ВУЗ: Не указан
Категория: Не указан
Дисциплина: Не указана
Добавлен: 04.02.2024
Просмотров: 13
Скачиваний: 0
ВНИМАНИЕ! Если данный файл нарушает Ваши авторские права, то обязательно сообщите нам.
АБАЙ АТЫНДАҒЫ ҚАЗАҚ ҰЛТТЫҚ ПЕДАГОГИКАЛЫҚ УНИВЕРСИТЕТ
« Кибербуллинг құрбандары, оның алдын алу »
(жоба)
Орындаған: Алиакбарова.С,
Ахметжанова.Ә, Бекіш.Ә
Мамандық: 6B02212 Философия - әлеуметтану
Оқытушы: Қуанышбаева.Ж.Ж
Алматы-2022
МАЗМҰНЫ
I. Кіріспе.
II. Негізгі бөлім.
1.1. Кибербуллинг: заманауи технологиялар кеңістігіндегі қорқыту
1.2. Кибербуллингке қатысушылар
1.3. Кибербуллингтің пайда болу себептері? Әлем қалай күреседі?
III. Қорытынды.
Пайдаланған әдебиеттер.
I. Кіріспе
Әлеуметтік желі барған сайын танымал бола түсуде.Кейде әлеуметтік желіде сөйлесу кезінде виртуалды қақтығыстар орын алады. Мұндай қақтығыстар, әдеттегідей қорлау әртүрлі қауіп-қатерге айналуы мүмкін. Соңғы жылдары ғаламторда балаларға жасалатын зорлық-зомбылықтың көбейгені көңілге алаңдаушылық тудырады. Бұл жасөспірімдер арасындағы агрессивті қарым-қатынастар негізінде бүкіл әлемде кісі өлтіру мен суицид толқыны белең алуда. Ғалымдар осы құбылысты "кибербуллинг" деп атады. Буллинг пен кибербуллинг баланы өз-өзіне қол жұмсауға дейін жеткізеді.
Қазіргі таңда еліміздегі жасөспірімдердің 12 пайыздайы осы кибербуллингтен зардап шегеді екен. Осы мәселе турасында Мемлекет басшысы Қасым-Жомарт Тоқаев былтырғы «Жаңа жағдайдағы Қазақстан: іс-қимыл кезеңі» атты Қазақстан халқына Жолдауында «Балаларды кибербуллингтен қорғау жөніндегі заңнамалық шараларды қабылдайтын кез келді. Балалар құқын қорғау жөніндегі басқа да шараларды күшейту керек», деген болатын. Бүгінде жат ағымның жетегінде кеткен жастардың басым көпшілігін де осы кибершабуылдың құрбаны деп қарауға болады
Өзектілігі.
Кибербуллинг шабуылы өте ауыр және кенеттен болуы мүмкін. Интернеттегі ақпараттық процестердің ерекшелігі - ол жерден ештеңе жоғалмайды. Сондықтан, тіпті тексерілмеген ақпарат мәңгі қалады. Яғни электронды болғандықтан хабарламаларды бақылау және сүзу өте қиын, жәбірленуші оларды күтпеген жерден алады, бұл өз кезегінде күшті психологиялық әсерге әкеледі. Ресми деректерге сәйкес, өткен жылы киберкеңістікте қорлаудың 70 мыңға жуық, ал биылғы жылдың басынан бері 140 мыңға жуық оқиға тіркелген. 2020 жылы «Қорлау» бабы бойынша 1090 іс қозғалып, оның 800-і жабылып, 189 адам ақталды, 102-сі сотталды. 2021 жылдың сегіз айында 655 іс қозғалып, оның 458-і жабылып, 118 адам ақталып, 79-ы сотталды. Сонымен бірге Ұлттық денсаулық сақтау орталығының мәліметінше, мектеп оқушыларының 12 пайызы қудалау мен қорқытуға ұшырайды. 11-15 жас аралығындағы балалар 11 пайыз жағдайда әлеуметтік желілерде кибербуллингке қатысқан немесе оған ұшыраған. Соңғы бір жылда кибербуллингке қатысты 78 000 шағым тіркелген.
