|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
23
|
Релелердің қызметі, түрлері және құрылысы, жұмысы
Тепловоздарда басқару тізбетінде қорғау, өлшеуде түрлі фуакцияларды атқарады.
Олар: ток релелері, кернеу, жылу релері, болып бөлініп, атқару қызметіне қарай: басқару, қорғау, автоматика, реледатиктер, реле-реттеріштер, арнайы болып бөлінеді.
Басқару релесі.
Тепловозды басқару жүйесіндегі р-45м сериялы реленің барлық элементтері бір-бірін ауыстыра алады. (73,а-сурет) реле клапанды магнит жүйесінен, мостикті 8 және сұққылы 7 контрактадан құралып, танелде 1 орналасқан. Реле магнит жүйесін ярмо 2 орамалы 3 өзекше және жылжымалы якорьдан 7 тұрады.
Р-45 реле базасында Р-45-ге жерлену релесі дайындалған.
ТРПу-t (сурет 73,6) релесі рПу-t базасында дайындалған. Ол қапсырмадан 19, өзекшелі 18 орамнан 17, якорьдан 16 құралған. Якорь контактаны қосып ажыратады.
Орам бойымен ток жүрген сәтте якорь өзекшеге тартылып, траверса 14 арқылы контактаның қосып-ажырауы жүргізіледі. Кернеу ажыратылғанда серіппе 21 якорьды бастапқы қалпына қайтарып, контакта ажырайды. Якорь жүрісі бұрыштамамен 15 шектеледі.
Дифференциальды реле РД-300
(74-сурет) тартым элетродвигателінің қозуыш бәсеңдету контактасынтортым генераторының зажимындағы тоқ пен кернеудің өзгеруіне байланысты атоматта түрде басқарады. Реле магнит жүйесі қапсырма түрінде дайындалған-ярмодан 2, өзекшелерден 4,7 және якорьдан 4 тұрады. Якорь орамдар қуатсыз күйде серіппемен 23 контакто ұстағыш 2+ вантіне қысылған. Ярманың төменгі полкасында кернеу орама 3 орналасқан, жоғарыда-ток орамы 8 реле кернеу орамынан пайда болған электромагнитті күштер әсерінен қосылады, оған тоқ орамы мен серіппе қарсы келеді. Сондықтан кернеу орамының тоғы азайып, тоқты орамдағы тоқ күшейген сәтте якорь түсіп, контакта ажырайды.
Тоқты шектеу релесі ТЭМ 2, ТЭМ1, монеу теплороздарында қолданылады да тартым генераторының тоғын шектейді оқшауланған панельде 7 (75-сурет) электромагнитті реле мен екі деңгейлі резистор 18 орналасқан. Реле екі оралды: кернеулі 4 және тоқты 5, ол өзекшеге кигізілген.
|
|
Реле управления типа Р-45М
|
|
Реле управления типа ТРПУ-1
 
Дифференциальное реле
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
25
|
РВ2
Бұл реленің көмегімен от алдыру контакторларының қосылған жағдайда ұстау уақытын жыинақтау жүргізіледі. Бұндай жағдайда тартым генераторы аккумулятор батареясына қосылады да, қозғалтқыш режимінде дизелдің иінді білігін айналдырады.
Генератор орамасынан өтетін тоқ 700-900 А-ге тең болғандықтан, батареялар отырып қалмас үшін генератордың қозғалтқыш режимінде жұмыс істеуі шектеулі болуы тиіс. 2ТЭ10М тепловоздарында бұл уақыт 30 сек тең. От алдыру контакторлары қосылғаннан кейін осы уақыт ішінде дизель от алмаса, РВ2 релесі от алдыру схемасын бөліп, от алдыру контакторларын ажыратады.
РВ3
Тепловозды тартым режимінен шығару ВВ, КВ және П1-П6 контакторларын ажырату арқылы жасалады ВВ, КВ контакторларын ажыратқаннан кейін тартым генераторының Э.Қ.К. соған сәйкес тартым қозғалтқыштарының тоқтары біршама уақыт ішінде нөлге дейін азаяды, онда П1-П6 контакторларының негізгі түйіспелері токтың әсерімен ажыратылатын электрлік доғаның пайда болуынан жоғары тозығуға әкеліп соғады.
Түйіспелердің тозығуларын азайту үшін поездық контакторларды үзіліспен ажырату қажет.
РВЗ реле түйіспелері ВВ және КВ поездық контакторларын ажыратқанан 1,3-1,5 с кейін осы канторлардың катушкаларын қоректендіру тізбегін ажыратады. Поездық контакторлардың негізгі түйіспелерінің ажыратылуы доғалық пайда болмай-ақ жүзеге асырылады да, тозығу азаяды.
