Файл: ызылорда жоары медициналы колледжі Маманды 09130100 Мейіргер ісі Біліктілік 5АВ0910101 Мейіргер ісіні олданбалы бакалавры курсты Жмыс таырыбы.doc
ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 17.10.2024
Просмотров: 11
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
Қызылорда жоғары медициналық колледжі
Мамандық 09130100 «Мейіргер ісі»
Біліктілік:5АВ0910101 «Мейіргер ісінің қолданбалы бакалавры
КУРСТЫҚ ЖҰМЫС
Тақырыбы: «Эпилепсиямен ауыратын пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргердің рөлі»
Орындаған: Жунусова Гульнар .
Тобы:ҚБ-50 топ студенті
Ғылыми жетекшісі: Саим Л.Н .
Атқаратын қызметі:Арнайы пән оқытушысы
Қызылорда 2022 жыл
МАЗМҰНЫ
ҚЫСҚАРТУЛАР МЕН БЕЛГІЛЕР
КІРІСПЕ
І-тарау.ЭПИЛЕПСИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТІҢ ӨМІР САПАСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
1.1 Эпилепсия туралы түсінік,этиологиясы,патогенезі
1.2 Эпилепсиямен ауыратын пациенттердің өмір сүру сапасына әсер ететін факторлар
1.3 Эпилепсиямен ауыратын пациенттерге көрсетілетін мейіргерлік күтім
ІІ-тарау. ЗЕРТТЕУ НӘТИЖЕЛЕРІНІҢ СИПАТТАМАСЫ
2.1 Эпилепсиямен ауыратын пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргердің рөлін бағалауда шетелдік зерттеулер нәтижелерін бағалау.
Қысқартылған сөздер:
ДДҰ – Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы
ОЖЖ - орталық жүйке жүйесінің
АҚШ – Америка Құрама Штатты
ЭЭГ – Электроэнцефалография
Кіріспе
Тіркес сөздер: эпилепсия диагнозы, өмір сүру сапасы, қауіп факторлары, мейіргерлік күтім, шетелдік зерттеулер.
Тақырыптың өзектілігі:
Эпилепсия әлемдегі ең көп таралған неврологиялық аурулардың бірі болып табылады, шамамен 50 миллион адам зардап шегеді. Тиісті диагностика мен емдеу жүргізілсе, эпилепсиямен ауыратын адамдардың 70% -ы ұстамасыз өмір сүре алады деп есептеледі. Эпилепсиямен ауыратын пациенттерде мезгілсіз өлім қаупі халықтың орташа деңгейінен үш есе дерлік жоғары.
2018 жылы Канаданың 31 миллион тұрғыны үшін жылына 15 500 жаңа жағдай тіркелді. Жылына жаңадан тіркелген жағдайлардың 30%-ы балалық шақта, көбісі ерте балалық немесе жасөспірімдік шақта кездеседі. Аурудың екінші шыңы – 65 жастан асқандар [1].
Жапонияда аурушаңдық 100 000-ға шаққанда 17,3; Австралияда, Нидерландыдағы 100 100 000 халық 14 жастан асқан жас тобындағы эпилепсиямен сырқаттанушылыққа ретроспективті зерттеу жүргізді. Жалпы аурушаңдық 100 000-ға шаққанда 30-ды құрады. Ауру жасы ұлғайған сайын артып, 65 жастан асқан пациенттерде 100 000-ға шаққанда 62-ге жетті. Ерлердегі ауру әйелдерге қарағанда жоғары болды
[2].
Исландияда белсенді эпилепсиямен сырқаттанушылық 100 000 халыққа шаққанда 33,3 құрады. Ауру әйелдер мен ерлер арасында ерекшеленбеді.Жасына байланысты ауру өмірдің бірінші жылында жоғары (100 000 халыққа 130) және 65 және одан жоғары жаста (100 000 халыққа 110,5) Идиопатиялық эпилепсия 14%-да кездеседі [3].
Америка Құрама Штаттарында жыл сайын 150 000 балалар мен ересектер алғашқы эпилепсиялық ұстамаға ұшырайды, олардың 30-ы кейіннен эпилепсияны дамытады. Анамнезі бар балалардың шамамен 4-10% болашақта эпилепсияны дамытпайтын бір ретсіз ұстамаға ие. Басқалардың айтуынша, Америка Құрама Штаттарында жыл сайын 300 000 адам алғашқы эпилепсиялық ұстамаға ұшырайды; оның 120 мыңы 18 жасқа толмағандар. Олардың 75 000-нан 100 000-ға дейіні 5 жасқа дейінгі балалар, олар үшін ұстамалар фебрильді сипатта болады.