Кибербуллинг- сіз тіпті өз үйіңіздің қабырғаларында жасыра алмайсыз. Ол виртуалды агрессорды табу үшін жылдар қажет болуы мүмкін.
Зерттеудің мақсаты – кибербуллинг терминнің мәнін, оның кері әсерін түсіну.
Зерттеу міңдеті– .
1.1. Кибербуллинг дегеніміз не?
Кибербуллинг (ағылшын тілінен шыққан bull – бұқа, қатысты мағыналары бар: агрессивті түрде шабуыл жасау, қорқыту, арандату) – бір адамның немесе топтың жәбірленушіге психологиялық зиян келтіру мақсатында қасақана, жүйелі түрде агрессиялық әрекеті. жедел хабар алмасу қызметтері, әлеуметтік желілер, веб-сайттарда, электрондық пошта арқылы, сондай-ақ ұялы байланыс арқылы жүзеге асырылады. Кибербуллингке кез-келген адам тап болуы мүмкін. Бірақ бұл тәсілмен шабуыл жасайтындар негізінен кәмелет жасына толмаған мектеп оқушыларын нысанаға алады. Өйткені, қорғансыз балалар қорыққанынан өзіне қысым жасалып жатқаны туралы ешкімге айтпайды. Тіпті ата-анасы мен жақындарына тіс жармай, шабуылшының айтқанынан шықпайды.
Америкалық ғалымдар кибербуллингтің үш ерекшелігін анықтап, оларды үш А принцип деп атады :
A- анонимді (анонимді)
A - қолжетімді (қол жетімділік)
А – қолжетімді (төмен баға).
Анонимдік киберқорқытуды қылмыскер үшін жеңілдетеді, өйткені ол жәбірленушінің нақты реакциясын көрмейді. Қылмыскер оның хабарламаларын нақты адам оқитынын ұмытады. Интернеттің қолжетімділігі дерлік әмбебап болды және мобильді құрылғылар мен сымсыз желілердің арқасында пайдаланушы әлеуметтік желілерде тәулігіне 24 сағат, аптасына 7 күн сөйлесу мүмкіндігін алады. Бұл қуғыншыға негізгі әрекетті тоқтатпауға және одан алаңдамауға мүмкіндік береді.
Кибербуллинг электрондық поштаны, лездік хабарларды, веб-беттерді, блогтарды, форумдар мен чаттар, MMS және SMS хабарламаларды, онлайн ойындар мен басқа да ақпараттық технологиялар коммуникацияларын пайдалануды қамтиды. Бұл реттелмеген терминологиялық жүйесі бар мүлдем жаңа зерттеу саласы.
Кейбір сарапшылар кибербуллинг тек балалар мен жасөспірімдер арасында ғана мүмкін деп санайды, ал ересектер мұны жасаған кезде оны «киберхарассмент» немесе «киберталкинг» деп атаған жөн. Басқалары «өркениетсіз онлайн» немесе «кибер-өркениетсіз» терминін қолдануды ұсынады.
Кибербуллинг түрлері: Kибербуллинг тікелей немесе жанама болуы мүмкін.
Тікелей кибербуллинг – жәбірленушіге хат немесе хабарлама арқылы тікелей шабуыл жасау.
Жанама кибербуллинг – бұл процеске басқа адамдардың қатысуы, әдетте олардың келісімінсіз.
Р.Ковальски мен С.Лимбер кибербуллингтің келесі түрлерін анықтайды:
Жалындау (жалын - «жалын») - қарапайым қорлаудан басталып, әдетте ашық хат алмасуда (түсініктемелер, форумдар) орын алатын эмоционалды әңгімеге ауысуы мүмкін қорлау түрі.
Киберталкинг (киберталкинг) – әртүрлі қауіп төндіретін хабарламалар, оларды зиян келтіру үшін пайдалану үшін жеке деректерді жинау.
Секстинг - сіздің беделіңізге нұқсан келтіру және нұқсан келтіру мақсатында жеке фотосуреттер мен материалдардың бейнелерін жіберу.
Жалған беттерді бұзу және жасау - жалған ақпаратты жариялау.
