ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 45
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
§ Тіс пасталары мен ұнтақтарының құрамында гигиеналық, сондай-ақ арнайы, қосымша бөлек биологиялық-физиологиялық белсенді заттар (тұздар – фермениттер – биологиялық катализаторлар, микроэлементтер – Mn, Cu, Fe, Co, Zi, Ti және фтор, кальций-хлорофилл – жасыл пигмент, өсімдік жапырақтары) бар. Олар тіс тканьдеріне, қызыл иекке, кілегейлі қабыққа және ауыз қуысына жағымды терапиялық әсер етеді. Тісті тазартқаннан кейін ауызды эликсирмен шаю керек.
Киім-кешек және аяқ киім тазалығы. Адамның барлық денесі, киім-кешегі, аяқ киімі өте келісімді болуы тиіс. Алдымен аяқ киімге көңіл бөлу қажет. Аяқ киім киюге өте қолайлы болып, аяқты қыспау керек. Биік өкшелі аяқ киімді киюдің қажеті жоқ. Сол сияқты кроссовкаларды жиі киюге болмайды. Ол аяқты бұзады, бірнеше аяқ дерттерін туғызады. Өйткені барлық кроссовкалар синтетикалық материалдан жасалады. Киім жыл мезгіліне және ауа райына сай киілуі керек. Әсіресе балалардың киіміне ерекше көңіл аударған жөн. Тар киім киген қыздардың денесінде «Джинсовый дерматит» деген дерт үнемі тар джинсы киіп жүргендіктен пайда болады.
Қалыпты климатты аймақ тұрғындары ультра күлгін сәуле жетіспегендіктен олардың көк, жасыл, ақ, сирен түсті киімдерді кигені дұрыс. Олар денеге ультра күлгін сәулелерді мол түсіреді. Ал, жаз айларында раушан түсті ақ киімдерді киген дұрыс. Синтетикалық киімдерді салқын түскен кездерде киюге болады. Белді жалпақ белбеулермен байлап алған дұрыс емес. Бауыр, асқазан және бүйрек ауруларын туғызуы мүмкін.
Қыз бала туралы мақал-мәтелдер
Ақылды қыз білімге жүгірер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер.
Қырсыққан қыз бай таппас,
Қырсыз жігіт мал таппас.
Байғазыға байдың қызы.
Қызға бергенді Қыдыр өтер.
Қыздың құны қырық жеті.
Қыз ұзатқанның қызылы қалмас.
Шыққан қыз шиден әрі.
Қайтып келген қыз жаман,
Қайта шапқан жау жаман.
Жасауды жеті жастан жинасаң жетеді,
Алты жастан жинасаң асады.
Жасауы көп келіннің күйеуі жуас.
Тозбас жасау болмас,
Бас білмес асау болмас.
Ауру - астан,
Дау – қарындастан.
Бір қыз күйеуге шықса,
Мың қыз түс көреді.
Жақсы қыз - жағадағы құндыз,
Жақсы жігіт – аспандағы жұлдыз.
Жыршы қызға – сыршы күйеу.
Қыз назы қырық кісіні мас қылады.
Қыздың қабағында құт бар.
Қыздың қабағы күлімдесе – құт келеді.
Қыздың жолы қырық кісінің жолын бөгейді.
Қызда қырық көліктік бақыт бар.
Қыз бала кісінің кісісі.
Қыз – қонақ.
Қыз өссе елдің көркі
Гүл өссе жердің көркі.
Қыз ат байлатар.
Қыз ұшқан қу.
Қызға берген көрінбес.
Қыздың көзі қызылда.
Қызды ауыл өсекшіл.
Шыққан қыз шиден ары.
Қайтып келген қыз жаман,
Қайта шапқан жау жаман.
Төркін десе қыз төзбейді.
Тойған қыз төркінін танымас.
Қыз бала үйге жаққан бояу.
Қыз бала өкпешіл болса,
Қалың малы көп болар.
Қасынан қыз өтсе сексендегі шал басын көтерер.
Қыздың жолы жіңішке.
Қызы бар үйдің жеңгесі сүйкімді келеді.
Қызды ауылдың қызығы көп.
Қызды қымтам ұстаған ұялмайды.
Қыз бен жылқы жаудікі.
Күйеу жаман болса қызыңнан.
Ауылдан қыз кетсе, қызық та кетеді.
Қыздың ұяты шешеге.
Қызды асырап білмеген күң етер,
Жібекті түте алмаған жүн етер.
Қызым саған айтам, келінім сен тыңда.
Қызың өссе қылықтымен ауыл бол.
Қыз қылығымен.
Жынды қыз ашамайға мінді қыз.
Шешесіне қарап қызын ал,
Аяғына қарап асын іш.
Қызы бардың назы бар.
Қызға қырық үйден тыйым.
Қыз күнінде бәрі жақсы,
Жаман қатын қайдан шығады.
Қыз - өріс, ұл - қоныс.
Екі ауылдың арасын жол қосады,
Екі елдің арасын қыз қосады.
Қыздың жолы жіңішке.
Қыздың қырық жаны бар.
Судың түбін шым бекітер,
Даудың түбін қыз бекітер.
Отырған қыз орнын табады.
Қыз мінезді келсін,
Ұл өнерлі келсін.
Қыз баққаннан қысырақ баққан оңай.
Шешесі отырып, қызы сөйлегеннен без.
Жақсы қыз - жағадағы құндыз.
Қыздан туғанның қиыңы жоқ.
Қалыңсыз қыз болса да, кәдесіз күйеу болмайды.
Қызыңды құтты орнына қондырғанша күт,
Ұлыңды отау иесі болғанша күт.
Ақылды қыз білімге жүгінер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер.
Қызды кім айттырмайды,
қымызды кім ішпейді.
Қыз - жігіттікі,
Қымыз - көптікі.
Қыз түгіл қызыл шүберек те таба алмайсың,
3 -сынып .Тақырып: Қыздарға әсемдік жарасады.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды мейірімділік,нәзіктік,еркелік,қамқорлық,сүйкімділік, жұмсақтық,білімділік,шыдамдылық, еңбексүйгіштік, ұқыптылық, ақылдылық,әдептілік, қарапайымдылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: нақыл сөздер жазылған плакаттар,үн таспа т.б.
Сабақтың барысы:
І. Ұыйымдастыру
ІІ.Кіріспе.
Мұғалім.
Құрметті көпшілік қауым!
Бүгін «Қыздарға әсемдік жарасады» ашық тәрбие сағаты өткелі отыр.Отанымыздың да,отбасымыздын да алатын босағасы-әйел адам,әйел-ана,ол да қыз болған.Әрбір ана қыз баласын елге сыйлы,өнегелі,кішіге үлгі болатындай,әркез жақсы жағынан көрсем деп өзінің бойындағы өмірден алған тәлім-тәрбиесін үйретумен болады. Өнегелі,тәрбиелі қыз бала қандай болу керек? Қыз- өмірдің қызғалдағы, қыздар –болашақ ана,бақыт-байлық ошағы,адамзаттың өсіп-өркендеп,тәлім-тәрбие алатын қасиетті ұясы.Рухани байлығы –білім мен тәрбие. Киім киісі,жүріп-тұрғаны көңілге қонымды,күнделікті сабағын тиянақты оқып жүретін оқушыны ұстазы да,ата-ана да мақтаныш тұтады.
Сөз кезегі сыныптағы қыздарға беріледі.
Диляра.
«Киіміне қарай қарсы алып, Ақылына қарай шығарып салады» деген.Әрбір қыз бала өзінін кейінгілерге үлгі болу керек. Үлкенді сыйлайтын,кішіні сипайтын-жақсы қыз,өнегелі,тәрбиелі қыз. Ақ жолға бастайтын жеті жетекші бар, бойына сіңіре білген,қалыптастыра білген адам-тәрбиелі адам.
1.Адамның басшысы-ақылы.
2.Жетекшісі-талап.
3.Жолаушысы-ой.
4.Жолдасы-кәсіп.
5.Қорғаны-сабыр.
6.Қорғаушысы-мінез.
7.Сынаушысы-халық
Аружан
Қазақ халқы қызының жазылмас дертке ұшыраумауы үшін, жаза қадам баспауы үшін мынадай он түрлі талап қойған:
1. Әдепті болу.
2.Ар-ожданы пәк болу.
3.Кеңпейіл, кешірімді болу.
4.Мейір-шапағатты болу
5.Ақыл-парасатты болу
6.Сабырлы-салмақты болу
7.Адал,ақ жарқын болу
8.Моральді-мұратты болу
9. Өжет,батыл болу
10.Ұят намысты болу.
Жәмилә.
Инабатты қыз өсіру ниетімен тыйым сөздерді де пайдаланған,қызға 40 үйден тыйым болған.
Жарыса сөйлеуге.
Жалғыз қыдыруға
Жартақтап күліп,сыпсындап сөйлеуге
Орынсыз ұрынуға
Басқаларға қол тигізуге
Өтірік,өсекке
Суық жүріс,суман қылыққа
Кісіге қарай керіліп есінуге болмайды.
Азиза
Тамақты обырлана асауға
Ұрлық- қарлыққа
Ұятты мүшелерін ашып жүруге Бұрандап қылымсуға Қызыл іңірде жатуға
Түске дейін ұйықтауға
Еркежан
Кісі алдында қасынуға,киім ауыстыруға
Салт-дәстүрден аттауға
Елді ғайбаттауға
Үлкендердің жолын кесіп,атын атауға
Ішімдік пен шегімдікке
Ұрыс-керіске
Беттен алып,төске шабуға
Қараулыққа,ысырыпқа баруға болмайды.
Дариға
Рахымсыздық пен қатыгездікке
Түнде суға жалғыз баруға
Наргис
Әдепсіз сөзге
Тарас-тұрыс етуге
Адам мен жануарларды тебуге
Кісіні қорлап жәбірлеуге
Тәкәппарлық пен сайқымазақ жасауға
Ақерке
Айғай сүреңге
Шектен тыс сыланып жасануға
Қызғаншақтық пен күншілдікке
Менмендік пен өзімшілдікке
Алдап-арбауға
Көрсеқызарлыққа
Мұғалім
Бұл тыйым сөздердің мағнасын түсініп есте сақтау қажет.Айтылған өнегелі тыйым сөздер ұстаздардың,сынып жетекшілерінің үйреткен ақыл-кеңесі,білімі,ата-анаың берген тәрбисі- бәрі-бәрі адамгершілікке тәрбиелеу болып табылады.
Сонымен қорытындылай келе қыздарымызға айтарым:
-ата-анаға сөз келтірмейтін,ананың мақтаны,тәртібімен,өнерімен ұлтыңның намысын қорғайтын қыздар болындар.
Қыздарға кеңес
1. Ешқашан ешкімді жамандама. Ең жаман деген адамның да өз жақсылығы болады.
2. Ешкіммен ұрыспа, бағыңды жоясың.
3. Кемшіліксіз кісі болмайды, оны көруден оңай жоқ. Кісі кемшілігін тез көруге емес, тез түзетуге көмектес.
4. Қызға қатты күлудің қажеті жоқ.
5. Жаман қыз шешенің атына кір келтіреді.
6. Тірі адамның бар бақыты жер бетінде. Оған көкке ұмтылудың немесе о дүниеден үміт етудің қажеті жоқ. Сол себепті бар терді төгіп, барша ой мен ақылды жұмсап жер бетін, тұрған үйіңді жұмақ ете біл.
7. Әлі жеткен әлсізді аяғынан шалмау керек.
Киім-кешек және аяқ киім тазалығы. Адамның барлық денесі, киім-кешегі, аяқ киімі өте келісімді болуы тиіс. Алдымен аяқ киімге көңіл бөлу қажет. Аяқ киім киюге өте қолайлы болып, аяқты қыспау керек. Биік өкшелі аяқ киімді киюдің қажеті жоқ. Сол сияқты кроссовкаларды жиі киюге болмайды. Ол аяқты бұзады, бірнеше аяқ дерттерін туғызады. Өйткені барлық кроссовкалар синтетикалық материалдан жасалады. Киім жыл мезгіліне және ауа райына сай киілуі керек. Әсіресе балалардың киіміне ерекше көңіл аударған жөн. Тар киім киген қыздардың денесінде «Джинсовый дерматит» деген дерт үнемі тар джинсы киіп жүргендіктен пайда болады.
Қалыпты климатты аймақ тұрғындары ультра күлгін сәуле жетіспегендіктен олардың көк, жасыл, ақ, сирен түсті киімдерді кигені дұрыс. Олар денеге ультра күлгін сәулелерді мол түсіреді. Ал, жаз айларында раушан түсті ақ киімдерді киген дұрыс. Синтетикалық киімдерді салқын түскен кездерде киюге болады. Белді жалпақ белбеулермен байлап алған дұрыс емес. Бауыр, асқазан және бүйрек ауруларын туғызуы мүмкін.
Қыз бала туралы мақал-мәтелдер
Ақылды қыз білімге жүгірер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер.
Қырсыққан қыз бай таппас,
Қырсыз жігіт мал таппас.
Байғазыға байдың қызы.
Қызға бергенді Қыдыр өтер.
Қыздың құны қырық жеті.
Қыз ұзатқанның қызылы қалмас.
Шыққан қыз шиден әрі.
Қайтып келген қыз жаман,
Қайта шапқан жау жаман.
Жасауды жеті жастан жинасаң жетеді,
Алты жастан жинасаң асады.
Жасауы көп келіннің күйеуі жуас.
Тозбас жасау болмас,
Бас білмес асау болмас.
Ауру - астан,
Дау – қарындастан.
Бір қыз күйеуге шықса,
Мың қыз түс көреді.
Жақсы қыз - жағадағы құндыз,
Жақсы жігіт – аспандағы жұлдыз.
Жыршы қызға – сыршы күйеу.
Қыз назы қырық кісіні мас қылады.
Қыздың қабағында құт бар.
Қыздың қабағы күлімдесе – құт келеді.
Қыздың жолы қырық кісінің жолын бөгейді.
Қызда қырық көліктік бақыт бар.
Қыз бала кісінің кісісі.
Қыз – қонақ.
Қыз өссе елдің көркі
Гүл өссе жердің көркі.
Қыз ат байлатар.
Қыз ұшқан қу.
Қызға берген көрінбес.
Қыздың көзі қызылда.
Қызды ауыл өсекшіл.
Шыққан қыз шиден ары.
Қайтып келген қыз жаман,
Қайта шапқан жау жаман.
Төркін десе қыз төзбейді.
Тойған қыз төркінін танымас.
Қыз бала үйге жаққан бояу.
Қыз бала өкпешіл болса,
Қалың малы көп болар.
Қасынан қыз өтсе сексендегі шал басын көтерер.
Қыздың жолы жіңішке.
Қызы бар үйдің жеңгесі сүйкімді келеді.
Қызды ауылдың қызығы көп.
Қызды қымтам ұстаған ұялмайды.
Қыз бен жылқы жаудікі.
Күйеу жаман болса қызыңнан.
Ауылдан қыз кетсе, қызық та кетеді.
Қыздың ұяты шешеге.
Қызды асырап білмеген күң етер,
Жібекті түте алмаған жүн етер.
Қызым саған айтам, келінім сен тыңда.
Қызың өссе қылықтымен ауыл бол.
Қыз қылығымен.
Жынды қыз ашамайға мінді қыз.
Шешесіне қарап қызын ал,
Аяғына қарап асын іш.
Қызы бардың назы бар.
Қызға қырық үйден тыйым.
Қыз күнінде бәрі жақсы,
Жаман қатын қайдан шығады.
Қыз - өріс, ұл - қоныс.
Екі ауылдың арасын жол қосады,
Екі елдің арасын қыз қосады.
Қыздың жолы жіңішке.
Қыздың қырық жаны бар.
Судың түбін шым бекітер,
Даудың түбін қыз бекітер.
Отырған қыз орнын табады.
Қыз мінезді келсін,
Ұл өнерлі келсін.
Қыз баққаннан қысырақ баққан оңай.
Шешесі отырып, қызы сөйлегеннен без.
Жақсы қыз - жағадағы құндыз.
Қыздан туғанның қиыңы жоқ.
Қалыңсыз қыз болса да, кәдесіз күйеу болмайды.
Қызыңды құтты орнына қондырғанша күт,
Ұлыңды отау иесі болғанша күт.
Ақылды қыз білімге жүгінер,
Ақылсыз қыз сөзге ілігер.
Қызды кім айттырмайды,
қымызды кім ішпейді.
Қыз - жігіттікі,
Қымыз - көптікі.
Қыз түгіл қызыл шүберек те таба алмайсың,
3 -сынып .Тақырып: Қыздарға әсемдік жарасады.
Сабақтың мақсаты:
Оқушыларды мейірімділік,нәзіктік,еркелік,қамқорлық,сүйкімділік, жұмсақтық,білімділік,шыдамдылық, еңбексүйгіштік, ұқыптылық, ақылдылық,әдептілік, қарапайымдылыққа тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекілігі: нақыл сөздер жазылған плакаттар,үн таспа т.б.
Сабақтың барысы:
І. Ұыйымдастыру
ІІ.Кіріспе.
Мұғалім.
Құрметті көпшілік қауым!
Бүгін «Қыздарға әсемдік жарасады» ашық тәрбие сағаты өткелі отыр.Отанымыздың да,отбасымыздын да алатын босағасы-әйел адам,әйел-ана,ол да қыз болған.Әрбір ана қыз баласын елге сыйлы,өнегелі,кішіге үлгі болатындай,әркез жақсы жағынан көрсем деп өзінің бойындағы өмірден алған тәлім-тәрбиесін үйретумен болады. Өнегелі,тәрбиелі қыз бала қандай болу керек? Қыз- өмірдің қызғалдағы, қыздар –болашақ ана,бақыт-байлық ошағы,адамзаттың өсіп-өркендеп,тәлім-тәрбие алатын қасиетті ұясы.Рухани байлығы –білім мен тәрбие. Киім киісі,жүріп-тұрғаны көңілге қонымды,күнделікті сабағын тиянақты оқып жүретін оқушыны ұстазы да,ата-ана да мақтаныш тұтады.
Сөз кезегі сыныптағы қыздарға беріледі.
Диляра.
«Киіміне қарай қарсы алып, Ақылына қарай шығарып салады» деген.Әрбір қыз бала өзінін кейінгілерге үлгі болу керек. Үлкенді сыйлайтын,кішіні сипайтын-жақсы қыз,өнегелі,тәрбиелі қыз. Ақ жолға бастайтын жеті жетекші бар, бойына сіңіре білген,қалыптастыра білген адам-тәрбиелі адам.
1.Адамның басшысы-ақылы.
2.Жетекшісі-талап.
3.Жолаушысы-ой.
4.Жолдасы-кәсіп.
5.Қорғаны-сабыр.
6.Қорғаушысы-мінез.
7.Сынаушысы-халық
Аружан
Қазақ халқы қызының жазылмас дертке ұшыраумауы үшін, жаза қадам баспауы үшін мынадай он түрлі талап қойған:
1. Әдепті болу.
2.Ар-ожданы пәк болу.
3.Кеңпейіл, кешірімді болу.
4.Мейір-шапағатты болу
5.Ақыл-парасатты болу
6.Сабырлы-салмақты болу
7.Адал,ақ жарқын болу
8.Моральді-мұратты болу
9. Өжет,батыл болу
10.Ұят намысты болу.
Жәмилә.
Инабатты қыз өсіру ниетімен тыйым сөздерді де пайдаланған,қызға 40 үйден тыйым болған.
Жарыса сөйлеуге.
Жалғыз қыдыруға
Жартақтап күліп,сыпсындап сөйлеуге
Орынсыз ұрынуға
Басқаларға қол тигізуге
Өтірік,өсекке
Суық жүріс,суман қылыққа
Кісіге қарай керіліп есінуге болмайды.
Азиза
Тамақты обырлана асауға
Ұрлық- қарлыққа
Ұятты мүшелерін ашып жүруге Бұрандап қылымсуға Қызыл іңірде жатуға
Түске дейін ұйықтауға
Еркежан
Кісі алдында қасынуға,киім ауыстыруға
Салт-дәстүрден аттауға
Елді ғайбаттауға
Үлкендердің жолын кесіп,атын атауға
Ішімдік пен шегімдікке
Ұрыс-керіске
Беттен алып,төске шабуға
Қараулыққа,ысырыпқа баруға болмайды.
Дариға
Рахымсыздық пен қатыгездікке
Түнде суға жалғыз баруға
Наргис
Әдепсіз сөзге
Тарас-тұрыс етуге
Адам мен жануарларды тебуге
Кісіні қорлап жәбірлеуге
Тәкәппарлық пен сайқымазақ жасауға
Ақерке
Айғай сүреңге
Шектен тыс сыланып жасануға
Қызғаншақтық пен күншілдікке
Менмендік пен өзімшілдікке
Алдап-арбауға
Көрсеқызарлыққа
Мұғалім
Бұл тыйым сөздердің мағнасын түсініп есте сақтау қажет.Айтылған өнегелі тыйым сөздер ұстаздардың,сынып жетекшілерінің үйреткен ақыл-кеңесі,білімі,ата-анаың берген тәрбисі- бәрі-бәрі адамгершілікке тәрбиелеу болып табылады.
Сонымен қорытындылай келе қыздарымызға айтарым:
-ата-анаға сөз келтірмейтін,ананың мақтаны,тәртібімен,өнерімен ұлтыңның намысын қорғайтын қыздар болындар.
Қыздарға кеңес
1. Ешқашан ешкімді жамандама. Ең жаман деген адамның да өз жақсылығы болады.
2. Ешкіммен ұрыспа, бағыңды жоясың.
3. Кемшіліксіз кісі болмайды, оны көруден оңай жоқ. Кісі кемшілігін тез көруге емес, тез түзетуге көмектес.
4. Қызға қатты күлудің қажеті жоқ.
5. Жаман қыз шешенің атына кір келтіреді.
6. Тірі адамның бар бақыты жер бетінде. Оған көкке ұмтылудың немесе о дүниеден үміт етудің қажеті жоқ. Сол себепті бар терді төгіп, барша ой мен ақылды жұмсап жер бетін, тұрған үйіңді жұмақ ете біл.
7. Әлі жеткен әлсізді аяғынан шалмау керек.