Файл: азастан республикасы ылым жне жоары білім министрлігі м. Х. Дулати атындаы Тараз ірлік университеті.doc

Қ АЗАҚСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ ҒЫЛЫМ ЖӘНЕ ЖОҒАРЫ БІЛІМ МИНИСТРЛІГІ

М.Х. Дулати атындағы Тараз өңірлік университеті

Пән: КӨЛІК ТЕХНИКАСЫН ПАЙДАЛАНУ ЖӘНЕ ҚЫЗМЕТ КӨРСЕТУ
Мамандық: 7M07116-Автомобильдер және автомобиль шаруашылығы


ПРАКТИКАЛЫҚ САБАҚ

АВТОКӨЛІК КӘСІПОРЫНДАРЫН ЖОБАЛАУ


Оқытушы: Ибылдаев М.К.

Магистрант: Б.Б.Назымбетов


Тараз,2023


Жоба тақырыбы__Автокөлік кәсіпорындарын жобалау_

Жылжымалы құрам маркасы	Авто-л саныбірлік	Тәу. жүрісі lтж км.	Наряд.уақ.	Джжг, күн	КЖ дейінгі %	Пайд. Кат.	Клим. аймақ	Аймақ	Цех н/е участок
УРАЛ-4320	175	125	14	253	25	II	Өте суық	Астана обылысы	Мыстау
МАЗ-5335	155	125	14		25

---

1 Кіріспе

Автомобиль көлігінің негізгі міндеті-материалдық және еңбек ресурстарының мүмкіндігінше аз шығынымен халық шаруашылығы мен халықтың тасымалдау қажеттіліктерін толық, сапалы және уақтылы қанағаттандыру. Бұл міндетті шешу жалпыға ортақ пайдаланылатын автомобиль көлігінің басым дамуын, жүк және жолаушылар айналымын арттыруды, материалдық-техникалық базаны ірілендіруді және жылжымалы құрамға техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді жақсартуды талап етеді.

Жылжымалы құрамды техникалық жарамды күйде ұстауға арналған Еңбек және материалдық шығындар елеулі және оны дайындауға арналған шығындардан бірнеше есе артық. Өз кезегінде жылжымалы құрамның жарамды күйін қамтамасыз ету автомобиль көлігінің өндірістік-техникалық базасын (ПТБ) дамытумен тығыз байланысты.

Автомобиль көлігі кәсіпорындарының ПТБ дамуы жаңа кәсіпорындарды салумен, жұмыс істеп тұрған кәсіпорындарды кеңейтумен, қайта құрумен және техникалық қайта жарақтандырумен байланысты. Конвейерлеу, өндірістік процестерді кешенді механикаландыру және автоматтандыру, технологияларды типтеу және жабдықтарды біріздендіру автомобильдерге техникалық қызмет көрсету (ТҚК) және жөндеу еңбек сыйымдылығының нормаларын төмендетуге алып келеді.

Техникалық қызмет көрсету және жөндеу жұмыстарын механикаландыру өндіріс тиімділігін арттыруға, еңбек жағдайларын жақсартуға, оның қауіпсіздігін арттыруға негіз болады және еңбек өнімділігін арттыру мәселесін шешуге көмектеседі. Автокөліктердің техникалық жағдайын дұрыс басқару жылжымалы құрамның үздіксіз жұмысын қамтамасыз етуде және жөндеу мен жөндеу шығындарын төмендетуде үлкен рөл атқарады.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, жаңа кәсіпорындарды жобалау кезінде мыналарды қамтамасыз ету қажет:

- жобаларда ғылым мен техника жетістіктерін іске асыру;

- күрделі салымдардың жоғары тиімділігі;

- сәулет шешімдерінің жоғары деңгейі;

- жерді тиімді пайдалану, қоршаған ортаны қорғау.

Жобалаудағы маңызды бағыттар:

- көлемдік-жоспарлау, конструктивтік және технологиялық шешімдерді біріздендіру негізінде жобалық шешімдерді типтеу;

- тораптарды, конструкциялар мен бұйымдарды типтеу;

- типтік жобаларды кеңінен қолдану.

Жобалау "автомобильдерді техникалық пайдалану" курсы бойынша маңызды кезеңдердің бірі болып табылады және өзіндік жұмыс дағдыларын дамытуда белгілі бір рөл атқарады. Курстық жоба білімдерді бекіту және оларды автокөлік кәсіпорнында (АКК) автомобильдерге техникалық қызмет көрсету мен жөндеуді жобалауға және ұйымдастыруға байланысты міндеттерді шешу үшін қолдану мақсатында орындалады.

