ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 18.03.2024
Просмотров: 45
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Ф4-ПД-33-21
| «ОРТАЛЫҚ АЗИЯ ИННОВАЦИЯЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТІ» |  | «ЦЕНТРАЛЬНО-АЗИАТСКИЙ ИННОВАЦИОННЫЙ УНИВЕРСИТЕТ» |
Визуалды өнер 1 пәні бойынша
ЛЕКЦИЯ КОНСПЕКТІСІ
6В01409-Көркем еңбек және жобалау білім беру бағдарламасы
Шымкент-2022
Визуалды өнер 1пәні бойынша лекция конспектісі.Шымкент:Орталық Азия Инновациялық Университеті, 20___ж. – ___бет.
Құрастырушы: магистр- аға оқытушы Жунисова Н.
Лекция конспектісі оқу жоспары мен Визуалды өнер 1пәнінің оқу бағдарламасының талаптарына сай құрастырылып, курстың барлық қажетті мәліметтерін қамтиды.
Лекция конспектісі 6В01409-«Көркем еңбек және жобалау» білім беру бағдарламасыныңбілім алушыларына арналған.
Лекция конспектісіМузыка, кәсіптік оқыту және дизайн кафедрасының мәжілісінде талқыланған.
Хаттама № 1 «25 »___08_2022ж.
Кафедра меңгерушісі: ________________ Ниязов А.К.
(қолы)
Лекция конспектісіОрталықАзия Инновациялық Университетінің Әдістемелік комиссиясыныңмәжілісіндеқаралып,мақұлданған.
Хаттама №1 «27»_08__ 2022ж.
Комиссия төрағасы ______________Дуйсенов Н.Ж.
(қолы)
1-модуль Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары
№ 1Лекция
Тақырып Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары
Жоспары:
1.Бейнелеу өнері туралы түсінік
2.Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары
Мазмұны
1. Бейнелеу өнері туралы түсінік. Бейнелеу өнері дегеніміз – айналамыздағы өмір көріністерін жазықтықта әрі кеңістікте бейнелеу арқылы суреттейтін өнер түрі.
Бейнелеу өнері сан ғасырлық даму тарихына байланысты бірнеше түрге бөлінеді. Олар: живопись, графика, мүсін, сәулет өнері және сәндік-қолданбалы өнер.
Живопись – қағаз, тақтай, картон, кенеп бетіне әртүрлі бояулармен орындалатын шығарма.
Графика – қағаз, картон бетіне қарындаш, қаламұш, көмір, тушь арқылы орындалатын сурет.
Мүсін — әртүрлі материалдармен (тас, ағаш, металл, сазбалшық, ермексаз) дөңгелек көлемді кеңістікке сомдалған көркем шығарма.
Сәулет өнері – үйлер, ғимараттар, көшелерді жобалау және оны жасау өнері.
Сәндік-қолданбалы өнер – халық тұрмысында кеңінен қолданылатын көп салалы өнер. Әрбір халықтың шығармашылығымен байланысты өнер. Бұл өнер түріне қазақтың ұлттық қолөнері жатады.
Графика өнерін қағаз бетіне алғаш түсіргендердің бірі – жерлесіміз - Исатай- Исабаевтың 100 ден артық шығармаларының жарық көргенін білеміз.
Живопись орындалу ерекшелігіне қарай бірнеше жанрға бөлінеді: натюрморт, пейзаж, портрет, маринистік жанр, анималистік жанр, тарихи жанр, батальдық жанр.
Живопись жанрларымен танысу үшін галереяға саяхат жасайық. Сөзжұмбақ шешу «Галерея».
Галерея – көркем шығармалар қоры жинақталған орын. Қазақстандық суретшілердің шығармалары, жалпы Қазақстан бейнелеу өнері туындылары жинақталған орын ең алғаш рет 1935 жылы Алматыда ашылды. Ол Қазақ Мемлекеттік көркемсурет галереясы деп аталды. 1976 жылы Қазақ қолөнер мұражайымен бірігіп, 1984 жылы оған Әбілхан Қастеев есімі берілді. Қазір Ә. Қастеев атындағы Мемлекеттік Бейнелеу өнері мұражайы деп аталды.
Балалар, біздің галереямызда живописьтің түрлі жанрындағы шығармалар жинақталыпты.Мысалы (1-сурет).Алдын-ала берілген тапсырма бойынша оқушылар әр жанрға түсініктеме беріп, мұғалім толықтырады.
1-сурет В.М. Васнецов «Три богатыря» Ә.Қастеев «Шөп шабуда
2. Бейнелеу өнеріндегі көркем құралдары. Натюрморт – жансыз заттар мен бұйымдарды үйлесімді етіп бейнеленген шығарма. «Натюрморт» — француз сөзі, аудармасы «өлі табиғат» дегенді білдіреді. Натюрморт алғаш рет 17 ғасырда Голландияда пайда болды.
Пейзаж – табиғат көріністері бейнеленген шығармалар. Пейзаж жанры әр алуан. Кейбір пейзаж шығармалары өмірде бар нақты көріністерді бейнелесе, кейбіреулері суретшінің ой-қиялынан туады.
