Файл: Зертханада жмыс істегенде андай негізгі ереже жне техника кауіпсізділігін толы игеру жне білу керек.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 18.03.2024
Просмотров: 21
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
-
Зертханада жұмыс істегенде қандай негізгі ереже және техника кауіпсізділігін толық игеру және білу керек?
Жұмыс жүргізген кезде қауіпсіздік ережелерінің жалпы нұсқауларын сақтау керек, бұл зертеханада жұмыс істеушінің әрбір жасайтын тәжірибе сипаттамасына тәуелсіз, міндетті түрде орындалу керек.
1. Зертеханада жұмыс жасаған кезде тазалық, тәртіп және тыныштық сақтау керек. Тәжірибе кезінде студенттердің назарын аударатын, бөгде адамдар келмеуі керек.
2. Жұмыс жасауға тек қауіпсіздік ережелері бойынша нұсқаулардан өтіп, арнайы журналға қол қойған студенттер жіберілуі керек
3. Жұмыс орнын тазалықта ұстау керек. Сондай-ақ оны артық ыдыстармен, қағаздармен, керек емес материалдармен толытырып тастауға болмайды.
4. Пробиркадағы немесе колбалардағы сұйық және қатты денелерді қыздырған кезде ыдыстың аузын өзіне немесе қасындағы адамға бағыттауға болмайды.
5. Қандай да бір заттарды дәмі бойынша татып көруге болмайды.
6. Өлшенген кезде химиялық заттарды таразы табақшасына салуға болмайды.
7. Минералды қышқылдар, негіздер және заттары бар барлық ыдыстарды жұмыс жасап болған соң, бірден мүқият жуу керек.
8. Шыны химиялық ыдыстар және приборларды қолданған кезде сақтық шараларын сақтау керек. Шыны ыдыстарды саусақтармен қыспай, жай ұстау керек.Ыдыстарды ершпен немесе шыны таяқшамен жуған кезде, мұқият болуы керек, өйткені олар шыны ыдыстарының түбін сындырады, нәтижесінде қолдарын жарақаттап алуы мүмкін.
9. Студенттер тәжірибелерді ақ халатта жүргізу керек, бұл киімдерін химиялық реактивтермен бүлдірмеуге және ламинар-бокста жұмыс жасаған кезде залалсыздандыруды сақтау үшін қажет.
10. Қоректік орталармен өңделіп стерильденген заттардың қалдықтарын раквинаға төгуге болмайды.
11. Ламинар-боксте ультрафиолет лампасы қосулы тұрған кезде жұмыс істеуге қатаң тиім салынады.
12. Спиртшам жандырғышын қараусыз жағылған күйде қалдыруға болмайды.
13. Ерітінділер мен қоректік орталарды қыздыруды асбест торы бар шыны ыдыста жүргізу керек.
14. Зертханалардағы спирт және ұшқыш сұйықтардың қоры көп болмау керек, олар күнделікті жұмыс жасауға жеткілікті болса болады.
15. Жұмысты аяқтаған соң, жұмыс орнын ретке келтіріп, зертханадағы электр құралдарын, суды тексеріп көру керек.
-
Бактериологиялық зертхананың негізгі міндеті
Микробиология (mikros – ұсақ, bios – тіршілік, logos – ғылым, ілім) ұсақ көзге көрінбейтін микробтар немесе микроорганизм атауы берілген ағзаларды, олардың тіршілік үшін, он және кері әсерлерін зерттеп оқытатын ғылым.Микробиологияның негізгі зерттеу объектісі “микроағзалар” түгелдей дерлік, мәселен:ауада, топырақта, тағамда, суда, бізді қоршаған барлық заттарда, адам организмінің ішкі және сыртқы беттерінде, өсімдік және жануарлар әлемінде де кездеседі. Медициналық микробиология адамда ауру қоздыратын микроорганизмдерді, олардың организммен қарым-қатынасын зерттейді, жұқпалы ауруларды емдеу мен олардан алдын ала сақтандырудың лабораториялық диагностикасы және арнаулы әдістерін жасауды карастырады. Микробиология арқылы жұқпалы аурулардың көздерін жоямыз, яғни жұқпалы аурулардын этиологиясын табу.Жаңа вакцинацияларды және қан сары суларды шығару және зертханалық диагностикаларды жақсарту.Медициналық микробиология инфекциялық аурулар қоздырғыштарының биологиялық қасиеттерін, патогендік факторларын, олардың жасушалық және молекулярлы-генетикалық деңгейде іске асырылуының механизімін зерттеп және де болашақтағы диагностика, емдеу және алдын алу тәсілдерін жетілдіреді.Микроорганизмдер XVIIIғасырдың аяғында ашыла бастаған, ал XIX ғасырдың басында ғылым ретінде қалыптасты. Вирусология - вирустарды зерттейтін биологияның бір саласы. Микробиология және вирусология негізгі міндеттері:
Микроорганизмдердің биохимиялық құрамын зерттеу
Жұқпалы ауруларды анықтап, талдау.
