органдармен өзінің қызмет ету мақсатына жету үшін шығарылатын нормалар.
Қоғамдағы мінез-құлық ережелері.
Мемлекеттік ұйымдардың, мекемелердің, кәсіпорындардың бұйрықтарында, шешімдерінде бекітілген нормалар.
Белгілі мемлекеттің белгілі бір жерінде қоғамдық қатынастарды реттейтін мінез-құлық ережелері.
Құқықтың қайнар көзі-бұл:
Құқықтық нормаларды мазмұндау, бекіту тәсілі.
Құқықтық нормалардың пайда болуы мен дамуын өмірге келтіретін және объективті қалыптастыратын қайнар көздері.
Мемлекеттік құқық құрылыста саяси билікті жүзеге асыру тәсілін ұйымдық-саяси өзгерту тәсілі.
Нормативті-құқықтық нормаларды өңдеуге, шығаруға, өзгертуге бағытталған қызмет нысаны.
Субъектіге арналған міндетті, қажетті мінез-құлықты ресми нұсқау тәсілі.
Құқықтың қайнар көзіне төмендегінің қайсысы жатпайды:
Мораль қағидалары.
Нормативті-құқықтық акт.
Құқықтық әдет-ғұрып.
Сот прецеденті.
Нормативтік келісім-шарт.
Құқықтық әдет-ғұрып-бұл:
Мемлекетпен танылған, тарихи қалыптасқан ұрпақтан ұрпаққа беріліп, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі.
Тарихи қалыптасқан, ұрпақтан ұрпаққа беріліп дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі.
Мемлекеттік органның шешімі.
Барлық қатынас субъектілеріне арналған биліктік нұсқау.
Кейбір индивидтердің еркін білдіру әдісі.
Қазақстан Республикасының нормативтік-құқықтық актілерінің иерархиясынан тыс жатады:
Қазақстан Республикасының Конституциялық Кеңестің, Қазақстан Республикасының Жоғарғы Сотының және ҚР Орталық сайлау комиссиясының нормативтік қаулылары.
Қазақстан Республикасының кодексі, заңдары және ҚР Президентінің заңдық күші бар жарлықтары.
Қазақстан Республикасы Президентінің нормативтік жарлықтары.
Қазақстан Республикасы Парламентінің нормативтік қаулылары.
Министрлердің нормативтік бұйрықтары; мемлекеттік комитеттердің нормативтік қаулылары; басқа орталық мемлекеттік органдардың нормативтік бұйрықтары, қаулылары.
Нормативті-құқықтық акт:
Құқық нормаларын бекітуге, өзгертуге немесе жоюға бағытталған, айқындалған тәртіпте қабылданатын мемлекеттік органның актісі.
Мемлекетпен танылған, тарихи қалыптасқан ұрпақтан ұрпаққа беріліп, дәстүрге айналған мінез-құлық ережесі.
Құқықтың ішкі мазмұнын және құрылымдық сипатын қамтитын нормативті-құқықтық актілердің жиынтығы.
Белгілі қоғамдық қатынастардың нақты қатысушыларының заңды құқықтары және міндеттерінің байланысы.
Азаматтардың барлық жалпы құқықтары, бостандықтары және міндеттерінің жиынтығы.
Заңдардың түрлері:
Конституциялық және жай.
Референдуммен немесе парламентпен қабылданған.
Конституциялық және жай; парламентпен қабылданған және тұрақты; жалпы және арнайы.
Конституциялық және жай; мемлекеттік барлық аумағында. немесе белгілі аумақта күші бар; алқалы және жеке; реттеуші және қорғаушы.
Конституциялық және жай; жалпы және ерекше; тікелей немесе жанама күші бар.
Қазақстан Республикасының Президенті шығарады:
Өкімдер, жарлықтар.
Заңдар, кодекстер.
Қаулылар, жарлықтар.
Жарлықтар, бұйрықтар.
Шешімдер, жарлықтар.
Заңнама жүйесі-бұл:
Құқықтың ішкі мазмұнын және құрылымдық сипатын қамтитын нормативті-құқықтық актілердің жиынтығы.
Қықық нормалары.
Құқық нормасының мазмұны.
Объективті жүйе.
Құқық нормасының бір қалыпты құрылымы.
Нормативті-құқықтық актілердің уақыттағы әрекеті:
Тұрақты және уақытша.
Жалпы және уақытша.
Мерзімсіз және жедел.
Конституциялық және төтенше.
Жалпы мемлекеттік және жергілікті.
Заңның кері күші:
Нормативті-құқықтық актінің оның заңды күшіне енуіне дейінгі болған фактілер және олардан туындаған құқықтық жағдайларға таралуы.
Болашақта болатын оқиғаларға бағытталған әрекеттер.
Заңдық күші жойылған заң жаңа заңның арнайы нұсқауымен жеке мәселелер бойынша әрекет етуін жалғастыру мүмкіндігі.
Заңның заңдық күшіне енген күннен бастап тек "алда" болатын оқиғаларға ғана тарауы.
Заңның әрекет ететін мерзімнің өтуі.
Мемлекетпен танылатын және қамтамасыз етілетін қоғамдық қатынастарға қатысушылардың құқықтары мен міндеттерін реттейтін жалпыға бірдей міндетті әрекет тәртібі:
Құқық нормасы.
Құқық.
Құқықтық әрекет.
Құқықтық сана.
Құқықтық мәдениет.
Құқық нормасының құрылымы:
Норманың ішкі құрылымы, оның өзара байланысқан бөліктерінің жиынтығы.
Өзіне құқықтық жобасы жоқ әртүрлі нұсқаулардан тұратын жүйелер.
Өзара байланысты, келісілген және өзара іс-әрекеттелген заң құралдарының жиынтығы.
Белгілі қоғамдық қатынастардың нақты қатысушыларының заңды құқықтары және міндеттерінің байланысы.