Портрет – адамның бет пішіні бейнеленген көркем шығарма. Портрет жазушы суретшінің басты мақсаты – адамның сырт ажары ғана емес, ішкі жан дүниесін, рухани келбетін көрсете білу.
Тарихи жанр – белгілі бір оқиғалар мен тарихи кезеңдер бейнеленген көркем шығармалар.
Батальдық жанр – соғыс оқиғалары, Отан қорғау, жер қорғау көріністері бейнеленген көркем шығарма.
Маринистік жанр – теңіз, көл, мұхит сияқты табиғат көріністері бейнеленген шығармалар.
Анималистік жанр – жан-жануарларды бейнелеген көркем шығарма. Ол латынның «animal» (хайуанат) деген сөзінен шыққан.
Сабақты бақылау түрі:
Әлем және қазақ ұлттық мәдениетіндегі өнер түрлерін саралайды
Берілген туындылардың ерекшеліктерін салыстырады
Бақылау сұрақтары:
1. Бұл туынды қандай өнер түріне жатады?
2. Қай жылы жарық көрді?
3. Кімге арнап орнатылған?
Шешу үшін тапсырма
АКТ-ны қолдана отырып классикалық өнердің үздік туындыларын анықтаңыз және презентация жасаңыз.
Ұсынылған әдебиеттер:
Негізгі әдебиеттер:
1.Еркибаева,Г.Ғ.Сәндік –қолданбалы өнері [Мәтін]:Оқу-құралы /Г.Ғ.Еркибаева, Н.Жунисова
Қосымша әдебиеттер:
1. Жунисова, Н.А. Түс тану [Мәтін]: Оқу-әдістемелік құралы
2. Жунисова, Н.Визуалды өнер: оқу құралы. -Шымкент : ХГТУ баспаханасы,2021. -80 б.
Мультимедиялық қамтамасыз ету және электрондық ресурстар
1. http://rmebrk.kz/Мухаметжан, К.Е.Визуальное искусство : Методические указания. / Жезказганский университет им. О.А. Байконурова. - Жезказган: АО «ЖезУ», 2020. - 63 c.
2. Жунисова, Н.Сәндік-қолданбалы өнері. Электронды оқулық 2021-5,30 МБ
№ 2 Лекция
Тақырып: Графикадан бейнелеу құралдары
Жоспары:
1.Графикадан бейнелеу құралдары
2. Графика өнері туралы мағлұматтар
Мазмұны
Суреттегі көркем мәнерінің құралы. Суреттегі өнері, кез келген басқалар сияқты өзінің көркем тілі бар. Суреттің негізгі көркем-мəнерлі құралдарына: сызық, дақ, штрих (2-сурет)сəуле мен көлеңке, рең жатады. Осы құралдардың көмегімен суретшілер өзінің əлемнің түйсігін жеткізеді, ол көрерменмен көргендерді қалай олар ойлағанымен жəне бағалағанымен бөліседі.
Сызық — бұл суреттің басты мəнерлі құралы. Суретшінің сызығы сызудан айырмашылығы бар. Оның эмоционалдық палитрасы əр алуан: ол жіңішке, талғампаз жəне қатты, тікенекті, бұрышты болуы мүмкін, шешімді, қайсар, шұғыл жəне сенімсіз, жасқаншақ болуы мүмкін. Сызық сондай-ақ кеңістік сипатқа ие: ол біресе күшейеді, біресе нашарлайды немесе мүлдем жоқ болып кетеді, сондан кейін пайда болып, қарындаштың барлық күшімен дыбыс шығарады. Қайта өрлеу дəуірінің ұлы суретшісі Сызықтың сипаты əртүрлі қолдану суретшіге пластикалық жəне кеңістік міндеттерді шешуге мүмкіндік береді.
Штрих — бұл қаламұштың немесе қаламның қысқа ізі, суреттеу техникасының қарапайым техникасы. Штрихтардың бағыты мен сипаты бойынша əртүрлі көлемді-пластикалық кеңістік объектілер қасиетінің кеңістігі, олардың фактурасын береді. Штрихтардың жүйесі динамика, жарық жəне көлеңкенің мəнерлі əсерін жасауға болады
2-сурет сызық, дақ, штрих
Егер сызықты суреттің контуры ішінен тегіс түспен құйылса, сұлба - дақ болады. Сұлба (франц. silhouette; XVIII ғ. көлеңкелі бейін түрінде карикатура салынған француз министрі Э. де Силуэттің атымен) — біршама күңгіүрт немесе біршама ашық фондағы тегіс түсті дақ Қарындаш, қылқалам, тушь Сұлбаның мəнері бейнелер мен заттардың түрінен, тұрғанын тұрғысынан жəне жарықтығына байланысты. Пластикаға ұқсас емес дақ шексіз жағдайдың алуын түрілісін анықтауы мүмкін. Оның көмегімен тек қана оның нысанын емес, модельдің сипатын, сюжетті жағдайын да мəнерлеуі мүмкін қарындаш, перо, қылқалам, қара сия мүмкін. Онда реңнің градациялары пайдаланылуы мүмкін, яғни күңгірттенашық түскен қарай бірте-бірте көше отырып
Геометриялық денелердің үстіңгі жақтарында жары пен көлеңкені бөлудың сипатын жақсы білу үшін ақ тікелей жазықтықпен қатар орналасқан, айқындалған сəулемен көлеңкелі жақтарына жарық түсіре отырып, күші бір жақ жарығымен жарық болатынын елестетеміз.
