ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 03.02.2024
Просмотров: 19
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
52. Әліпби, ондағы әріптер жүйесі. Қазақ әліпбиінің тарихы:
Қазақ әліпбиі — қазақ тілінің әріптерінің жүйелі тізбегі. Қазақ тілі үшін әр кезеңдерде және әр аймақтарда келесі жүйелер пайдаланылған:
* Қазақстан Республикасында — кирил жазуы негізінде, ресми түрде Қазақстан бүкіл жерінде және Моңғолияның Баян-Өлгей аймағында.
* Қытайда — араб жазуы негізінде
* Түрік Республикасында — қазақ диаспорасы ресми емес түрде латын жазуы негізіндегі түрік әліпбиін пайдаланады.
53. Вокализмдер. Олардың артикуляция-акустикалық, перцепциялық ерекшеліктері
Вокализмдер деп, өкпеден шыққан ауаның еш кедергіге ұшырамай шығуынан жасалған дыбыстарды айтамыз.
Акустикалық және артикуляциялық ерекшеліктеріне қарай:
Тілдің қатысына қарай:
Гуттураль (жуан)
Палаталь (Жіңішке)
А, о, ы, ұ, у
Ә, е, ө, і, ү, и, у
Жақтың қатысына қарай:
Жақтың кең ашылуына қарай ашық вокализмдер:
Жақтың тар ашылуына қарай қысаң вокализмдер:
А, о, ө, е.
І, ы, ұ, ү, у, и.
Еріннің қатысына қарай:
Лабиаль (еріндік вокализмдер) ерін алға қарай сүйірленуінен жасалған дауысты дыбыстар
Лингваль (езулік)
О, ө, у, ұ, ү.
54. Қазақ тіліндегі буын түрлері. Профессор Қ.Қ.Жұбановтың буын туралы теориясы
ашық,тұйық, бітеу буын, Қ.Жұбанов буын түрін алтыға бөлген
55. Тасымал. Тасымалдауға болмайтын жағдайлар:
Жазу барысында бір жолға сыймаған сөз буын жігі арқылы екінші жолға тасымалданады. Бір дауысты әріпті жол соңында қалдырып, сөздің қалған бөлігін тасымалдауға болмайды.
56. Екпін мен дауыс ырғағының қызметі
57. Дыбыс және дыбыстық тип. Фонема және аллофон. Тілдік және тілдік емес таңбалар
58. Қазақ тіліндегі екпін түрлері: сөз екпіні, ой екпіні, тіркес екпіні, дыбыс екпіні деп бөлінеді.
59. Тасымал, оның емлесі: Жазу барысында бір жолға сыймаған сөз буын жігі арқылы екінші жолға тасымалданады.
60. Емлесі қиындық келтіретін сөздер: Түбірден бастап, сөздердің бірігуі, бөлек жазылуы, дефистердің функциясы, гибрид сөздердің, тіркестердің атаулануы т.б. – бәрі де қамтылуы керек.(Дұрыс жазылуы,буынға,тасымалға дұрыс бөлінуі жайлы айтылып тұр менімше)Нақты емес.Түсінгенім осы.
61. Сөз сазы, оның айтылымдық маңызы: Сөз сазы дегеніміз – сөйлеу үстінде (актісінде) сөздердің дұрыс айтылып, құлаққа жағымды естілуі.
62. Қазақ тіліндегі дыбыстық құбылыстар: сөз құрамында болатын әр алуан дыбыстық өзгерістер фонетика саласында дыбыстық құбылыстар деп қарастырылады.
63. Дыбыс және дыбыстық тип. Фонема және аллофон. Тілдік және тілдік емес таңбалар.
Ауа кеңістігіндегі белгілі бір заттың(нәрсенің)тербелісінен пайда болатын физикалық құбылыс.
Дыбыстық тип - сөздің құрамында болатын әр алуан дыбыстық өзгерістер.Мұның бәрі де айтуды жеңілдетуден туады.