РВ4
Бұл реле тартым қозғалтқыштарының қаздыру кезінде поля әлсірету режи-міне ауыстырады. ВШ1 және ВШ2 кантактор катушкаларын қоректендіру тізбегінің үзілуі РВ4 релесінің ажыратқыш түйіспелері мен қоздыру релесі бірмезетте қосу арқылы жасалады да, қалпына келтіру – 3с уақыт ұстаумен жасалады.
РВ5
РВ5 релесі доңғалақ жұптардың қаздыру кезіндегі генераторының қуатын азайту үшін, егер тартым қозғалтқыштары алаңы әлсіреуі немесе толық алаң, АУР ажыратылғаннан күйде болуы тиіс.
|
|
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
26
|
ВЛ-31 типті жартылай өткізгішті уақыт релесі
Реле мал айдау насосының контактасы 4 басқаруын қамтамасыз етеді. Реле бір қосып ажырату, бір қосу, бір ажырату контакталы. Кернеу 1,2 шығарылымдарына берілгенде р+ релесі қосылады. Триггер Т деңгейге орынтырылғанда р2 релесі ажыратылады. Конденсатор с резистор к арқылы қуат алады.
РДК-3 Май қысымы релесі
Дизельді майлау және салқындату жүйесіндегі қысымның төмендемеуінен қорғайды. Реле корпустан тұрып оның төменгі жағына сильфон t орналасқан.Сильдон штогы 2 иінтірекке 3 тірелген бір басы микро ажыратқыш 8 кнопкасына тірелген, екінші басына серіппе 4 бекітілген. Серіппенің екінші шеті тығынға 5 бекіткен, оған реттеуіш винть бұралған.
Май қысымы шамадан асқанда сильфон қысылып, шток 2 иінтіректі 3 итереді, ол серіппе күшін жоя отырып, сағат тіліне қарсы бағытқа бұралады. Иінтірек микроажыратқыш 8 кнопкасын босатып оның контакторы тұйықталады.
Қысым азайғанда сильфон штогы төмен түседі де, иінтірек 3 серіппе 4 әсерінен сағат тілімен айналады. Микроажыратқыш қосылып, контакта ажырайды.
Релені серіппені кару арқылы баптайды.
АК-11Б ауа қысымы релесі
Тежегіш магистроліндегі қосылған ауаның деңгейіне байланысты конпрессорды автоматты түрде қосуға арналған. (81-сурет) Қысым әсерінен мембрана 10 иіліп, штокты 3 босады. Шток қысылған серіппенің 2 күшін жоя отырып, иінтіректі А жылжытады.
Иінтірек А өз осінен бұрыла отырып, жылжымалы контакта планкасын қозғалмайтын планкадан винт-контактаға 5 беріп, контактар ажыратылады. Тежегіш магистріндегі қысым төмендегенде серіппе күші әсерінен шток бастапқы қалпына қайтады да контакталар қосылады. Тұйықталу қысымы вантпен 1 реттеледі, ол ажырату қысымы-винтрон 5 реттеледі. Ажырату мен қосу қысымы 0,15-0,18 МПа шамасында болады.
РКД-2 құралмалы температура релесі
Аз және маймен салқындату жүйесіндегі температураның шамадан жоғарылауынан дизельді сақтандыруға арналған. Реле екі универсалды температура элементтерінен құралып хорпусқа орналастырылған (82-сурет)
|
|
1-кері айналым тұтқасы; 2- негізгі тұтқа; 3-корпус; 4- кері айналым барабаны;
5- жудырықшалы тыгырықтар;
6- тыгырықтармен бірге негізгі білік; 7- түйіспе элементтері; 8,11,15- серіппелер;
9,10- фиксаторлар; 12-қырылдақ (храповик);
13-түйіспе элементінің иінтірегі;
14-түйіспелер бұрандамалары;
16-жылжымалы түйіспелер; 17-пластмассалы оқшаулагыш.
|
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
Беті
27
|
Термобаллон 12, сильфон 3 және копилляр түтігі + тұйықталған термокүйені құрайды. Температура жоғарылағанда салқындату жүйесінде қысым ұлғайып, сильфон созыла серіппенің күшін жоя итергішті 4 жылжытады, ал оның контактарын қосады.
Температура түскенде сильфон серіппе әсерінен қысылып, итертім микроджыратқыштан қайтады.
Вентилдер мен клапандардың қызметі, түрлері және құрылысы, жұмысы
Электропневматикалық вентилдер жалюздердің, тоңазытқыш желдеткіші муфтасының қосқышын, автотіркеуіш, құмсепкіш, реверсор, топтық контакторлар, ТЭД қоздырғышын әлсірету контакторлар, поездық контакторлар, дизельге от алдыруды жылдамдатқыш, отын сорғыларын ажыратқыш жетектерін алыстан басқару үшін қажет.