Вирустық инфекцияларды микроскопиялық әдіспен зерттеу және диагностикалау
Микробиологияның профилактика және клиникалық медицинада маңызын танып білу.
Бактериялардың негізгі бірнеше пішіндерін ажыратады – шар (кокк) тәрізділер, таяқша тәрізділер, иректелген және бұтақтанған, жіпше тәріздес бактериялар.Сфера пішінді, немесе коктар – мөлшері 0,5 - 1,0 мкм шар тәріздес бактериялар, олар бірін-біріне қатысты орналасуларына қарай микрококтар, диплококтар, стрептококтар, тетракоктар, сарциналар мен стафилококтар деп бөлінеді.
Микрококтар (грек тілінен аударғанда micros – кіші) – дара орналасқан жасушалар.
Диплококтар (грек тілінен аударғанда – diploos - қосарланған), немесе жұп коктар, қосарланып орналасады (пневмококтар, гонококтар, менингококтар), өйткені жасушалар бөлінгеннен кейін жұптары жазылмайды.
Пневмококк (пневмония қоздырғышы) екі ұшы ланцет пішіндес, ал гонококтар (гонорея қоздырғышы) мен менингококтар (эпидемиялық менингит қоздырғышы) бір-біріне ойыс беттерімен қарап орналасқан, кофе дәні пішіндесболып келеді.
Стрептококтар (грек тілінен аударғанда – streptos – тізбек) – дөңгелек немесе сәл сопақтау келген, бір жазықтықта бөлінген кезде, арасындағы бөліну орындарының ажырамай қалу салдарынан бір тізбек құрайды.
Сарциналар(латыншадан аударғанда – sarcina – бума, тең) қапшық (пакет) тәрізденіп 8 немесе одан да көп коктар болып орналасады, өйткені олар бір-біріне қатысты перпендикулярлы үш жазықтықта жасуша бөлінген кезде құралады.
Стафилококтар (грек тілінен аударғанда – staphyle – жүзім шоғыры) - әртүрлі жазықтықтарда бөліну салдарынан жүзім шоғыры тәріздес орналасатын коктар.
Таяқша тәріздес бактериялар мөлшеріне, жасуша ұштарының пішініне және жасушалардың орналасуына байланысты бөледі. Жасуша ұзындығы 1,0 ден 10 мкм, жуандығы - 0,5 тен 2,0 мкм аралығында. Таяқшалар дұрыс (ішек таяқшалары) және дұрыс емес (коринебактериялар) пішінді, сонымен қатар бұтақталған (мысалы, актиномицеттер) түрінде болуы мүмкін. Ең майда таяқша тәріздес бактерияларға риккетсиялар жатады.
Таяқша ұштары кесіп тастағандай (күйдіргі бацилласы), жұмырланған (ішек таяқшасы), үшкірленген (фузобактериялар) немесе жуанданған болып келеді. Соңғы жағдайда таяқша шоқпарға ұқсас болады (күл коринебактериясы).
Сәл майысып келген бактерияларды вибриондар (тырысқақ вибрионы) деп атайды. Таяқша тәріздес бактериялардың көпшілігі ретсіз орналасады, өйткені бөлінгеннен кейін жасушалар шашырап кетеді. Егер жасушалар бөлінгеннен кейін жасуша қабырғасының ортақ фрагменттерімен байланысып, шашырамай қалса, онда олар бір-біріне бұрыштап (күл коринебактериясы), немесе тізіліп (күйдіргі бацилласы) орналасады.