Азаматтардың барлық жалпы құқықтары, бостандықтары және міндеттерінің жиынтығы.
Гипотеза-бұл:
Құқық нормасының әрекет ету жағдайларын көрсететін құқық нормасының бөлігі.
Құқықтық норманың нұсқауларында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының құрылымдық бөлігі.
Заңды түрде сипаты бар құқық субъектілерінің мінез-құлқының мазмұнын ашатын құқық нормасының бөлігі.
Құқық нормалары бар құқықшығармашылық актісі.
Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік нұсқауларының субординациялық жиынтығының байланысы.
Диспозиция-бұл:
Құқықтық қатынастарға қатысушыларға нақты құқықтары мен міндеттері көрсетілген құқық нормасының құрылымдық бөлігі.
Құқықтық норманың нұсқауларында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының құрылымдық бөлігі.
Құқық нормасының іс- әрекет ету шартын көрсететін құқық нормасының құрылымдық элементі.
Құқық нормалары бар құқықтықшығармашылық актісі.
Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік нұсқауларының субординациялы жиынтығының байланысы.
Санкция-бұл:
Құқықтық норманың диспозициясында көрсетілген талаптардың бұзылған жағдайында қолданылатын мемлекеттік мәжбүрлеуді көрсететін құқық нормасының бір бөлігі.
Құқық нормасының іс-әрекет ету шартын көрсететін құқық нормасының элементі.
Заңды түрде сипаты бар құқық субъектілерінің мінез-құлқының мазмұнын ашатын құқық нормасының құрылымдық бөлігі.
Құқық нормалары бар құқықтықшығармашылық актісі.
Мемлекеттің заң күшіне негізделген биліктік жазбалардың субординациялы жиынтығының байланысы.
Мемлекеттік органдардың қағидаларын, институттарын немесе құрылымын құратын және құқықтық реттеудің бастапқы шегін анықтайтын нормалар:
Құрылтайшы.
Белгілі анықталған.
Дефинитивті.
Жариялы-құқықтық.
Міндеттеуші.
Міндеттілік сипаты бойынша құқық нормалары:
Императивті, диспозитивті.
Корпоративті, мемлекеттік.
Коммерциялық, коммерциялық емес.
Заң шығарушы, декларативті, заңға бағынышты.
Бланкетті, сілтемелі.
Типтік құқық нормалары:
Қықық қорғаушы, реттеуші.
Жалпы, арнайы.
Категориялы, диспозитивті.
Заң шығарушы, декларативті, заңға бағынышты.
Абсолютті, салыстырмалы.
Типтік емес құқық нормалары:
Декларативті, дефинивті.
Қорғаушы, реттеуші.
Тұрақты, уақытша.
Императивті, диспозитивті.
Бланкетті, сілтемелі.
Тұлғалар шеңбері бойынша төмендегі құқық нормалары анықталады:
Жалпы, ерекше.
Қорғаушы, реттеуші.
Категориялы, диспозитивті.
Заң шығарушы, декларативті.
Бланкетті, сілтемелі.
Құқықшығармашылық-бұл:
ҚР заңшығарушы органдарының құқықшығармашылық қызметі үрдісіндегі басқарушылық шешімдерге "қысым көрсету топтарының" әсер ету қыралы.
Заңбұзбаушы әрекет тәртібіне құқықтық баулу.
Заң шығармашылық үрдісі:
Құқық құрылуын формальді белгіленген жалпы сипаттағы ұйғарымдарға бекітетін мемлекеттік қызмет.
Нақты деректерге, субъектілерге, шынайы қоғамдық өмірдің қатынастарына қатысты заң шегінде негізделген құқықтық нормаларды жүзеге асыру бойынша мемлекеттің заңдық және ұйымдастырушылық қызметі.
Құқықтық актілерде халықтың еркін қалыптастыру және бекіту, бұл актілерді өзгерту немесе жою бойынша қызметтің кезеңдендірілген үрдісі.
Қоғам мен мемлекеттің құқықтық талаптарын тану және бағалау үрдісі, тиісті үрдіс көлемінде өкілетті субъектілердің құқықтық актілерді қалыптастыруы және қабылдауы.
Келесі сатылардан тұратын, кезекті жүзеге асырылатын ұйымдастырушылық әрекеттердің жүйесі: заңдық бастамашылық, заң жобасын талқылау, заңды қабылдау, ҚР Президентінің заңға қол қоюы, заңды жариялау.
Заңдық техника-бұл:
Нормативті-құқықтық актілерді дайындау, бекіту, жариялау және жүйелендіру тәсілдерінің жиынтығы.
Құқықтық актілер тілінің айқындылығы және нақтылығы, қарапайымдылығы және түсініктілігі.
Құқықтық материалдың өзара байланысы, келісімділігі және ішкі бірлігі.
Заңдық ақпаратты мазмұндаудағы кезектілік.
Құқықтық ұйғарымдардың қысқалығының нақтылық және толықтықпен үйлесімділігі.
Құқықты жүйелендіру-бұл:
Нормативті-құқықтық құжаттарды белгілі бір тәртіппен ұйымдастыру, ретке келтіру.
Мемлекеттің ескірген ережелерден босату мақсатында, қолданыстағы заңнаманы қайта өңдеу бойынша қызметі.
Өмірдің талаптарына сай, заңнаманы жаңарту бойынша мемлекеттің қызметі.
Әдет-ғұрыптарға сәйкес қызмет.
Өмірдің талаптарына және әдет-ғұрыптарға сәйкес қызмет.
Нормативті актілерді жүйелендірудің түрлері:
Инкорпорация, кодификация, консолидация.
Пролонгация, инаугурация, консолидация.
Промульгация, ратификация, кодификация.
Демократизация, социализация.
Юридизация.