Вентилдердің барлық типтері қосқыш болып келеді, яғни винтель арқылы өтетін ауа жолдары тұйықталған катушкаларда жабық, ал қосылған винтельдерде - ашық болады.
Электропневматикалық вентиль екі негізгі бөліктен тұрады: Электромагнит механизмнен және клапандық жүйеден. ВВ – 1 және ВВ – 3 клапанды типті электрмеханизмді, ал ВВ-32 цилиндрлі зәкірлі плунжерлі типті вентильдер. Электромагнит механизмдеріне: скоба, катушка 4, өзекше 5 және зәкір 3 жатады.
ВВ – 1 және ВВ – 3 вентильдерінің катушкалары каркасқа оралған, ал ВВ – 32 вентилінің катушкасы каркассыз, эпоксидті компаундқа құйылған. Вентильдің клапандық жүйесі 9 корпустан, 7 енгізу клапанынан, 6 шығару клапаны мен 8 пружинадан тұрады. Енгізу клапанының тұйықталған катушка пружинасы енгізу клапанын төлкеге сығымдап, сонымен механизмге келетін ауаны тоқтатады. Жоғарғы ( шығару) клапаны жоғарғы тесікті ашып, механизмнен басқарылатын ауа кеңістігі атмосферамен байланыстырылады. Катушкаға кернеу берілген кезде 3 зәкір 5 өзекшеге тартылады да шығару клапанын төмен қарай итеріп, атмосфералық ойықты жабады. Бірмезетте төменгі (енгізу) клапаны енгізу тесікті ашып, ал сығымдалған ауа басқарылатын механизмге келеді. Катушкадан кернеуді қайтарған кезде пружинаның әсерінен енгізу клапаны енгізу тесігін жауып, ал шығару жоғары көтерілген, басқарылатын механизм кеңістігін атмосферамен байланыстырады
|
 
|
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
27
|
ВВ – 1000 электропневматикалық вентилі электромагнитті жетекші, екі позициялы пневмоүлестіруші болып келеді. Пневмоүлестіруші және электромагнит өзара байланысып және вентилдің автономды торабы болып есептеледі. Қосушы және ажыратушы вентилдер бір-бірінен клапандық механизмнің құрылысымен ажыратылады.
Вентилдің клапандық механизмдері 35 корпустан, онда жоғары 34 және төменгі 33 затвор ( бекіткіштер) орналастырылып, жылжымалы отырғышта орналасқан 1 тығын мен 27 резина сақиналармен нығыздалған корпустан тұрады. Корпустағы бекіткіш пен тығындар 7 пружина сақиналармен орындалып, реттеледі жіне 31 қашықтан басқарылатын
төлкемен реттеледі. Клапанды қалыпты жағдайда ұстау 29 пружина мен 32 штоктың көмегімен жүргізіледі.
Электромагниттік вентиль 8 ярма, 11 катушка және онда орналасқан жылжымайтын төлке 13 орнығуы мен 12 зәкірден тұрады. Зәкірде 10 өзекше мен 9 штоктан орналасқан. 13 төлке ярмада реттеледі, пружиналы сақинамен реттеледі. Элетромагнит кеңістігін ластанудан қорғау үшін 16 резина қалпақ және 14 сақинамен жабылады. Электропневматикалық вентиль ВВ – 1000 жұмыс принципі ВВ – 1 вентилдікімен бірдей болады.
Қосқыш вентилдің жұмысқа қосылуы кезінде электромагнит зәкірі 12 күшті 9 штокқа береді де, ол өз кезегінде клапанды механизмді жабынға келтіріп, атмосфералық отверстия жабылады, ал ауа басқару резервуардан жетек механизміне келеді.
Ажыратқыш вентилді қосқан кезде басқару резервуары жетектен ажыратылып және жетек цилиндрі атмосферамен жалғастырылады.
Түйіспесіз аппараттар түрлері және құрылысы, жұмысы
Тепловоздарда жартылай басқарылатын түзеткіштерді басқару үшін импульстарды қүрастыруды тиристорлармен басқаруды жүзеге асыратын арнайы басқару блогы қолданылады. Бүл корпус металл корпусына орналасқан екі біртекті секциядан тұрады.Оның сызбасы
-
суретте көрсетілген. Блок жалғамалардан: үйлесімділік тізбек- терінен 1(ҮТ); жетектегі түрлендіргіш кернеуінен 2 (ТК); енді- импульстік модуляторынан 3 (ЕИМ); бөліп таратқыш тізбектерден 4 (БТТ); блокинг- генераторлардан 5,6 (БГІ, БГ2) түрады.
|
|
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
27
|
Блоктың әрбір секциясы екі тақтадан түрады. Барлық жартылай өткізгішті элементтер, кедергілер, конденсаторлар мөрлік тақша- сында (жоғары тақтада) жиналған, төменгі тақтада магниттік күшейт- кіштер, блокинг-генераторлардың екі трансформаторы жөне түзету кернеуінің трансформаторы орнатылған.