Фонема-(phonema-дыбыс)-сөздер мен морфемаларды құрастырып,оларды бір-бірінен мағына және форма жағынан ажыратуға септігі бар тілдің ең кішкене функциялық единициясы.
Аллафон -бір дыбыстың айтылуындағы ауытқу.
Тілдік таңбалар- фонема,морфема,сөз тіркесі,сөйлем.
Тілдік емес таңбалар-графикалық таңбалар, акустикалық заттық таңбалар,ақша таңбалар,сәуле,ымдау,нұсқау таңбалар.
64. Басқа тілдерден енген дауысты және дауыссыз дыбыстар, олардың қолданыс ерекшеліктері: Орыс тілден енген,араб тілден енген кірме әріптер бар ғой.Мысалы:ә,в,ц,ч,х,ю,я деген сияқты сондай таңбалардың қолдану ерекшеліктері туралы айтып тұр.Мысалы біздегі"Ж"әріпі кей елдерде "Дж"болып оқылады ғой соларды айтады по идей. Әріптерге қатысты болып тұр ғой кч.
65. Қазақ тіліндегі дыбыстық құбылыстар: сөз құрамында болатын әр алуан дыбыстық өзгерістер фонетика саласында дыбыстық құбылыстар деп қарастырылады.
66. Сөзге фонетикалық талдау жасау
Вопрос1
Тілдік қатынастың қанша түрі бар?
2
Вопрос2
Түркі тілдерінің фонетикасын зерттеген ғалымдардың бірі
Радлов
Вопрос3
Еріндік дауыстылардың жалпы саны
5
Вопрос4
Дауыссыз дыбыстар үн мен салдырдың қатысына қарай нешеге бөлінеді? 3
Вопрос5
Ұяң дауыссыздарды тап
ғ, г, д, ж, з, һ, б, в
Вопрос6
А. Байтұрсынов қазақ тілінде қанша дыбыс бар дейді
24
Вопрос7
Гаплология дегеніміз не?
Сөз ішіндегі біркелкі буындардың бірінің түсіп қалуы
Вопрос8
Фонема дегеніміз –
Мағынаға әсер ететін дыбыс или
Сөзді ажыратуға ықпал еткен
Вопрос9
Емлелік ерекшеліктеріне қарай дауысты дыбыстар нешеге бөлінеді?
2 буын талғайтын талғамайтын.
Вопрос10
Аллофон дегеніміз не?
Бір дыбыстың айтылуындағы ауытқу
Вопрос11
Фонема туралы ілімнің негізі қай жылы салынды? 1870
Вопрос12
Жасалу орнына қарай дауыссыздыр жіктеледі? Лабиаль, лингваль, фарингаль
Ерін көмей тілді алды тіл арты тіл ортасы Вопрос13
Дауыссыздар неден жасалады?
Салдыр мен үннен
Вопрос14
Дауыссыз дыбыстар ненің қатысына қарай үнді, ұяң, қатаң болып бөлінеді? Дауыстың қатысына қарай
Вопрос15
Жіңішке дауыстыларды басқаша қалай атауға болады?
Палаталь
Вопрос16
Жуан дауыстыларды басқаша қалай атауға болады?
Гуттураль.
Вопрос17
Көмей дауыссызын басқаша қалай атауға болады?
Фарингаль.
Вопрос18
Көмей дауыссызын көрсет
Һ.
Вопрос19
Діріл дауыссызы:
Р.
Вопрос20
Жартылай ашық дауыстыларды тап
о, ө, е.
Вопрос21
«Фонетика» қай тілден енген сөз
Грек. Вопрос22
«Қазақ тілі фонетика-лексикалық және грамматикалық ерекшеліктерін қатар талдау» оқулығының авторы
М. Достанов
Вопрос23
Фонетиканың зерттеу оъектісі
Дыбыс.
Вопрос24
«Тіл біліміне кіріспе» оқулығының авторы
К. Аханов.
Вопрос25
«Фонема» ұғымын енгізген
И.А.Бодуэн де Куртенэ.