Америка Құрама Штаттарында жыл сайын 181 000 эпилепсия жағдайы диагноз қойылады. Ауру 3 жастан аз және 65 жастан асқанда жоғары, жыл сайын 15 жасқа дейінгі 45 000 балада эпилепсия диагнозы қойылады. Ерлер әйелдерге қарағанда эпилепсиямен ауырады. Ауру афроамерикалықтар арасында және әлеуметтік жағынан аз қамтылған халық арасында жоғары: 100 000-ға 44. Соңғы уақытта балалар арасында аурушаңдықтың төмендеуі және қарт адамдар арасында аурушаңдықтың артуы тенденциясы байқалуда.
Эпилепсия ауруы дамушы елдерде жоғары. Африкада эпилепсия ауруы 100 000 халыққа шаққанда 79 құрайды [4].
Ресейде бұл аурумен 2,5 миллионнан астам адам есепте тұрады.
Эпилепсия көбінесе басқа аурулармен, патологиялық жағдайлармен, мысалы, кейбір хромосомалық синдромдармен, тұқым қуалайтын метаболикалық аурулармен, церебральды сал ауруымен біріктіріледі. Статистика көрсеткендей, церебральды сал ауруы бар пациенттерде эпилепсия жиілігі 19-33% құрайды.
Қазақстанда эпилепсия диагнозы қойылған 57 мың адам ресми есепте тұр. Жыл сайын эпилепсиямен сырқаттанушылықтың тіркелетін деңгейі, егер фебрильді құрысулар мен бірлі-жарым пароксизмдер жойылса, жылына 20-дан 100 000-ға дейін жаңадан анықталған жағдайлар түрленеді.Тек ТМД елдерінің мысалында 2,2 миллионға жуық адам осы аурудан зардап шегеді.
Статистикалық мәліметтерді талдай келе,эпилепсиямен ауыратын пациенттің санының көптігі және олардың өмір сапасын жақсартудағы,әсер ететән факторларды алдын алудан мейіргердің рөлі зор болып келеді.Сондықтан да таңдалған тақырып өзекті болып саналады [5].
Мақсаты: Эпилепсиямен ауыратын пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргердің рөлін бағалауда шетелдік зерттеулер нәтижесін талдау
Міндеттері:
-Тақырыпқа байланысты әдебиеттерді шолу;
-Эпилепсиямен ауыратын пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргердің рөлін бағалауда шетелдік зерттеулерді анализдеу
-Нәтижесін талдау және қорытынды жасау;
Зерттеудің теориялық және практикалық маңыздылығы
Эпилепсиямен ауыратын пациенттің өмір сапасын жақсартудағы мейіргер ісі бойынша қазіргі әдебиеттерге шолу жасалды. Шетелдік зерттеулерді анализдеу арқылы мейіргерлердің пациенттерге күтім көрсетудегі ерекшеліктерін бағалау. Бұл сұрақтарға жауап алуға және осы мәселе бойынша мейіргерлердің пікірін анықтау арқылы зерттеу міндеттеріне қол жеткізуге мүмкіндік береді.
Курстық жұмыстың көлемі мен құрылымы
Курстық жұмыс 33 компьютерлік мәтін бетінен тұрады.Курстық жұмыс кіріспе, әдебиеттерді шолу, зерттеу материалдары мен әдістері, зерттеудің нәтижелері, қорытынды,практикалық ұсыныстар, пайдаланылған ақпараттар 25 тізімі әдебиеттен,оның ішінде 5 шетелдік әдебиет, 5 отандық әдебиет, 15 интернет көзі және қосымшалардан тұрады.