Блокты басқару сызбасы:
1 - үйлесімділік тізбектері; 2- түрлендіргіш кернеуі; 3-енді-гшпулъстгк модулятор; 4- бөліп таратқыиі тізбектері; 5;б- блокинг-генераторлар; ІІүйлес — уйлесімділік кернеуі; АП — басцару кернеуі;
Айнымалы токтың кіру кернеуі таратқыш трансформатордың орамдарынан үйлесімділік тізбегіне ҮТ беріледі, транзисторлар түрлендіргіштер кернеуін ТК жартылайөткізгішті түзеткіштің күш тізбектерінің қоректендіру кернеуінің жиілігімен үйлесімді іске қосады.
Енді-импульстік модулятор ЕИМ ТК қоректенеді және таратқыш тізбек ТТ арқьлы кезекпен берілген ұзақтықтың және кернеудің импульстарын қалыптастыратын БГІ және БГ2 блокинг-генератор- ларды өткізеді. Блокинг-генераторлардан импульстар жартылай өткізгішті түзеткішдердің тиристорларының басқару тізбегіне беріледі.
Кернеудің түйіспесіз реттегіші БРН-ЗВ (4.20 сурет) 2ТЭЮМ, ТЭМ2 тепловоздарына орнатылады. Ол қосалқы генератордың кер- неуін 75±1В шегіне дейін үстап түруға қызмет етеді. Блокты конс- трукцияның кернеу реттегіші желдеткіш саңылаулы металл қапта- мамен жабылған. Саңылау арқылы реттегіш қаптамасында кернеу потенциометрмен түзетіледі. Бір тақтайшаға күш элементтері: тиристорлар, конденсаттар, диодтар, дросселдер орналасқан. Басқа тақтайшаға өлшеу органының элементтері (баспа тақшасында): транзистор, стабилитрон, кедергілер, конденсаторлар, диодтар орналасқан. Негізінде кедергілер, өту жалғамгілары, екі тақтайша реттегіштің қалған элементтерімен жалғанатын, өз арасында жалғамалармен, реттегіш тепловоздың тізбегімен жалғанады.
|
|
Левая панель БРН-3В
Правая панель БРН-3В
Регулятор напряжения БРН-3В
|
|
|
Оқыту элементі
Атауы: Салқындату жүйесі,көмекші жабдықтардың құрылысы
Мамандығы: 1108000«Темір жол жылжымалы құрамын пайдалану,жөндеу және техникалық қызмет көрсету»
|
Беті
27
|
Функциональды қызметі бойынша реттегіште шартты түрде өлшегіш және реггегіш органдарды бөлуге болады. Өлшегіш орган қосалқы генератордың кернеуі жоғарыда көрсетілген мөлшерден ауытқымау үшін қолданылады. Реттегіш орган қосалқы геңера- тордың қоздырғыш орамындағы токтың өту үзақтығын реттеу үшін кернеудің мөлшеріне тәуелділігіне арналған.
Дизель іске қосылғаннан кейін қосалқы генератордың кернеуі қоздырғыш тогының орташа мәнінің өзгеруімен реттеледі, Т1 тиристорының іске қосылған уақытына тербелістер процессі кезеңі ішінде тәуелді болатын. Қосалқы генератордың айналу жиілігінің азаюымен Т2 тиристорының іске қосылу жағдайы көбейеді, .жоғарылағанда айналу жиілігі төмендейді.
Кернеудің тиристорлы реттегіші РНТ-б 2ТЭ116 тепловоздарына қойылған және стартер-генератордың кернеуін берілген мөлшерде үстау үшін генератор режимінде оның айналу жиілігі мен жүкте- месінің өзгерген кезінде пайдалануға арналған. РНТ-6 реттегішінің үстаным сызбасы БРН-ЗВ сызбасымен үқсас, бірақ қосалқы генератордың қоздырғышының орамына әсер ету орнына мүнда стартер-генератордың қоздырғыш орамдары әсерге үшырайды.
Функциональды қызметі бойынша реттегіш өлшегіш және реттегіш органдар болып бөлінеді. Өлшегіш органда реттелген кернеуді эталонмен салыстыру өтеді. Реттегіш орган тиристорлардан, коммутирлі конденсатордан және балласты кедергіден түрады.
|
|
Амплистат возбуждения
|
|