Жарық көзінен жасырынған дененің сол жағындағы көлеңке – меншікті көлеңке, ал үстіңгі жақты бір бөлігінің жарығы – жарық деп аталады. Қисық үстіңгі жақтың жарықтану дəрежесі жарық сəулесінің түсу бұрышының шамасымен айқындалады: ең жарықтануы тікелей бұрышқа түсетін жарық сəулелір түсетін участок есепетеледі. Сəулелер үстіңгі жағынан сырғып өтетін жерлерде жартылай көлеңке қалыптасады. Көлеңке сызығына жақындаған сайын жарық сəулесі түсетін бұрын бірте-бірте азаяды. Тегіс жылтыр үстіңгі жақтарда жарық көзі көрінеді жəне ең ашық орын – ақ дақ қалыптасады. Бір зат үстіндегі көлеңкелі басқа бөлігіндегі жарықтың көрінуі рефлекс деп аталады.
Рефлекстер, əдеттегідей, жартылай реңнен күңгүрт. Заттан шығатын көлеңке түсіп тұрған көлеңке деп аталады. Түсіп тұрған көлеңке өзіңдікінен күңгүрт, ал оның конфигурациясы заттың өзінің нысан көлемімен айқындалады., Көп қырлы денелерде біршама жарықтанған болып жарық сəулесі үлкен бұрышқа түсетін қыры болады, ал жарық сəулесі мен қыр арасындағы бұрыш азайған сайын оның жарықтану дəрежесі азаяды. Көп қырлының əрбір қыры оның барлық нүктесінде бірдей емес жарықты қабылдайды. Күңгүрт шекарадағы жарық үстіңгі жақ біршама жарық, ал күңгүрт – күңгүрттеу болып көрінеді.
Жарықтан көлеңкеге көшу жарық пен көлеңке қатынасының бірден түсуінсіз бірте-бірте болады. Осындай үстіңгі жақтарға бірқалыпты, қанықты жартылай реңмен көшу ең жарығынан ең күңгүрт даққа дейін тəн.
Барлық жарықтар – ең жарықтан ең күңгүртке дейін реңді көлемді құрайды. Табиғатта, əсіресе жарық сəулелі жарықта реңді көлем өте үлкен. Суретте реңді көлем өте аз (жарықтық күндігідей миллион рет өзгермейді, тек қана он рет), ал қарындаш пен қағаздық мүмкіндіні өте шектелген. Суретте жəне пішінде реңнің толық сəйкес келуіне қол жеткізу мүмкін емес, сондықтанда, пішінді салу кезінде біз ойша табиғи рең градациясын қысқартамыз, суретке ең негізгі реңді қатынастыру таңдаймыз жəне келтіреміз. Пішіндегі ең жарық орындарды суретші ақ қағазды жабылмаған реңмен қалдыра отырып, жеткізеді.
Пішіннің ең күңгүрт үстіңгі жағы – графиттің күңгүрт түсі. Алайда, ең күңгүрт реңді салу кезінде суретті қатты қаралау қажет емес. Нысанның реңді пысықтауды күңгүрт жақтан бастаған жақсы, басында жеңіл. штрихтарды, содан кейін бірте-бірте реңді күшейткен жақсы. Реңмен зат көлемін анықтаған кезде штрихтың бағыты маңызды. Штрихтарды біршама күңгүрт немесе біршама ашық реңді əсерді жасай отырып, олардың жиілігін біресе ұлғайта, біресе азайта отырып, нысан бойынша салған жақсы.
Жарық жəне көлеңке заңдылықтары тек көлемді анықтауға емес, кеңістікті жеткізуде де ықпал етеді. Бұл реңнің жəне жарық жəне көлеңкелі түстердің алдыңғы жағында күшеюі жəне олардың қашықтықта нашарлауы есебінен қол жеткізіледі.
Графика - бейнелеу өнерінің бір түрі (3-сурет) сурет салу, жазу мен сызу). Оған қолмен салынған сурет, сондай-ақ басқа да тәсілдермен (литография, гравюра, фотолитография және т. б.) орындалған суреттердің барлық түрлері кіреді.
Сызба (графика) - бейнелеу өнерінің ішіндегі ең көне және жан-жақты дамыған түрі. Графика грек тілінен аударғанда - «сурет салу» деген мағынаны білдіреді. Графикалық бейне тек бір түсті ғана емес, сонымен қатар түрлі түсті болады. Сызба өнерінде штрих аса маңызды рөл ойнайды. Сызбаның түрлері:
