Файл: Модуль оректік заттарды сііру (метаболизм) Жне гомеостаз.docx
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 29.03.2024
Просмотров: 18
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
МОДУЛЬ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (МЕТАБОЛИЗМ) ЖӘНЕ ГОМЕОСТАЗ.
1 БӨЛІМ – ҚОРЕКТІК ЗАТТАРДЫ СІҢІРУ (НОРМА) БОЙЫНША СОӨЖ – ге АРНАЛҒАН ТАПСЫРМАЛАР ЖАЛПЫ МЕДИЦИНА, ПЕДИАТРИЯ МЕКТЕБІНІҢ
2 КУРС СТУДЕНТТЕРІ ҮШІН
№1 тақырып: Ас қорыту жүйесінің физиологиясы. Асқазан-ішек жолының түрлі бөлімдеріндегі астың қорытылуы (ас қорыту конвейері). Сіңірілу үрдісі: ауызда, асқазанда, аш ішекте, тоқ ішекте. Сіңірілу механизмдері. Түрлі қоректік заттардың сіңірілу үрдісі (көмірсу, нәруыз, май, су және тұздар). Асқазан-ішек жолының моторикасы. Бауырдың көп қызметті рөлі. Балалардағы ерекшеліктері.
ХАТТАМА ТОЛТЫРУ:
1Тапсырма. Кестені толтырыңыз «АІЖ-ның ас қорыту сөлдерінің құрамы мен қасиеттері»
| Ас қорыту сөлерінің түрлері | Саны | рН | Органикалық заттар/ Ферменттер | Ферменттердің әсері | Бейорганикалық заттар |
| Сілекей | 1,5-2 л | 5,8-7,4 | Альфа амилаза, муцин, лизоцим | Ауыз қуысына келіп түскен тағамның құрамындағы көміруларды алғашқы ыдырату басталады | Натрий хлориді, калий хлориді |
| Асқазан сөлі | 2-2,5 л | 0,9-1,5 | Муцин, пепсиноген, химозин | Заттарды гидролиздік жолмен ыдырату, сүт іріту | Натрий, калий, кальций хлориді, сульфаттары, фосфаттары |
| 12 – елі ішек | 1,5-2 л | 7,2-8,0 | Пепсин, ұйқы безінің альфа амилазасы | Химус құрамындағы белоктарды ыдырату | |
| Ұйқы безі сөлі | 1,5-2 л | 7,8-8,4 | Трипсин, химотрипсин, карбоксипептидазалар, эластаза, рибонуклеаза | Күрделі пептидтерді ыдыратады | Кальций ионы |
| Өт | 0,5-1,5 л | 7,3-8 | Муцин, лецитин | Химус құрамындағы ортаны бейтараптайды | Кальций ионы |
| Ішек сөлі (аш ішек) | Жалпы саны 20 дан асады | 7,2-7,5 | Липаза, фосфолипаза | | Калий, натрий, кальций тұздары, бикарбонаттар |
| Ішек сөлі (тоқ ішек) | 2-4 л | 8,6 | Тоқ ішекте фермент болмайды. Аш ішектен келіп түскен химус құрамындағы ферменттер қоректік заттар қалдықтарын тоқ ішекте одан әрі ыдыратады. | Фермент болмайды. | |
Задание 2. Заполните таблицу «Гуморальная регуляция секреции пищеварительных соков»
| Виды пищеварительных соков | Гуморальные факторы |
| Слюна | В регуляции слюноотделения преобладают нервно-рефлекторные механизмы, так как пища находится короткое время. Различают безусловные и условные рефлексы. Безусловные рефлексы - врожденные, видовые, постоянные. Начинаются после попадания пищи в рот, возбуждаются вкусовые, тактильные, температурные, а иногда и болевые рецепторы. Условные рефлексы – приобретенные, индивидуальные, изменчивые – вырабатываются на базе безусловных рефлексов. Начинаются до попадания пищи в рот при ее виде, запахе, разговоре о еде, звоне тарелок, ложек и т.д. |
| Желудочный сок | Секреция желудочного сока протекает в три фазы. Первая фаза - нервная, или вагусная. Присутствие пищи в полости рта и ее проглатывание вызывают импульсы, которые через блуждающий нерв передаются в желудок и стимулируют секрецию желудочного сока его слизистой оболочкой. Эта фаза наступает еще до того, как пища достигнет желудка, и, таким образом, подготавливает желудок к приему пищи. Продолжительность вагусной фазы составляет около 1 ч. |
| 12 – перстная кишка | Одна из основных функций двенадцатиперстной кишки заключается в приведении pH поступающей из желудка пищевой кашицы к щелочному, не раздражающему более дистальные отделы тонкой кишки и пригодному для осуществления кишечного пищеварения. Именно в двенадцатиперстной кишке и начинается процесс кишечного пищеварения. |
| Панкреатический сок | Секреция сока поджелудочной железы регулируется нервными и гуморальными механизмами. Она резко увеличивается во время приема пищи. Повышение тонуса парасимпатической нервной системы сопровождается стимуляцией образования сока, симпатической — торможением, однако при этом усиливается синтез ферментов ацинарными клетками. |
| Желчь | Основным гуморальным стимулятором сократительной активности желчного пузыря является холецестокинин, вызывающий одновременное сокращение пузыря и расслабление сфинктера Одди, в результате желчь поступает в 12-перстную кишку. |
| Кишечный сок (тонкая кишка) | Когда пища поступает в тонкий кишечник , слизистая двенадцатиперстной кишки начинает секретировать кишечный сок и два гормона - холецистокинин-панкреозимин и секретин . Панкреозимин доставляется с кровью в поджелудочную железу и вызывает образование панкреатического сока с высоким содержанием ферментов. Секретин попадает в печень и стимулирует синтез желчных кислот . |
| Кишечный сок (толстая кишка) | Из тонкой кишки порции химуса через илеоцекальный сфинктер — баугиниеву заслонку — переходят в толстую кишку. Сфинктер выполняет роль клапана, пропускающего содержимое кишечника только в одном направлении. |
3Тапсырма. Кестені толтырыңыз «АІЖ-ның моторикасы»
| АІЖ-ның бөлімдері | Моторлық қызметінің түрлері |
| Ауыз қуысы (шайнау, жұту) | Ауызга келіп түскен ас шайналып үсакталатыны, сілекейге шыланын жұмсаратыны, осыған орай адам астың дәмі, сапасы туралы гүсінік алатыны жогарыда айтылды. Ac кесегін асықпай шайнау, оны эбден жұмсарту тағамның қарында одан эрі қорытылуын жеңілдстеді, мүның арқасында, карынның шырышты қабығы (ішкі беті) жаракаттанбайды, мұнымен қатар ас корыту жүйесінің (сөл шығару, жиырылу) қызметтері тыныс алу, қан айналу кызметтеріне де эсер етеді. Жұту - рефлекс аркылы іске асырылатын күрделі үрдіс. Жүтқыншақтың шырышты қабыгына кокаин жагып, оның қабылдагыштарын жансыздаңдырса, ягни олардың тітіркену қабілетін жойса, адам аузындағы асын жүта алмай, кақалып-шашалады. Шайналған ас жүтуға даяр болысымен сопақша мида орналаскан үшкіл, тіл -жүтқыншақ, жоғарғы кезеген жүйкелер арқылы келіп жеткен серпіністер жүту орталығын тітіркендіреді де, тікелей жүту үрдісіне катысатың еттерді белгілі бір тәртіппен жиырылтады. |
| Асқазан (қарынның моторикасы) | Қарын кұрсак куысының жогарғы жағында орналасқан. Оның күмбезі сол жақта, кабырғалардың ішкі бетінде, пилорус оң жакта бауырдың астында. Қабыргасы (кснересі) жалпы ішек-карын түтігіне тэн үш кабаттан, ішкі - шырышты, оргаңты - бірыңғай салалы ет, сырткы - серозды қабаттан тұрады. |
| 12 – елі ішек (астың асқазаннан 12елі ішекке өту механизмі) | Он екі елі ішекке келіп түсісімен асқа 3 түрлі сөл (ұйқы безінің, он екі елі ішсктің шырыны жэнс өт) эсер етеді. Бүлардың ішінде ең күрделісі ұйқы безінің сөлі: оның құрамында органикалық қорсктік заттарды (белок, май, көмірсу) ыдырататын ферменттер бар. Өгге ас корытатын ферменттер жоқ, бірак күрделі қоректік заттарды гидролиздеу үшін өт кажет. Онсыз ұйқы безі ферменттері эсер ете алмайды, етсе де өте элсіз болады, эсіресе май ыдырамай, майдың ішектен лимфага өтуі токтап қалады. Сондықтан өт ас қорыту сөлдері қатарына жаткызылған. |
| Өт қабы (өттің бөліну механизмі) | Өт - бауыр жасушаларында (гепатоциттерде) түзіліп, он екі слі ішекке кұйылын түратын сұйық зат. Ол ашқарында жалны өт озегі аркылы бауырдакы өт кабына, ал гамак ішксн соң он екі слі ішскке келіп кұйылады. Өт өзсгінің он скі слі ішеккс ксліп ашылатын аузын айналдыра Одди сфинктсрі қоршаган. Өт он скі слі ішеккс осы сфинктер босаңсыған сәтте қүйылады. Ашкарында сфинктер жиырылып, өт қабындагы өттің жиналуына себепкер болады. Өт кабының жалпы өт өзегімен жалгасқан жерінде де сфинктер бар. Одди сфинктері жиырылған сэтгс өт кабы сфинктері (Мирицци) жазылып босаңсиды. |
| Ішек (моторикасының түрлері) | Ішек аш жэне ток ішек болып екіге бөлінеді. Аш ішек адамның бойынан орта есеппен 4-5 есе ұзын. Ол үш бөлімнен: он екі елі ішектен, аш жэне мыкын ішектерден гұрады. Адамда он екі елі ішектін үзындығы 25 см, ішсктің жалпы ұзындыгының 2/5-і аш ішск үлесіне тисді, ал мыкын ішсктің ұзыңдыгы аш ішектің 3/5-не тсң. Ішск ұзындыгына карай ас ішекте 10-12 сағаттай кідірсді. |
| Дефекация акті | Адамда Дефекация тұрақты жүзеге асырылуы тиіс. норма күн мен аптасына үш рет кезінде дәреттің екі есе болып табылады. Ол сондай-ақ ауыруы, шырыш және қан тиместен оңай нәжістің қалыпты шығару болып саналады. |
4Тапсырма. Биологиялық мембрананың бір бағытта өткізгіштік қасиетін Вергеймер тәжірибесінің мысалында зерттеу. Қорытындыны жазып, схеманы салыңыз
Тәжірибе схемасыҚорытынды: Алдымен бақаның артқы аяқтарының терісінен екі қап дайындаймыз. Ол үшін бақаны әдеттегідей иммобилизацияланады, омыртқаны сакральды сүйектердің үстінен қайшымен кесіп, бақа арқылы бөліп, ішектерін алып тастайды. Сол қолдың саусақтарымен олар сегізкөзді, оң қолдың саусақтарымен - теріні (салфетка арқылы) ұстап, тобық буындарына абайлап шығарады. Тізе буындарының аймағында теріні үлкен қиындықпен алып тастайды, сондықтан тері қаптарының бүтіндігін сақтау үшін ерекше күтім қажет (теріні буын капсуласымен өткір қайшымен байланыстыратын тіндерді бөлшектеуге болады). Жіліншектер тобық буындарының деңгейінде кесіледі. Қалған аяқтар - бұл табиғи қапшықтардың тері тығындары. Алынған теріні бойлық тілікпен екі қапшыққа бөледі. Бір сөмке ішінен жұмыс істеуге пайдаланылады, ал екінші сөмке ішке қаратылмаған. Сөмкелерді тығын сақиналарына бұрап, терінің шеттерін қаптардың кірісі ашық болатындай етіп түзетіп, оларды тығынға кішкентай тырнақтармен (инелермен) бекітеді. Содан кейін дорбаларды тұзды цилиндрлерге батырады және алмұрт бар пипетканы қолданып метилен көк ерітіндісімен толтырады. Бояудың тұзды ерітіндіге түсіп кетпеуіне және теріні сыртынан былғамауына мұқият болу керек.
Бірнеше минуттан кейін төңкерілмеген дорбаның терісі сыртынан боялады, ал 20-30 минуттан кейін бояу цилиндрдегі тұзды ерітіндіге дақ түсіреді, бірақ төңкерілген дорба боялмайды және бояу тұзды ерітіндіге шықпайды.
Задание_5._Заполните_таблицу_«Всасывание_веществ_в_различных_отделах_пищеварительного_тракта»'>Задание 5. Заполните таблицу «Всасывание веществ в различных отделах пищеварительного тракта»
| Отдел ЖКТ | Всасываемые вещества | Механизм всасывания |
| Ротовая полость (жевание, глотание) | в этом отделе всасывается лекарственные препараты (валидол, нитроглицерин) | поступает в кровоток непосредственно через слизистую оболочку полости рта |
| Желудок | Вода, спирт, пищевая соль, глюкоза | Вторичный активный транспорт (энергия используется для дополнительной транспортировки других веществ специальной транспортной системой) |
| Кишечник тонкий | Органические вещества (мономеры белков, жиров, углеводов) | Активный транспорт |
| Кишечник толстый | Вода и мономеры белков, жиров, углеводов | Вода в химусе всасывается за счет перистальтических и обратных перистальтических движений в толстой кишке. |
Задание 6. СІЛЕКЕЙ АМИЛАЗАНЫҢ СУБСТРАТТЫҚ АРНАЙЫЛЫҒЫ
СУБСТРАТНАЯ СПЕЦИФИЧНОСТЬ АМИЛАЗЫ СЛЮНЫ
SUBSTRATE SPECIFICITY OF SALIVARY AMYLASE
(Виртуалды физиологиялық тәжірибе. Қазақ топтары ағылшын және орыс тілінде орындайды).
АІЖ ферменттерінің субстраттық арнайылығы бар. Яғни олар белгілі бір субстратты анықтап, тек сонымен әрекеттеді (абсолюттік субстраттық арнайылық) немесе 2-3 субстратты анықтап, тек солармен әрекеттеседі (салыстырмалы субстраттық арнайылық). Сілекейдің амилазасы гликолиздік фермент болып табылады, оның негізгі субстраты – крахмал мен гликоген. Бұл ферменттің белсенділігін Cl иондары күшейтеді. Бұл ферменттің әсері 37-38ºС температурада және әлсіз сілті ортада (рН = 7,5-8,0) күштірек болады.
Жұмыстың мақсаты:
продемонстрировать субстратную специфичность амилазы слюны и выявить оптимальные условия для ее работы.
Жабдықталуы: персональный компьютер, «LuPraFi-Sim» виртуалды физиология бағдарламасы.
Жұмыстың барысы: бағдарламаны пайдалана отырып, сілекей амилазасының субстраттық арнайылығын анықтаңыз. Амилазаны үш түрлі көмірсумен араластырып, индикаторлар қосыңыз. Қай пробиркада қызыл түске боялғанын қараңыз. Бұл көмірсудың фермент әсерінен ыдырағанының дәлелі. Тәжірибе нәтижесін суретке салыңыз.
Жұмыстың қорытындысы: тәжірибе сызбасын салып, түстің өзгергенін белгілеңіз.
| Әсері | Түсі |
| Сахароза+амилаза | Өзгермейді |
| Крахмал+амилаза | Қызыл |
| Целлюлоза+амилаза | Өзгермейді |
Қорытынды: алынған өзгерісті түсіндіріңіз.
Амилаза ферменті крахмалды мальтозаға дейін ыдыратады.Оны анықтау үшін біз Троммер реакциясын қолдандық.Нәтижесінде,моносахариді бар пробирканың түсі қызыл түске өзгерді.Бұл крахмалы бар пробирка.
Task 7. DEMONSTRATION OF THE ACTION OF PANCREATIC LIPASE IN THE PRESENCE
AND ABSENCE OF BILE
ДЕМОНСТРАЦИЯ ДЕЙСТВИЯ ЛИПАЗЫ ПОДЖЕЛУДОЧНОЙ ЖЕЛЕЗЫ В ЗАВИСИМОСТИ ОТ НАЛИЧИЯ ИЛИ ОТСУТСТВИЯ ЖЁЛЧИ