Ирекше пішінділері – спираль тәріздес бактериялар, мысалы спириллалар, штопор тәрізді иректелген жасушалар
Патогенділер (грек: pathos азап шегу, зиян шегу; genis - туылу) – бұл адамдардың, жануарлар мен өсімдіктердің жұқпалы ауруларының қозд шартты-патогенділер (син. : потенциалды патогенділер немесе оппортунистік инфекциялардың қоздырғыштары) – бұл макроорганизмге тиісті жағдайда, яғни макроорганизмнің резистенттілігі күрт төмендеп, көп мөлшерде макроорганизмнің ішкі ортасына түскенде (пассивті енгенде) ауру туғызушылық әсер ететін микробтар.
Шартты-патогенді микробтарға адамдардың қалыпты микрофлорасының өкілдері немесе жұқпалы аурулар тудыра алатын еркін өмір сүруші микробтар жатады. Өйткені олар эволюциялық даму барысында сапрофиттік, әрі паразиттік өмір сүру қабілеттілігін сақтаған. Патогенді микробтардың ерекшелігі сол макроорганизмнің ауруы олар үшін биологиялық түр ретінде тіршілік етуге қажетті шарт емес, тек қана симбионттық қатынастардың бұзылуының нәтижесі болып табылады. Патогенді және шартты-патогенді микробтардың арасындағы түпкі айырмашылығы осында.ырғыштары.
Сапрофиттер (грек: sapros – шіріген, phyton - өсімдік) немесе патогенсіздер – бұл өсімдіктердің және жануарлардың өлі тіндерімен немесе олардың тіршілік ету кезіндегі өнімдерімен қоректенетін микробтар.. Олар макроорганизмге байланысты емес, оларға тек қана дайын органикалық заттар қажет.
Эндотоксиндер - бұл Грам - бактериялар шығаратын липополисахаридтер токсині. Эндотоксиндер жасушамен байланысқан және жасуша лизиске түскенде ғана шығарылады. Эндотоксиндер жасуша қабырғасының сыртқы қабығында грамда - бактерияларда болады. Эндотоксиндер липополисахаридтер деп те аталады және E coli, Shigella, Salmonella, Pseudomonas, Haemophilus тұмауы, Neisseria және Vibrio холераларында болады. Эндотоксиндер көбінесе белгілі бір антибиотиктердің әсерінен немесе фагоциттік ас қорыту әсерінен бактериялар дамиды.Эндотоксиндер аз потенциалды көрсетеді және олардың субстратында өте белсенді емес. Олар жылу тұрақтылығын көрсетеді. Бактериялардың сыртқы қабырғалары суда ерімейтін және сыртқы ортадан қорғайтын үлкен молекулалар мен молекулалар үшін қол жетімді емес.Бұл токсиндер осы қорғау қызметінің бір бөлігі болып табылады. Ол отарлау кезінде хостқа жабысқақ қызмет етеді. Сондай-ақ, эндотоксиндер нашар антигенділікті көрсетеді.
Экзотоксиндер - организмнің дамуымен жасушадан тыс бөлінетін токсиндер. Экзотоксиндер - инфекцияның фокусынан дененің басқа бөліктеріне тарайтын және зақым келтіретін жұқпалы токсиндер. Олар фермент ретінде әрекет ететін еритін белоктар. Экзотоксин жасушаларды бұзу немесе клетканың қалыпты метаболизміне кедергі жасау арқылы хостқа зиян келтіре алады. Экзотоксиндер өте күшті және иесіне зиян келтіруі мүмкін. Экзотоксиндер тез өсуімен немесе жасуша лизисі кезінде шығарылады. Грам + да, грам да - бактериялар экзотоксиндер шығарады.Экзотоксиндер эндотоксиндермен салыстырғанда анағұрлым уыттылыққа ие және олар бактериялардың белгілі бір штамдарынан ерекшеленеді. Экзотоксиндер осы ластануға ғана тән ауруларды тудырады. Мысалы Clostridium tetani сіреспе токсинін құрайды. Экзотоксиндердің негізгі үш категориясы бар: энтеротоксиндер, нейротоксиндер және цитотоксиндер. Бұл түрлер қызметтің орналасқан жері туралы айтады. Энтеротоксемиялық белсенділікті асқазан-ішек жолдарынан байқауға болады. Нейротоксиндер нейрондарда өз функцияларын көрсетеді, ал цитотоксиндер негізгі жасушалардың жұмысын бұзады. Экзотоксиндерден туындаған денсаулыққа байланысты кейбір бұзылуларға тырысқақ, сіреспе және дифтерия жатады. Экзотоксиндердің антигенділігі өте жоғары. Экзотоксиндер иммундық жүйені қоздырады және уытты жою үшін антитоксиндерді шығарады.