Кодекс ұғымы-бұл:
Біртектес қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық нормалары біріктірілген және жүйелендірілген логикалық тұтас заңнамалық акт.
Қоғамдық және мемлекеттік құрылыстың фундаменталды бастауларын бекітетін, абсолютті заң күшіне ие болатын негізгі заңнамалық акт.
Қылмыстар мен жазаларды анықтаумен байланысты қатынастарды немесе мүліктік және онымен байланысты жеке мүліктік емес қатынастарды реттейтін, заңды нормалардың тәртіптелген жиынтығы.
Жоғары заң күшіне ие болатын және қатаң белгіленген ерекше тәртіпте қабылданған, құқық салаларының барлығының негізгі нормаларын анықтайды және аса маңызды қоғамдық қатынастарды реттейді.
Нақты істер бойынша мемлекеттік органдардың шешімі, оның күші болашақта болатын барлық оқиғаларға таралады және оларға міндетті болады.
Заңнаманы кодификациялау-бұл:
Нормативті актілерді бірдей, логикалық тұтас актіге олардың мазмұнын өзгерте отырып біріктіру жолымен жасалатын жүйелендіру нысаны.
Әрекеттегі құқықтық нормаларды біртұтас актіге біріктіру.
Құқықтық актілерді біртұтас актіге біріктіру және белгілі тәртіпте орналастыру.
Құқықтық нормаларды белгілі тәртіпте орналастыру.
Мақсатты бағытталған жұмыс.
Инкорпорация түсінігі:
Нормативті материалдардың мазмұнын өзгертпестен, тек сыртқы өңдеуден өткізу жүзеге асырылатын реттеу.
Нормативті материалды ішкі және сыртқы өңдеу жүзеге асырылатын реттеу.
Заңға бағынышты актілерді мазмұнын өңдеп, сыртқы түрін бүрынғысынша қалдыру арқылы ретке келтіру.
Муниципалды органдардың актілерін оның сыртқы түрін өзгерте отырып реттеу.
Корпоративті ұйымдардың нормаларын жаңа норма қалыптастыру жолымен реттеу.
Консолидация түсінігі:
Нормативті-құқықтық актілер өңделіп, толықтырылып және біріктірілетін жүйелендірілу нысаны.
Біртектес қоғамдық қатынастарды тұтас құқық саласына біріктіру.
Ұлттық-мемлекеттік құрылымдарды біріктіру жолымен құрылатын мемлекеттік құрылым нысаны.
Өркениеттік көзқарастағы құқыққа тән, нормативті акт түрінде көрініс табатын құқық нысаны.
Мемлекеттік емес органдарды тұтас саяси жүйеге біріктіру.
Құқық жүйесі-бұл:
Құқықтың құқық нормасын институтқа, бағынышты салаларға және қықық салаларына бірлескендігін білдіретін қоғамдық қатынастардың сипатымен шартталған құқықтың ішкі құрылысы.
Әлеуметтік-экономикалық, саяси, ұлттық, діни, мәдени және тарихи себептер.
Объективті түрде өмір сүретін қоғамдық қатынастар.
Құралдар, ережелер және нормалар жүйесі.
Заңға қол жеткізуді қамтамасыз ету.
Құқықтық реттеудің пәні:
Адамның қызметінің спецификасымен шартталған қоғамдық қатынастардың белгілі саласы.
Құқықтың қоғамдық қатынастарының белгілі аумағына әсер ету тәсілдерінің, әдістерінің жиынтығы.
Қатысушыларының субъективті құқылары және заңды міндеттері бар қоғамдық қатынас.
Қалыптасқан шартты түрдегі мүлкі бар ыйым.
Азаматтардың барлық қықықтарының, бостандықтарының жиынтығы.
Құқықтық реттеудің әдісі:
Құқықтың қоғамдық қатынастардың белгілі бір саласына әсер ету әдістері, тәсілдері, құралдарының жиынтығы.
Құқықтың қоғамдық қатынастарының барлық салаларына әсер ету әдістерінің біріктірілген жүйесі.
Органдардың, лауазымды тұлғалардың, қоғамдық бірлестіктердің және азаматтардың өкілеттіліктерінің, құқықтарының және міндеттерінің жиынтығы.
Құқықпен реттеленетін қоғамдық қатынастарының қатысушыларының құқықтары мен міндеттерін анықтау тәртібі.
Қоғамдық қатынастарының нақты түрін реттеуінің ортақтығымен біріккен, бір немесе бірнеше құқық салаларының ішінде объективті ерекшеленген өзара байланысты құқық нормаларының жиынтығы.
Құқық саласы-бұл:
Өзінің ерекше әдісімен қоғамдық қатынастардың сапалы біртекті аясын реттейтін, құқықтың нормаларының жиынтығы.
Қоғамдық қатынастарға белсенді әсер ететін мінез-құлық ережесі.
Құрамында нақты өмірлік мән-жайларға бағытталған нұсқаулары бар құқық нормасының бөлігі.
Қоғамдық ұйымдардың олардың әрекет етуінің мақсаттарына жету үшін белгіленген мінез-құлық ережелері.
Әлеуметтік-нормативтік реттеуші.
Құқық институты:
Біртекті қоғамдық қатынастардың белгіленген жағын немесе түрін реттейтін құқықтық нормалардың жиынтығы.
Қоғамдық қатынастардың белгіленген тобын реттейтін құқықтық нормалардың тәртіптелген жиынтығы.
Сапалы біртектілік, құқықтық қатынастарының белгіленген саласының өзгешелігі.
Белгіленген мемлекеттің жалпы құқығының құрылымдық бөлшегі.
Біртекті құқық институттарының жүйесі.
Жеке құқық-бұл:
Азаматтық құқық.
Қылмыстық құқық.
Халықаралық құқық.
Әкімшілік құқық.
Конституциялық құқық.
Көпшілік құқығы-бұл:
Әкімшілік құқық.