Троллинг - сізді тудыруы керек арандатушылық хабарламалар немесе пікірлер мен әртүрлі эмоциялар.
Кибербуллингтің психологиялық ерекшеліктері
Дәстүрлі қорқыту сияқты кибербуллинг жүйелілікті, агрессивтілікті және қудалаушы мен жәбірленушінің күш/қуатындағы теңсіздікті қамтиды.
Дегенмен киберкеңістіктегі биліктің өзіндік ерекшеліктері бар:
-
Қудалаушы анонимді, жалған тұлғалардың артына жасырынып, қауесеттер мен жалаларға құлақ түре отырып, үлкен аудиторияға жүгіне алады; -
Сонымен қатар, қудалау құрбаны кез келген уақытта және кез келген жерде электронды құрылғылар арқылы қол жетімді (сонда).
Ал егер кәдімгі қорқытуда қуғыншыны моральдық дәлелдермен емес, ықтимал шығындармен тоқтатуға болатын болса, кибербуллинг іс жүзінде негізгі әрекетті тоқтатуды немесе одан алаңдатуды қажет етпейді, яғни. бұл адреналин деңгейін арттырудың өте ыңғайлы тәсілі.
Кибербуллингтің ерекшеліктеріне тоқталсақ – ол анонимділік, сабақтастық, сансыз көрінбейтін куәгерлер, кері байланыстың болмауы және дезингибирлеу құбылысы.
Агрессорды көзбен көріп, оны болдырмауға тырысатын дәстүрлі қорқытудан айырмашылығы, киберкеңістікте аңдушы жиі жасырын болады. Жәбірленуші бір қуғыншы бар ма, әлде бірнешеу екенін білмейді; бұл ұл немесе қыз; үлкен немесе кіші; бірін-бірі тани ма, дос па. Мұндай белгісіздік алаңдаушылықты арттырады, жәбірленуші агрессордың күші мен күші туралы және осыған байланысты өзінің жеке бұрынғы тәжірибесіне, жеке тәжірибесіне сүйене отырып, өзінің қорғансыздығы мен осалдығы туралы қиялдай бастауы мүмкін. Осылайша, кибербуллинг травматикалық тәжірибесі бар немесе отбасында қабылдамауды бастан кешіретін балалар мен жасөспірімдер үшін әсіресе қауіпті болуы мүмкін.
Белгісіздік үздіксіздік арқылы күшейтіледі:
-
Интернет пен ұялы телефонды қорлау күндіз-түні тоқтамауы мүмкін. Оның үстіне жарияланған бір хабарлама жәбірленушінің өзі алған қорлайтын немесе қорқытатын мәтінді қайта оқып, қайта жарақаттануын сезінуінен басқа жәбірленушіге көбірек ауыртпалық білдіретін жәбірленушінің қайта пайдалануға болатын жәбірлеу әрекеті ретінде жұмыс істей алады. Интернет коммуникативті функцияны орындайтындықтан және әлеуметтену кеңістігі болғандықтан, жәбірленуші қорқыту жағдайын қарым-қатынас орнату, даму және әлеуметтену мүмкіндіктерін толық жоғалту ретінде сезінуі мүмкін.
Баланың қудалаудан қорқуы желіге кіру құқығынан айыру қорқынышының үстіне қойылады. Баласының электронды түрде зорлық-зомбылыққа ұшырағанын білген көптеген ата-аналар үшін бірінші қадам баланы компьютер немесе ұялы телефонды пайдалану мүмкіндігінен айыру болып табылады. Бұл аңдушының хабарламалар ағынын тоқтатудың қисынды жолы болып көрінгенімен, бала үшін компьютерден айырылып қалу қорқынышы тіпті қорқытуды жалғастыру қорқынышынан да асып түседі, өйткені электронды байланысқа қол жеткізудің болмауы оның әлеуметтік өмірін айтарлықтай бұзады. Сондықтан балалар электронды қудалау фактілерін жиі жасырады. Баланы технологиялық құрылғылардан айыру жәбірленуші үшін қосымша жаза болып табылады.