І тарау. ЭПИЛЕПСИЯМЕН АУЫРАТЫН ПАЦИЕНТТІҢ ӨМІР САПАСЫНЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ АСПЕКТІЛЕРІ
-
Эпилепсия туралы түсінік, этиологиясы, патогенезі
Эпилепсия – бұл орталық жүйке жүйесінің кез-келген тікелей зақымдануынан, сондай-ақ рецидивтердің нейробиологиялық, танымдық, психологиялық және әлеуметтік салдарларынан туындамайтын ұстамалардың пайда болуына тұрақты (яғни тұрақты) бейімділікпен сипатталатын созылмалы ми ауруы. Эпилепсия екі жынысқа да, бүкіл жасқа да әсер етеді. Эпилепсияның таралуы мен жиілігі ерлерде әйелдерге қарағанда біршама жоғары және қартайғанда шыңына жетеді, бұл осы жас тобындағы инсульттің, нейродегенеративті аурулардың және ісіктердің жоғарылауын көрсетеді. Фокустық құрысулар балаларда да, ересектерде де жалпыланғанға қарағанда жиі кездеседі. Эпилепсияның этиологиясы зардап шеккен халықтың әлеуметтік-демографиялық сипаттамаларына және диагностикалық тексеру дәрежесіне байланысты өзгереді, бірақ құжатталған себеп әлі де табысы жоғары елдердің (HIC) жағдайларының шамамен 50% - ында жоқ. Эпилепсияның жалпы болжамы ұстаманың еркіндігін өлшеу кезінде пациенттердің көпшілігінде қолайлы. Табысы төмен-орташа елдердің есептері (LMIC; эпилепсиямен ауыратын пациенттер негізінен емделмеген жерде) ЖБИ көрсеткіштерін жабатын таралу және ремиссия көрсеткіштерін береді. Көптеген Лмик-де эпилепсия жиілігі жоғары болғандықтан, қабаттасқан таралуды дұрыс емес диагноз, жедел симптоматикалық ұстамалар және мерзімінен бұрын өлім деп түсіндіруге болады. Зерттеулер үнемі жағдайлардың жартысында ұстамалардың ұзақ ремиссиясына қол жеткізу тенденциясы байқалатынын көрсетеді. Алайда, эпилепсияның ұзақ мерзімді болжамы туралы кейінгі есептерде әртүрлі болжамдық заңдылықтар анықталды, оның ішінде ерте және кеш ремиссия, қайталанатын ремиссия және тіпті нашарлау ағымы (ремиссиямен сипатталады, содан кейін рецидивтер мен тұрақты ұстамалар). Эпилепсия өлім-жітімнің төмен қауіпін тудырады, бірақ балалар мен ересектердің, сондай-ақ идиопатиялық және симптоматикалық ұстамалары бар адамдардың ауруы мен таралуын зерттеуді салыстыру кезінде өлім-жітім деңгейінде айтарлықтай айырмашылықтар күтіледі. Кенеттен түсініксіз өлім көбінесе жалпыланған тоник-клоникалық ұстамалары, түнгі ұстамалары және дәрілік рефрактерлі эпилепсиясы бар адамдарда кездеседі
[6].
Эпилепсия – ең көп таралған неврологиялық аурулардың бірі және барлық жастағы адамдарға, нәсілдерге, әлеуметтік таптарға және географиялық орындарға әсер етеді. Эпилепсия-бұл ұстамалардың пайда болуына тұрақты бейімділікпен және ұстамалардың қайталануының нейробиологиялық, танымдық, психологиялық және әлеуметтік салдарымен сипатталатын ми ауруы. Эпилептикалық ұстамалар - бұл аурудың негізін құрайтын нейрондық механизмдерді көрсететін стереотиптік мінез-құлық өзгерістерімен сипатталатын қайталанатын пароксизмальды құбылыстар. Эпилепсияның дифференциалды диагнозы сананың және немесе мінез-құлықтың өтпелі өзгеруімен сипатталатын бірқатар клиникалық жағдайларды қамтиды. Көптеген жағдайларда ауруды Мұқият тарих немесе ұстаманы бақылау арқылы диагноз қоюға болады. Этиологиялық агентті анықтауға болатынына қарамастан, жағдайлардың жартысына жуығы белгісіз. Манифестті ұстамаларға өзгермелі генетикалық бейімділік және кейбір экологиялық қауіп факторларының әртүрлі таралуы әлемдегі аурудың жиілігі, ағымы мен салдарының гетерогенділігін түсіндіруі мүмкін. Ұстамалардың қайталануынан басқа, емдеудің негізгі себебі мен жағымсыз салдары неврологиялық, танымдық, психологиялық және әлеуметтік салдарға ие, олар зардап шеккендердің өмір сапасына айтарлықтай әсер етеді және ауруды күрделі нозографиялық білімге айналдырады.