Вопрос26
Қатаң дауыссыздарды көрсет
П, т, қ, к, с, ш
Вопрос27
Сипаттамалы фонетиканы басқаша қалай атайды?
Синхрониялық немесе статикалық
Вопрос28
Туыстығы жоқ, құрылымы әр басқа тілдердің дыбыстық жүйесін салыстыра зерттейтін фонетика Салғастырмалы
Вопрос29
«Фонема» термині грек тілінен аударылғанда қандай мағына береді?
Дыбыс
Вопрос30
Құранды дауысты дыбыстар
О, ө, е
Вопрос31
Қазақ тіліндегі дауысты дыбыстар құрамына қарай қалай бөлінеді?
Жалаң дауыстылар, құранды дауыстылар
Вопрос32
Дауыссыздар жасалу орнына қарай нешеге бөлінеді?
2
Вопрос33
«Ассимиляция» термині қай тілден енген және қандай мағына береді Латын, ұқсау
Вопрос34
Үнді дауыссыздар қатарын көрсет
н, ң, р, л, й, м
Вопрос35
Бір дыбыстың айтылуындағы ауытқу, реңк тіл білімінде қалай аталады?
Аллафон
Вопрос36
Қазақ тілінде дыбыстардың бір-біріне ықпалы неше түрлі?
2
Вопрос37
Кейбір белгілері жағынан өзара бірдей немесе біршама жуық элементтердің қайталануы
Ритм
Вопрос38
Сөз ішіндегі біркелкі буындардың бірінің түсіп қалуы
Гаплология
Вопрос39
Әр түрлі сөзформалардың құрамында кездесетін бір морфеманың бір дыбысының көрші дыбыстың әсерінен басқа дыбысқа өзгеруі –
Альтернация Вопрос40
Туыстас тілдердің дыбыс жүйесін салыстыра зерттеп, олардың ұқсастықтары мен айырмашылық белгілерін айқындайтын фонетика
Салыстырмалы
Вопрос41
Тіл дыбыстарын не зерттейді? Фонетика
Вопрос42
Тілдің ең кіші бөлігі не?
дыбыс
Вопрос43
Дыбысты немен таңбалайды?
әріп
Вопрос44
Қай әріп ф әрпінен кейін тұрады?
һ
Вопрос45
Алфавиттегі 23-ші әріпті табыңыз.
р
Вопрос46
Қазақтың төл сөздерінде кездеспейтін дыбысты табыңыз. цщ
Вопрос47
Қосарлы дыбысты табыңыз.
юя
Вопрос48
«Әліпби» сөзі қай тілден енген?
Араб тілі
Вопрос49
Қай дыбыс жуан әрі еріндік дыбыс?
ұ
Вопрос50
Жақтың қатысына қарай дауыстының түрін табыңыз.
ашық
Вопрос51
Бірыңғай қысаң дауыстыдан тұратын сөзді табыңыз.
бұрылу
Вопрос52
Қай сөз қазақтың төл сөздерінің заңдылығына бағынбай тұр? қазір
Вопрос53
Дауыстының қызметін атқарып тұрған қосарлы дыбысты табыңыз бояушы
Вопрос54
Жуан дауыстылар қалай жасалады?
Тілдің ұшы кейін тартылып, үсті дөңестену арқылы жасалады. Вопрос55
Қайсысы дауысты дыбысқа негізделеді?
буын
Вопрос56
Қай сөзде «і» дыбысы жазылмайды?
ілезде
Вопрос57
4 дауыстыдан тұратын сөзді табыңыз
қарулану
Вопрос58
Қай сөзде дыбыс пен әріпте айырмашылық бар? қоюлану
Вопрос59
Дұрыс жазылған сөзді табыңыз
кейуана
Вопрос60
Қате сөзі бар сөйлемді табыңыз
Ол допты ылақтырып жіберді.
Вопрос61
Үнді дыбыстардың қатарын табыңыз.
У,й,н,р
Вопрос62
Дауыссыздар ненің қатысына қарай 3-ке бөлінеді? Дауыс