Анықтамасы. Тырыскақ - Vibrio cholera бактерияларымен қоздырылатын, фекальды-оральды механизммен берілетін, көп мөлшерлі сулы диареяның, құсудың әсерінен дамитын дегидратация және деминерализациямен сипатталатын жедел карантинді және конвенциялық жұқпалы ауру.
Этиологиясы. Ауруды Vibrio cholerae екі биовалары шақырады: классикалық биовар cholera және Эль-Тор - биовар eltor. Классикалық және Эль-Тор вибрионның бір бірінен айырмашылығы биохимиялық қасиетінде. Грам (-), талшық арқылы қозғалады, спора, капсула түзбейді. Тез көбеюімен сипатталады..
Вибрион экзотоксин бөледі. Оны холероген деп атайды. Микроб ыдыраганда эндотоксин бөлінеді .Холероген сыртқы ортаға төзімділігі жоғары. Ашық су қоймаларында бірнеше айға дейін, ылғалды нәжісте - 250 күнге дейін сақталады. Ал кұрғак жерде 8 сағат дейін сакталады. УК сәулесіне төзімсіз.Дезинфектантты заттар әсерінен тез жойылады.
Эпидемиологиясы. Аурудың көзі - ауру адам және вибриотасымалдаушы (антропоноз). Берілу механізмі - фекальды-оральды.
Берілу жолдары: Су аркылы, тағам аркылы, тұрмыстық карымқатынас арқылы. Таралу жолының ішінде кең таралғаны су арқылы.
Маусымдылығы- жаз-күз айлары.
Клиникалық көріністері. Инкубациялық кезеңі 4-5 күнге созылады, сондықтан осы уақытқа карантин салынады. Ауру жедел басталады. Көбінесе түнгі мезгілде, алгашқы уақытында сұйық іш өтумен және құрсақ қуысында дискомфортпен сипатталады. Дене қызуы көбінесе калыпты. Нәжісі сулы, лайлы-ақ түсті күріш қайнатпасы тәрізді. Құсу диареядан 12-24 сағаттан кейін басталады.
Тырысқақты ағымы бойынша жедел, орташа ауыр және ауыр деп бөледі.
Сұйықтықты жоғалту нәтижесінде гиповолемияға әкеледі, тұздың жоғалуы тырысу синдромының пайда болуын шақырады. Бұл көбінесе қол аяқ, шайнау, тізе бұлшықеттерінде болады. Қолайсыз ағымыніа іш өту жиіленеді, қан қысымы төмендейді; қол "кір жуғыштың қолы" симптомы анықталады. Гиповолемия диурездің төмендеуіне әкеледі. Олигоурия дамып, ол кейінен анурияға ауысады. Даусы алғашқыда әлсіз, баяу, кейінен сусызданудың 3-4 дәрежесінде афонияға ауысады.Аурудың өршу кезеңінде науқастың дене қызуы 35-34-33°С-қа дейін төмендейді, субнормальды болады. Тері эластикалық қасиетін жоғалтады.
Жүрек тондары ауыр ағымында естілмейді, қан кысымы анықталмайды, ентігу минутына 60-ка дейін.
Сусызданудың дәрежесін анықтау үшін В.И. Покровскийдің жіктелуін қолдану қажет:
I. науқастың дене салмағының дефициті 1-3%
ІІ. науқастың дене салмағының дефициті 4-6%
ІІІ. науқастың дене салмагының дефициті 7-9%