---

• 
  Курстық жобалау сонымен қатар автомобильдерді диагностикалау, техникалық қызмет көрсету және жөндеу кезінде қолданылатын қолданыстағы жабдықтар мен аспаптарды сыни бағалау дағдыларын дамытуға, инженерлік қабілеттерін дамытуға және АКК элементтерін ұйымдастыру, жобалау және салу, әртүрлі пайдалану жағдайларында автомобильдерді пайдалану және техникалық қызмет көрсету бойынша нақты міндеттерді анықтауда тәуелсіздік танытуға бағытталған.
  

2.ТЕХНИКАЛЫҚ ҚЫЗМЕТ ПЕН ЖӨНДЕУДІ ЖОСПАРЛАУ
2.1 Пайдаланудың табиғи-климаттық және жол жағдайының

сипаттамасы
« The Float » Ақмола обылысында орналасқан. Кәсіпорынның орналасқан жерінің ауа райы климаты қоңыржай суық болып есептеледі. Қаңтардағы ауаның орташа айлық температурасы «−4,7»- градус целцияға дейін жатса, шілдеде «+23,8» градус целция болады .

« The Float » ЖШС автобус паркінің автобустары Ақмола обылысында тұрғындарына жолаушыларды тасымалдау бойынша қызмет көрсетеді және қалааралық маршруттарда да жолаушылар тасымалдаумен айналысады. Жол төсемінің түрін D₂ − битумдық минеральдық қоспа деп қабылдаймыз .

Пайдалану жағдайларының категориясы жол төсемінің түрімен, жергілікті рельефпен және қозғалыс жағдайларымен сипатталады.

Жоғарыда атап өтілген сипаттамаларды ескере отырып, пайдалану жағдайларының II категориясын қабылдаймыз.
2.3 ТҚК мен КЖ-дің жылдық бағдарламасын есептеу

Бір айналымдағы жылжымалы құрам бірлігіне техникалық әсер етулер саны берілген әсер ету түріне дейінгі айналымдық жүріс қатынасынан анықталады:

N_К = L_Ц/ L_К.орт= L_К/L_К=1 (8)

N₂ = L_К.орт /(L₂ − N_{К) (9})

N₁ = L_К.орт /L₁−(N_К+ N₂) (10)

N_КҚК= L_К.орт /l_{с.с. (}11)

мұндағы: L_Ц− жылжымалы құрамның айналымдық жүрісі: L_Ц= L_К
Сонда автокөліктерге бір циклдегі техникалық әсер етулер саны

УРАЛ 4320 үшін:

N_K=1;

N₂ = 283 500/10080 – 1=27;

N₁ = 283500/ 2520 - (1+27) =84;

N_К.Қ.К = 283500/125 =2268.

---

МАЗ 5335 үшін:

N_K=1;

N₂ = 201600/10080 - 1 = 19 дана;

N₁ = 201600/2520 - (1+19) = 60 дана;

N_К.Қ.К= 201600/125=1612 дана .

Енді бір айналымдағы техникалық дайындық коэффициентін анықтаймыз:

α_т=Д_эц/( Д_эц + Д_рц) (12)

мұндағы:

Д_эц − бір айналымда автокөліктің техникалық жарамды күйде болу күндерінің саны;

Д_рц − бір айналымда автокөліктің техникалық қызмет пен жөндеуде бос тұру күндерінің саны.
Д_эц= L_Корт/l_сс

УРАЛ 4320үшін:

Д_эц = 283500/125 = 2268 күн.

МАЗ 5335 үшін:

Д_эц = 201600/125=1612 дана ..

Д_рц − шамасының мәнін төмендегі өрнектен анықтаймыз:

Д_рц= Д_ТҚ.АЖ (L_Корт –К₂^//1000), (14)

мұндағы:

Д_ТҚ.АЖ− жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен ағымдық жөндеу жүрісінің 1000 км-гешаққандағы күндермен алынған меншікті бос тоқтап тұруы;

К₂^/− жылжымалы құрамның техникалық қызмет пен ағымдық жөндеуде бос тұруының пайдалану басындағы жүріске тәуелді меншікті ұзақтығының нормативтік түзету коэфффициенті.
Нұсқалған мәндерді өрнектегі орындарына қойып, анықтаймыз:
УРАЛ 4320үшін:

Д_то,тр = 0,43 күн/1000км.

МАЗ 5335 үшін:

Д_то,тр = 0,43 күн/1000км.

Бұл шамалардың осы анықталған мәндерін және (14) өрнектеріне қоя отырып, анықтаймыз:

УРАЛ 4320үшін:

Д_рц = 0,43·283500·1 /1000 ≈ 121;

МАЗ 5335 үшін: Д_рц = 0,43·201600· 1/1000 ≈ 86

Сонда техникалық дайындық коэффициенті мынаған тең болады:

УРАЛ 4320үшін:

α_т= 2268/ (2268 + 121) ≈0,95;

МАЗ 5335 үшін:

α_т =1612 / (1612 +86) ≈ 0,94.

Айналымдағы жылдық жүрістің үлесін көрсететін коэффициент немесе айналымнан жылға өту коэффициенті төмендегі өрнектен анықталады :

η_ж= L_ж/L_{Корт (}15)

мұндағы: L_ж− автокөліктің жылдық жүрісі.

Автокөліктің жылдық жүрісін төмендегі формула жәрдемінде анықтаймыз,

---

L_ж= Д_жұм.ж l_сс α_т (16)

мұндағы: Д_жұм.ж− кәсіпорынның бір жылдағы жұмыс істеу күндерінің

саны. Ол автомобильдің жол бойында жұмыс істеу күндер

санына тәуелді шама болып табылады. Көздің нұсқауы

бойынша Д_жұм.ж=305 күн деп қабылдаймыз.
Осы қабылданған мәндерді (15) өрнегіне қойып, одан шыққан мәнді (16) өрнекке қоя отырып, іздеген шаманың мәнін анықтаймыз:

УРАЛ 4320үшін:

L_ж = 125 · 253 · 0,95 = 30043 км;

η_ж = 30043/283500 = 0,1059.

МАЗ 5335 үшін:

L_ж = 125 · 253 · 0,94 = 29725 км;

η_ж = 29725 /201600 = 0,1474
Бір автокөлікке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық санын төмендегі өрнектен анықталады:

N_К.Қ.К.ж = N_К.Қ.К· η_{ж (}17)

N_1.ж = N₁· η_{ж (18)}

N_2.ж = N₂· η_{ж (1}9)

N_К.ж = N_К· η_{ж (20})

Мәндерді жоғарыдағы өрнектерге қоя отырып, бір автокөлікке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі жөндеудің жылдық санын анықтаймыз:

УРАЛ 4320үшін:

N_К.Қ.К.ж = 2268· 0,1059 = 240;

N_1.ж = = 84· 0,1059 = 9;

N_2.ж = 27· 0,1059 = 3;

N_К.ж = 1· 0,1059 = 0,1059.
МАЗ 5335 үшін:

N_К.Қ.К.ж = 1612· 0,1474=238;

N_1.ж = 60· 0,1474 = 9;

N_2.ж = 19· 0,1474 =3;

N_К.ж = 1· 0,1474 = 0,1474.

Бүкіл паркке шаққандағы техникалық қызмет пен күрделі

жөндеудің жылдық саны төмендегі өрнектен анықталады :

∑N_жКҚК= N_КҚКж · А_{с (}21)

∑N_1ж = N_1.ж · А_{с (22)}

∑N_2ж = N_2.ж · А_{с (23)}

∑N_К.ж = N_К.ж · А_{с (24)}

УРАЛ 4320үшін:
∑N_К.Қ.К.ж = 240 ∙ 175 = 24070;

∑N_1ж = 9· 175 = 1575;

∑N_2ж = 3·175 = 525;

∑N_К.ж = 0,1059· 175 = 18.
МАЗ 5335 үшін:

∑N_К.Қ.К.ж = 238·155 = 49300;

∑N_1ж = 9·155 =1395;

∑N_2ж = 3·155 = 465;

∑N_К.ж = 0,1474·155 = 23.

№	Көрсеткіштер аталуы		Белгіленуі	Көрсеткіштердің мәні
				УРАЛ 4320	МАЗ 5335
1	Бір циклдегі жылжымалы құрамға техникалық әсер етулер саны	КЖ	NK	1	1
		ТҚК-2	N2	27	19
		ТҚК-1	N1	84	60
		КҚК	NКҚК	2268	1612
2	Техникалық дайындық коэффициенті		αт	0,95	0,94
3	Өзі аударғыштың жылдық жүрісі, км		Lж	30043	29725
4	Бір жылдағы бір өзі аударғышқа техникалық әсер етулер саны	КҚК	NКҚКЖ	240	238
		ТКҚ 2	N2Ж	3	3
		ТКҚ 1	N1Ж	9	9
		КЖ	NКЖ	0,1059	0,1474
5	Бір жылдағы барлық өзі аударғышқа техникалық әсер етулер саны	КҚК	∑ NКҚКЖ	24070	49300
		ТКҚ 2	∑ N2Ж	525	465
		ТКҚ 1	∑ N1Ж	1575	1395
		КЖ	∑ NКЖ	18	23
6	Бір тәуліктегі барлық өзі аударғышқа техникалық әсер етулер саны	КҚК	Nкқкт	95	195
		ТКҚ 1	N1т	5,51	6,22
		ТКҚ 2	N2т	1,83	2,07
		Д-1	NтД1	7,9	8,86
		Д-2	NтД2	2,2	2,5

---