Азаматтық құқық.
Сауда құқығы.
Отбасы құқығы.
Меншік құқығы.
Құқықтық сана-бұл:
Құқықтық шындыққа қатысты адамдардың көзқарастарын, идея, концепция, баға, сезімдерін көрсететін қоғамдық сананың нысаны.
Тәрбие үрдісінде қалыптасатын құқыққа деген көзқарас.
Жоғарғы заңдық мәдениетті, кадрларды, заңгерлерді дайындауды құқықтық насихат етуге бағытталған ұйымдық-идеологиялық ықпалдар жүйесі.
Құқықтық терең білім, түсінік, оның талаптарын жоғарғы деңгейде саналы орындау.
Белгілі бір әлеуметтік топта немесе тұтас қоғамда қалыптасатын құқықтық көзқарастардың жиынтығы.
Құқықтық психология түсінігі:
Құқықтық шындыққа қатысты адамдардың бағалаулары, сезімдері, эмоциялары мен көңіл күйлері.
Психикалық сау адамның қалыпты күйі, өз іс-әрекеттерін басқарып, есеп бере алуынан көрінеді.
Индивид санасының әлеуметтік-психологиялық механизмін сипаттайтын сана элемент.
Құқыққа қарсы және қоғамға қауіпті әрекет бағытталған қоршаған дүниенің құбылыстары.
Қоғам мүдделерінің көзқарасында жол берілетін, құқық нормаларымен қарастырылған мемлекетпен кепілдендірілген және қорғалған құқық субъектілерінің мінез-құлқы.
Құқықтық идеология түсінігі:
Құқықтық шынайылық туралы пікірлер, көзқарастар, түсініктер, теориялар, концепциялар.
Нақты саяси партияларда қалыптасатын сезімдер, пікірлердің жиынтығы.
Құқыққа деген қатынасты білдіретін идеялар, теориялар, концепциялар жиынтығы.
Идеологиялық қағидалар бекітілген әлеуметтік нормалар жиынтығы.
Құқыққорғау органдарын насихаттау.
Құқықтық сананың мазмұны бойынша түрлері:
Кәдімгі, кәсіби, теоретикалық.
Жеке, топтық, қоғамдық.
Танымдық, бағалық, реттеушілік.
Ғылыми, тәжірибелік.
Танымдық, кәсіби.
Құқықтың реттеушілік қабілетіне сенімсіздік білдіруге, заңдарды елемеуге негізделетін құқықтық сананың жағдайы:
Құқықтық нигилизм.
Құқықтық идеология.
Құқықтық психология.
Құқықтық мәдениет.
Құқықтық норма.
Құқықтық мәдениет түсінігі:
Құқықты терең білу, түсіну, оның талаптарын саналы түрде орындау.
Құқықтық нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде қалыптасатын қоғамдық тәртіп.
Ғылыми-теоретикалық деңгейдегі құқықтық сана.
Қоршаған құқықтық болмыстың әсерінен қалыптасатын құқықтық сананың бастапқы тәжірибелік сатысы.
Құқықтың теоретикалық негіздерін көрсететін идеялар, түсініктер, конструкциялар.
Құқықтық мәдениет субъектілеріне қарай жіктеледі:
Жеке, топтық, қоғамдық.
Күнделікті, кәсіби, теоретикалық.
Танымдық, реттеушілік, болжамдық.
Ғылыми, кәсіби, тәжірибелік.
Жеке, топтық, мемлекеттік.
Құқықтық мәдениеттің қызметі:
Танымдылық, бағалаушылық, реттеушілік.
Танымдық, реттеушілік, нормативтік.
Реттеушілік, нормативтік, бағалаушылық.
Күнделікті, кәсіби, теоретикалық.
Болжамдық, реттеушілік, кәсіби.
Құқықтық қатынас түсінігі:
Құқық нормасы негізінде және белгілі бір заңдық фактілердің нәтижесінде пайда болатын, өзара субъективті құқықтар мен міндеттерге ие құқық субъектілерінің байланысы.
Заң және оларға негізделген заңдық актілердің нұсқауларын барлық құқық субъектілерінің жүзеге асыруы.
Жақтардың өзара байланысты заңдық құқықтары мен міндеттері қоғамдық ұйымдармен қорғалатын қоғамдық қатынас.
Жақтар заңда көрсетілген құқықтарға ие болатын, мемлекеттік мәжбүрлеу мүмкіндігімен қамтамасыз етілген фактілі қатынастар.
Міндеттеуші және тыйым салушы нормалар негізінде пайда болған, жақтардың өзара құқықтары мен міндеттерін көрсететін қоғамдық қатынастар.
Құқықтық қатынастың субъектілерінің анықталу дәрежесіне байланысты құқықтық қатынастардың түрлері:
Салыстырмалы, абсолютті, жалпы .
Белсенді, бәсең.
Конституциялық-құқықтық, қылмыстық-құқықтық, азаматтық құқықтық, әкімшілік құқықтық.
Объективті, субъективті.
Құқық беруші, міндеттеуші, тыйым салушы.
Құқық қабілеттілік-бұл:
Мемлекетпен танылатын субъективті құқықтарды және заңды міндеттерді иелену қабілеттілігі.
Мемлекетке қатысты азаматтардың құқықтары мен міндеттерінің көлемі.
Азаматтардың өз құқықтарын қорғауын жүзеге асыру қабілеттілігі.
Құқықтық қатынастар субъектілерінің жаңа құқықтарды иемдену қабілеттілігі.
Азаматтардың өз әрекеттерін, олардың нәтижелерін сезіну қабілеттілігі.
Әрекет қабілеттілік-бұл:
Дербес, өз әрекеттерімен құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру қабілеттілігі.
Субъективті құқықтарға ие болу және заңды міндеттерді атқару қабілеттілігі.
Мемлекетпен қамтамасыз етілген мүмкін болатын әрекет мөлшері.
