Файл: ожа ахмет ясауи атындаы халыаралы аза Трік университеті профилактикалы медицина кафедрасы.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 27.03.2024
Просмотров: 25
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Терминал-тез және үдемелі сарқылуды, сондай-ақ науқастың кейінгі өлімін болжайды.
Денедегі ВИЧ инфекциясының даму белгілері
Ағзадағы ВИЧ-ның негізгі белгілері
ВИЧ инфекциясы баяу және асимптоматикалық болып табылады. Көптеген жылдар бойы (5-тен 15 жасқа дейін) ол адамды алаңдатпауы мүмкін. Сондай-ақ, алғашқы белгілер ерте пайда болуы мүмкін, содан кейін жойылып, ұзақ уақыт бойы инфекция тасымалдаушысын алаңдатпайды.
Аурудың сатысына байланысты ЖИТС белгілері әртүрлі комбинацияда және әртүрлі қарқындылықта көрінеді. Кез-келген ауру кезінде медициналық көмекке жүгіну керек екенін есте ұстаған жөн. Бұл ерте кезеңдерде дұрыс диагноз қоюға және вирустың иммундық жасушаларға белсенді шабуыл жасау уақытын жоғалтпауға көмектеседі. ЖҚТБ белгілері келесідей: Сондай-ақ, ВИЧ инфекциясының алғашқы белгілері басқа аурулардың белгілерімен оңай шатастырылады, бұл жаңылыстыруы мүмкін.
Бірінші кезеңде:
тамақ ауруы, безгегі
терінің, буындардың, сүйектердің ауыруы
қалтырау, қызба
сонымен қатар жатыр мойны лимфа түйіндері ұлғаяды
терідегі бөртпелер әр түрлі болуы мүмкін
дерматит, кандидоз, онихомикоз;
салмақ жоғалту;
ұзақ мерзімді диарея;
пневмония, герпес және туберкулез тарихы бар.
ВИЧ инфекциясының жаңа белгілері бірнеше жыл тыныш және салауатты өмірден кейін қайта оралады. Оларға мыналар жатады:
қатты шаршау, тез шаршау
лимфа түйіндерінің ұлғаюы тек Жатыр мойны емес, бірнеше топ
салмақ жоғалту. Әдетте бұл себепсіз көрінеді, адам оның не екенін түсінбейді
қызба, қалтырау, терлеу (негізінен түнгі)
асқазан – ішек жолдарының проблемалары-әдетте ешқандай себепсіз сұйық нәжіспен көрінеді
Ерлер мен әйелдердегі иммун тапшылығы ауруы туралы барлығы
ЖИТС ауруы жоғары жылдамдықпен таралады. Жыл сайын 2 миллионға жуық жаңа инфекция диагнозы қойылады. Бұл дегеніміз, көптеген адамдар өздерін инфекциялар мен ісіктерден табиғи түрде қорғау қабілетін жоғалтады. Толық емделу мүмкін емес және вакцина жоқ – өмір сүруге тура келетін факт. Тек СПИД-тің алдын-алу аурудың алдын алады. Инфекция сәтінен бастап иммунитет тапшылығының соңғы сатысының дамуына дейін шамамен 10 жыл өтуі мүмкін. ЖИТС қоздырғышы-адамның иммун тапшылығы вирусы (АИТВ). Халықаралық белгілеу-HIV (human immunodeficiency virus).
ВИЧ инфекциясының алдын алу жолдары және емі.
ВИЧ-инфекциясы табиғи жағдайда адамнан адамға жыныстық қатынас арқылы және жүктілік, босану және емізу кезінде анасынан балаға беріледі. ВИЧ қан құю кезінде немесе медициналық және медициналық емес жағдайларда (көктамыр ішіне есірткі енгізу, пирсинг) ВИЧ жұқтырған қанмен ластанған құралдармен орындалатын парентеральды араласулар кезінде де қанмен берілуі мүмкін. Ағзаларды трансплантациялау кезінде және ВИЧ-мен ластанған донорлық
материалдарды пайдалана отырып, жасанды ұрықтандыру кезінде ВИЧ жұқтыру жағдайлары атап өтілді.