Эпилепсиямен ауыратын барлық адамдар ұстаманы бастан кешірсе де, ұстамасы бар адамдардың барлығында эпилепсия болмайды. Эпилептикалық ұстамалар орталық жүйке жүйесінің (ОЖЖ) жедел зақымдануынан кейін де пайда болуы мүмкін (құрылымдық, жүйелік, уытты немесе метаболикалық). Бұл оқиғалар (жедел симптоматикалық немесе қоздырылған ұстамалар) инсульттің жедел көрінісі ретінде арналған және негізгі себеп жойылған немесе жедел фаза өткен кезде қайталанбауы мүмкін. Эпилепсияға қарсы халықаралық Лиганың (ILAE) мәліметтері бойынша, эпилепсия келесі жағдайлардың кез-келгенімен анықталады: (1) >24 сағат аралығында болатын кем дегенде 2 шақырылмаған (немесе рефлекторлық) ұстамалар; (2) бір шақырылмаған (немесе рефлекторлық) ұстамалар және келесі 10 жыл ішінде пайда болатын 2 шақырылмаған ұстамадан кейін қайталану қаупіне ұқсас (кем дегенде 60%) ұстамалар ықтималдығы; және (3) эпилепсия синдромының диагнозы. Алайда, популяцияны зерттеу мақсатында ILAE эпидемиологиялық комиссиясы эпилепсияны кем дегенде 24 сағат аралығында болатын 2 немесе одан да көп анықталмаған ұстамалар ретінде анықтауға кеңес береді
[7].
Жарияланбаған ұстамалар – бұл қоздырғыш факторлар болмаған кезде пайда болатын ұстамалар. Анықталмаған ұстамаларға этиологиялық немесе қауіп факторлары (идиопатиялық және криптогендік ұстамалар) болмаған кезде, орталық жүйке жүйесінің тұрақты (прогрессивті емес) зақымдануы бар пациенттерде (алыс симптоматикалық ұстамалар) немесе ми ісіктері немесе дегенеративті жағдайлар (прогрессивті симптоматикалық ұстамалар) сияқты орталық жүйке жүйесінің прогрессивті ауытқулары бар пациенттерде болатын оқиғалар жатады.
Ұстаманың басталуы фокалды (мидың бір жарты шарында пайда болатын ұстамалар), жалпыланған (екі жарты шарда бір уақытта пайда болатын ұстамалар) және белгісіз болуы мүмкін. Фокустық ұстамалар сана (сана белгісі) бүлінбегеніне немесе бұзылғанына байланысты жіктеледі. Фокустық және жалпыланған құрысулар мотор және мотор емес болып бөлінеді.
Белсенді эпилепсия эпилепсияға қарсы препараттармен тұрақты емдеумен немесе соңғы ұстама соңғы 5 жыл ішінде болған кезде анықталады.
Эпилептикалық күй – бұл эпилепсиялық ұстамалар, олар ұзаққа созылады немесе тұрақты эпилепсиялық жағдайды тудыратын жеткілікті қысқа уақыт аралығында қайталанады. ЭК ұстамалардың түріне және ұзақтығына байланысты нейрондардың зақымдануы немесе қайтыс болуы және нейрондық желілердің өзгеруі сияқты ұзақ мерзімді салдарға әкелуі мүмкін.
Эпилепсиядағы кенеттен күтпеген өлім - бұл эпилепсиямен ауыратын пациенттерде кенеттен, күтпеген, айқын немесе байқаусызда, жарақатсыз және қайтымсыз өлім, ұстаманың дәлелі бар немесе жоқ және өлімнен кейінгі зерттеу өлімнің токсикологиялық немесе анатомиялық себебін анықтамайтын құжатталған SE қоспағанда. Көп жағдайда сот ұстамадан туындайды, ал ұстамадан туындаған кардиореспираторлық өзгерістер-бұл болжам.
Эпилепсия жиілігінің көрсеткіштеріне ауру, таралу және өлім жатады; эпилепсия ауыртпалығының көрсеткіштері мүгедектікке түзетілген өмір сүру жылдары және олардың компоненттері, жоғалған өмір сүру жылдары және мүгедек өмір сүру жылдары болып табылады.
Жедел симптоматикалық ұстамалардың жиілігі