Субъектіге ұйғарылған тиісті, қажетті әрекет мөлшері.
Құқықбұзушылық субъектісінің өзінің қылықтарын түсіну және заңды жауапкершілікті атқару қабілеттілігі.
Құқықтық қатынастардың объектісі:
Құқықтық қатынасқа түсуші субъектілердің жеке құқықтары мен заңды міндеттерін жүзеге асыру арқылы өз қажеттіліктерін, мүдделерін қамтамасыз етуі.
Белгілі бір қоғамдық қатынастардың түрін реттейтін және құқық саласының ерекше бөлімі болатын құқықтық нормалардың оқшауланған кешені.
Қоғамдық өмірдің жалпы заңдылықтары негізінде құрылған объективті құбылыс.
Құқық субъектісінде қызығушылық туғызатын материалдық игіліктер, заттар және құндылықтар.
Құқық субъектісі үшін құндылық болып табылатын материалды емес игіліктер және рухани шығармашылық заттары.
Құқықтық қатынас құрылымы:
Субъект, объект, субъективті құқық және заңды міндет /заңдық мазмұны/.
Субъект.
Объект.
Субъективті жақ.
Объективті жақ.
Құқықтық қатынастар субъектілері:
Құқық нормалары негізінде құқықтық қатынастардың қатысушылары бола алатын, субъективті құқықтар мен міндеттерді иеленетін жеке тұлғалар мен ұйымдар.
Мемлекеттік органдар, бірлестіктер, мекемелер, заңды тұлғалар.
Өкілеттігі өздері өкіл болатын ұйымның құқықтық жағдайымен және құзырымен анықталатын лауазымды тұлғалар.
Заңды тұлғалар.
Барлық жеке тұлғалар.
Толық әрекет қабілеттілік қай жаста пайда болады:
18 жаста.
14 жаста.
15 жаста.
16 жаста.
17 жаста.
Жартылай әрекет қабілеттілік қандай жасты қамтиды:
14 жастан 18 жасқа дейін.
14 жаста.
15 жаста.
16 жаста.
17 жаста.
Субъективті құқық түсінігі:
Субъектіге өзінің мүдделерін қанағаттандыруға жағдай туғызатын заң жүзінде мүмкін болатын әрекет мөлшері.
Белгіленген мінез-құлық мүмкіншілігі.
Белгіленген игілікпен пайдалану мүмкіншілігі.
Қорғау сұрауға мүмкіншілік.
Міндетті тұлғадан қажетті мінез-құлықты талап ету мүмкіншілігі.
Заңдық міндет түсінігі:
Мәртебелік міндеттің шегінде және нақты заңды фактілер негізінде пайда болған нақты міндетті тұлғаның тиісті әрекет мөлшері.
Келісімге кедергі жасау қажеттілігі.
Заңдық жауапкершілікті атқару қажеттілігі.
Оған құзыреттінің қойған талабына назар аудару қажеттілігі.
Белгілі бір әрекеттерді жасау қажеттілігі.
Заңдық фактілер түсінігі:
Құқық нормасы құқықтық қатынастардың пайда болуын, өзгеруін немесе тоқталуын байланыстыратын өмірлік нақты мән-жайлар.
Қоғамдық қатынастарға, адамдардың мінез-құлықтарына құқықтың әсер етуінің негізгі бағыттары.
Адамдардың мінез-құлықтарында құқықтық ұйғарымдардың көрініс табуы.
Тараптардың өзара құқықтары мен міндеттерінің нақты мазмұнын анықтайтын құқықтық нормалар.
Құқықтық салдар туғызатын, яғни, заң нормасының әрекетін туғызатын немесе тоқтататын өмірдегі оқиғалар.
Заңдық құрам:
Құқықтық салдарды іске асыруға қажетті болатын екі немесе одан да көп заңды фактілердің жиынтығы.
Белгілі бір құқықтық салдары туғызатын әртүрлі өмірлік мән-жайлар.
Бірнеше құқықтық салдарды туғызатын заңды факт.
Құқық субъектілерінде нормамен көзделген құқықтар мен міндеттерді туғызатын фактілі мән-жайларды көрсететін құқықтық норманың бөлімі.
Құқық саласының ерекше бөлімі болатын және белгілі бір қоғамдық қатынастардың тобын реттейтін құқықтық нормалардың кешені.
Заңды фактілердің түрлері:
Оқиғалар, әрекеттер.
Оқиғалар, заңды қылықтар, әрекеттер.
Оқиғалар, әрекеттер, қылмыстар.
Заңды қылықтар, іс-әрекеттер жеке басты актілер, оқиғалар.
Әрекеттер, азаматтық-құқықтық шарттар, азаматтардың арыздары, қылықтар, қылмыстар.
Оқиға-бұл:
Құқықтық қатынастар субъектілерінің еркінен тыс жүзеге асырылатын заңды фактілер.
Құқықтық қатынастардың тараптарының еріктеріне байланысты жүзеге асырылатын заңды фактілер.
Құқықтық қатынастардың қатысушыларының әрекеті немесе әрекетсіздігі.
Құқықтық салдарға жетуге бағытталған адамдардың фактілі мінез-құлқы.
Құқықтық нормалардың ұйғарымдарына сәйкес жүзеге асырылатын заңды фактілер.
Әрекет-бұл:
Адамдардың ерікті мінез-құлық актілері, олардың еркі мен санасының сыртқы бейнесі.
Мемлекетпен бекітілетін және қорғалатын мінез-құлық ережелері.
Белсенді әрекет нысанында және әрекетсіздік нысанында көрініс табатын адамдардың ерікті мінез-құлқының актісі.
Сыртқы /әрекеті/ мен ішінің /тұлғаның санасы мен еркі/ біртұтастығын білдіретін мінез-құлық актісі.