Жыныстық қатынас кезінде ВИЧ инфекциясының таралуы. ВИЧ негізінен вагинальды және анальды жыныстық қатынас арқылы жұғады, жыныстық қатынастың басқа түрлерінде жұғу сирек кездеседі. ВИЧ инфекциясының берілу факторлары: сперматозоидтар (бұл жағдайда ВИЧ сперматозоидтарда емес, ұрық сұйықтығы мен жасушаларда болады), әйел жыныс жолдарының бөлінуі, сондай-ақ қан және басқа да патологиялық бөлінетін жыныс жолдары (аурулар болған кезде). Жыныстық қатынас кезінде органдардың жарақаттануы ВИЧ инфекциясының берілу деңгейін жоғарылатады, анальды қарым-қатынас кезінде ВИЧ инфекциясының берілу ықтималдығы вагинальды қарым-қатынасқа қарағанда анағұрлым травматикалық болып табылады. ВИЧ инфекциясының берілуінің негізгі факторлары жыныс жолдарында инфекция көзі де, қабыну ауруларының (көбінесе ЖЖБИ-мен байланысты) немесе инфекцияның ену қақпасы ретінде қызмет ететін дисплоздық процестердің болуы болып табылады. ВИЧ жұқтыру ықтималдығы аурудың ерте сатысында (инкубациялық кезең, бастапқы киникалық манифестация кезеңі) байқалатын инфекция көзіндегі вирустық жүктеменің жоғары деңгейін анықтайды, жасырын инфекция кезеңінде төмендейді және аурудың кеш кезеңдерінде жоғарылайды.
ВИЧ инфекциясының тік берілуі. ВИЧ жұқтырған ананың баласы одан ВИЧ – ны жүктілік кезінде де, босану кезінде де, босанғаннан кейінгі кезеңде де емізу кезінде ала алады. Берілу факторлары-қан, патологиялық бөліну және емшек сүті. Алдын алу шараларын жүргізбестен баланың жұқтыру қаупі 25-тен 50% - ға дейін құрайды, анасында ВИЧ инфекциясының жедел сатысында (жоғары вирустық жүктеме) және оның қатар жүретін аурулары болған кезде артады.
ВИЧ инфекциясының жұқтырған баладан емізетін әйелге берілуі сипатталған; берілу балаларда жедел ВИЧ фонында ауыз қуысының эрозиясының болуымен және ананың емізік аймағының жанындағы жарықтармен байланысты болды.
Қан құю және ағзаларды трансплантациялау кезінде ВИЧ инфекциясының таралуы инфекцияланған материалдың инфекцияланбаған ағзаға тікелей түсуіне байланысты. ВИЧ жұқтыру факторы ВИЧ жұқтырған донордың барлық дерлік тіндері мен мүшелері болуы мүмкін.
Жасанды ұрықтандыру арқылы ВИЧ инфекциясының таралуы ВИЧ инфекциясының жыныстық жолмен берілуіне ұқсас; бедеулікті емдеуде сперматозоидтардан басқа донорлық жасушалар мен басқа да донорлық материалдар қолданылуы мүмкін, олар ВИЧ инфекциясының берілу факторлары болуы мүмкін.
Медициналық инвазивті процедуралар кезінде ВИЧ ИНФЕКЦИЯСЫН беру оларды аралық зарарсыздандырудан өтпеген ВИЧ инфекциясымен ластанған құралдармен жүзеге асыру кезінде мүмкін болады. Емделмеген медициналық құралдарды қайта қолданумен, бірнеше пациенттерді енгізу үшін препараттың бір ВИЧ ластанған ерітіндісін пайдаланумен, сондай-ақ ВИЧ жұқтырған пациенттерге медициналық көмек көрсету кезінде кездейсоқ құрал-саймандармен шаншылған медициналық персоналды жұқтыру жағдайларымен байланысты стационарлардағы пациенттер арасындағы ауруханаішілікышеттер сипатталған; медицина қызметкері жараланған жағдайда ВИЧ жұқтырған медицина қызметкерінен пациентке берілуі де мүмкін парентеральды араласу кезінде.