Кибербуллинг жағдайында сталкер жәбірленушінің мимикасын көрмейді, оның интонациясын естімейді және оның эмоционалдық реакциялары туралы білмейді: электрондық пошта немесе жедел хабарламалар оған олардан алшақ болуға мүмкіндік береді. Эмоциялық кері байланыс адамдардың өзара әрекетін реттейді; онсыз мінез-құлықтың қатыгездігін өлшеуге көмектесетін «әмірші» жоқ. Киберталкер өзінің электронды құрылғысының экранындағы хабарламаларын нақты адам оқитынын ұмытады. Сондай-ақ жәбірленуші қуғындаушыны көре алмайды, оның мимикасын елестете алмайды, оның интонациясын түсіндіре алмайды, бұл оған қудалаушының хабарламаларында енгізілген мағынаны оқуды қиындатады. Электрондық хаттардағы, жедел хабарламалардағы эмоционалдық құрамдас бөліктің азаюы қарым-қатынасқа қатысушылар арасында қатты түсінбеушілікке және сонымен бірге бұл түсінбеушілікті жете бағаламауға әкеледі. Осылайша, байланыс екі бағытта да бұзылады, ал қатысушылар бұл туралы білмеуі мүмкін.
Кейде қауымдастық мүшелері қылмыскермен немесе жәбірленушімен анық сәйкестендірілсе де, әдетте араласпауы қудалаушыға қолдау ретінде қызмет ететін және жәбірленушінің қорлайтын және азапты тәжірибесін күшейтетін көптеген үнсіз адамдар болады. Электрондық зорлық-зомбылық куәгерлерінің агрессорға қосылуы дәстүрлі қорлау куәгерлеріне қарағанда оңайырақ, өйткені бұл олардан физикалық күш салуды немесе әлеуметтік дағдыларды қажет етпейді; ең әлсіз бала заманауи технологияны қолдана отырып, ең күштіні белсенді түрде уланта алады.
Сонымен қатар, анонимдік және бетпе-бет байланыстың болмауы өзара әрекеттесуді тұлғасыздандырады, бұл өзара әрекеттестіктің адамдық құрамдас бөлігі туралы ұмытып кетуді жеңілдетеді және болып жатқан нәрсені компьютерлік ойын сияқты модельдеу түрі ретінде қабылдауға мүмкіндік береді.
Кибербуллингтің пайда болу себептері? Әлем қалай күреседі?
Кибербуллингтің себептеріне мыналар жатады:
1. Жақсылыққа ұмтылу. Бұл туа біткен сезім және біз одан ешқашан арылмаймыз, өйткені бұл тілек өмірдің өзі. Үздіктің теріс және оң жақтарын да қабылдауы мүмкін. Жасөспірімдердегі артықшылыққа ұмтылудың мысалы, мысалы, құрдастар тобында әлеуметтік мәртебе үшін күрес болуы мүмкін.
2. Қызғаныш – баяғы бақталастық, тек жасырын: адам жеңуге ұмтылады, бірақ ойдағы қарсыласы білсе де, ұпайды сақтай отырып, өз ішінде жарысады.және күдіктенбейді.
3. Субъективті төмендік сезімі немесе кемшілік кешені – адамның сезімде көрінетін психологиялық және эмоционалдық сезімдерінің жиынтығы.Өзінің төмендігі және басқалардың өзінен артықшылығына қисынсыз сену.
4. Ойын-сауық. Кибербуллинг қарапайым әзілден басталуы мүмкін, бірақ әзілдер әртүрлі: кейбіреулер зиянсыз әзілдейді, барлығының көңіл-күйін көтереді, былайша айтқанда, құрбансыз, басқалары олар ешкімді қатты ренжітпей, айналасындағыларды күлкіге айналдырады, ал басқалары өте қатты әзілдейді, ал мұндай әзіл-оспақтың нысаны сөзсіз күлмейді. Әзіл - бұл өзін-өзі көтеру тәсілі, өйткені күлкі объектісі күлкілі, ал субъект өзін тапқыр деп санайды. басқаларға қарағанда әзіл адам басқаның есебінен өзін-өзі жоғарылату болып саналады.