Құқық салдарды болғызуға бағытталған адамдардың шешімдерінің сыртқы көрінісі.
Құқықты жүзеге асыру түсінігі:
Азаматтардың, ұйымдардың, мемлекет органдарының құқықтық мінез-құлықтарындағы құқықтық ұйғарымдардың нақты жүзеге асырылуы.
Құқық нормасын сақтау.
Құқық нормасын қолдану.
Құқық нормаларын орындау.
Құқық нормаларын пайдалану.
Құқықты жүзеге асыру нысандары:
Сақтау, орындау, пайдалану және қолдану.
Сақтау және қолдану.
Қолдану және пайдалану.
Сақтау, қолдану және пайдалану.
Сақтау, пайдалану, орындау.
Құқық нормаларын сақтау-бұл:
Құқықтық нормалармен тыйым салынған әрекеттерді жасаудан тыйылудан тұратын құқықты жүзеге асырудың нысаны.
Субъектілердің өз құқықтарын жүзеге асырудан тұратын құқық талқылаудың нысаны.
Құқық нормаларын жүзеге асыру бойынша құқыққолдану қызметі.
Құқықтық нормалармен көзделген әрекеттерді міндетті жасаудан тұратын құқықты жүзеге асырудың нысаны.
Субъектілер арасындағы құқықтық қатынастар.
Құқық нормаларын пайдалану-бұл:
Субъектілердің өз құқықтарын іске асыруынан, құқықтық нормалармен рұқсат етілген әрекеттерді жасауынан тұратын, оны жүзеге асырудың нысаны.
Құқық субъектілерінің субъективті құқықтары әрекеттің белсенді нысанында іске асырылатын құқық нормаларының жүзеге асырылуының осындай нысаны.
Құқық субъектілерінің субъективті құқықтары әрекеттің белсенді және бәсең нысанында іске асырылатын құқық нормаларының жүзеге асырылуының нысаны.
Құқық нормаларын жүзеге асыру нысаны.
Арнайы нормаларда көрсетілген өкілетті құқық субъектілерінің өздерінің субъективті құқықтар мен заңды міндеттерін іске асыру.
Құқықты қолдану актісі-бұл:
Нақты заңдық істі шешу нәтижесінде құзыретті органмен шығарылған жеке өкімді ұйғарымы бар құқықтық акт.
Белгіленген құрылымға ие болатын құқықтық акт.
Белгіленген нысанға ие болатын құқықтық акт.
Құрамында жеке ұйғарымы бар құқықтық акт.
Белгіленген функцияларға ие болатын құқықтық акт.
Құқық нормаларын талқылау-бұл:
Құқықшығармашылық органның құқық нормасына енгізген мәнін, оны дұрыс қолдану үшін ұғыну және түсіндіру әрекеті.
Субъектілердің өз құқықтарын жүзеге асыруынан көрінетін құқықты жүзеге асыру нысаны.
Заңдық норма нұсқауларын құқық субъектілері әрекетінде жүзеге асыру.
Құқыққа және заңдылыққа қатысты стихиялы түрде пайда болған көзқарастар.
Құқыққа қатынас көрініс тапқан идея, теория, концепция жиынтығы.
Казуалды талқылау:
Нақты істі қарау кезінде міндетті болатын түсіндіру.
Кәдуілгі істі қарауда міндетті жаппай түсінік беру.
Жоғарыда тұрған органның төмендегілерге түсінік беруі.
Түсінік беру ерекше сипатқа ие болады, белгіленген құқық саласының істерін шешуде міндетті болады.
Оны шығарған органның өзінің түсінідіруі.
Көлемі бойынша талқылау /заң мәтіні және норма мазмұнының арақатынасы бойынша/:
Дәлме-дәл /сөзбе-сөз/, кеңейте, шектеулі.
Сөзбе-сөз, аутентикалық, тарихи.
ресми, теңбе-тең, логикалық.
бейресми, грамматикалық, кеңейте.
жүйеленген, шектеулі, тілдік.
Аутентикалық талқылау-бұл:
Нормативті актілерді қабылдаған органның өзінің түсіндірме беруі.
Нормативтік актіні шығарған сот билігімен берілетін талқылау.
Нормативтік актіні шығарған қоғамдық ұйымдармен берілетін талқылау.
Нормативтік актіні шығарған атқару билігімен берілетін талқылау.
Құқықшығармашылықпен айналыспайтын заңшығарушы билікпен берілетін талқылау.
Легалды талқылау-бұл:
Басқа органдар қабылдаған құқықтық актілерді заңмен рұқсат етілген, соған өкілетті мемлекет органдарының талқылауы.
Заңды тұлғалардың құқықтық норманың мазмұнының мағынасын айқындауы.
Заңдық істі қарау кезінде құқық нормасына түсінік беру.
Заңшығарушы билік органдарының талқылауы.
Құқықтың басқа субъектілерімен құқықтық қатынасқа түскен мемлекеттік органдарының талқылауы.
Белгіленген дәрежедегі және жалпы мәнге ие болатын барлық заңдық істерді қарауға берілетін талқылау:
Нормативтік.
Аутентикалық.
Казуалдық.
Жүйелік.
Кәсіби.
Құқықты талқылаудың актілері:
Заңдық нормалардың мағынасын айқындайтын құқықтық акт.
Нормативті талқылау.
Казуалды талқылау.
Азаматтық актілер.
Материалды актілер.
Заңдардың қайшылығы (коллизия):
Бірдей қоғамдық қатынастарды реттейтін құқықтық актілер арасындағы қайшылықтар.
Заңшығарушының тәжірибесінің жеткіліксіздігі.
Заңдардың сапасының төменділігі.
Нормативтік актілердің кезектен тыс жүйеленуі.
Әдет-ғұрып негізінде дауды шешу.
Заң ұқсастығы-бұл:
Дауды ұқсас, осы тәріздес оқиғаларды реттейтін мағынасы жағынан жақын болатын құқық нормасы негізінде шешу.