Медициналық емес парентеральды араласулар кезінде ВИЧ инфекциясының таралуы оларды көктамыр ішіне енгізетін психотроптық заттарды тұтынушылар арасында кең ауқымда байқалады, бұл бірнеше есірткіні тұтынушылардың жалпы қанмен ластанған инелер мен шприцтерді қолдануымен, ВИЧжұқтырған қанның есірткі ерітінділеріне, шприцтер жуылатын сұйықтықтарға, есірткі ерітіндісін дайындауда қолданылатын басқа заттарға түсуімен байланысты. Анаболиктерді парентеральды енгізу, акупунктура, татуировка, пирсинг кезінде ұқсас берілу жолын байқауға болады.
Жоғарыда сипатталғандардан басқа ВИЧ инфекциясының берілуінің басқа жолдары, оның ішінде ВИЧ көзімен тығыз тұрмыстық байланыс арқылы берілу анықталған жоқ.
ВИЧ инфекциясын жұқтыруға бейім халықтың контингенттері
Халықтың ВИЧ-КЕ БЕЙІМДІЛІГІ жоғары, саны аз топтарда ғана белгілі бір генетикалық ерекшеліктердің болуымен байланысты жыныстық жолмен ВИЧ-инфекциясына бейімділіктің төмендеуі байқалады. Алдын алу шараларын жүргізу кезінде бұл қабаттың болуы маңызды емес.
Потенциалды түрде бүкіл халық ВИЧпарентеральды жолмен жұқтыруға белгілі бір дәрежеде осал, мысалы, қан құю кезінде немесе парентеральды медициналық араласулар кезінде, Алайда қынаптық жыныстық қатынас кезінде ВИЧ жұқтыру мүмкіндігі гетеросексуалды халықтың эпидемиялық процеске кеңінен қатысуын анықтайды, осыған байланысты әлемде ВИЧ жұқтырғандардың ең көп саны есірткі қолданбайтын гетеросексуалды халыққа тиесілі.
Гетеросексуалды популяциялар арасында ВИЧ инфекциясының таралу жылдамдығы жыныстық серіктестердің ауысу жиілігі, жұқтырған серіктеспен жыныстық қатынас саны, ЖЖБИ (жыныстық саланың қабыну аурулары) таралуы сияқты факторлармен анықталады, осыған байланысты жекелеген елдердегі гетеросексуалды халықтың зақымдануының жалпы деңгейі айтарлықтай ерекшеленеді, әлемнің жекелеген аймақтарында 25% немесе одан да көпке жетеді.
Көптеген жыныстық серіктестері бар адамдар ВИЧ жұқтыру қаупіне ұшырайды деген қате түсінікке қарамастан, инфекцияның жоғары қаупі үшін тек бір ғана, бірақ сонымен бірге ВИЧ жұқтырған жыныстық серіктес болуы жеткілікті. Сондықтан ВИЧ-позитивті адамдардың жыныстық серіктестері, олардың басқа топтарға жататындығына қарамастан, халықтың ВИЧ-инфекциясына ең осал болып саналады. Қазіргі уақытта Ресей Федерациясында 25 -35 жыныстық белсенді жас тобындағы ерлер мен әйелдердің 1,5% - ы жұқтырылғандықтан, тіпті бір жұқтырған серіктеспен гетеросексуалды жыныстық қатынасқа түсу ықтималдығы жоғары. АИТВ айналымында бірінен соң бірі жалғасатын серіктестермен моногамдық қатынастар да маңызды болуы мүмкін (қайта некеге тұру "сериялық моногамия").
Халықтың гетеросексуалды бөлігінде жұқтыру қаупі салыстырмалы түрде жоғары топтарды бөлуге болады, атап айтқанда, бұл бірнеше жыныстық серіктестермен үнемі жыныстық қатынасқа түсетіндер: мысалы, жыныстық қызметтерді сататын адамдар – коммерциялық секс-жұмыскерлер (КСР), тұрақты қызмет пайдаланушылар ("КСР клиенттері"), жастар және мигранттар, тұрақты жыныстық байланысы жоқ адамдар, сондай-ақ психиканың, тәрбиенің, қоршаған орта жағдайларының немесе әлеуметтік бейімделудің ерекшеліктеріне байланысты жыныстық серіктестерді жиі ауыстыруға бейім адамдар (промискуитетке).
Сондай-ақ, сермен жыныстық қатынасқа түсетін ер адамдар жұқтыру қаупі жоғары деп саналады, өйткені олар анальды жыныстық қатынасты жұқтыру тұрғысынан қауіпті етеді, жыныстық серіктестерді салыстырмалы түрде жиі өзгертеді және тұрғылықты жерін жиі өзгертеді.