Әдет-ғұрып негізінде дауды /істі/ шешу.
Құқықтық реттеудің жалпы бастаулары мен қағидаларының негізінде дауды шешу.
Ұқсас нормалар мен құқық қағидаларының негізінде дауды шешу.
Заңның құқыққа сәйкестігін қамтамасыз ету.
Нормативті реттеу-бұл:
Құзыретті мемлекеттік органдардың жалпы әрекет тәртібін /құқық норма/ анықтау және қабылдау бойынша әрекеті.
Заңды нормаларды өңдеу.
Құқықтық нормативті актілерді қабылдау.
Нормативті құқықтық актілерді дайындау, қабылдау және жариялау.
Құқықтық қатынастардың пайда болуын, өзгеруін және тоқтатылуын қамтамасыз ететін мемлекеттік-биліктік актілерді өңдеу.
Құқықтық реттеудің әдістері:
Рұқсат беру, міндеттеу, тыйым салу.
Басқару, келісім беру, тыйым салу, атқару.
Рұқсат беру, келісім беру, міндеттеу.
Құқықты қалыптастырушы, құқықты өзгертуші, құқықты тоқтатушы.
Рұқсат беру, құқық қолдану, пайдалану, сақтау.
Құқықтық реттеудің механизмі:
Қоғамдық қатынастарды құқықтық реттеуді жүзеге асырушы құқықтық құралдардың жүйесі.
Құқықтық реттеу тәртібін қолдану құралы.
Нормативтік актілер деңгейі.
Реттеудің ерекше тәртібі.
Жеке субъектілерді қанағаттандыру деңгейі.
Құқықтық режим-бұл:
Құқық субъектісінің мүдделерін қанағаттандыру үшін қажетті әлеуметтік жағдай және нақты қолайлы немесе қолайсыз деңгей жасайтын және заңды құралдардың белгілі үйлестігінде көрініс табатын құқықтық реттеудің ерекше тәртібі.
Құқықтық реттеу тәртібін қолдану саласы.
Нормативті актілер деңгейі.
Реттеудің ерекше тәртібі.
Кейбір субъектілердің мүдделерін қанағаттандыру деңгейі.
Құқықтық мінез-құлық түсінігі:
Құқық нормаларына және әлеуметті-пайдалы мақсатқа сәйкес қоғамдық қатынас субъектілерінің әрекеті.
Белгілі шеңбердегі мінез-құлық.
Пайдалы мінез-құлық.
Саналы мінез-құлық.
Қажетті мінез-құлық.
Әрекет түрлері-бұл:
Құқықтық және құқыққа қарсы әрекет.
Құқықтық әрекет, құқық қолдану актілері, құқықсыз әрекет.
Оқиға, құқықтық және құқықсыз әрекеттер.
Заңды қылықтар, қылмыстар, құқықтық әрекет.
Жеке актілер, теріс қылықтар /әкімшілік, тәртіптік және т.б./ құқыққа қарсы әрекет.
Құқықтық әрекет түрлері:
Әлеуметтік белсенді, конформистік, маргиналдық.
Қажетті, тиісті, мүмкін.
Қажетті, конформистік.
Маргиналдық, тиісті.
Үйреншікті, ерекше.
Теріс қылық түсінігі:
Заңда қылмыс деп табылмаған барлық құқықбұзушылық.
Заңмен қылмыс деп табылмаған құқықтық әрекет.
Қылмыстық заңда көрсетілген және қылмыстық жазалау шараларын қолдануға әкелетін қоғамға қауіпті әрекет.
Құқықтың қылмыстық саласындағы құқықбұзушылықтың мөлшері.
Заңды жауапкершілікке тартылатын деликт қабілетті адамның кінәлі құқыққа қарсы әрекеті.
Құқықбұзушылық түсінігі:
Қоғам, мемлекет және тұлғаның мүдделеріне зиян келтіретін. тұлғаның кінәлі, құқыққа қарсы, қоғамға қауіпті әрекеті.
Әрекет.
Кінәлі әрекетсіздік.
Құқыққа қарсы әрекет.
Әрекетсіздіктің зиянды зардабы.
Қылмыс субъектісі:
Белгілі бір жасқа толған, есі дұрыс, жеке тұлға.
Тұлға.
Жеке тұлға.
Есі дұрыс тұлға.
Белгілі бір жасқа толған тұлға.
Құқықбұзушылықтың заңды құрамы:
Заңды жауапкершілікке тартуға қажетті жене жеткілікті құқықбұзушылық белгілерінің жүйесі.
Құқықбұзушылықтың субъективтік жағы.
Құқықбұзушылықтың объективтік жағы.
Құқықбұзушылық объектісі.
Құқықбұзушылық субъектісі.
Құқықбұзушылықтың объективті жағы:
Іс-әрекет, зиянды зардап, олардың арасындағы себепті байланыс ретіндегі сол құқықбұзушылықты сипаттайтын сыртқы белгілердің жиынтығы.
Іс-әрекет.
Әрекетсіздік.
Есі дұрыс еместік, қажетті қорғану, аса қажеттілік, психикалық және күштеп мәжбүрлеу, орынды тәуекел, бұйрықты немесе өкімді орындау, казус.
Іс-әрекет және зиянды зардап арасындағы себепті байланыс.
Құқықбұзушылықтың субъективтік жағы:
Субъектінің жасалған іс-әрекетке және оның зардабына психикалық көзқарасы, құқықбұзушының еркінің бағыттылығы.
Құқықбұзушылықты сыртқы әрекеттің белгілі актісі ретінде сипаттайтын құқыққа қарсы және қоғамға қауіпті іс-әрекеттердің элементтері құрайды.
Әрекет етудің өнегелі механизмін сипаттайтын тұлғаның әрекет тәртібінің элементтері құрайды /бәрінен бұрын ниеттің болу/.
Әрекет етудің механизмін /мақсаттың болуын/ сипаттайтын тұлғаның әрекет немесе әрекетсіздік элементтері құрайды.
Құқықбұзушылыққа қатысушы жақтар.
Құқықбұзушылық объектісі:
Зардап келген, құқықпен қорғалатын қоғамдық қатынастар.
Жеке тұлға.
Заңды тұлға.
Мемлекеттік органдар.
Мемлекеттік емес органдар.
Кінә /қасақана немесе абайсыздық/:
Субъектінің құқыққа қарсы іс-әрекетке және оның нәтижесіне психикалық қатынасы.
Қылмыстық заңмен белгіленген және қылмыстық жазалау шараларын қолдануға әкеліп соғатын қоғамға қауіпті әрекет.
Заңмен қылмыс деп танылмайтын құқықбұзушылық.
Мемлекеттік мәжбүрлеу шарасы.
Әрекетсіздік нысанындағы ерікті мінез-қылық.
Заңды жауапкершілік түсінігі:
Жасалған құқықбұзушылыққа сәйкес қолданылатын, кінәлі жанның жеке, мүліктік немесе ұйымдастырушылық сипаттағы айырылушылықтарымен байланысты болатын мемлекеттік мәжбүр ету шаралары.
Жаңадан қосымша қауіптілік орнату.
Жеке сипаттағы теріс зардаптар.
Мүліктік сипаттағы теріс зардаптар.
Ұйымдастырушылық сипаттағы теріс зардаптар.
Деликт қабілеттілік-бұл:
Құқықбұзушылық субъектісінің өзінің құқыққа қарсы теріс қылығының мағынасын сезіне білу және заңды жауапкершілікті атқару қабілеттілігі.
Өзі іс-әрекетімен дербес құқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру қабілеттілігі.
Субъективті құқықтар және заңды міндеттер иесі болу қабілеттілігі.
Құқық, құқықтық қатынас субъектісі болуға қабілеттілік.
Құқық нормасымен тыйым салынған іс-әрекет.
Заңдылық-бұл:
Заңдарды, өзге де нормативті-құқықтық актілерді барлық мемлекеттік органдардың, мемлекеттік емес ұйымдардың және азаматтардың дәлме-дәл және былжытпай сақтауы және орындауы.
Заңдардың болуы.
Заңдардың орындалуы.
Заңдардың бірлігі.
Адамның құқықтары мен бостандықтарының кепілдіктері.
Құқықтық тәртіп-бұл:
Құқықтық нормалармен реттелу және осы нормаларды жүзеге асыру нәтижесінде пайда болатын қоғамдық қатынастардың ұйымдастырылған, тәртіптелген жағдайы.
Құқық нормасын жүзеге асыру нәтижесі.
Мемлекеттің тәртіпті қамтамасыз етуі.
Қоғамдық қатынастардың ұйымдастырылғандығы.
Заңдылықтың нәтижесі.
Қоғамдық тәртіп-бұл:
Заңдылық және тәртіп көмегімен жететін қоғамдық қатынастардың тәртіптелген жағдайы.
Заңдылықты сақтау.
Тәртіптілікті сақтау.
Заңнаманың демократиялық мазмұны.
Қоғамдық қатынастардың жүйесі.
Тәртіп-бұл:
Қоғамда қалыптасқан әлеуметтік нормаларға сай келетін адамдардың мінез қылқына қойылатын талап.
Азамзаттың әрекет тәртібін әлеуметтік бағалау.
Тұлғаның ішкі мәдениеті.
Ыдырауға қарсы құрал.
Мемлекеттік қызметкерлерге қойылатын талаптар.
Тәртіптің түрлері-бұл:
Мемлекеттік, еңбектік.
Экономикалық.
Заңдылық, құқықтық тәртіп.
Қоғамдық тәртіп.
Идеологиялық.
Азаматтығы жоқ тұлғалар:
Қандай да болмасын мемлекетте азаматтық құқықтары жоқ тұлғалар.
Ешқандай құқықтары мен міндеттері жоқ тұлғалар.
Саяси, діни немесе т.б. себептер бойынша бір елден екінші бір елдің аумағына тұрақты немесе уақытша мерзімге орныққан азаматтар.
Шет елде беделі жоқ лауазымды тұлғалар.
Дипломатикалық иммунитеті жоқ тұлғалар.
Басымдылық-бұл:
Қандай-да бір органға, лауазымды тұлғаға немесе азаматқа берілетін ерекше құқық.
Азаматтардың барлық жалпы құқықтары, бостандықтары және міндеттерінің жиынтығы.
Қоғамдық қатынастардың сан алуандығы: экономикалық, әлеуметтік, мәдени, идеологиялық, діни, моралдық.
Әрекеттің құқық нормасының ұйғарымымен міндетті сәйкес келуі.
Ішкі саяси және сыртқы саяси мәселелер бойынша нақты шешім қабылдау мақсатында дауыс беру.
Құқықтық мәртебе-бұл:
Тұлғаның құқықтары мен міндеттерінің белгілі бір жүйесін білдіретін, қоғамдағы тұлғаның заңды бекітілген жағдайы.
Адамдардың қоғамдық өмірдің құқықтық құбылыстарына қатынасын білдіретін идеялар, көзқарастар, сезімдер, дәстүрлер жиынтығы.
Мемлекетпен кепілдендірілген және заңды тәжірибиеде фактілі түрде жүзеге асырылатын азаматтардың конституциялық құқықтары мен бостандықтары.
Орындалуға міндетті, жалпы мінездегі әрекет ережесі.
Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бекітетін құқықтық нормалар жиынтығы.
Құқықтық мәртебе түрлері:
Жалпы, арнайы, жеке.
Жалпы, топтық, тікелей.
Фактілі, заңды.