Инъекциялық есірткіні тұтынушылар (PIN) - медициналық емес мақсатта есірткі мен психоактивті заттарды көктамыр ішіне енгізуді қолданатын адамдар тобы. Есірткі тұтынушылары үшін парентеральды есірткіні жұқтыру қаупінен басқа, жыныстық серіктестердің жиі ауысуы, соның ішінде есірткіге қаражат алу үшін коммерциялық жыныстық қатынасқа түсу салдарынан жұқтыру қаупі бар.
Эпидемияның әр түрлі кезеңдерінде халықтың әр түрлі топтары әр түрлі аумақтарда жұқтыру қаупіне ұшырауы мүмкін, сондықтан бұл топтарды уақтылы анықтау алдын-алу шараларын ұйымдастыруда үлкен маңызға ие. Сонымен, Францияда 80-ші жылдары донорлық қанның көптеген реципиенттері ВИЧ жұқтырды, осыған байланысты қан реципиенттері ВИЧ инфекцияға қауіп төндіретін топ ретінде қарастырылды, бірақ донорлық қан сынағын енгізу және осы берілу жолының алдын алу бойынша басқа да шаралар мұндай жағдайлардың толық жойылуына әкелді. Испанияда, Францияда, Германияда есірткі тұтынушылар арасында ВИЧ инфекциясының таралу рөлінің айтарлықтай төмендеуі есірткі тұтынушыларды таза инелер мен шприцтерді, презервативтерді қолдануға үйретумен, сондай-ақ нашақорлар арасында ауызша немесе медициналық бақылауда қолданылатын опиоидты рецепторлардың агонистерін таратудың мемлекеттік бағдарламаларымен байланысты.
Жекелеген аумақтардағы эпидемиялық процестің динамикасын зерттеу үшін халықтың әртүрлі топтарында тұрақты эпидемиологиялық мониторинг пен мінез-құлық зерттеулерін ұйымдастыру және пайдалану қажет. Көбінесе ВИЧ эпидетінің дамуының басында халықтың осал топтары бірінші болып зардап шегеді, ал болашақта инфекцияның негізгі популяцияда, әдетте осал топтар өкілдерінің жыныстық серіктестері арқылы таралуы байқалады. Халықтың осал топтары арасында тиімді профилактикалық бағдарламаларды уақтылы енгізу осы АИТВ топтары өкілдерінің жеңілуіне жол бермейді, бұл негізгі популяция өкілдерінің АИТВ жұқтыру қаупін азайтады.
Сонымен қатар, "дәстүрлі тәуекел топтарының" өкілдері (ПИН, КСР және МСМ) жалпы халықтан күнделікті өмір мен мінез-құлық ерекшеліктерімен ерекшеленеді, бұл осы топтарда эпидемияға қарсы және профилактикалық шараларды жүргізу қажеттілігін анықтайды.
ВИЧ-дағы эпидемияға қарсы іс-шаралар
Эпидемияға қарсы іс-шаралар анықталған ВИЧ ошақтарында ұйымдастырылады. Олар ВИЧ көзіне, берілу жолдарын үзуге және анықталған ВИЧ ошағына байланысты адамдардың жұқтыру қаупін азайтуға бағытталуы мүмкін.
ВИЧ инфекциясы туралы дүниетанымын бақылау және алдын алу мақстатында.Салауатты өмір салтын студенттердің қандай деңгейде ұстанатындықтарын білу, «Салауатты өмір салты-денсаулық кепілі» екендігін ұғындыру үшін кішігірім студенттер арасында зерттеу жұмыстары жүргізілді. Зерттеу жұмыстары барысында 25 сұрақтан тұратын, 1-2-3 курс студенттер арасында 300-ге жуық сауалнамалар тарқатылды.
Бұл зерттеу нәтижелері көрсетті:
| 25 сұрақтар | 1-курс | 3-курс | 5-курс |
| Профилактикасы | 9%% | 10% | 10% |
| Эпидемиологиясы | 10% | 14% | 12% |
| Клиникасы | 8% | 12% | 18% |
| Таралу ерекшеліктері | 28% | 30% | 30% |
| Сақтану шаралары | 11% | 20% | 20% |
| Қортынды % | 66% | 86% | 90% |
